Egyptoloog graaft naar drollen
RNA ontbrekende schakel op weg naar het leven
vragen
WETENSCHAP
ircheologee, in stroomversnelling door nieuwe technieken, zoekt ook de gewone man
•maarde
roeg
tar geteld
I structur an(*ere chemische
I knrtï waren tot voor
I fch eniSe organische stof-
l re ',Waarvan bekend was dat
I ksn enzym konden wer-
■S "at is een stof die inge-
nipm scheikundige sa-
Ikan™6.6" en splitsreacties
lem "laken en versnellea Als
Isenchfrï kipstukje of tus-
1 hpt iT^6' ^n soort mal voor
■halon pe'e.n of Het uit elkaar
van 'ngewikkelde che-
•he puzzelstukjes.
ppSTEM WETENSCHAP VRIJDAG 17 JUN11988
het Middenamerikaanse land Guatemala zijn
o't dusver onbekende ruïnes van de Maya's ont-
ïlektroden
Omslag
Op de schop
oorrecht
Waterdiertje
I In den beginne, een slordige
I wie miljard jaar geleden, was
|vr oersoep op aarde. Een
mengsel van voornamelijk
I waterdamp, waterstof, kool-
I JMnoxide, methaan en am-
|™niak, met een temperatuur
*stig gradea Door de
1i:„k» lnwerking van het zon-
I J}®'en hevige bliksemontla-
j™igen moeten in deze soep
moleculen ont-
I v„ n z^n' <he zichzelf konden
l^etigvuMigen. Daarmee
- FOTO KNAW
In z'n eentje
RNA-wereld
NIEUWSFEITEN
Allergie door spaanplaat of door ergernis?
Supergeleiding kan ook zonder koper
Veenkoloniën waaien langzaam weg
Bomen kunnen tegen zout water
ie zeehondjes: „Er
woorden. Maar ik
i. Natuurlijk is er
jen aan de Noorse
tegelijk." foto anp
natuurlijk zijn we zelf
öte boosdoeners. Je ziet
li weer aan de Zadelrob-
lie de Noorse kust met
tegelijk naderen, op
naar voedsel omdat et
de overbevissing in hun
Barentszee niets meer te
n is. Zadelrobben zijn, in
stelling tot zeehonden euwwerken."
waterdieren, die gewoon-
liets van ondiepe kustwa-
poorHuubvanAs
jekt.
pp egyptologen gaan hun tanden stukbijten op de meest
ecente ontdekking, weer een piramide, in Sakkara ten
ruiden van Cairo.
twee nieuwtjes van de afgelo-
m weken.
Hoe kan het dat er anno 1988
I*, steeds bouwwerken uit de
jieid worden ontdekt? En
e gaat dat alles in z'n werk?
Dankzij de natuurweten-
,ppen kan er tegenwoordig
meer worden ontdekt dan
tag voor mogelijk is gehou-
len", zegt dr. Maarten Raven,
ie conservator van de Egypti-
the afdeling van het Rijks
luseum van Oudheden in Lei-
ien. „Het aandeel van de na-
etenschappen in de ar-
„jgie wordt steeds groter,
jardoor worden er niet alleen
ieuwe ontdekkingen gedaan,
,ar is de archeologie ook ont-
;ttend veranderd. Er zijn
ieuwe inzichten ontstaaa"
Wat de Leidse egyptoloog
reet van de jongste Franse
itdekking in Sakkara is, dat
iar gebruik gemaakt is van
erstandsmeting in de grond,
een plek waar op zich niets
woestijnzand is te zien,
waar de kenners wel iets
r de grond kunnen ver
meden.
iaven: „Het is bekend dat de
ude Egyptenaren een grote
oningspiramide bouwden en
aaromheen kleinere konin-
innepiramides. Als je eenmaal
en koningspiramide hebt ont-
ekt, is het een kwestie van ge-
icht zoeken naar andere
moeten hebben. Hm m te brengen, die de weer-
tand op de weg door de grond
nderzochten. Zo kon men
aststellen Waar zich onder het
tuifzand een steenmassa be-
ond, evenals de hoogte van het
wwwerk. Te zien viel er op
is dat hun vis weg is,
dat staat hier los van
het zijn natuurlijk alle-
wel signalen dat er iet!
