Ruim drie ton voor
de schoentjes
van Judy Garland
GEDRAMATISEERDE DOCUMENTAIRE OVER MOORDEN IN ATLANTA
f
Wat kunstenaars in de Bijbel zien
/eg 1 Hulst
Burt Lancaster speelt
Italiaanse kardinaal
Reuze Bingo
bejaarden-
schieting
KLEINTJE
VIENT BESPEELT
L.. NAAR HET
Alarm
Plannen
Onverschillig
DONDERDAG 23 JUNI 1988
DELIG KENNIS!
JUMMERS 4(\*
'OOR MAAR lv'
Zomeren met kunst
Afgestudeerd
Nieuwe Appels
„Toptennissers arriveren
tegenwoordig in strech limousines
met hun coach, hun psychiaterhun
oudershun agent en hun lij fwacht
Gerald Williams, tennls-presentator BBC
DE STEM
"aoc
BnjeC'^n>
Koele killer of zondebok
in guldens.
ing de voorraad strekt.
et maandag geopend,
sdag gesloten.
Door Dirk Vellenga
Calvin Levels speelt de rol van Wayne Williams,
de gezette, arrogante jongeman, die wordt be
schuldigd van een reeks kindermoorden in de
zwarte stad Atlanta in de Amerikaanse staat
Georgia.
Hollywood-routiniers Jason Robards en Martin Sheen
I spelen zijn advocaat en mede-verdediger en Rip Torn is
je openbare aanklager.
De ondertoon van 'The Atlanta
I Child Murder', de documen-
taire die de TROS in twee delen
'uitzendt (vrijdag en zaterdag),
I is duidelijk. De politie en het
stadsbestuur faalden en lieten
I Atlanta lange tijd leven in vol-
ledige paniek. Is Wayne Wil-
ims de ware schuldige of is
j slechts de zondebok, die de
1 overheid nodig had om de
IJ blunders af te dekken?
De gedramatiseerde docu
mentaire die John Erman in
94 maakte, voorziet het pro-
s tegen Wayne Williams van
I grote vraagtekens en lijkt af en
toe wat al te simpel te spelen op
het sentiment van 'die j ongen is
onschuldig!' De zwarte auteur
James Baldwin maakt in zijn
'Het bewijs der dingen die
luien niet ziet' een opermerking
over scenarioschrijver Abby
|Mann:
„In de zaak tegen
Wayne Williams zit zo'n enorm
'gat dat de onmiskenbaar wak-
jkere Abby Mann er met een
van zijn vele tanks doorheen
ris."
«r-
net
en
te
I te
lun
ad
it] e
tie?
ong
-30
aar
P9
Zat. 25-6 café Sleepboot
Kieldrecht, begin 20.C"
do. 23-6 in café
Molenhof te Kloosterzaf bfgon jn ju]j 1979 en tot mei
de. Aanvang 13.30 uur.
Een nieuw pluspunt in
reclame:
Het plaatsen van
KLEINTJE vormt een
zenlijke bijdrage tot
realiseren van uw
TIENDUIZENDEN lezem
Films over schokkende ge-
jbeurtenissen in de Ameri
kaanse samenleving zijn popu
lair. In de afgelopen weken
heeft de Nederlandse tv nog in
drama-vorm aandacht besteed
de bikkelharde strijd tus-
•n Robert Kennedy en vak-
Ibondsleider Jimmy Hoffa en
het proces tegen Lee Harvey
Oswald. De mini-serie over de
[Atlanta-moorden toont de
zwakke plekken in de Ameri-
rechtsgang, maar laat
|aan het eind gemengde gevoe
lens achter. De werkelijkheid is
reel gecompliceerder dan de
:hermutselingen in de recht-
mk, die door Abby Mann en
John Erman in beeld zijn ge
bracht.
De reeks moorden in Atlanta
werden 28 lijken aange
troffen. De slachtoffers waren
over het algemeen jongens tus
sen 7 en 16 jaar, maar er waren
twee meisjes bij en twee
volwassenen, die geestelijk on
volwaardig werden genoemd.
In geen van de gevallen was
sprake van seksueel geweld.
Op 21 juni 1981 werd Wayne
Williams gearresteerd. Hij
bleef tot zijn veroordeling
uiterst koel en hooghartig en
ontkende elke schuld.
