Egyptoloog graaft naar drollen RNA ontbrekende schakel op weg naar het leven vragen WETENSCHAP ircheologee, in stroomversnelling door nieuwe technieken, zoekt ook de gewone man •maarde roeg tar geteld I structur an(*ere chemische I knrtï waren tot voor I fch eniSe organische stof- l re ',Waarvan bekend was dat I ksn enzym konden wer- ■S "at is een stof die inge- nipm scheikundige sa- Ikan™6.6" en splitsreacties lem "laken en versnellea Als Isenchfrï kipstukje of tus- 1 hpt iT^6' ^n soort mal voor ■halon pe'e.n of Het uit elkaar van 'ngewikkelde che- •he puzzelstukjes. ppSTEM WETENSCHAP VRIJDAG 17 JUN11988 het Middenamerikaanse land Guatemala zijn o't dusver onbekende ruïnes van de Maya's ont- ïlektroden Omslag Op de schop oorrecht Waterdiertje I In den beginne, een slordige I wie miljard jaar geleden, was |vr oersoep op aarde. Een mengsel van voornamelijk I waterdamp, waterstof, kool- I JMnoxide, methaan en am- |™niak, met een temperatuur *stig gradea Door de 1i:„k» lnwerking van het zon- I J}®'en hevige bliksemontla- j™igen moeten in deze soep moleculen ont- I v„ n z^n' <he zichzelf konden l^etigvuMigen. Daarmee - FOTO KNAW In z'n eentje RNA-wereld NIEUWSFEITEN Allergie door spaanplaat of door ergernis? Supergeleiding kan ook zonder koper Veenkoloniën waaien langzaam weg Bomen kunnen tegen zout water ie zeehondjes: „Er woorden. Maar ik i. Natuurlijk is er jen aan de Noorse tegelijk." foto anp natuurlijk zijn we zelf öte boosdoeners. Je ziet li weer aan de Zadelrob- lie de Noorse kust met tegelijk naderen, op naar voedsel omdat et de overbevissing in hun Barentszee niets meer te n is. Zadelrobben zijn, in stelling tot zeehonden euwwerken." waterdieren, die gewoon- liets van ondiepe kustwa- poorHuubvanAs jekt. pp egyptologen gaan hun tanden stukbijten op de meest ecente ontdekking, weer een piramide, in Sakkara ten ruiden van Cairo. twee nieuwtjes van de afgelo- m weken. Hoe kan het dat er anno 1988 I*, steeds bouwwerken uit de jieid worden ontdekt? En e gaat dat alles in z'n werk? Dankzij de natuurweten- ,ppen kan er tegenwoordig meer worden ontdekt dan tag voor mogelijk is gehou- len", zegt dr. Maarten Raven, ie conservator van de Egypti- the afdeling van het Rijks luseum van Oudheden in Lei- ien. „Het aandeel van de na- etenschappen in de ar- „jgie wordt steeds groter, jardoor worden er niet alleen ieuwe ontdekkingen gedaan, ,ar is de archeologie ook ont- ;ttend veranderd. Er zijn ieuwe inzichten ontstaaa" Wat de Leidse egyptoloog reet van de jongste Franse itdekking in Sakkara is, dat iar gebruik gemaakt is van erstandsmeting in de grond, een plek waar op zich niets woestijnzand is te zien, waar de kenners wel iets r de grond kunnen ver meden. iaven: „Het is bekend dat de ude Egyptenaren een grote oningspiramide bouwden en aaromheen kleinere konin- innepiramides. Als je eenmaal en koningspiramide hebt ont- ekt, is het een kwestie van ge- icht zoeken naar andere moeten hebben. Hm m te brengen, die de weer- tand op de weg door de grond nderzochten. Zo kon men aststellen Waar zich onder het tuifzand een steenmassa be- ond, evenals de hoogte van het wwwerk. Te zien viel er op is dat hun vis weg is, dat staat hier los van het zijn natuurlijk alle- wel signalen dat er iet! s. Die signalen van de zee- moeten wij vertalend it moment nog niets. om alleen al is ons werk voor niets". (ANP) ;eroorlog van 1936 café een belangrijke ont- ■tingsplaats van berooide stenaars en intellectue- die daar a raison van de van een kopje koffie de dag warm en droog za- De kroeg werd toen be rd door oma Encarnacion laar dochter Maria. Toen