s. Die signalen van de zee-
moeten wij vertalend it moment nog niets.
om alleen al is ons werk
voor niets". (ANP)
;eroorlog van 1936
café een belangrijke ont-
■tingsplaats van berooide
stenaars en intellectue-
die daar a raison van de
van een kopje koffie de
dag warm en droog za-
De kroeg werd toen be
rd door oma Encarnacion
laar dochter Maria. Toen
arnacion in 1968 haar
;te verjaardag vierde
•d zij bedolven onder ge
iten en schilderijen van
egere bezoekers die mo-
jk mede dankzij haar
an sindsdien hun ster
(zienlijk hadden zien stij-1
Dat werd in dit geval gedaan
oor in de grond elektroden
In hetzelfde Sakkara, het
rafveld van de oude Egypti-
che hoofdstad Memphis, heb-
Leidse egyptologen twee
ar geleden het graf ontdekt
an Maya: de opzichter van het
Jiathuis, ofwel minister van
aandën onder het kortston-
ge bewind van farao Toetan-
lamon (1333-1323 v. Chr.). Nog
eeds geldt die ontdekking, in
menwerking met de Britse
Sypt Exploration Society, als
.n van de belangrij kste van de
latste jaren.
Een ander voorbeeld waarbij
an uiterst moderne natuur
wetenschappelijke technieken
bruik is gemaakt, betreft het
•hip dat enkele jaren geleden
(hij de Cheops-piramide in
izeh werd ontdekt. Niet echt
itdekt, want Egyptologen
nsten al dat er naast het nu
tentoongestelde schip
tweede moest bestaaa Al-
de plek moest nog ontdekt
,Dat tweede schip werd
daarvoor ontwor
pen apparatuur onderzocht
Men vermoedde dat het schip
luchtdicht verzegeld zou zijn,
en men vond dan ook de tijd
rijp om de oude lucht te onder
zoeken. Er werd een boorma
chine gemaakt die een gaatje in
het gesteente kon boren en de
lucht kon opzuigen." Helaas
bleek die ruimte niet luchtdicht
te zijn geweest, want er werd
slechts moderne, vervuilde
lucht uit Cairo opgezogen.
Hoewel hier niet werd ge
vonden waar archeologen op
hoopten, voorziet Raven dat de
archeologie steeds meer ge
bruik zal maken van de na
tuurwetenschappen en gespe
cialiseerde bedrijven met op
maat gemaakte nieuwe appa
ratuur. Hij sluit niet uit dat, als
gevolg van nieuwe ontdekkin
gen met moderne techniek, de
archeologie in een stroomver
snelling terecht komt.
Maar hoe gek het ook klinkt,
de egyptoloog Raven ligt er
niet wakker van dat er nu weer
een piramide is ontdekt. „Nog
steeds wordt de egyptologie ge
domineerd door het ontdekken
en onderzoeken van grote
bouwwerken uit het verleden,
zoals de piramides en de tem
pels in het Nijldal. Het enige
dat telt, is dat het groot en ont
zagwekkend moet zijn."
Om het eergevoel van menig
egyptoloog te strelen, is kenne
lijk minstens de spraakma
kende ontdekking van een
nieuwe piramide nodig. Het
opdiepen van even oude scher
ven maakt beduidend minder
indruk.
„En als er dan in een pira
mide of tempel ook nog teksten
op muren worden gevonden, is
het helemaal interessant. De
monumenten zonder teksten
blijven vaak liggen. Ik vind dat
een soort ouderwetse schatgra-
verij. Uitgraven wat van
waarde is, zonder het in een
context te kunnen plaatsen."
