Gezinsraad: Voorzichtig met geboortetechnieken Kabinet
Lubbers valt in zijn eigen zwaard
ÓPERATII
even
UITBLAZEN
Regeringsleiders wacht een weinig spectaculaire EG-top
Zon in
't water
REGELS VOOR ONNATUURLIJK OUDERSCHAP NIET GEMAKKELIJK TE GEVEN
IN HANNOVER ZULLEN GEEN ECHTE KNOPEN WORDEN DOORGEHAKT
7 IJl
IDESTEMCa
Groen licht vc
DE STEM ACHTERGROND ZATERDAG 25 JUN11988
pESTEM BINNEN
WIM KOCK
KNVB-circuit
Carnavalisten
_DESTEM_
Ik JÉ
DEN HAAG (ANP) -
huurwoningen moeten
gen hun huis te kopen. Zi
de woning vijf jaar hebbt
Kooprecht
IN EEN doorgaans re
genachtig land als Ne
derland blijft het moei
lijk de zon in het water te
moeten zien schijnen. De
duurste Ray Ban helpt er
niet aan. Vaag herinner ik
me een vliegreisje van wij
len premier Den Uyl waar
toen vooral De Telegraaf zich
hevig over opwond. Nu is pre
mier Lubbers met wat makkers
uit kabinet en parlement per
luchtmacht-Friendship naar
Hamburg geweest en ook nu is
voor velen het land weer even
te klein. Het argument van de
premier, dat die vliegtuigen
toch moeten vliegen en de vlie
gers hun vlieguren moeten ma
ken, ligt zo voor de hand dat
het van de tafel wordt geveegd.
Toch is het waar, het is alleen
geen goed argument.
Eén krant brengt in zijn
commentaar een nuancering
aan die bij nadere beschouwing
ook al merkwaardig is. Van de
premier en de staatssecretaris
voor sportzaken, zo heet het, is
aan te nemen dat zij in functie
naar Hamburg vlogen, maar al
die andere kamerleden hadden
daar qualitate qua niets te zoe
ken. Dat waren slechts snoe-
preizigers en 'klapvliegers'.
Als de premier of andere le
den van de regering ergens
heen moeten -qualitate qua
dan - staat hen zo nodig en zo
mogeüjke dit soort vervoer ter
beschikking. De luchtmacht
heeft in het Friendship-squa
dron twee passagierstoestellen.
VIP-kisten worden die ge
noemd, ter onderscheiding van
de overige Troopships, vliegtui
gen waarmee vracht en troepen
worden vervoerd. De troepen -
soms zitten er ook generaals,
aalmoezeniers, journalisten, ka
merleden en diplomaten tussen
- zitten dan op smalle, onge
makkelijke canvasbankjes, in
lange rijen naast elkaar, met de
ruggen naar de raampjes ge
keerd en tegen spanten, dozen
en andere uitsteeksels gedrukt.
Eventueel, als er ook nog zeer
officieel moet worden gearri
veerd op een buitenlands vlieg
veld, staat de regerings-Fel-
lowship de premier ter beschik
king.
De eerdergenoemde krant
ging er dus vanuit dat de pre
mier en meneer Dees terecht
het KLu-vliegtuig naar Ham
burg hadden genomen. De an
deren echter zaten er ten on
réchte in en zouden dus hun
trip alsnog moeten betalen,
meende de commentaarschrij
ver. Dat lijkt me onzin. Als
voor iemand het argument
géldt dat hbtVliegtuig' toch
moest vliegen dan is het wel
voor de snoepreizende, 'klap-
vliegende' kamerleden en
staatssecretarissen. Had de
Friendship soms grotendeels
leeg, met alleen Lubbers en
Dees erin, naar Hamburg moe
ten vliegen? Wat lag meer voor
de hand, nu die kist toch vloog,
de anders leeg gebleven stoelen
te vullen met liefhebbers? En
waar anders hadden die lief
hebbers moeten worden ge
zocht? Mogen die hardploete-
rende politici ook eens een
mazzeltje hebben? Want meer
is het toch niet: een mazzeltje
op uw en mijn kosten, al mer
ken we er gelukkig niets van.
