k^'ii
AN-^in
DE STEM
«ii
PERU IN GREEP VAN
TERREUR, COCAÏNE
EN HYPERINFLATIE
AKT>ëS
feghel
l/V
ND
iSSE
ZATERDAG 4
25 JUN11988 I
rieduizend meter hoog in het An-
des-gebergte van Peru verheften zich de imposante
bouwwerken, aquaducten en landbouwterrassen in en
rondom de oude Inca-steden Macchu Picchu en Cus-
co. Stille getuigen van een een hoogstaande en per
fect georganiseerde beschaving die 500 jaar geleden
abrupt eindigde met de komst van de Spanjaarden.
Anno 1988 lijkt modern Peru de enorme prestaties
van de Inca's op het gebied van bestuur, sociale orga
nisatie, bouwkunst en produktie maar niet te kunnen
evenaren. Een reisverslag vanuit dit Andes-land waar
de zieltogende economie nog slechts drijft op cocaï-
nedollars en de democratische regering dreigt te ver
stikken onder de gewelddadige druk van de maoïsti
sche guerrilla en de repressie door het leger.
«eschiedenis
Duizelingwekkend
Uitkijken
Schijnwelvaart
Nekschot
A68
31!
/ooraanstaande onder-
grarische sektor.
ruim 2500 medewerkers
inca f 2 miljard.
Bouwmarkt in
e deels op zelfbediening
imelijk uit het adviseren
de mogelijkheden van de
orraden en het bedienen
vervullen, dient men:
Ditooide middelbare
in soortgelijke funktie;
Oostburg.
tg zal het aanvangssalaris
>0,- bruto per maand,
sekundaire arbeidsvoor-
irmelding van PZZ 3018
eiden), richten aan de
kantoor Cehave nv,
jheidszorg (R.I.G.G.) Zeeland,
starten bureau te Goes een
week
nator alle voorkomende sekretariaats-
aak ligt op:
iet bi|houden van het archief;
eproduktiewerkzaamheden.
oede kontaktuele eigenxhappen en
irde.
Dij voorkeur ervaring op voornoemd
gebied hebben opgedaan.
zal evenals de overige arbeids-
0. voor het Ziekenhuiswezen.
iten aan het Bestuur van de R.I.G.G.
fonixh worden verkregen bij de koor-
matie:
re Gezondheidszorg (R.I.G.G.) Zeeland
elijkheid van de betrokken deelnemers
je behoeften van de bevolking van de
doelmatig funktionerend stelsel van
g-
jsbeleid in het werkgebied haar doel
overleg, samenwerking, het maken van
fikkelen beleid en de uitvoering van
jeleidsontwikkeling van de geestelijke
rken van ter zake relevante gegevens
dviezen aan instellingen, financierende
iet nog te bouwen Magnoliacomplex te
Duwerijstraat 15
WE E K E
D
Door Frank van OoIJen
I De mythe van de pistacos of 'onthoof-
ders' is al eeuwenoud, maar is onlangs
I weer nieuw leven ingeblazen in de Pe-
Iraaanse Sierra - het hooggebergte. In de
[armeen door de overheid altijd verwaar-
lloosde deelstaat Ayacucho ten zuidoos
ten van de hoofdstad Lima, is enkele
[maanden geleden de, collectieve angst-
neurose onder de Indianen drie Ameri-
kanen noodlottig geworden. 'Gringo's'
die naar verluidt op geheime missie wa
ren voor de Amerikaanse drugsbestrij-
[dingsorganisatie DEA. Afgeslacht door
dorpelingen die hen aanzagen voor de
[beruchte pistacos.
'Pistacos' is in de Indiaanse Quechua-
Slaal het woord voor vreemdelingen. Lan
ge, in het zwart geklede buitenlanders
Idie 's nachts argeloze Indianen hypnoti
seren, doden en daarna het vet uit hun
lijken snijden. Volgens de lugubere ge-
Inichten over de 'vetsnijders' wordt het
[menselijk vet door de Peruaanse over
heid voor veel geld verkocht aan het bui
tenland. En daarmee betaalt Peru de
buitenlandse schuld af. Het vet zou met
name in de Verenigde Staten 'als een
[soort grondstof worden gebruikt in de
[ruimtevaart, voor het snel helen van lit-
[lekens bij patiënten en voor het smeren
[van machines en vuurwapens'.