Een opmerkelijke vondst in de Palatijnse heuvel in Rome. Archeologen hebben een uit de zevende eeuw voor Christus
daterende muur opgegraven, waarvan verondersteld wordt dat het de befaamde muur van Romulus is. De legendarische
Romulus is volgens de legenden de stichter van Rome geweest. - fotoap
Volgens Raven staat de archeo
logie, en vooral de egyptologie,
aan de vooravond van een in
grijpende omslag in het denken
over de beschavingen in de
oudheid.
„Het besef dringt nu door,
dat we van al die oude bescha
vingen alleen wat weten over
de bovenlaag van de toenma
lige bevolkingen. In het geval
van de oude Egyptenaren zijn
dat dan de godenwereld, de fa
rao's en hun onmiddellijke om
geving. Op de vraag hoe de ge
wone man toen leefde en woon
de, moeten we het antwoord
schuldig blijvea"
De archeologie lijkt hier ge
lijke tred te houden met voor
aanstaande historici die recen
telijk ook op deze vraag zijn
gestoten, en daardoor aan
nieuwe inzichten toe lijken te
zijn.
Een van de wanden van het Maya-graf, dat Leidse archeo
logen ontdekten in Sakkara, het grafveld van de oude Egyp
tische hoofdstad Memphis bij Cairo. - fotop.j. bowhof
Raven: „Er is eigenlijk nooit
onderzoek verricht naar oude
nederzettingen van boeren
langs de Nijl. Veel Egyptologen
zien nu dat dit een nog te ont
ginnen terrein binnen de ar
cheologie is."
Raven weet dat het evenwel
heel moeilijk is om in het Nijl
dal nog naar resten van oude
culturen te zoeken. Op de
woestijn aan weerszijden van
de Nijl na is Egypte overbe
volkt. De bevolking groeit het
laatste decennium met onge
veer één miljoen mensen per
jaar. Al die mensen wonen in
het vruchtbare Nijldal, dat hier
en daar slechts enkele honder
den meters breed is.
„Veel grond is verstoord door
huizenbouw. Elk stukje grond
in Egypte is al eens op de schop
genomen. Als er ergens wonin
gen worden gebouwd, moeten
we er dus snel bij zijn. Laag
voor laag afgraven, de Engelse
tijd, de Turkse, de Griekse tot
we bij de oude Egyptenaren
zijn."
Maar ook om andere redenen
staan de egyptologen voor een
moeilijke klus. Huizen werden
en worden veelal van kleisteen
gemaakt. Vroeger spoelde van
die kleisteen veel weg bij de
jaarlijkse overstromingen van
de Nijl. Sinds de aanleg van de
Aswan-dam in de jaren zestig
zijn de overstromingen verle
den tijd, maar veel overblijfse
len van oude culturen ook.
Een andere reden om te ver-
ondersteüen dat er nog maar
weinig rest van de oude be
schavingen, is dat er er ook
veel kleisteen is gebruikt om
als vruchtbare grond te kun
nen gebruiken. Een vergelij
king met de Nederlandse ter
pen ligt voor de hand, want die
verdwenen om dezelfde reden.
Desondanks stelt Raven zich
voor grondmonsters te nemen
om vast te kunnen steUen of de
toenmalige bevolking hoofdza
kelijk uit boeren bestond. Vra
gen die hij zich verder stelt
gaan over de gewassen die er
verbouwd werden, wat voor
textiel er gemaakt werd en hoe
water met behulp van water
putten werd gewonnen. Sociale
archeologie komt om de hoek
kijken als onderzocht wordt of
er naast hutten ook andere
bouwwerken waren. Hieruit
kunnen conclusies over ver
schillende sociale lagen getrok
ken worden.
Raven: „Ik zie het gebeuren dat
we zelfs vuilnisbelten af graven
om te kijken wat er zoal werd
weggegooid. Zelfs drollen zul
len worden onderzocht, want
daaruit kan blijken wat er ge
geten werd. Dat is toch wel
even wat ander werk dan het
binnenste van een piramide
onderzoeken. Ik denk dat het
vooral een kwestie van belang
stelling is."