arnacion in 1968 haar ;te verjaardag vierde •d zij bedolven onder ge iten en schilderijen van egere bezoekers die mo- jk mede dankzij haar an sindsdien hun ster (zienlijk hadden zien stij-1 Dat werd in dit geval gedaan oor in de grond elektroden In hetzelfde Sakkara, het rafveld van de oude Egypti- che hoofdstad Memphis, heb- Leidse egyptologen twee ar geleden het graf ontdekt an Maya: de opzichter van het Jiathuis, ofwel minister van aandën onder het kortston- ge bewind van farao Toetan- lamon (1333-1323 v. Chr.). Nog eeds geldt die ontdekking, in menwerking met de Britse Sypt Exploration Society, als .n van de belangrij kste van de latste jaren. Een ander voorbeeld waarbij an uiterst moderne natuur wetenschappelijke technieken bruik is gemaakt, betreft het •hip dat enkele jaren geleden (hij de Cheops-piramide in izeh werd ontdekt. Niet echt itdekt, want Egyptologen nsten al dat er naast het nu tentoongestelde schip tweede moest bestaaa Al- de plek moest nog ontdekt ,Dat tweede schip werd daarvoor ontwor pen apparatuur onderzocht Men vermoedde dat het schip luchtdicht verzegeld zou zijn, en men vond dan ook de tijd rijp om de oude lucht te onder zoeken. Er werd een boorma chine gemaakt die een gaatje in het gesteente kon boren en de lucht kon opzuigen." Helaas bleek die ruimte niet luchtdicht te zijn geweest, want er werd slechts moderne, vervuilde lucht uit Cairo opgezogen. Hoewel hier niet werd ge vonden waar archeologen op hoopten, voorziet Raven dat de archeologie steeds meer ge bruik zal maken van de na tuurwetenschappen en gespe cialiseerde bedrijven met op maat gemaakte nieuwe appa ratuur. Hij sluit niet uit dat, als gevolg van nieuwe ontdekkin gen met moderne techniek, de archeologie in een stroomver snelling terecht komt. Maar hoe gek het ook klinkt, de egyptoloog Raven ligt er niet wakker van dat er nu weer een piramide is ontdekt. „Nog steeds wordt de egyptologie ge domineerd door het ontdekken en onderzoeken van grote bouwwerken uit het verleden, zoals de piramides en de tem pels in het Nijldal. Het enige dat telt, is dat het groot en ont zagwekkend moet zijn." Om het eergevoel van menig egyptoloog te strelen, is kenne lijk minstens de spraakma kende ontdekking van een nieuwe piramide nodig. Het opdiepen van even oude scher ven maakt beduidend minder indruk. „En als er dan in een pira mide of tempel ook nog teksten op muren worden gevonden, is het helemaal interessant. De monumenten zonder teksten blijven vaak liggen. Ik vind dat een soort ouderwetse schatgra- verij. Uitgraven wat van waarde is, zonder het in een context te kunnen plaatsen." Een opmerkelijke vondst in de Palatijnse heuvel in Rome. Archeologen hebben een uit de zevende eeuw voor Christus daterende muur opgegraven, waarvan verondersteld wordt dat het de befaamde muur van Romulus is. De legendarische Romulus is volgens de legenden de stichter van Rome geweest. - fotoap Volgens Raven staat de archeo logie, en vooral de egyptologie, aan de vooravond van een in grijpende omslag in het denken over de beschavingen in de oudheid. „Het besef dringt nu door, dat we van al die oude bescha vingen alleen wat weten over de bovenlaag van de toenma lige bevolkingen. In het geval van de oude Egyptenaren zijn dat dan de godenwereld, de fa rao's en hun onmiddellijke om geving. Op de vraag hoe de ge wone man toen leefde en woon de, moeten we het antwoord schuldig blijvea" De archeologie lijkt hier ge lijke tred te houden met voor aanstaande historici die recen telijk ook op deze vraag zijn gestoten, en daardoor aan nieuwe inzichten toe lijken te zijn. Een van de