MAASSTAD BARST VAN PLANNEN VOOR LUXE HOOGBOUW
Het flitsende
nieuwe elan
van Rotterdam
ZINA GARB
love is in th
DE STEM EXTRA DINSDAG 28 JUN11988
ROTTERDAM - Aan de oever van de Rotte zit een kikvors luid te wenen.
Verjaagd door drilboren en hei-installaties, verblind door spiegelingen in
strakke blauwe en groene, torenhoge gebouwen. In Rotterdam spuiten de
meest bijzondere gebouwen de grond uit. Het flitsende nieuwe elan van de
stad achter de wereldhaven die zich klaar zegt te maken voor een hi/tech-
toekomst.
Skyline
Willemswerf
Inhaalbeweging
Historisch
Groezelig
Verketterd'-
LONDEN - Is Ivan Lend]
vens of wordt hij de eeuw:
bledon?
'Nederland is
schuilplaats van
chauvinisten
zonder weerga'
iwiMftfip
l"»»»'!!1!!!«I
;"W"WM
yHWWWtiJi.,-
Door Rinze Brandsma
Tegelijk lijkt Rotterdam cultureel ook weer mee te tellen. De stad van de eeuwig opge
stroopte mouwen en vroeg naar bed loopt na kantoortijd niet meer meteen leeg. De ter
rasjes vullen zich, het een na het andere prachtig vormgegeven trendy café opent, het
aantal galeries en musea groeit. De nieuwe schouwburg is klaar. Aan de jaarlijkse
Poetry International-manifestatie van de schone letteren kunnen, wereldwijd, weinig
poëziespektakels tippen.
Rotterdam krijgt in 1992 het
felbegeerde Architektuurmu-
seum (Instituut voor Architek-
tuur en Stedebouw). Maar in
tussen lijkt de stad al één
groots en meeslepend architek-
tuurmuseum te worden. Het
een na het andere prachtige ge
bouw rijst op. Hoogbouw, dat
wel. Bij de plannen voor de na
bije jaren valt op, dat het
vooral imponerend hoog moet
zijn. Manhattan-aspiraties
zelfs. Lang niet iedereen staat
in de spaarzame stadsparken
mee te juichen met dat 'geen
woorden maar daden'-gedoe.
„Zwelgen in het nieuwe elan",
heet het. En achter de facade
van spiegelende voorspoed zit
een stad met een hoge werk
loosheid, fors boven het lande
lijk gemiddelde. En een haven
waar de werkgelegenheid door
gevoelige herstructurering on
der grote druk staat: meer con
tainers en buik-overslag, weg
stukgoed. Al die sublieme Rot
terdamse hoogbouw werpt zo
gezegd zijn schaduw vooruit.
Rotterdam heeft langzamer
hand een echte skyline - juist
die Engelstalige kreten stuwen
ons hoog op in de vaart der vol
keren. Dat silhouet van de stad
is verreweg het mooist als je
haar nadert over de Maasbou
levard, vanaf de Brienenoord-
brug. In de schaduw daarvan
wordt ook dynamisch geheid.
Wervende borden roepen het
Brainpark dichterbij, waar
door de omhoog torenende
breinfabriek van de Erasmus-
universiteit daar niet meer in
haar eentje staat en het hi-tech
bedrijfsleven ook Rotterdam de
jaren '90 van de oprukkende
technologie in mag slepen.
Het nieuwe gezicht van Rot
terdam is op z'n mooist als je
voorbij het eigenwijze haven-
radargebouwtje-op-poten even
van de boulevard afduikt en de
waterkant opzoekt, waar de
Nieuwe Maas aan de basaltoe
ver likt. Voor je de brede ri
vierbocht met voortdurend de
langsdieselende binnenvaart
schepen. Links de wijdse
Maasstroom, de boog van de
Brienenoord en de mooie oude
watertoren aan de Honinger-
dijk (waar het oude terrein en
de oude gebouwencomplexen
vindingrijk omgetoverd wor
den in een aangenaam woonge
bied).
Aan de overkant van de
stroom het Noordereiland,
links de hefbrug richting zuid,
rechts het juichend lijnenspel
van de hoge nieuwe Willems
brug, stemmig rode pilaren met
een strak web van tuidraden.
Erachter de antiekere bogen
van de stalen spoorbruggen, die
vervangen gaan worden door
een spoortunnel. De tunnel, die
nu door het stadscentrum
woelt, zal eindelijk een einde
maken aan dat foeilelijke voor
oorlogse spoorviaduct dat het
centrum treiterend klieft. Nog
verder weg pieken de haven
kranen en de Euromast van
1960.