Steeds had de politie gezocht
naar een Rambo-achtig type,
een losgeslagen Vietnam-vete-
raan. Velen geloofden in weer
zinwekkende acties van de Ku
Klux Klan. De zwarte bewo
ners van de arme South Side
van Atlanta sloegen na maan
den van wurgende spanning
alarm, beklaagden zich bij het
(eveneens zwarte) stadsbestuur
en ondernamen zelf speurac
ties. De vraag werd gesteld of
de laksheid van de overheid
een gevolg was van een racisti
sche mentaliteit. Het ging om
zwarte kinderen uit gebroken
gezinnen, die vaak over straat
zwerven. Waarom zou men
zich daarover druk maken?
Atlanta, tot dan toe een stad
van twee miljoen inwoners (70
zwart), die in betrekkelijke
rust groeide. Het Cola Cola-im
perium zetelt er en in het cen
trum waren slanke, glazen to
rens verschenen, waar miljar
den omgingen. Deze stad heeft
het te druk om te haten, werd
gezegd. Maar in 1979 was At
lanta opeens de misdadigste
stad van de VS. Toen de moor
den voor de zoveelste maal de
voorpagina's vulden, kwam de
regering in Washington over de
brug. Reagan stelde anderhalf
miljoen dollar beschikbaar
voor het onderzoek. Er kwam
een speciaal politieteam van
100 man, dat werd bijgestaan
door 40 man van de FBI.
Een maand voor zijn defini
tieve arrestatie werd Wayne
Williams door de politie gesig
naleerd op een brug over de
Chattahoochee-rivier. Er werd
een lijk in het water geworpen
en kort daarop startte een auto.
Wayne Williams blijft volkomen onaangedaan onder de beschuldigingen. Hij wordt be
schouwd als de man die in Atlanta 28 moorden heeft gepleegd. Over hem gaat de mini-serie
die de TROS vrijdag en zaterdag uitzendt. - fotoap
Williams wed aangehouden,
maar zijn auto werd niet gron
dig onderzocht. Hij deed ver
ontwaardigd en de politie liet
hem gaan. Pas twee dagen la
ter werd hij thuis ondervraagd.
Hij had alle tijd sporen uit te
wissen.
De politie schaduwde Williams
twee weken lang intensief,
zelfs uit de lucht. Hij werd
gearresteerd. Drie mensen
hadden hem met het laatste
slachtoffer gezien en de groene
textielvezels die de politie had
gevonden, zouden afkomstig
zijn van het tapijt in het huis
waar Wayne met zijn ouders
woonde. Getuigen van de
moorden of het dumpen van de
lichamen konden niet gevon
den worden.
Williams werd even losgela
ten en verklaarde op een pers
conferentie ijzig kalm dat hij
onschuldig was. Later zou hij
in de gevangenis tegen een ver
slaggever zeggen: „Ze moesten
toch een rechtvaardiging vin
den voor al het geld dat het on
derzoek heeft gekost. Ik voel
me een zondebok."
De houding van de verdachte
stelde de justitie voor grote
raadsels. Niets bracht hem uit
zijn evenwicht. Hij was het
enige kind van Homer en Faye
Williams en werd vreselijk
verwend.
'Het wonderkind'
noemden zijn ouders hem. Hij
knutselde heel jong een radio
zender in elkaar en als tiener
had hij in de kelder van het
huis zij eigen radiostation.
Wayne interviewde zelfs bur
gemeester Andrew Young, die
onder de indruk was van zijn
intelligentie.
Later werd hij free lance pers
fotograaf en talentenjager. Hij
deelde formulieren uit bij scho
len en zocht jongens om een
muziekgroep te vormen die het
succes van de Jackson Five
(met Michael Jackson) zou
overtreffen. Volgens zijn om
geving zat hij vol grote plan
nen, die alleen in zijn hoofd
reëel waren. Zijn ouders be
handelde hij als ondergeschikte
schepsels. Toch zouden zijn va
der en moeder tijdens het pro
ces alles doen om hun zoon vrij
te pleiten. Ze stonden zelfs niet
toe dat de politie tijdens het
huisonderzoek gebruik maakte
van hun stopcontacten.