wanden van het Maya-graf, dat Leidse archeo logen ontdekten in Sakkara, het grafveld van de oude Egyp tische hoofdstad Memphis bij Cairo. - fotop.j. bowhof Raven: „Er is eigenlijk nooit onderzoek verricht naar oude nederzettingen van boeren langs de Nijl. Veel Egyptologen zien nu dat dit een nog te ont ginnen terrein binnen de ar cheologie is." Raven weet dat het evenwel heel moeilijk is om in het Nijl dal nog naar resten van oude culturen te zoeken. Op de woestijn aan weerszijden van de Nijl na is Egypte overbe volkt. De bevolking groeit het laatste decennium met onge veer één miljoen mensen per jaar. Al die mensen wonen in het vruchtbare Nijldal, dat hier en daar slechts enkele honder den meters breed is. „Veel grond is verstoord door huizenbouw. Elk stukje grond in Egypte is al eens op de schop genomen. Als er ergens wonin gen worden gebouwd, moeten we er dus snel bij zijn. Laag voor laag afgraven, de Engelse tijd, de Turkse, de Griekse tot we bij de oude Egyptenaren zijn." Maar ook om andere redenen staan de egyptologen voor een moeilijke klus. Huizen werden en worden veelal van kleisteen gemaakt. Vroeger spoelde van die kleisteen veel weg bij de jaarlijkse overstromingen van de Nijl. Sinds de aanleg van de Aswan-dam in de jaren zestig zijn de overstromingen verle den tijd, maar veel overblijfse len van oude culturen ook. Een andere reden om te ver- ondersteüen dat er nog maar weinig rest van de oude be schavingen, is dat er er ook veel kleisteen is gebruikt om als vruchtbare grond te kun nen gebruiken. Een vergelij king met de Nederlandse ter pen ligt voor de hand, want die verdwenen om dezelfde reden. Desondanks stelt Raven zich voor grondmonsters te nemen om vast te kunnen steUen of de toenmalige bevolking hoofdza kelijk uit boeren bestond. Vra gen die hij zich verder stelt gaan over de gewassen die er verbouwd werden, wat voor textiel er gemaakt werd en hoe water met behulp van water putten werd gewonnen. Sociale archeologie komt om de hoek kijken als onderzocht wordt of er naast hutten ook andere bouwwerken waren. Hieruit kunnen conclusies over ver schillende sociale lagen getrok ken worden. Raven: „Ik zie het gebeuren dat we zelfs vuilnisbelten af graven om te kijken wat er zoal werd weggegooid. Zelfs drollen zul len worden onderzocht, want daaruit kan blijken wat er ge geten werd. Dat is toch wel even wat ander werk dan het binnenste van een piramide onderzoeken. Ik denk dat het vooral een kwestie van belang stelling is." Ondanks het weinig in drukwekkende karakter van het wroetwerk, verwacht Ra ven dat er opvallende vondsten gedaan kunnen worden, om daaruit conclusies te trekken die tot nu toe niet erg voor de hand lagen. „Inmiddels zijn we al enkele opvallende dingen te weet ge komen. Er zijn in het Nijldal varkensbotten gevonden. Vreemd, want we weten van de Egyptische bevolking dat het varken altijd als onrein werd bestempeld, en daarom niet ge houden en gegeten werd. Iets anders is dat de oude Egypte naren weliswaar veel goden hadden, maar toch uitgingen van één opppergod, Amon-Ra. Dat rijmt bijvoorbeeld niet met wat er in het Nijldal gevonden is omtrent afbeeldingen waar uit meerdere goden aanbeden werden" inder de geregelde gastal de Gij on waren de rijver Cela, die in 1951 een ik (La Colmena) schreef arin het café centraal at, bioloog en Nobelprijs- maar Severo Ochoa, schil- Pedro Bueno en tal van lere kunstenaars. Ook be ide buitenlanders als Er- ;t Hemingway, Truman pote en actrice Ava Gar- waren vaak in de Gijon i te treffen. et was een voorrecht om j it al die fantastische men- te kunnen omgaan. Heul :k wel een museum", er José Barcena, die sin® 14 jaar geleden in het cafe ram werken een dagbodU houdt waarin hij de ee rwaardigheden van de i jon optekent. Maar lang zal dat waat- [tijnlijk niet meer duren, ant de vooruitgang rukt op de onroerend-goedprijzen I de buurt van de Gild" ian in dezelfde richting a» wolkenkrabbers aan astellana. Mede-eigenaar ise Garcia Lopez treubl aar eigenlijk niet om. „He ifé is erg veranderd net s dat met het hele land »l jbeurd", zegt hij, daarmee ingevend dat de strijd omi at behoud van het 1 A istorische café van Mam' j an anderen zal moeten kd* Door Laur Crouzen Hoe is het leven op aarde ontstaan? Voor het vinden van een deel van het antwoord kreeg de Amerikaanse hoog- 'eraar in de biochemie, dr. Thomas Cech (40) van de Uni versiteit van Colorado in Boulder (VS) deze maand de J Nederlandse Heinekenprijs. Eiwitten worden al miljar den jaren geproduceerd met behulp van de erfelijke code in elke celkern, het DNA. Dit bewaart in lange gedraaide slingers het recept voor de eiwittea Hoe hebben eiwitten zelf het DNA kunnen helpen sa menstellen als enzymen, als ze vandaag de dag zelf door DNA gemaakt worden? De vraag naar wat er het eerst was: de kip of het ei. Met een louter biochemische benadering, in eerste instan tie zonder ook maar een ver wijzing naar het probleem van de kip of het ei, gaf Cech het antwoord op deze vraag. Hij onderzocht in 1979 de bio logische eiwitfabriekjes in een eencellig waterdiertje, Tetrahymena thermophila genaamd. In die eiwitfabriek jes -ribosomen- worden bouwstenen - bekend als ami nozuren- samengevoegd tot eiwittea Hiermee werkt het dier verder aan zijn eigen be staan en levensfuncties. IZ et leven OP aarde begon- |ienzi]a Waren die moleculen en- I piJuan de ohljoenen soorten Prof. dr. Thomas R. Cech. Dit samenvoegen doet het DNA niet rechtstreeks. Het heeft een boodschappenjon gen, het zogenaamde bood- schapper-RNA, dat de code van het DNA naar de eiwitfa- briek brengt. Het RNA wordt door het DNA samengesteld, doordat de twee spiralen van het ingewikkelde DNA-mole- cuul uit elkaar gaan en de RNA-strengen door enzymen ter plekke laat samenstellen naar het voorbeeld van de DNA-code. Vervolgens gaat de enkele RNA-streng naar de eiwitfa- briek toe, en presenteert daar de DNA-code in de volgorde van een aantal chemische stoffen, die als een soort aan knopingspunt optredea Als een lint met gaatjes, waarin de aminozuur-bouwstenen in de juiste volgorde passea Totnutoe nam men aan dat het RNA bij het in elkaar pas sen van de bouwstenen altijd geholpen werd door eiwitver bindingen, die als enzym wer ken: als passers, meters en knippers. Cech ontdekte dat de codedrager, de enkele RNA-streng, hetzelfde kunstje in z'n eentje kan. Het kan als koppelaar en als ver- sneUer optreden. De RNA- streng splitst zichzelf, maakt verbindingen met zichzelf en kopieert zichzelf, door losse chemische bouwsteentjes in de juiste volgorde aan elkaar te plakken. Tenslotte kunnen slierten RNA stukken van hun codes onderling uitwisse len, en zo aan nieuwe erfelijke combinaties voortbouwen. En dat alles zonder hulp van eiwitten met koppelende en zym-eigenschappen. Wel neemt het RNA bij de 'enzymtruc' een beetje de vorm aan van een eiwit: geen enkele strengetjes met trap- treetjes, maar een ingewik kelde chemische kluwen met lussen en dubbele stukjes. Wat kan deze vondst beteke nen? Niet de eiwitten hebben in de oersoep het DNA ge bouwd, dat vervolgens zich zelf ging vermenigvuldigen, maar het RNA kan zelf als eerste levende molecuul zijn ontstaan. Sinds de ontdekking van Cech spreekt men dan