Wie verantwoordelijk is voor de ver
breiding van de geruchten en de daarop
volgende hysterie onder de Andes-bewo-
jners is niet duidelijk. Misschien dat de
puerrillabeweging 'Sendero Luminoso'
[Lichtend Pad), die zeer actief is in Aya-
Jcucho, op deze wijze geprobeerd heeft
de angst bij de Indianen voor men
sen van buiten de streek - veelal politie
agenten en militairen - aan te wakkeren,
n ieder geval geeft het bestaan van deze
Nythe exact aan hoe de bergbewoners na
ruim vier eeuwen van uitbuiting tegen-
'de blanken' staan.
Menselijk vet als een grondstof uit de
jtehamen van Indianen getrokken. Het is
ultieme gedachte van de Sierra-bewo-
jters over afhankelijkheid van en uitbui-
|n6 door de blanke overheersers - eerst
e Spanjaarden, later hun nakomelingen
1 Lima in samenwerking met buiten-
e ondernemingen.
Om iets van de huidige situatie in Peru te
begrijpen moet men in de geschiedenis
van dit land vanaf de verovering in 1532
door Franscisco Pizarro duiken. Uitbui
ting. onderdrukking en afhankelijkheid
lopen als een dikke rode draad door de
Peruaanse historie heen naar het heden
toe. Naar de opvattingen van de arme
bevolking in dit land van condor en zon
negod is die situatie vandaag de dag nog
niet veel veranderd. Goud. zilver, koper
en andere grondstoffen worden nog
steeds uit de Andes gezogen, zonder dat
het de Sierra-bewoners ten goede komt.
Vroeger vielen de opbrengsten ten deel
aan de Spaanse kolonisator, nu aan de
elite in Lima.
De arme boeren in de Andes worden
nog steeds schromelijk verwaarloosd
door de overheid en hebben de grootste
moeite om voldoende voedsel uit de
schrale berggrond te halen. Met de ver
koop van de wol van lama's en de klei
nere alpaca's wordt het schamele fami
liebudget aangevuld.
Bij een bezoek aan enkele projecten
voor streekontwikkeling in het zuiden
van Peru waarbij ook Nederlandse hulp
organisaties betrokken zijn. springen de
armoedige en mensonterende leefom
standigheden van de boerenfamilies
pijnlijk in het oog. Kinderen zijn nauwe
lijks gekleed terwijl de temperaturen op
deze hoogte tot diep beneden het nul
punt dalen als de zon achter de bergtop
pen verdwijnt. Huizen zijn gebouwd van
op elkaar gestapelde keien of in de zon
gedroogde leemblokken en bieden niet
veel bescherming tegen de bittere koude.
De kindersterfte is naar Latijnsameri-
kaanse begrippen hoog, de gemiddelde
levensverwachting 45 jaar en het jaarin
komen niet veel meer dan 400 gulden.
Het leven voor de gemiddelde Peruaan
in de hoofdstad Lima of op de duize
lingwekkende hoogte van de Andes-hel-
lingen is een wereld van verschil. Een be
delaar in Lima verdient vaak meer dan
een boer met een klein lapje grond in de
Sierra.
Lima is met acht miljoen inwoners (op
een totale bevolking van 20 miljoen),
met bijna alle industrie, overheidsorgani
saties en een concentratie van diensten
De kinderen van de Andea zijn nauwelijks gekleed, terwijl de temperaturen op deze hoogte 's nachts tot diep beneden het nulpunt dalen. De
zeer hoog.
kindersterfte Is dan ook
Mao's geest in de Andes
en handel een stedelijk waterhoofd. Na
een bezoek aan het meestal in een dikke
zeemist gehulde Lima blijven de buiten
landse bezoeker slechts de beelden van
krottenwijken, wanstaltige betonnen
constructies waaruit ijzer omhoogsteekt,
rijdende autowrakken en wachtende
mensenmassa's voor ogen. Lima. ge
bouwd in een stoffige woestijn langs de
Pacific, biedt weinig schoons. De miljoe
nenstad blijft echter een enorme zuig
kracht houden op de Peruanen en iedere
maand opnieuw wordt de ring van "pue
blos jovenes' - een Peruaans eufemisme
voor krottenwijken - wijder. Lima bete
kent immers werk. betere scholing voor
de kinderen en de aanspraak op meer
overheidsdiensten.
Meer dan de helft van de beroepsbe-
voling is voor het inkomen afhankelijk
van de informele sector. Een vergaarbak
voor straatverkopers, huishoudelijke hul
pen en anderssoortige dienstverleners.