Door de gebrekkige bewijs
voering en de onverzettelijke
houding van de verdachte liep
het proces dood, maar aan het
eind werd toch het 'schuldig'
uitgesproken: Williams kreeg
maal levenslang. „De man is
misschien schuldig", zegt de in
middels overleden schrijver
James Baldwin. „Maar ik ruik
lont. Men kan net zo min bewe
ren dat zijn schuld is bewezen
als aangetoond is dat er na zijn
arrestaie geen moorden meer
gepleegd zijn."
James Baldwin constateert in
zijn boek over de moorden in
Atlanta dat de sfeer van paniek
en machteloosheid niet in 1979
is ontstaan, maar al een hele
tijd bestond. In het zwarte
getto zitten de zwarte bewo
ners in de val, hun leven is per
definitie onveilig. De blanke
machthebbers in Amerika heb
ben altijd onverschillig gestaan
tegenover de ellende in de
zwarte steden.
Baldwin gelooft dat men al
te snel tevreden is met 'één ge
stoord individu' om aan te to
nen dat hier sprake is van een
tragische uitzondering. Hij
noemt dat 'de laksheid van
deze tijd'. De oorzaken zitten
veel dieper. Na de arrestatie
keerde de onverschilligheid
weer terug, maar bleven de
treurige omstandigheden in
Atlanta bestaan.
Ook Baldwin kwam niet tot
een definitieve conslusie. Zijn
veronderstelling is dat Wayne
Williams een 'door en door luie
jongen' is, die in blinde arro
gantie iedereen denkt te kun
nen manipuleren zoals hij zijn
ouders manipuleert. Hij is te
indolent om zoveel moorden te
kunnen plegen, aldus Baldwin.
Voor hem zijn andere mensen
nauwelijks reëel en daarom is
hij onschuldig. Maar de theorie
van Baldwin kan ook tot een
andere conclusie leiden: men
sen zijn voor Williams geen
reële wezens van vlees en bloed
en daarom kan hij ze zo ge
makkelijk ombrengen. De vra
gen blijven, ook na het zien van
'The Atlanta Child Murders'
(Paniek in Atlanta). De uitzen
dingen zijn vrijdag om 22.40
uur en zaterdag om 00.20 uur op
Nederland 2.
MILAAN (ANP-CIC) -
De 75-jarige Ameri
kaanse filmacteur
Burt Lancaster, een
Siciliaanse prins in
Luchino Visconti's 'II
Gattopardo' uit 1963,
speelt nu een kardi
naal in een televisie
film waarvoor op het
ogenblik opnamen
worden gemaakt in
Milaan.
In een verfilming in op
dracht van de RAI, de
Italiaanse radio- en tele
visiemaatschappij, van
Alessandro Manzoni's 'I
promessi sposi', is Lan
caster kardinaal Fede-
rigo Borromeo en speelt
hij voor het eerst een
kerkelijke hoogwaardig
heidsbekleder.
In Milaan heeft de ac
teur een bezoek gebracht
aan de aartsbisschop,
kardinaal Carlo Maria
Martini S.J., waarna hij
zich door een monseig
neur uit diens omgeving
gedurende twee uur liet
uitleggen hoe het leven
van een echte kardinaal
verloopt. Met toestem
ming van kardinaal
Martini mag een televi
sieploeg voor het eerst in
de dom de beroemde
scène uit I promessi sposi
opnemen waarin kardi
naal Federigo Borromeo
- in het Engels - vanaf de
,1
Burt Lancaster.
- foto anp
preekstoel van de heilige
kardinaal-aartsbisschop
Carolus Borromaeus
(1538-1584) tot de Mila
nese bevolking preekt
over de heersende pest.
Lancaster is zelf ag
nost, maar hij heeft met
geestdrift archiefmate
riaal over San Carlo Bor
romeo gelezen, wiens le
vensvreugde, menselijk
heid en liefde voor de
naaste veel indruk op
hem hebben gemaakt.
NSW YORK (AP) - Een paar rode schoentjes, waarop de
Amerikaanse kinderster Judy Garland in 1939 in de film
'The Wizard of Oz' de Yellow Brick Road afhuppelde, heb
ben bij het veilighuis Christie's in New York een bedrag
van 165.000 dollar (ruim 325.000 gulden) opgebracht.