Ondanks het weinig in
drukwekkende karakter van
het wroetwerk, verwacht Ra
ven dat er opvallende vondsten
gedaan kunnen worden, om
daaruit conclusies te trekken
die tot nu toe niet erg voor de
hand lagen.
„Inmiddels zijn we al enkele
opvallende dingen te weet ge
komen. Er zijn in het Nijldal
varkensbotten gevonden.
Vreemd, want we weten van de
Egyptische bevolking dat het
varken altijd als onrein werd
bestempeld, en daarom niet ge
houden en gegeten werd. Iets
anders is dat de oude Egypte
naren weliswaar veel goden
hadden, maar toch uitgingen
van één opppergod, Amon-Ra.
Dat rijmt bijvoorbeeld niet met
wat er in het Nijldal gevonden
is omtrent afbeeldingen waar
uit meerdere goden aanbeden
werden"
inder de geregelde gastal
de Gij on waren de
rijver Cela, die in 1951 een
ik (La Colmena) schreef
arin het café centraal
at, bioloog en Nobelprijs-
maar Severo Ochoa, schil-
Pedro Bueno en tal van
lere kunstenaars. Ook be
ide buitenlanders als Er-
;t Hemingway, Truman
pote en actrice Ava Gar-
waren vaak in de Gijon
i te treffen.
et was een voorrecht om j
it al die fantastische men-
te kunnen omgaan. Heul
:k wel een museum",
er José Barcena, die sin®
14 jaar geleden in het cafe
ram werken een dagbodU
houdt waarin hij de ee
rwaardigheden van de i
jon optekent.
Maar lang zal dat waat-
[tijnlijk niet meer duren,
ant de vooruitgang rukt op
de onroerend-goedprijzen I
de buurt van de Gild"
ian in dezelfde richting a»
wolkenkrabbers aan
astellana. Mede-eigenaar
ise Garcia Lopez treubl
aar eigenlijk niet om. „He
ifé is erg veranderd net
s dat met het hele land »l
jbeurd", zegt hij, daarmee
ingevend dat de strijd omi
at behoud van het 1 A
istorische café van Mam' j
an anderen zal moeten kd*
Door Laur Crouzen
Hoe is het leven op aarde ontstaan? Voor het vinden van
een deel van het antwoord kreeg de Amerikaanse hoog-
'eraar in de biochemie, dr. Thomas Cech (40) van de Uni
versiteit van Colorado in Boulder (VS) deze maand de
J Nederlandse Heinekenprijs.
Eiwitten worden al miljar
den jaren geproduceerd met
behulp van de erfelijke code
in elke celkern, het DNA. Dit
bewaart in lange gedraaide
slingers het recept voor de
eiwittea
Hoe hebben eiwitten zelf
het DNA kunnen helpen sa
menstellen als enzymen, als ze
vandaag de dag zelf door
DNA gemaakt worden? De
vraag naar wat er het eerst
was: de kip of het ei.
Met een louter biochemische
benadering, in eerste instan
tie zonder ook maar een ver
wijzing naar het probleem
van de kip of het ei, gaf Cech
het antwoord op deze vraag.
Hij onderzocht in 1979 de bio
logische eiwitfabriekjes in
een eencellig waterdiertje,
Tetrahymena thermophila
genaamd. In die eiwitfabriek
jes -ribosomen- worden
bouwstenen - bekend als ami
nozuren- samengevoegd tot
eiwittea Hiermee werkt het
dier verder aan zijn eigen be
staan en levensfuncties.
IZ et leven OP aarde begon-
|ienzi]a
Waren die moleculen en-
I piJuan de ohljoenen soorten
Prof. dr. Thomas R. Cech.
Dit samenvoegen doet het
DNA niet rechtstreeks. Het
heeft een boodschappenjon
gen, het zogenaamde bood-
schapper-RNA, dat de code
van het DNA naar de eiwitfa-
briek brengt. Het RNA wordt
door het DNA samengesteld,
doordat de twee spiralen van
het ingewikkelde DNA-mole-
cuul uit elkaar gaan en de
RNA-strengen door enzymen
ter plekke laat samenstellen
naar het voorbeeld van de
DNA-code.