Waar ik me meer aan erger
is de KNVB. Die bebrilde offi
cial bijvoorbeeld, die deze week
zonder een spoor van verlegen
heid, laat staan schaamte, voor
de televisie verklaarde dat alle
3200 kaarten - of hoeveel het er
ook geweest mogen zijn - waar
over de voetbalbond beschikte
voor de voetbalfinale, zaterdag
in München, 'in het KNVB-cir
cuit' zouden büjven. Nu vor
men 3200 kaartjes in verhou
ding tot de publieke vraag er
naar inderdaad niet meer dan
een druppel op een gloeiende
plaat, maar het was de arro
gante toon van vanzelfspre
kendheid waarop de man ze
opeiste voor zichzelf en zijn ge-
blazerde kompanen.
En dan dat circuit van 3200
man, daar keek ik ook wel van
op. 3200 officials en sponsors!
Dat biedt nog mooie vooruit
zichten voor de skyboxen-indu-
strie. Dat wordt me straks wat
in het stadion. Welgevulde he
ren met welgevulde zakken in
welgevulde skyboxen. Mét
riant uitzicht op lege betonnen
tribunes, want Jan de Voetbal
liefhebber weet al lang wat hij
aan de KNVB heeft en als hij
het nog niet tot zich door had
willen laten dringen dan heeft
die KNVB-hooligan op de tele
visie het wel in zijn harde kop
gehamerd.
In mijn tweede column over
Portsmouth, eerder deze week,
had ik het over 'carnavalisten'
die kinderen in de koepel van
hun tank lieten zakken. Dat
moest natuurlijk 'cavaleristen'
zijn. Sommige lezers, die cava
leristen blijkbaar niet zo hoog
hebben zitten, vonden het wel
een leuke Freudiaanse verschrij
ving. Dat was het echter niet.
De oorzaak van de verschrij
ving lag veel meer voor de hand
en was ook nog gemakkelijk te
achterhalen: het woord carna
val had tijdens het schrijven
van de bewuste passage mij wel
degelijk door het hoofd, ge
speeld, namelijk toen ik een zin
eerder had moeten nadenken
over 'hoe ik de betreffende ge
beurtenis zou omschrijven. Een
van de woorden die daarvoor in
aanmerking kwamen was 'car
naval', maar dat wilde ik ver
mijden omdat het nadere uitleg
zou behoeven, zo midden in de
zomer, en daar was geen ruimte
voor. Ik koos ten slotte voor
een indirecte beschrijving
waarin achtereenvolgens de
woorden 'taptoe', 'park' en
'kermisterrein' de aard van de
gebeurtenis terloops aanduid
den. Officieel heette die Carni
val and Tattoo. Het woord car
naval lag derhalve nog vlak
voor het loketje toen ik een zin
later om cavaleristen kwam. De
gelijkenis deed de rest.
I
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIh-
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans-hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176 Telefax 076-236405.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Telefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41, 236326.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363,4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030,
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023, 4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145,4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda ep Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen bij vooruitbetaling te voldoen:
24,90 per maand, 71,85 per kwartaal of J 279,15 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van resp. 1,- per maand,
j 1,90 per kwartaal, 7,60 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor posttoezending geldt een toeslag. Losse nummers: ma. t/m zat. 1,25.
Service-afdeling abonnementen: 076-236472, ma. t/m vrijd. 8.30-17.00 uur.
Heeft u de krant niet ontvangen 7 Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Centrale reclame-afdeling 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje® 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur en
zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Ranlf rolotioc
Postgiro 1114111- ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
Door Jan van de Ven
DE Nederlandse Gezins
raad is voor een voorzich
tig hanteren van geboorte
technieken. De raad be
pleit eerst een onderzoek
in te stellen naar gevoelens
van de onbekende vader of
moeder en de belevingswe
reld van het kind. Vervol
gens zou de wetgever moe
ten proberen een afgewo
gen stelsel van regels sa
men te stellen.
De Gezinsraad stelt overigens
in een rapport, met de lange
naam 'Recht op afstammings-
voorlichting, moderne voort
plantingstechnieken en het
belang van het kind', dat het
verschrikkelijk moeilijk is
om, rekening houdend met
het belang van alle betrokke
nen, een bevredigende wetge
ving tot stand te brengen.
Nog afgezien van de wil
van christendemocratische
politici om zich voor wette
lijke voorschriften in te zetten
- de christelijke leer verzet
zich tegen onnatuurlijk
ouderschap - kunnen de be
langen van betrokkenen te
genstrijdig zijn.