De schoentjes maakten deel uit
van een partij memorabilia uit
de film- en artiestenwereld, die
bij Christie's onder de hamer
kwam. Een ander opmerkelijk
stuk waren 96 kleurendia's van
Marilyn Monroe, die van haar
waren genomen in 1945, toen
het latere sex-symbool nog ge
woon Norma Jean Dougherty
heette. De fotograaf was een
zekere William Carroll uit Los
Angeles, die eigenaar was van
een ontwikkelcentrale; de dia's
zijn gebruikt om reclame-foto's
mee te maken, die hij ophing in
zijn winkel. Van deze reclame
foto's is er niet een meer over.
Die dia's werden verkocht in 16
nummers; het duurste num
mer, een groep van acht dia's,
toont La Monroe, gezeten op
een steen aan het strand, ge
kleed in witte shorts en een
rood met wit gestreept T-shirt.
De dia's brachten in totaal
53.955 dollar (ruim 106.000 gul
den) op.
Andere opmerkelijke vei
lingstukken waren een legeru
niform van Elvis Presley uit de
film 'G.I. Blues' voor 12.100 dol
lar (bijna 24.000 gulden); een
brief, een ansichtkaart en een
foto van Norma Jean Doug
herty (M. Monroe) aan Janiece
Wright voor 8.250 dollar (ruim
16.000 gulden); een collectie van
14 litho's door wijlen John Len-
non, voorstellende zijn huwe
lijk en huwelijksreis met Yoko
Ono, voor 6.600 dollar (13.000
gulden); een fotostudie van
Marily Monroe door Cecil
Beaton voor 2.090 dollar (ruim
4.000 gulden); en een paar
zwarte western-laarzen, ver
sierd met een zilveren concert
vleugel, die waren gemaakt
voor Liberace, voor 1.045 dollar
(ruim 2.000 gulden).
jaar is MusicMaker een begrip111
[wereld. Een zeer informatief
iedereen die zich - als amateur
ional - met muziek bezig houdt-
iker is nu vernieuwd.
;en verbeterde vormgeving, metf
uik en een nieuwe indeling, is I"
zichtelijker, mooier en
■den. Het is meer dan ooit de
i voor de muzikant.
mieren kennis maken met
ik of boekhandel lopen en voor
ner kopen,
n met
06-0224222
i dan opgeven
proefabonnement en ontvangt j
De Bijbel. Galerie Hiisstege, Verwerstraat
Den Bosch. Open: dinsdag-zondag 11 (zon
dag 13)-17 uur. Tot 15 juli.
De bijbel als inspiratiebron voor beeldende
kunst heeft in de loop der eeuwen religieuze
en kerkelijke kunst opgeleverd. Bij de deva
luatie van 'de' kerk werden de vervaardigers
van religieuze gebruikskunst werkloos. Reli
gieuze kunst - al of niet door de bijbel geïn
spireerd - is altijd blijven bestaan. Feit is dat
de laatste decennia exposities met een uitge
sproken religieus/godsdienstig/bijbels ka
rakter niet meer in het dagelijkse kunstver-
haal voorkwamen. Brengt deze tentoonstel
ling daarin verandering
Deze galerie heeft het de laatste jaren tot
haar gewoonte gemaakt in de zomer een the
matentoonstelling te organiseren. Darvoor
werd nu de bijbel van de plank gehaald. De
meeste van de 35 deelnemende kunstenaars
hebben duidelijk geput uit hun schoolherin
nering in relatie met de bijbelse geschiedenis;
de voor de hand liggende thema's uit Genesis,
Exocus of Hooglied en Apocalyps. Inhoudelijk
leverde dat geen verrassingen op. En artis
tiek De deelnemers horen tot doorgaans hun
alreeds bekende niveau. Er is een thelogi-
sche- en een anecdotische uitschieter. Tineke
van Veen heeft van de Trinitas (Drieëne god)
even eenvoudig als mooi granieten sym
bol gemaakt en Henk Alders associeerde het
Avondmaal met twee stripachtige figuren in
multiplex; een niet-onaardige ontmythologi-
seringsvorm.
De bronzen beelden van Tjikkie Kreuger
?'in met hun fraaie sobere expressie niet af
hankelijk van namen als Mozes en Salomé.