Vervolgens gaat de enkele
RNA-streng naar de eiwitfa-
briek toe, en presenteert daar
de DNA-code in de volgorde
van een aantal chemische
stoffen, die als een soort aan
knopingspunt optredea Als
een lint met gaatjes, waarin
de aminozuur-bouwstenen in
de juiste volgorde passea
Totnutoe nam men aan dat
het RNA bij het in elkaar pas
sen van de bouwstenen altijd
geholpen werd door eiwitver
bindingen, die als enzym wer
ken: als passers, meters en
knippers. Cech ontdekte dat
de codedrager, de enkele
RNA-streng, hetzelfde
kunstje in z'n eentje kan. Het
kan als koppelaar en als ver-
sneUer optreden. De RNA-
streng splitst zichzelf, maakt
verbindingen met zichzelf en
kopieert zichzelf, door losse
chemische bouwsteentjes in
de juiste volgorde aan elkaar
te plakken. Tenslotte kunnen
slierten RNA stukken van
hun codes onderling uitwisse
len, en zo aan nieuwe erfelijke
combinaties voortbouwen. En
dat alles zonder hulp van
eiwitten met koppelende en
zym-eigenschappen.
Wel neemt het RNA bij de
'enzymtruc' een beetje de
vorm aan van een eiwit: geen
enkele strengetjes met trap-
treetjes, maar een ingewik
kelde chemische kluwen met
lussen en dubbele stukjes.
Wat kan deze vondst beteke
nen? Niet de eiwitten hebben
in de oersoep het DNA ge
bouwd, dat vervolgens zich
zelf ging vermenigvuldigen,
maar het RNA kan zelf als
eerste levende molecuul zijn
ontstaan. Sinds de ontdekking
van Cech spreekt men dan
ook van een RNA-wereld op
onze aarde, die in het aller-
grijste verleden moet zijn
voorafgegaan aan de DNA-
wereld en het optreden van
enzymen.
Hiermee is en passant de
theorie van levenskiemen uit
het heelal in de vorm van vi
russen op meteorieten v§el
minder waarschijnlijk, want
onnodig geworden. Die leer
wordt aangehangen door de
Britse astronoom Fred Hoyle.
Andere wetenschappers,
zoals de in Nijmegen doce
rende prof. dr. Alan Schwarz
en prof. dr. Leslie Orgel in
Californië, hebben evenals
Cech veel werk verricht om
het recept van het leven te
ontrafelea Cech is uit dit ge
zelschap gekozen door een
jury van de Koninklijke Ne
derlandse Academie van We
tenschappen om voor de ont
dekking van het RNA als ont
brekende schakel in de che
mische levensleer de Heine
kenprijs van een kwart mil
joen gulden in ontvangst te
Veroorzaakt formaldehyde of spaanplaatgas allergie en andere
gezondheidsklachten bij mensen? Waardoor houden mensen
klachten, ook wanneer de concentratie formaldehyde in hun
woningen de toegelaten grens niet overschrijdt? De weten
schapswinkel van de Leidse universiteit ging op onderzoek,
maar zeker weten doet men het nu nog niet.
Men denkt aan drie mogelijkheden: misschien spelen andere
zaken dan aUergie een rol bij gezondheidsklachten als gevolg
van formaldehyde. Mogelijk veroorzaken andere stoffen of
factoren als vochtigheid en ventilatie de klachten. En tenslotte
kunnen klachten voortkomen uit de zorgen die mensen zich
maken over formaldehyde. Zij kunnen argwanend en geërgerd
worden door de manier waarop deskundigen hun klachten wel
eens afdoea Mensen kunnen immers ook ziek worden van er
gernis, aldus de Leidse wetenschapswinkel.