Toch vraagt de samenle
ving om meer duidelijkheid
over het afstammingsrecht.
Rechterlijke uitspraken op
grond van het Europese Ver
drag voor de Rechten van de
Mens, de nagenoeg enige
vooruitstrevende handleiding
voor rechtzoekenden, lijken
de belangen van het kind te
stellen boven die van de vader
als hij niet met moeder en
kind onder één dak woont. In
geval van draagmoederschap
zijn de belangen van het kind
niet ondergeschikt aan die
van de draagmoeder.
De Gezinsraad past zich bij
deze praktijk aan, maar
dringt toch aan op een bezin
ning. Tot nu toe is immers
nauwelijks aandacht besteed
aan de sociaal-psychologische
effecten van geboortetechnie
ken op kinderen, ouders, do
noren en draagmoeders.
Daaraan verwant zijn onder
zoeken naar: bezwaren van
donoren tegen een registratie
systeem, de praktijk van
kunstmatige voortplanting,
de wenselijkheid van richtlij
nen voor artsen, hulpverle
ners, medische beroepsuitoe
fening.
De techniek holde door, ter
wijl de mens zijn gevoelsleven
nog niet had aangepast.
Vraag zal zijn of het über
haupt mogelijk is gevoelens
op dat punt te laten evolue
ren. Of de wortels van het be
staan zo onaantastbaar zijn,
dat het mensdom nooit of
slechts met heel intensieve
begeleiding in staat zal zijn
een evenwichtig gevoelsleven
te ontwikkelen met betrek
king tot het zijn van een
kunstmatig kind, het hebben
van een kind zonder het
ouderschap uit te oefenen.
Door de roes van nieuwe
praktijken dringen al wel sig
nalen heen van betrokkenen.
Kinderen, die - eenmaal tot
volwassenheid gerijpt - op
zoek gaan naar een onbe
kende vader. Donoren, die de
konsekwenties van hun zaad
niet willen dragen. Draag
moeders met spijt van afspra
ken, wanhopig vechtend om
een kind niet te hoeven af
staan. Natuurlijke banden
zijn zo sterk en diepworte-
lend, dat op dit moment de be
langen van elke betrokkene
nogal door elkaar lopen.
Niemand houdt zich al be
zig met de vraag wat de we
tenschap moet doen als blijkt,
dat sociaal-psychologische
factoren zich keren tegen de
techniek. Opwerping van die
vraag loopt weliswaar vooruit
op het gewenste onderzoek,
maar denken aan de uiteinde-
lije konsekwenties bepaalt
mede de vaart achter het ont
wikkelen van regels. De so-
ciaal-psychologie zou de
grenzen van het aanvaard
bare kunnen aangeven: voor
iedereen, de meesten. De
kracht van bloedbanden kan
uitbreiding van de techniek
overschrijden. Behoort voor
een enkeling dan algemene
wetgeving te worden ontwor
pen?
Vandaag de dag breekt
men zich nog het hoofd over
de rechtspositie van de donor
bij kunstmatige inseminatie,
de rechten van het kind dat de
bron van zijn ontstaan wil
kennen. De Nederlandse Ge
zinsraad merkt in het rapport
over afstammingsvoorlich-
ting op: 'Gebleken is, dat de
discussie rond afstammings-
voorlichting zich nagenoeg
centreert rond de donor wiens
anonimiteit een recht op af-
stammingsvoorlichting zou
uitsluiten'.
Hoe gevoelig en niet louter
technisch de voortplanting is,
blijkt uit het vervolg: 'Anoni
miteit zou gerechtvaardigd
zijn omdat een donor geen en
kele verantwoordelijkheid
voor het kind draagt noch be
hoeft te dragen'. Een derge
lijke opvatting gaat er echter
aan voorbij dat ieder individu
die bijdraagt tot het ontstaan
van menselijk leven uit dien
hoofde een verantwoordelijk
heid draagt, waarbij de aard
en de mate van die verant
woordelijkheid afhankelijk is
van de relatie die de betrok
kene heeft ten opzichte van
het kind'.