Maar de kitsch van Don Clarke (drieluik met
tobias) doet denken aan de slappe kerkelijke
kunst van weleer. Pablo Rueda Lara slaagt er
"tet zijn kwaadaardige soortgelijke beelden
van keramiek veel beter in deze dienstbaar te
jmiken aan een actuele getuigenis. Ru van
Jtossem lijkt met zijn kleuretsen op het thema
e vijfde dag' nieuwe wegen op te gaan,
maar nivelleert tegelijk het verschil tussen
etsen en schilderen. De paneeltjes van Ma
rianne Aartsen treffen door hun naïeve
warmte; heel mooi. Jan Dijker zet zijn hang
Jaar monumentale plasticiteit, vroeger zo
«aak in kerkdeuren, ramen en muren krach-
tot uitdrukking gebracht, om in een ac-
cryl, die daraan herinnert. De stenen tafelen
zijn door Sam Parabirsingh, met een duide
lijke etstechniek, uitgeleverd aan de kijker
met zijn eigen geboden. In de afdeling plas
tieken zijn zeker memorabel het grote schild
dat Thea Houben maakte op basis van de
Apocalyps, de bronzen Exodus van Edith De
Willebois en de bronzen 'Apple' op een per-
spex-zuil naar aanleiding van het Hooglied.
Er is op deze tentoonstelling nogal wat te
zien. Maar ze is eerder een nabloei van wat er
deze eeuw al eerder op dit gebied vertoond is
dan de opmaat voor een vernieuwende herle
ving.
H.E.
Groepssalon. De Verbeelding, Klokken-
straat 12, Baarle-Nassau/Hertog. Open: dins
dag-vrijdag 13.30-18.00 en zaterdag en zondag
10-17 uur. Tot 27 juni.
Deze tentoonstelling heeft het karakter van
een gezellige zomerse kunstmarkt. Een 'salon'
aan de wand en verder overal opslag van
werk dat als kunstuitleen wordt aangeboden
(o.a. van Baeyens, Daniels, Eikenaar, Hooi-
meier, Poell, Snoeren, Terwindt, Van Zum-
meren). Huren met kooptegoed uit de vaste
stock van de galerie.
In de salon hebben zich onder meer ge
nesteld Willy van Beek met landschappelijke
blauwe aquarellen, die veel overlaten aan de
fantasie van de kijker, terwijl Paul Beckers
met zijn zeefdrukken landschappen in één
tint een tedere typering geeft. De bekende
monumentale doeken van Eikenaar en Ch.
Molenkamp zijn in deze galerie allang thuis.
De prachtige structuren van de door Veerle
Rooms in zeedruk en litho uitgevoerde muren
vielen me op. Echte schilders ontmoet je er
ook in Rob Kars en Margriet de Bruin. Bruno
van Dijck toont een paar goede tekeningen
met een fraaie architectuur. Dat is een greep
uit het aanbod, dat je de gelegenheid biedt om
eens wat te grasduinen in actuele kunstuitin
gen. Deze galerie is goede tegenhanger tegen
de zogenaamde kunsttentoonstellingen in dit
grensdorp, die in de weekends lijsten, met iets
erin, leveren bij het groene of rode bankstel.
Mensen met echte smaak gaan naar De Ver
beelding.
H.E.
'J
Henk Alders: DasAbendmahl (220x125 cm)
Afstudeerwerk van de TE-
HATEX, Tongerloohuis, Mo
lenstraat 2, Roosendaal. Open
dagelijks van 14.00 tot 17.00
uur, t/m 3 juli.
De TEHATEX in Tilburg is
geen opleiding voor aan
staande vrije kunstenaars.
Het werk van deze acht afge
studeerde dames is juist
daarom verrassend. Zoals in
positieve als in negatieve zin.
Het werk van wat ik gemaks
halve maar met de 'schil
derklas' samenvat is veelbelo
vend. Wat hier hangt is de
zuiver experimentele fase
ontstegen en heeft een eigen
signatuur. De ruimtelijke
vormgeving, door twee men
sen vertegenwoordigd, ziet er
ook goed uit maar is wat min
der uitgesproken.
De keramiek komt helaas
niet uit boven het niveau van
de ervaren maar niet zo geïn
spireerde amateur, met ka
bouterhuisjes van Ellis Veld
en zandkleurige uit platen op
gebouwde vormen van Anke
Rooyakkers. Van de schilders
zijn Doremieke Schop en An-
nalies Nijenhuis het meest
uitgesproken en karaktervol.