Ook zonder koper zijn stoffen te maken die supergeleidend zijn
bij betrekkelijk hoge temperaturen. Onderzoekers van AT&T
Bell Labs in de Verenigde Staten hebben in plaats van kopero-
xyde een oxyde van bismuth gebruikt om keramiek (gedeelte
lijk) elektrische stroom zonder weerstand te laten geleiden.
Ruim een jaar geleden bakten Bednorz en MüHer - inmiddels
Nobelprijswinnaars- bij IBM koperoxyde bevattend kera
miek, dat tientallen graden boven het absolute nulpunt (dat
ligt bij 273 graden Celsius onder het vriespunt van water) su
pergeleidend is. Inmiddels staat het officiële record op 125 gra
den boven het absolute nulpunt (125 Keivin).
Alle nieuwe supergeleidende materialen bestaan uit koper,
zuurstof, een of meer zeldzame aarden, en barium en/of cal
cium. De vervanging van koper door bismuth leverde een kri
tische temperatuur op van 30 Keivin, waarbij dertig procent
van het mengsel daadwerkelijk supergeleidend was.
De zandgronden in de Drents-Groningse veenkoloniën verlie
zen jaarlijks gemiddeld zeven ton grond per hectare door ver
stuiving. Dat komt overeen met één millimeter grond per jaar.
In tien jaar tijd waait er vijftig tot techtig miljoen gulden weg
aan grond en kapitaal. Daarnaast is er nog schade die ontstaat
door het bloot- en kapotschuiven van pootgoed en kiemplan-
ten. Die schade bedraagt naar schatting 13,5 miljoen gulden per
jaar.
Dit blijkt uit een onderzoek van de Interfacultaire Vakgroep
Energie en Milieukunde van de Rijksuniversiteit Groningea
Volgens de onderzoekers kan de verstuiving worden tegenge
gaan door het permanent bedekt houden van het bodemopper
vlak. Dat kan door inzaai van winterrogge of het aanbrengen
van een dunne laag drijfmest.
In een hoekje in de woestijn van Kuwayt staan sinds kort
Australische superbomen, die heel goed tegen zout water kun
nen. Deze zogeheten Red River Gums blijven leven onder de
heetste, droogste en zoutste omstandigheden.
Arabische steden willen ze op grote schaal gaan aanplanten. Er
valt nauwelijks regen, en het weinige zoetwater dat beschik
baar is, heeft men hard nodig als drinkwater. Bevloeiing kan
alleen met zeewater, maar de meeste bomen kunnen er niet te-
gea
Boomkundigen hebben net zo lang Australische bomen en
boomzaden geselecteerd tot zij exemplaren in handen hadden
die zelfs water dat tweemaal zo zout is als zeewater kunnen
verdragen.
Was er voor de telegraaf en
de telefoon helemaal niets?
Hoe bracht men telecommu
nicatie in de praktijk, toen
electriciteit nog nauwelijks
bekend was? In het mei
nummer van 'Archimedes',
jongerentijdschrift voor na
tuurwetenschappen, wordt
een Franse oplossing gepre
senteerd. Het plaatsen van
een soort molenwiek-con
structie op hoge gebouwen
van plaatsen zo'n tieb kilome
ter van elkaar verwijderd. De
twee wieken en de twee ar
men van de constructie kon
den in 196 mogelijke standen
gezet worden en telkens met
verrekijkers of telescopen be
keken worden van plaats tot
plaats. Een dergelijke verbin
ding bestond in Napoleons
tijd tussen Parijs en Amster
dam. Langs die lijn konden
berichten in een half uur
doorgegeven wordea Andere
onderwerpen in 'Archime
des': waterstofperoxide, sui
ker, wagenziekte, supergelei
ding, ozon en de reuzenpanda.