Dichtbij de oever het splinter
nieuwe, wit betegelde Ned-
Uoydgebouw (eigenlijk heet het
Willemswerf) van prof. W.
Quist, die Rotterdam veel meer
buitengewoon mooi vormgege
ven moderne gebouwen
schonk: de gladde glanzende
'druppels' van de nieuwe wa
terleidinggebouwen naast de
Brienenoordbrug en het
nieuwe Maritiem Museum aan
de Leuvehaven, scherpe, strak
ke, simpele maar mooie vor
men.
inet Vissers Siematic keuk
levens leveren wij bouwmaterialf
bouwservice vi
(sdmlun 22 - Ocstrtmt - BIS21549/1 - tn/i
-i
S
tiÉTft
BELFORT (ANP) - Jan
Timman heeft maandag in
je elfde ronde in het we
reldbeker-schaaktoernooi
in Belfort de kans verspeeld
„iet alleen oud-wereldkam
pioen Anatoli Karpov te
perslaan maar ook zijn zelf
vertrouwen een impuls te
geven. De Nederlander, he
rig aan een uiterst moei
zaam toernooi, liet de winst
legen Karpov al in het begin
ran de afgebroken partij
schieten.
IDe Caro Kahn-opening leverde
je Amsterdammer een zeer
voordelige stand op. Na veer-
gen zetten had Timman de
J-st volgens de deskundigen
De Willemsbrug.
Zijn Willemswerf is een
vondst. Op zich een gewone
rechthoekige doos, maar aan de
voorkant verspringt de vorm
en splijt een schuine glaswand
als een wig, een soort reusach
tige glasscherf, de saaiheid.
Daarnaast, ook bijna klaar,
de zwarte glasgevels van de to
renflat van De Maas. Happen
uit de hoeken halen ook daar
het saaie uit de vierkante
vorm. Dichtbij, pal op de oever,
zijn de glazen koepels van Tro-
picana in staat van afwerking,
een snobbad van Center Pares
dat veeleisende spartelaars met
superdeluxe zwempoelen, sau
na's, palmen en rotspartijen elk
binnenbaantje of bubbelbad
moet doen vergeten. Erachter
zijn dure appartementen in
aanbouw, 'exclusiviteit zonder
weerga', er zitten alleen nog
bordjes met 'verkocht' achter
de ruiten.
Die riante flats geven de
nieuwe trend aan in Rotter
dam. Bij de wederopbouw na
de oorlog ging eerst de haven
voor, een economische nood
zaak. In de buitenwijken kwa
men de woonflats, maar in de
door bombardementen kaalge
slagen binnenstad kwamen
vooral kantoorgebouwen en
werd met name in de jaren '60
de woonfunctie snel minder
aantrekkelijk. De leegloop van
inwoners was dramatisch.
Nu is er veel meer aandacht
voor het leefklimaat en krijgt
het centrum allerlei nieuwe
woonobjecten, een inhaalbewe
ging. Omdat vooral voor de in
het centrum werkende mana
gers en hogere, goed betaalde
middenklasse geen aantrekke
lijke woningen te vinden wa
ren gingen die buiten Rotter
dam wonen. Appartementen en
dure koopflats op en bij de
Maasoever lokken die kapi
taalkrachtigen weer stad
waarts: huren gauw 1000,
koopsommen tegen de 5 ton
maar ze vlogen weg als crois
sants. Een nieuwe stadswijk, de
'speerpunt' Prinsenland, naast
Kralingen, tussen de flats van
Alexanderpolder en Capelle
aan den IJssel, moet met 5500
woningen na 1989 de rest doen.
Met vooral prettige koophuizen
is die wijk na de sociale wo
ningbouw van de afgelopen de
cennia ook zo'n inhaalbewe
ging ten behoeve van de mana
gers en yuppies.
Het oog dwaalt verder rich
ting stadshart. Dominant is de
nieuwe, groenglanzende kan
toortoren van de beurstoren,
het World Trade Center dat uit
het bestaande beursgebouw
zo'n 100 meter hoog omhoog ge
trokken werd. Een ontwerp
van Rob van Erk, enorm groot,
maar door de vloeiende ovale
vorm en de groene tint toch
eerder ijl dan opdringerig, sier
lijk, passend bij het groen ver
weerde koperen dak van de
mooie oude stadhuistoren.
Tussen WTC en het geslepen
puntje van het 'potlood', de
woontoren van Piet Blom, net
nog de afgeknotte toren van de
St.Laurenskerk, zo te zien nooit
zo hoog geworden als bedoeld.