Beiden werkten op papier.
Schop schildert in forse kleu
ren grote abstracte land
schappelijke taferelen met
ruimtelijke sfeer. Ze weet,
door spaarzaam gebruik van
sterke kleurcontrasten, dra
matische effecten te bereiken.
Nijenhuis weet sfeer te maken
door heer impressies van sta
tions het karakter van een
stilleven te geven. Van trein
en mens geeft ze op haar grote
bladen alleen die details weer,
die ze nodig had om de compo
sitie aantrekkelijk te maken
en de inhoud voldoende over
te laten komen.
Chris Broerse maakte
enorme pastellen en hele
kleine etsjes. De pastellen zijn
een soort doorlooptekening
van organische groeisels en
bouwsels, die allemaal in elk
aar grijpen en waar toch een
duidelijke ordening in zit, die
onder meer veroorzaakt
wordt door de zachte, zo niet
wat flauwe kleurkeuze. Pien
Lurinks' zwart-wit tekenin
gen, die geïnspireerd zijn op
muziek en theater, hebben
door het uitsluitend in rondin
gen tekenen een sterk decora
tieve inslag. De vormvarian
ten, die Marietta van de Sande
té*
op de verschijningsvorm van
spelletjes maakte, zijn fraai,
koel en ingenieus.
Enkele van de op de drie
hoek gebaseerde marmer-me
talen opbjecten van Hilde He
geman komen boven het aca
demische vormzoeken uit.
L.R.
Nieuw werk van Karei Ap
pel. Galerie Guy Pieters,
Kustlaan 317, Knokke-HeisL
Open: alle dagen van 14.00-
18.00 uur behalve op di. en wo.
Tot 4 juli a.s.
Bij Galerie Guy Pieters te
Knokke-Heist toont de in de
loop der jaren tot een inter
nationale vedette geworden
Karei Appel nieuw werk. Be
ter zou het zijn van recent
werk te spreken, want tot op
heden is er bij deze Cobra
voorman meer sprake ge
weest van veranderingen in
materiaal en technieken dan
van een vernieuwing van
binnenuit, die aldus de term
nieuw werk zouden recht
vaardigen.
Ook in zijn recente schilde
rijen, waarvan vele op groot
formaat, toont Appel zich een
rasschilder, die zwelgt in de
verf materie met zijn volle
kleuren en virtuoos en uiterst
dynamisch zijn penseel voert.
Een man, die met zijn penseel
het doek op de huid zit, ver
vuld van een niet te stuiten
'joie de peintre'. Nog altijd is
zijn visie primitivistisch en
aan de kindertekening ge
schoold en zo reageert hij op
zijn omgeving en onze tijd.
Wat geven zijn schilderijen te
zien?
Minnende paren, verteken
de, grijnzende koppen, vlie
gende vogels en mensen, soms
ook alleen maar kleur-or-
gieën, waarin iedere figuratie
zoek is: het bekende Appel
repertoire, waarbij - en dat is
niet verwonderlijk bij een zo
overvloedige produktie als
waartoe deze schilder onver
minderd in staat blijkt -
nogal eens het een en ander in
het louter schilderkunstige
gebaar blijft steken, in een
Cobra-retoriek die bij alle
schijn - sterkte slap, mono
toon en vervelend werkt.
Maar daar is dan opeens
een serie schilderijen van een
oude vrouw met een hondje
aan de lijn dat niet alleen qua
techniek, maar ook qua visie
een werkelijke emotie los
maakt, die er ook bij de schil
der aan ten grondslag lag of
daar zijn schilderijen be
staande uit op bruin ribbel
karton geplakte handge
schepte witte papieren
waarop een rustiger, minder
op het theatrale bedachte
hand eenvoudige verstilde
composities van landschap
pen, menselijke figuren of
dieren aanbracht die niet
'slaan', niet overweldigen,
maar aanspreken. Waarmee
gezegd wil zijn dat de artis
tieke vulkaan die Karei Ap
pel, inmiddels over de zestig,
nog altijd is, een enorme
massa gloeiend magma op-
spuwt waaruit men het meest
betekenende en waardevolste
zelf terdege moet selecteren...
W.E.