Absolute bescherming van
de donor wordt dus uitgeslo
ten, mede in het belang van
het kind dat zijn vader wil
kennen. Tegenover een onver
schillige donor kan een
nieuwsgierig kind staan. De
Gezinsraad schrijft: 'Een re
gistratiesysteem (van dono
ren) zoals voorgesteld door de
Gezondheidsraad moet se
rieus worden overwogen'. Een
voor bijna niemand toeganke
lijk systeem, maar op verzoek
van het volwassen kind in te
zien. Een conditie, waarvan
de aspirant donor op de
hoogte dient te zijn.
In de drang om de techniek
boven het gevoel te stellen
zouden medische hulpverle
ners tot het mengen van zaad
kunnen overgaan. Tegen deze
mogelijke versluiering van
afkomst ter bescherming van
donoren neemt de Gezinsraad
bij voorbaat stelling: 'Ge
bruik van sperma van ver
schillende donoren gedurende
een cyclus van inseminaties
wordt ontoelaatbaar geacht,
evenals het mengen van
sperma ten behoeve van een
inseminatie'.
De belangen van de donor
kunnen op één manier wor
den veiliggesteld: 'De relatie
donor-kind rechtvaardigt het
uitsluiten van eventuele ver.
mogensrechtelijke en familie,
rechtelijke konsekwenties
voor donor en kind'. Komt het
kind na het bereiken van de
volwassenheid toch in contact
met de man, die het zaad voor
zijn bestaan leverde, dan
staat de donor twee wegen
open: afwijzing en aanvaar,
ding van het kind.
De techniek is nog tekort in
praktijk gebracht om de ge-
volgen van afwijzing op la-
tere leeftijd te overzien. Wel
weten we, dat kinderen van
bevrijders gedurende een deel
van hun leven zijn gekweld
door de vraag wie hun ver
wekker is geweest. Of zij nu
zijn opgevoed met of zonder
stiefvader, op zeker moment
dringt de onbekende vader op
de voorgrond. En de teleur
stelling is groot wanneer deze
niets van het onbekende kind
wil weten.
Zoals gezegd, de Neder
landse Gezinsraad gaat om
zichtig met de problematiek
van geboortetechnieken om,
Teveel laat zich nog niet door
gronden. Beperkt voorstel
lingsvermogen dwingt be-
trokkenen vooral geen over
haaste stappen te zetten,
Nieuwe of veranderde wetge
ving: om beschadiging van
individuen te voorkomen mo
gen gevoelens niet uit het oog
worden verloren.
Door Frans Boogaard
„EINDELIJK kunnen de rege
ringsleiders zich weer eens gaan
bezighouden met zaken op hun
eigen niveau. Grote lijnen uitzet
ten, impulsen geven en dossiers
die feitelijk niet voor hen be
stemd zijn, aan hun ministers
overlaten. Precies zoals het
hoort".
Met die verzuchting geven nogal wat
diplomaten in Brussel de laatste da
gen aan wat hun verwachtingen zijn
van de Europese top van regerings
leiders, maandag en dinsdag in Han
nover. Een 'low-profile'-top ver
wachten zij, waarop de twaalf rege
ringsleiders en de Franse president
Mitterrand tevreden zullen terug
blikken en hoopvol zullen vooruit
zien. En waarop over geen enkele
kwestie echt knopen moeten worden
doorgehakt.
Het Westduitse EG-voorzitter-
schap, dat naar vast Europees ge
bruik per 1 juli naar de alfabetisch
volgende lidstaat overgaat, is in feite
een onverwacht succes geworden. De
tussentijdse top in Brussel, begin fe
bruari dit jaar, was al een prima
start.
Tegen alle voorspellingen in wist
de Westduitse Bondskanselier Kohl
daar de regeringsleiders tot een ak
koord te bewegen over het toen net
één jaar oude 'drieluik-Delors'; het
pakket voorstellen waarmee de dy
namische voorzitter van de Europese
Commissie, het dagelijks bestuur
van de EG, de richting aangaf voor
een aantal ingrijpende veranderin
gen binnen de gemeenschap.
Op zijn voorstel besloten de rege
ringsleiders tot indrukwekkende be
sparingen op de landbouwuitgaven.