Dit zijn de mensen die de progressieve
president Alan Garcia de 'helden van
Peru' noemt. Diegenen die niet zwichten
voor de verlokkingen van de criminali
teit maar blijven zoeken naar werk. „Ach
meneer, geef me toch een kans om mijn
brood op een eerlijke manier te verdie
nen", zegt een tienjarige schoenpoetser
die onmiddellijk mijn schoenen vast
grijpt als ik op een bank in een stadspark
wil gaan zitten. De kosten van een poets
beurt? Tien Inti's oftewel tien cent.
Peru wordt wel het goedkoopste land
ter wereld genoemd. De prijzen - en
uiteraard de salarissen - zijn dan ook ab
surd laag. Een nacht in een goed hotel
kost zeven gulden, een uitgebreide maal
tijd in een restaurant vier gulden en en
fles cola of bier een kwartje. De kosten
van een binnenlandse vlucht over een af
stand van zo'n duizend kilometer drie
tientjes.
Niet iedereen is zo geduldig in de da
gelijkse strijd om het brood. Velen raken
van het rechte pad en de criminaliteit in
Lima is dan ook ongelofelijk gestegen de
laatste jaren.
Het is voor toeristen uitkijken geblazen.
De Nederlandse ambassade in Lima
staat te boek als een „zeer gevaarlijke
post". Niet in de laatste plaats door het
toenemend aantal terroristische aansla
gen van de beide Peruaanse guerrilla
groepen. Drie met kogelvrije vesten en
machinegeweren uitgeruste politieagen
ten bewaken voortdurend de Neder
landse diplomatieke vertegenwoordiging.
Een voor de Peruaanse economie zeer
belangrijke activiteit in de informele sec
tor is de straathandel in US dollars. In
de 'dure wijk' Miraflores staan honder
den handelaren in alle openheid dikke
pakken bankbiljetten Inti's en dollars te
verhandelen. Hier worden de dollars die
verdiend zijn met de verkoop van cocaï
ne, 'gewit'. De cocaïneproduktie is in
middels de meest lucratieve economische
activiteit van Peru geworden en goed
voor meer dan de helft van de totale we-
reldproduktie. 250.000 boerenfamilies
verdienen met de verbouw van coca een
goed inkomen.
De Peruaanse regering probeert met
de inzet van militairen, de introductie
van winstgevende, alternatieve gewassen
bij de boeren in de Huallaga-vallei en
het aanpakken van de drugsmaffia de
coca-handel de wind uit de zeilen te ne
men. Maar volgens een Peruaanse uni
versiteitsmedewerker voert de overheid
een enigszins dubbelzinnig beleid. Eind
vorig jaar is de straathandel in dollars
plotseling verboden door president Gar
cia maar daar is hij snel van teruggeko
men.
De één miljard narco-dollars zijn name
lijk een uiterst belangrijke impuls voor
de zieltogende economie van het land.
Volgens de Peruaanse wetenschapper is
het coca-geld een uitstekend alternatief
voor de kredieten van het Internationaal
Monetair Fonds die Peru na het recalci
trant gedrag van zijn president zijn ont
zegd. Nu is het zelfs mogelijk om zonder
vragen over de herkomst van het geld.
'zwarte dollars' bij de bank in te leveren.
De deviezenpot van Peru is blijkbaar zo
ver leeg dat er geen bijzondere voorwaar
den meer gesteld worden aan de geld
stroom.
Deze maand verkondigde de Pe
ruaanse minister van economische zaken
in het openbaar dat de 'economie van
het land een chaos is'. De flamboyante
president Alan Garcia heeft sinds zijn
aantreden in 1985 geprobeerd de afhan
kelijkheid van Peru van het buitenland
te doorbreken. Hij wilde bewijzen dat
een Latijnsamerikaans land met een ste
vige buitenlandse schuld het toch kan
redden zonder aan de leiband van het
IMF te lopen en de bevolking 'af te knij
pen'. Hij wilde 'het volk niet laten bloe
den voor de internationale kredietinstel
lingen' zoals hij zelf zei, maar juist de
publieke consumptie vergroten. Boeren
kregen kredieten, publieke werken sti
muleerden de werkgelegenheid en lagere
belastingen voerden de bestedingen op.
Door de grotere binnenlandse vraag zou
de onbenutte capaciteit in de nationale
industrie gebruikt worden waardoor de
economie zou kunnen groeien.