Kom je de Maasboulevard ver
der alzakken, begin -en ein
dig- je wandeling door 'boo
ming' Rotterdam en je odyssee
langs al die moderne architek-
tuur dan aan een oud stukje
stad, de Oude Haven. 'Roljek-
nor' ten voeten uit: de histori
sche kleine havenkom vol oude
zeilschepen en een oud
scheepshellinkje, daarnaast de
Witte Huis, de 'eerste wolken
krabber van Europa' uit 1898,
miraculeus gespaard bij het
bombardement, met zijn 10
verdiepingen en 45 meter nu
niet meer zo imposant maar
wel oogstrelend. Terrasjes
rondom en daarachter de fan
tastische vormen van architekt
Piet Blom, zijn woud van ku
bus-paalwoningen, buitenge
woon gek maar, blijvend, bui
tengewoon fascinerend. Zijn
woontoren met spits dak, daar
achter aan de Blaak, zet er een
ferme punt achter en ook de
aangrenzende veelvormige
compacte woonwijk in rode
baksteen is van zijn hand.
Verder richting Laurens
staat de nieuwe bibliotheek,
met de dikke gele buizen aan
de buitenzijde Rotterdams
eigen Centre Pompidou.
Aan de Coolsingel staan
stadhuis (loop eens binnen in
de koele, ruime, fraaie hal) en
postkantoor ongeschonden his
torisch mooi te zijn. De Lijn
baan daarachter mag je lang
zamerhand overslaan. Dat ont
werp van Van den Broek en
Bakema was in 1953 als auto
vrij winkelcentrum een sensa
tie. Amerikaanse deskundigen
roemden die 'grote stedebouw-
kundige vondst'. De loop zit
nog wel in de rijen winkels,
maar de Lijnbaan heeft zijn
uitstralende bekoring verloren.
De saaie laagbouw is in elk
provinciestadje allang her
haald, en vaak beter. Wat dat
betreft is de Oude Binnenweg,
westwaarts, een door de bom
men gespaard stuk winkel
straat, aangenaam ouderwets
en authentiek, morsig en rom
melig en duidelijk niet gekoes
terd, maar gezellig.
Bij de spuitende fontein van
het Hofplein moet Rotterdam
in de jaren '90 gaan bruisen.
Waar het Weena sinds 1940
slechts een racebaan is met
braakliggende vlaktes vol op
geschoten distels, dreunen nu
de heimachines. Aan het Hof
plein torent het Shellgebouw.
Vergeleken met de eerste am
bitieuze nieuwe optreksels oogt
de betonkolos met de geelrode
schelp bovenin als een saai
grauw betonnen rechtopgezet
blok uit een blokkendoos; iets
waar Rotterdam vaak voor is
uitgemaakt, de 'blokkendoos op
z'n kop gehouden'.
Het Weenahuis van archi
tekt Klunder geeft, als eerste
aan het Weena, blauw spiege
lend met hoekige happen eruit,
de veel mooiere nieuwe toon
aan. Tussen Hofplein en het nu
al in het niets wegvallend nie
tig bouwsel van het Centraal
Station moeten de komende ja
ren kolossen omhoog vliegen.
Echte wolkenkrabbers, kan
toorgebouwen en woonflats, al
is tot in de raad hevig verzet
tegen Klunders 'Ponskaart', die
de hoogste woontoren van
Europa moet worden, 120 meter
hoog, 40 verdiepingen. 'Onbe
schoft', zo wordt dat Rotterdam
te gek, 'opgeklopte flauwekul
en stedebouwkundig een mis
kleun'.
Al die ambitieuze plannen ha
len niet weg dat Rotterdams
oude westen een verkommerd,
groezelig woongebied is. Pas nu
is de vernieuwbouw redelijk op
gang gekomen. Van de 120.000
te renoveren woningen is de
opknap op de helft en moet
voor het eind van de eeuw
klaar zijn. Vergeten mag ook
niet, dat het financieel perspec
tief voor de stad niet vleiend is.
Er zijn dik 50.000 werklozen,
over 5 jaar zou een op de vier
Rotterdammers wel eens
werkloos kunnen zijn.