Tegelijk werden de eigen middelen
van de EG belangrijk verhoogd en
werden de structuurfondsen verdub
beld. De armere EG-landen kregen
daardoor de mogelijkheid hun ach
tergebleven economieën versneld tot
ontwikkeling te brengen. En de ge
meenschap als geheel kreeg meer tijd
zich op haar werkelijke hoofddoel te
concentreren: het tot stand brengen
van één gemeenschappelijke binnen
markt in 1992. SSJfflJSfiB#
Even leek het daarbij te blijven,
maar in de 'vakraden' ging het werk
gewoon door. En juist de afgelopen
weken slaagde Kohl erin zijn voor
zitterschap nog wat extra glans te
verlenen. De EG-ministers van Fi
nanciën werden het eens over een
vrijere kapitaalmarkt, die voor acht
van de twaalf landen al over twee
jaar realiteit zal zijn. De landbouw
ministers werden het eens over een
prijzenpakket, dat onder het door de
1
Helmuth Kohl...extra glans...
- FOTO AP
regeringsleiders aangegeven plafond
van 63 miljard gulden blijft.
De verkeersministers liberaliseer
den de transportmarkt. Er kwam een
wederzijdse erkenning van diplo
ma's. En over het magische jaartal
1992, waarin het ene Europa een feit
moet zijn, wordt de laatste tijd meer
gesproken dan wie ook had voorzien.
Nog steeds moet Europa de komende
vier jaar meer werk verzetten dan
het de afgelopen dertig jaar heeft ge
daan. Maar in de euforie die zich nu
van 'Brussel' meester heeft gemaakt,
is niemand geneigd daar nog heel
zwaar aan te tillen.
In de Europese stroomversnelling
die nu waarneembaar is, kunnen de
regeringsleiders het zich volgende
week inderdaad permitteren tevre
den terug te blikken en hoopvol
vooruit te zien. Een echte agenda is
er niet, maar op een paar hoofdpun
ten - de interne markt, de monetaire
en sociale eenwording - willen de re
geringsleiders nieuwe doelstellingen
formuleren.
Zeker de sociale eenwording - de
onderlinge afstemming van sociale
zekerheid en andere werknemers
rechten - is tot nu toe verwaarloosd.
De Grieken, die per 1 juli het EG-
voorzitterschap van Bonn overne
men, willen daar het komende half
jaar een 'topic' van maken, en Delors
heeft er zich op een recent congres
van de Europese vakbeweging in
Stockholm toe verbonden daar aan
mee te werken."
„De top moet daar een impuls aan
geven. Wij als Commissie zullen op
dat punt de regeringsleiders een po
litieke belofte vragen", aldus de
Commissievoorzitter. Eenzelfde sig
naal, aldus Delors, zal op monetair
vlak nodig zijn. De gedachte aan één
centrale Europese bank, meer ter
aanvulling op dan ter vervanging
van de bestaande nationale banken,
is het laatste halfjaar veelvuldig op
gedoken.
Net als de belastingharmonisatie,
waarop de EG-ministers van Finan
ciën nu al een paar maal hun tanden
hebben stukgebeten, is dit onder
werp nog verre van beslissingsrijp,
maar wil het ooit wat worden dan zal
er op zijn minst gestudeerd moeten
worden. De regeringsleiders zouden
kunnen aangeven wie dat moeten
gaan doen en met welk mandaat.
Op de buitenlands-politieke
agenda figureren twee onderwerpen:
eventuele verdere stappen van de EG
tegen het apartheidsbewind in Pre
toria, met als aanleiding de voorge
nomen executie van de 'zes van
Sharpeville', en een hulpplan van
buitenland-commissaris Cheysson
voor Afghanistan.
De Franse oud-minister van-Bui
tenlandse Zaken wil voor dat land
een bedrag vrijmaken vaii 300 mil
joen Ecu (bijna 700 miljoen gulden),
een geste die in elk geval Engeland
en Nederland 'nogal voorbarig' vin
den.
Tenslotte, maar dat is helemaal
een formaliteit, zullen de regerings
leiders zich moeten uitspreken over
de opvolging van Delors per 1 ja
nuari 1989. Dat agendapunt wordt
het kortste van al, want van de man
die eindelijk weer vaart in Europa
bracht, wordt het aanblijven door
niemand betwist.
Door Max de Bok
TOEN Lubbers nu bijna
vijf-en-een-half jaar gele
den aan de macht kwam,
werd hij nog gezien als een
wat wollige prater. Een in
ventief politicus, die voor
elk probleem wel vijf ver
schillende oplossingen kon
bedenken, maar het wat
moeilijk had met het be
antwoorden van de vraag
welke oplossing de voor
keur verdiende.