Aanvankelijk leek het hem aardig te luk
ken. De economie groeide jaarlijks met
zo'n zeven procent. Maar vorig bleek
jaar ineens dat er sprake was van een
schijnwelvaart. Buitenlandse deviezen
hadden de economische groei bekostigd
en de bodem van die pot kwam snel in
zicht. Exportgroei bleef uit en onderne
mers hadden blijkbaar niet zoveel ver
trouwen in de Peruaanse economie en
weigerden de vette winsten te herinveste-
-
I Oe
a/me boeren In de Andes hebben de grootste moeite om voldoende voedsel uit de schrale berg-
JW te halen. Met de verkoop van de wol van lama's wordt het schamele famlllebudget aangevuld. FO-
s FRANK VAN OOIJEN
3000 Meter hoog In het Andes-gebergte verheffen zich de Imposante landbouwterrassen In en rondom
de oude Inca-steden. Stille getuigen van een een hoogstaande beschaving die 500 laar geleden abrupt
eindigde.
ren. De kapitaalvlucht steeg tot onge
kende hoogte.
Inmiddels is de economische situatie
desastreus. Er is voor dit jaar een hype
rinflatie voorspeld van 500 procent, de
overheid zit volledig zonder geld en de
export zakt in. Er is al sprake van
schaarste voor een aantal produkten.
Garcia spreekt nu van een 'oorlogseco
nomie' en zit met de handen in het haar.
Maar de regering heeft nog met een
ander kapitaal probleem te kampen
naast de economische recessie. En dat is
de guerrilla. Nederlanders die al jaren
lang als ontwikkelingsdeskundigen in
Peru actief zijn, noemen de toenemende
steun van de bevolking voor met name
'Lichtend Pad' 'zeer verontrustend'. De
uitzichtloosheid van het bestaan, het ab
solute wantrouwen ten aanzien van alles
wat met de overheid te maken heeft en
de toenemende armoede, doen blijkbaar
steeds meer mensen naar de wapens grij
pen.
De acties van Sendero worden steeds
stoutmoediger en bloediger, verbreiden
zich vanuit de basis Ayacucho naar alle
windsteken van Peru en de regering heeft
er absoluut geen antwoord op. De kran
ten in Peru staan dagelijks vol met be
richten over aanslagen: aanslagen met
dynamietstaven op politici, de executie
van politieagenten op straat of zelfs in
hun eigen huis. Aanvallen op economi
sche doelwitten als landbouwcoöpera
ties, spoorlijnen, fabrieken, electriciteits-
centrales en zelfs toeristenhotels.
Sendero Luminoso is een fundamentalis
tische, maoïstische beweging die een
communistische boeren/arbeidersrepu
bliek wil vestigen op de rokende puinho
pen van Peru. De 'Grote Roerganger'
Mao is het grote voorbeeld, de aanpak
van Sendero lijkt echter verdacht veel op
die van de Rode Khmers van Pol Pot in
Kampuchea. 'Wie niet voor ons is tegen
ons en verdient dus een nekschot'.
De populariteit van Sendero is des te
opmerkelijker omdat deze guerrillagroep
ook veel slachtoffers maakt onder de
burgerbevolking. Vaak blijft het niet al
leen bij de executie van lokale autoritei
ten en veiligheidsagenten als Sendero ge
wapenderhand een dorp in de Andes be
zet, maar worden alle bewoners over de
kling gejaagd als het dorp als anti-Sen-
dero bekend staat. Het aantal burger
slachtoffers dat of Lichtend Pad of de re
geringstroepen heeft gemaakt, loopt al
boven de tienduizend. Ook de (para-)mi-
litairen gaan zich te buiten aan massa
moorden en schendingen van de men
senrechten. Door de guerrilla is de poli
tieke situatie in Peru scherp gepolari
seerd.
Een westerse diplomaat in Lima ge
looft dat door enerzijds de economische
recessie en anderzijds de dreiging van
een totale burgeroorlog een militaire
coup in Peru tot de 'reële verwachtingen'
behoort. Waarmee een precedent gescha
pen zou worden in Latijnsamerika dat
immers de laatste jaren een proces van
toenemende democratisering heeft door
gemaakt. Voorlopig houdt president
Garcia de militairen nog te vriend. Er
zijn al drie generaals in het nieuwe kabi
net opgenomen en verwijten over schen
dingen van de mensenrechten door het
leger, treedt de president 'met alle be
grip' tegemoet.
Jl
j