Voorlopig maar het Weena
de rug toekeren en de rivieroe
ver weer opgezocht: de kracht
van Rotterdam die, hervonden,
weer gekoesterd wordt. Een
parkachtige oude buurt met
oude rederskantoren en -wo
ningen, een jachhaven,
Veerkade met het ipgepoetste
Museum voor Vdkenkunde,
Bij het aandoenlijle bronzai
ketelbinkie ('Toen vrij uit Rot
terdam vertrokken') liggen
de Spido-rond\aartboten en
verderop, de slepers en
vende bokken ran Smit Tak,
klaar voor actie.
Aan de overkant toont alleen
het hoofdkantor van de Hol
land Amerika lijn, ook al met
een groen kopeEn torentje, nog
wat versleten illure. Aan dt
HAL-kade liggen nu niet metf
de statige oceianlijners van
voorheen, mam gestapelde
containers. Er zjn wel ambi
tieuze plannen 'oor: kunst in
de HAL-hallen een
Manhattan' met alweer futu
ristische hoogboiw op de
van het oude havengebied van
Zuid, als 'spiegelleeld van he
centrum op de notrdoever
de Maas'.
Een skyline als vai New York
is dat Rotterdams rieuwe elan!
Niet iedereen zwelg daarin. Zo
verkettert ir. J. Tilema,
hoofddirecteur van gemeente
werken in de opbouwjaren.di
glanzende strakke
hoogbouw die verder oprekt
dan hem lief is en Rotterdam
centrum berooit van het wei
nige open en green dat nog rest
Zoals een plek ïaast de Schie-
landshuis, mooi gerestauree»
museum, maar iu al wegge
stopt tussen de nieuwbouw.
Terug van een rrchitektuur
tour aan de voet 'an het Witt
Huis, die 'wolkenrrabber' vai
1898, zijn citaten vin een voor
ganger van Tillena uit 1H
voor Rotterdam sto tot naden
ken. Toen werd datWitte Hl
verguisd, nu de stiutmoedi;
Manhattan-plannen
„Alles overheersind
het ons ergeren. Het bedi
versteend type van een
clame-koopman, de oide stadij
omgeving. O monster van
19e eeuw, zoo gaan wel
dingen weg in onzen pracüj
schen tijd."
De kat heeft na gisteren nog z
de Tsjech ooit zijn grootste d
meest aansprekende toernooi
van deze week zal kunnen ri
twijfeld worden.
Van onze correspondent
PARIJS - De Franse
pers kan zich uitste
kend vinden in Oranje,
dat de EK-fakkel heeft
overgenomen van de
eigen 'bleus'.
Voor het sportblad L'E-
quipe betekende de 'logi
sche' zege van Gullit c.s.
niets minder dan de 'in
huldiging van de zomer'.
„De Nederlanders waren
mentaal sterker, frisser,
hadden meer geluk en
hebben zo een oud ver
zuim gerepareerd".
Concurrent Le Sport
opende gisterochtend met
kleurenfoto's van de beide
doelpuntenmakers, waar
bij de grote kop: 'Zij heb
ben de toekomst'. Neder
land wordt nu al be
schouwd als een serieuze
gegadigde voor het WK
van 1990 in Italië. Net als
andere kranten meent Le
Sport dat de Russische
trainer Lobanovski een
'strategische fout' heeft
begaan door Marco van
Basten niet vanaf het be
gin aan een 'beroepsstop
per' te koppelen. Specia
list Baltacha kwam pas
binnen de lijnen, toen het
kwaad al was geschied,
aldus Le Sport.
Modern Rotterdam torent de hoogte in. Gezien vanaf het Beursplein. FOTO'S ARIE WAPENAAR
Frank Rijkaard wordt
algemeen geprezen als de
'perfecte voorstopper'.
"Bet enige dat nog op de
erelijst van de Nederlan
ders ontbreekt is de we
reldcup. De dag dat dat
gebeurt, zal Marco van
Basten zich bij de aller
grootsten voegen in het
Panthéon van de onster
felijke spelers", schrijft de
communistische krant
Humanité.
Fraai is de beschrijving
van correspondent Syl-
vain Ephimenco van Li
beration over de spontane
Oranje-gekte' in ons
'and. „Het is duidelijk ge
worden, jarenlang hebben
de Nederlanders iedereen
fe de maling genomen.
uat kleine volk, gulzig ge
voed aan de koude, calvi
nistische borst, genuan
ceerd, afstandelijk en met
een altijd naar zijn buren
"ijzende moraliserende
vinger, dat land, dat zich
rona lacht als aangren
zende landen hun luid-
uchtige, nationale emo-
'es laten gaan, dat land is
eigenlijk een schuilplaats
van chauvinistische zielen
onder weerga in Euro
pa",
Speelse en gedurfde woningbouw bij Station Blaak.