Dat beeld veranderde snel.
Lubbers plaatste zich aan het
hoofd van een kabinet dat al
spoedig het stempel no-non-
sense verwierf en het beeld
van Rotterdamse zakelijkheid
ging vertonen. Een strak re
geerakkoord diende de mana
gers als spoorboekje. Bezuini
gen, korten, bevriezen was de
opdracht.
Waar het spoorboekje te
kort schoot in exactheid wer
den nieuwe dienstregelingen
ontworpen (de kwestie van de
kernraketten), waar delen
van de regeringscoalitie te
veel eigen initiatief toonden,
werden ze hardhandig tot de
orde geroepen (de toenmalige
VVD-fractieleider Nijpels en
de euthanasie-wetgeving). De
wijziging van het sociale ze
kerheidsstelsel werd ondanks
heftig maatschappelijk verzet
doorgevoerd. Niet de uitkomst
van de brede maatschap-
peljke discussie, maar 'Tsjer-
nobyl' hield de coalitie op het
allerlaatste moment af van de
bouw van nieuwe kerncentra
les.
Al op de helft van zijn eer
ste regeerperiode stelde Lub
bers vasf dat er zich een ver
schuiving voordeed van no-
nonsense naar een zekere
mildheid. „We moeten wel
doorgaan met het beleid maar
het heeft iets minder provoce-
rends en hards in zich".
Veel kwam daar niet van
terecht. Lubbers ging zijn
tweede periode in met een
weinig minder gedetailleerd
regeerakkoord een nauwe
lijks vernieuwde ploeg. De
'zekere mildheid' bleef uit, het
no nonsense-karakter kreeg
wel een deuk. Nu, op de helft
van zijn tweede periode, ver-s
toont het kabinet slijtage, is
de Schwung eruit, maken de
doeners een vermoeide in
druk, gaat het bezuinigen ook
aan hun kant meer en meer
van au.
Het was tijdens de alge
mene politieke beschouwin
gen van oktober 1986 dat de
premier werd uitgenodigd nu
eens duidelijk te maken van
uit welke visie op de samenle
ving zijn kabinet aan het
werk was. De premier ging er
in eerste en tweede instantie
niet op in. Hij beperkte zich
tot een droog, technisch ver
haal over het beleid. Een
maatschappelij k-ideologisch
debat ging hij uit de weg want
het is wel „boeiend voor de
discussie, maar het brengt ons
land niet verder. Nodig is een
nuchter orde op zaken stellen.
Geen politisering, dat zaait
maar verdeeldheid". Pas toen
hij er door de oppositie en de
GPV'er Schutte bijna toe
werd geprest, viste hij een
kort voordien in Brugge uit
gesproken rede uit zijn tas en
begon de kern ervan verveeld
en merkbaar geïrriteerd af te
raffelen.
Waarom dit alles opge
haald
Omdat in dit licht het jong
ste interview van de premier
opmerkelijk is. In de CDA-
krant van deze week beklaagt
Lubbers zich over de relatie
tussen kabinet en parlement.
Hij heeft daar het afgelopen
jaar weinig vreugde aan be
leefd. Hoe heeft het parlement
de premier die vreugde ont
houden?
Lubbers' antwoord: „Wat
vroeger bijkomstigheden wa
ren, is nu zo langzamerhand
hoofdzaak geworden. Met an
dere woorden: een deel-aspect
van de relatie parlement-ka-
binet is de boventoon gaan
voeren. Er is een interessante
ontwikkeling gaande. Een
ontwikkeling die nog niet zo
veel de aandacht heeft ge
trokken. En dat is dat de poli
tiek - het parlement ook - zich
in toenemende mate is gaan
bezig houden met manage
ment, veel meer dan met poli
tieke vraagstukken. Vroeger
voerden we vaak scherpe dis
cussies over kernwapens,
euthanasie, gelijke behande
ling, financieringstekort, ver-
mogenaanwasdeling en noem
maar op. Dat lijkt steeds min
der voor te komen. Soms denk
ik wel eens: zijn er nog wel
politieke meningsverschillen?
Het gevolg is wel dat het ac
cent in de parlementaire dis
cussie zich verlegt naar pro
blemen die we vroeger tech
niek noemden".