Een interessant onderwerp
in het licht van de discussie
over de transplantatie van
hersenweefsel bij Parkinson-
patiënten behandelt het arti
kel 'Onstuimige groei van
jonge hersens' in het maand
blad *Natuur en Techniek'
van mei. Twee onderzoekers
van het het Nederlands Insti
tuut voor Hersenonderzoek te
Amsterdam beschrijven sa
men met twee Yoego-slavi-
sche collega's hoe alleen voor
de geboorte de hersens van
het embryo met een fabelach
tige snelheid door celdeling
groeiea Grmiddeld worden
per minuut 250.000 cellen in
de hersens gevormd in die pe
riode. Bovendien krijgen al
die cellen korte of langere
uitlopers als communicatie-
kanalea Tenslotte wordt de
wirwar van in totaal 125 mil
jard ceUen van het hele ze
nuwstelsel ook nog redelijk
georganiseerd, doordat beide
hersenhelften als het ware in
elkaar groeien. Het waarom
van dit alles is niet bekend,
maar wel weet men dat door
de geweldige groei allerlei
verstoringen van buitenaf
opgevangen kunnen worden:
alcohol-gebruik en roken van
de moeder, verkeerde voeding
en infecties met virussen. An
dere onderwerpen zijn de
chemische kanten van brood,
straling na Tsjernobyl en de
voortplanting van sluipwes
pen als rupsen- en luizenbe
strijders.
Na alle ellende met de vuil-
stort Kruisberg en het bron-
nebos te Bunde meldt het Na
tuurhistorisch Maandblad
van juni toch ook weer een
lichtpuntje. Met de vuursala-
manders in het bos bij
Buynde gaat het redelijk
goed. R. Gubbels uit Stein
heeft de nodige salamanders
in Bunde gevangen, hun
vlekken-patroon op de rug
bekeken en weer losgelaten.
Er zitten ongeveer 400 vol
wassen salamanders in het
Bunderbos, volgens de schat
ting van Gubbels en dat
noemt hij een grote groep.
Maar hun milieu is bedreigd
door inspoeling van mest en
wat er uit de groeve Kruis
berg doorsijpelt. In het
maandblad ook een artikel
over welke temperatuur ver
schillende soorten vleermui
zen het aangenaamst vinden,
de ontdekking van een
nieuwe waterroofkever in de
Geul en de vondst van een
mini-bekerzwam - ook voor
de eerste keer - langs een bos
pad in Belfeld.
Japan staat te dringen om
ook de ruimte in te gaan, al
thans met zelf gelanceerde
communicatie-satellieten.
Dat meldt de New Scientist
van 2 juni in een overzichts
artikel. Japan heeft inmid
dels ook een tegenhanger van
NASA en ESA opgericht: de
NASDA. En men denkt tot
1992 acht satellieten met een
serie H-raketten in een baan
om de aarde te brengen voor
telecommunicatie en voor het
maken van plaatjes: remote
sensing. Japan begint ziich
als ruimte-natie aardig te
profileren en is ook best be
reid met de Amerikanen mee
te werken aan het bouwen
van een ruimte-lab.
Het Britse wetenschaps
blad 'Nature' van 9 juni be
steedt veel aandacht aan aids
in een speciale reeks van 4 ar
tikels. Zeven jaar na de ont
dekking van Aids als ziekte
en vier jaar na de isolatie van
de verwekker door Luc Mon-
tagnier van het Parijse Insti-
tut Pasteur, heeft de ge
vreesde ziekte de hele wereld
veroverd. In een Nature
overzicht van de verspreiding
wordt gemeldt dat nu 133 lan
den aids-gevallen hebben ge
rapporteerd aan de Wereld
Gezondheidsorganisatie van
de VN. Een van de grote vra
gen die Jay Levy van de Uni
versiteit van Californië zich
zelf stelt is waarom in de
westerse wereld de besmet
ting nog steeds voormaleijk
via homosexuele contactenb
gaat, terwijl bv in Afrika ook
hetero-sexuele overdracht
van het virus plaatsvindt.
Een andere bijdrage is het op-
stekllen van een stamboom
van het virus met als conclu
sie dat het zo'n 40 j aar gele
den ontstaan moet zijn uit een
gemeenschappelijke voorva
der met andere virussen. Het
probleem met aids is dat het
virus zich een miljoen keer
sneller ontwikkelt dan an
dere organismen.