ook van een RNA-wereld op onze aarde, die in het aller- grijste verleden moet zijn voorafgegaan aan de DNA- wereld en het optreden van enzymen. Hiermee is en passant de theorie van levenskiemen uit het heelal in de vorm van vi russen op meteorieten v§el minder waarschijnlijk, want onnodig geworden. Die leer wordt aangehangen door de Britse astronoom Fred Hoyle. Andere wetenschappers, zoals de in Nijmegen doce rende prof. dr. Alan Schwarz en prof. dr. Leslie Orgel in Californië, hebben evenals Cech veel werk verricht om het recept van het leven te ontrafelea Cech is uit dit ge zelschap gekozen door een jury van de Koninklijke Ne derlandse Academie van We tenschappen om voor de ont dekking van het RNA als ont brekende schakel in de che mische levensleer de Heine kenprijs van een kwart mil joen gulden in ontvangst te Veroorzaakt formaldehyde of spaanplaatgas allergie en andere gezondheidsklachten bij mensen? Waardoor houden mensen klachten, ook wanneer de concentratie formaldehyde in hun woningen de toegelaten grens niet overschrijdt? De weten schapswinkel van de Leidse universiteit ging op onderzoek, maar zeker weten doet men het nu nog niet. Men denkt aan drie mogelijkheden: misschien spelen andere zaken dan aUergie een rol bij gezondheidsklachten als gevolg van formaldehyde. Mogelijk veroorzaken andere stoffen of factoren als vochtigheid en ventilatie de klachten. En tenslotte kunnen klachten voortkomen uit de zorgen die mensen zich maken over formaldehyde. Zij kunnen argwanend en geërgerd worden door de manier waarop deskundigen hun klachten wel eens afdoea Mensen kunnen immers ook ziek worden van er gernis, aldus de Leidse wetenschapswinkel. Ook zonder koper zijn stoffen te maken die supergeleidend zijn bij betrekkelijk hoge temperaturen. Onderzoekers van AT&T Bell Labs in de Verenigde Staten hebben in plaats van kopero- xyde een oxyde van bismuth gebruikt om keramiek (gedeelte lijk) elektrische stroom zonder weerstand te laten geleiden. Ruim een jaar geleden bakten Bednorz en MüHer - inmiddels Nobelprijswinnaars- bij IBM koperoxyde bevattend kera miek, dat tientallen graden boven het absolute nulpunt (dat ligt bij 273 graden Celsius onder het vriespunt van water) su pergeleidend is. Inmiddels staat het officiële record op 125 gra den boven het absolute nulpunt (125 Keivin). Alle nieuwe supergeleidende materialen bestaan uit koper, zuurstof, een of meer zeldzame aarden, en barium en/of cal cium. De vervanging van koper door bismuth leverde een kri tische temperatuur op van 30 Keivin, waarbij dertig procent van het mengsel daadwerkelijk supergeleidend was. De zandgronden in de Drents-Groningse veenkoloniën verlie zen jaarlijks gemiddeld zeven ton grond per hectare door ver stuiving. Dat komt overeen met één millimeter grond per jaar. In tien jaar tijd waait er vijftig tot techtig miljoen gulden weg aan grond en kapitaal. Daarnaast is er nog schade die ontstaat door het bloot- en kapotschuiven van pootgoed en kiemplan- ten. Die schade bedraagt naar schatting 13,5 miljoen gulden per jaar. Dit blijkt uit een onderzoek van de Interfacultaire Vakgroep Energie en Milieukunde van de Rijksuniversiteit Groningea Volgens de onderzoekers kan de verstuiving worden tegenge gaan door het permanent bedekt houden van het bodemopper vlak. Dat kan door inzaai van winterrogge of het aanbrengen van een dunne laag drijfmest. In een hoekje in de woestijn van Kuwayt staan sinds kort Australische superbomen, die heel goed tegen zout water kun nen. Deze zogeheten Red River Gums blijven leven onder de heetste, droogste en zoutste omstandigheden. Arabische