Als voorbeeld neemt de
premier de paspoortenquête
die maandag begint. Hij
noemt het 'opvallend' dat ook
in die zaak de management-
kant voorop staat. „Concen
treren we ons niet teveel op
Haagse problemen. Ik heb
niet de indruk dat er in ons
land veel mensen van wakker
liggen dat het nieuwe pas
poort wat later wordt inge
voerd".
Heeft Lubbers niet een
beetje gelijk? Het is waar, dat
de Kamer zich meer dan
voorheen bezig houdt met de
bestuurlijke kanten van het
regeringsbeleid. Dat heeft ze
ker te maken met het feit dat
allerlei problemen die om een
oplossing vragen zich minder
makkelijk dan vroeger laten
reguleren. De samenleving is
complexer geworden, de tech
nologische ontwikkelingen
spreken een danig woordje
mee, het bestuurlijk proces
heeft zich daaraan noodge
dwongen moeten aanpassen,
besluitvormning loopt over
meer schijven. Logisch uit
vloeisel is dat de controle
rende instantie meer dan
voorheen kijkt naar de be
heerskant van het bestuurlijk
proces. Hoezeer dat nodig is is
gebleken uit bijvoorbeeld het
RSV-debacle, de bestuurlijke
chaos rond de invoering van
de studiefinanciering, de tra
gikomedie rond het paspoort.
Maar er is meer. De stijl
van politiek bedrijven, die
door Lubbers en de zijnen is
geïntroduceerd - no nonsense,
maatschappelijke problemen
op een managersmanier be
naderen, een sterke nadruk op
de boekhouding - heeft het
politieke debat gefrustreerd.
Lubbers valt in zijn eigen
zwaard wanneer hij er zich
over beklaagt dat het poli
tieke debat uit is. De manager
klaagt dat anderen zich met
het management willen be
moeien, er zich althans een
oordeel over aanmatigen.
Lubbers moet in de eerste
plaats bij zichzelf te rade
gaan om een antwoord te vin
den op de door hem zelf opge
worpen vraag of er nog wel
politieke meningsverschillen
zijn.
Die vraag is een retorische.
Lubbers kent de politieke me
ningsverschillen natuurljk
best. Ze zijn er. De vraag of je
door moet gaan met bezuini
gen of dat je de investeringen
een extra impuls moet geven,
is zo'n politiek meningsver
schil. Zoals ook de vraag of je
de meevallers in de belasting
sfeer moet uitdelen of dat je
dat geld moet gebruiken om
verdere bezuinigingen op
voorzieningen als onderwijs
en gezondheidszorg te voor
komen.
Lubbers :...kentering...
Dat zijn essentiële vragen
die vanuit een opvatting over
de inrichting van onze samen
leving beantwoord moeten
worden. Maar als ze worden
gesteld, slaan de verantwoor
delijken het regeerakkoord op
en stellen vast dat het moet
zoals het daar geschreven
staat en dat het dus niet an
ders kan. Het politieke debat
is gefrustreerd omdat het ka
binet en de in strakke regeer
akkoorden gevangen rege
ringsfracties de sterke nei
ging hebben het uit de weg te
gaan. Hun 'closed shop' ver
draagt het niet dat politieke
meningsverschillen worden
uitgevochten. Daarom staat
'Den Haag' in de ogen van
veel mensen voor: niet willen
luisteren naar wat in de
maatschappij leeft, de eigen
zin doordrukken ondanks
welgemeende waarschuwin
gen uit de samenleving. Die
stijl van politiek bedrijven is
op deze plaats eerder aange-
FOTO JOHANVANGURP
duid met de term: arrogantie
van de macht.
Het was die arrogantie, dat
zich opknopen aan het no
nonsense stempel die Lubbers
brachten tot zijn uitspraken
in 1986. Toen vond hij dat poli
tisering maar verdeeldheid
zaait. Nu klaagt hij dat politi
sering - want wat is het hel
der maken en uitvechten van
politieke meningsverschillen
anders? - ontbreekt.
Er zit kennelijk een kente
ring in de opvattingen van de
premier over de wijze waarop
politiek zou moeten worden
bedreven. Gevreesd moet ech
ter worden, dat die kentering
niet geconcretiseerd zal wor
den in de praktijk van het be
leid van alle dag. Want daar
voor is de ploeg rond de pre
mier te uitgeblust. Een nieu
we, frisse, meer politieke be
nadering van de problemen
van de samenleving valt van
Lubbers II niet meer te ver
wachten.
yan onze Haagse redactie
pEN HAAG - Minister Brir
geeft van zijn begroting geld
tórs van Justitie en Binnen
0m via een aantal projecten t
aanslagen op de lichamelij
van homoseksuelen wordt
pat zal onder meer moeten
vo<
geb
LJav z#cU «1CCI IIIWICH 5
gerichter en intensiever politie
VVI
Op die manier denkt de VV
mer per jaar zo'n 20.000 won
lier eigendom te laten overg
rijk 500 miljoen gulden op.
Geld dat gebruikt moet worden
voor zaken als onderhoud van
(vaar)wegen, het opruimen van
gifgronden en het opheffen van
het cellentekort.
Vorig jaar zijn slechts dui
zend goedkope huurwoningen
overgedragen aan de bewoner.
In de jaren daarvoor is dat
nooit meer geweest dan 5.000.
De WD wijt dat aan de hou
ding van corporaties en ge
meenten die soms „als een
broedse kip" op hun woningbe
stand zitten. Daarom moet het
kooprecht wettelijk worden
verankerd. Bewoners van
huurwoningen die in particu
lier bezit zijn moeten een wet
telijk 'voorkooprecht' krijgen.
Als de eigenaar de woning wil
verkopen, moet de zittende
huurder de gelegenheid krijgen
die bij voorrang over te nemen.
De WD wil het kooprecht toe
kennen aan huurders met een
bescheiden belastbaar inkomen
van rond 51-duizend gulden
per jaar. De koopprijs is in het
WD-plan gesteld op twee
derde van de getaxeerde
marktwaarde in bewoonde
staat. De prijs mag nooit lager
zijn dan de waarde waarvoor
het huis bij de corporatie in de
boeken staat, om te voorkomen
dat de woningbouwverenigin
gen en gemeenten verliezen lij
den.
Om praktische redenen gaat
de WD ervan uit dat de ver
koopoperatie alleen betrekking
heeft op de eengezinswoningen
van voor 1975. Dat zijn er 735-
duizend in totaal. Als gedu
rende tien jaar jaarlijks 20-
duizend van die woningen
worden verkocht, kan er vol
gens de WD niet worden ge
sproken van een 'uitverkoop'
van de voorraad huurwonin
gen.
MINISTER SMIT-KROES van Ve
ke, koppige en bravourachtlge
donder dreigt, pleegt zij als een
Toen de binnenschipperskwest
zij de steven. Toen zij een paar
en met een 'geheim document'
van 'voornemens om zijn koers
cument was en nog minder spr
aan CDA-kant.
De minister loopt volgende w
schijnlijk opnieuw tegen een net
Westerschelde Oeververbinding
ren in de financiële en politieke
met veel irritaties. Eind 1982 leek
"en en kruiken. De toenmalige r
Jng waren het met Zeeland een
ding. Een paar details moesten
zou het volgende kabinet snel k
de no-nonsense brak aan. Het
vond de oeverbinding te duur er
zich nooit erg enthousiast voot
"aardje: eerst de Randstadfiles
'den aanpakken. Pas toen cons
met particulier geld te financiere
Toch bleef de minister talmen
uzie over ,-|e parage van het i
Hijoen gulden op te hoesten,
'eren. Later kon het ook wel va
aar na het bijna-akkoord van Vs
'at geregeld. Todat minister Smi
van Ruding slechts 28 miljoen m
H®t CDA (met premier Lubber
vasthoudende Huib Eversdijk)
"au eri willen volgende week va
"a 30 miljoen. De PvdA wil dat c
oevindt zij zich nog niet geheel
De WOV moet er snel komer
vaarom er zoveel problemen wt
jcnave van twee biljoen gulds
Triljoen gulden kost. En d
|9® termijn duurder dan zijn d
Lange tijd was de verbindi
Zeeuws belang. Nu de t
etngeland met het continent
uuing op die tunnel voor Rotte
",aal belang. De WOV is in de
'asbelang'. Waarom dan toe
Jolige? Rekeningen vereffent
itLiu en v'ce versa? Zeeland v
ke mist, maar een duidelijk g