steden willen ze op grote schaal gaan aanplanten. Er valt nauwelijks regen, en het weinige zoetwater dat beschik baar is, heeft men hard nodig als drinkwater. Bevloeiing kan alleen met zeewater, maar de meeste bomen kunnen er niet te- gea Boomkundigen hebben net zo lang Australische bomen en boomzaden geselecteerd tot zij exemplaren in handen hadden die zelfs water dat tweemaal zo zout is als zeewater kunnen verdragen. Was er voor de telegraaf en de telefoon helemaal niets? Hoe bracht men telecommu nicatie in de praktijk, toen electriciteit nog nauwelijks bekend was? In het mei nummer van 'Archimedes', jongerentijdschrift voor na tuurwetenschappen, wordt een Franse oplossing gepre senteerd. Het plaatsen van een soort molenwiek-con structie op hoge gebouwen van plaatsen zo'n tieb kilome ter van elkaar verwijderd. De twee wieken en de twee ar men van de constructie kon den in 196 mogelijke standen gezet worden en telkens met verrekijkers of telescopen be keken worden van plaats tot plaats. Een dergelijke verbin ding bestond in Napoleons tijd tussen Parijs en Amster dam. Langs die lijn konden berichten in een half uur doorgegeven wordea Andere onderwerpen in 'Archime des': waterstofperoxide, sui ker, wagenziekte, supergelei ding, ozon en de reuzenpanda. Een interessant onderwerp in het licht van de discussie over de transplantatie van hersenweefsel bij Parkinson- patiënten behandelt het arti kel 'Onstuimige groei van jonge hersens' in het maand blad *Natuur en Techniek' van mei. Twee onderzoekers van het het Nederlands Insti tuut voor Hersenonderzoek te Amsterdam beschrijven sa men met twee Yoego-slavi- sche collega's hoe alleen voor de geboorte de hersens van het embryo met een fabelach tige snelheid door celdeling groeiea Grmiddeld worden per minuut 250.000 cellen in de hersens gevormd in die pe riode. Bovendien krijgen al die cellen korte of langere uitlopers als communicatie- kanalea Tenslotte wordt de wirwar van in totaal 125 mil jard ceUen van het hele ze nuwstelsel ook nog redelijk georganiseerd, doordat beide hersenhelften als het ware in elkaar groeien. Het waarom van dit alles is niet bekend, maar wel weet men dat door de geweldige groei allerlei verstoringen van buitenaf opgevangen kunnen worden: alcohol-gebruik en roken van de moeder, verkeerde voeding en infecties met virussen. An dere onderwerpen zijn de chemische kanten van brood, straling na Tsjernobyl en de voortplanting van sluipwes pen als rupsen- en luizenbe strijders. Na alle ellende met de vuil- stort Kruisberg en het bron- nebos te Bunde meldt het Na tuurhistorisch Maandblad van juni toch ook weer een lichtpuntje. Met de vuursala- manders in het bos bij Buynde gaat het redelijk goed. R. Gubbels uit Stein heeft de nodige salamanders in Bunde gevangen, hun vlekken-patroon op de rug bekeken en weer losgelaten. Er zitten ongeveer 400 vol wassen salamanders in het Bunderbos, volgens de schat ting van Gubbels en dat noemt hij een grote groep. Maar hun milieu is bedreigd door inspoeling van mest en wat er uit de groeve Kruis berg doorsijpelt. In het maandblad ook een artikel over welke temperatuur ver schillende soorten vleermui zen het aangenaamst vinden, de ontdekking van een nieuwe waterroofkever in de Geul en de vondst van een mini-bekerzwam - ook voor de eerste keer - langs een bos pad in Belfeld. Japan staat te dringen om ook de ruimte in te gaan, al thans met zelf gelanceerde communicatie-satellieten. Dat meldt de New Scientist van 2 juni in een overzichts artikel. Japan heeft inmid dels ook een tegenhanger van NASA en ESA opgericht: de NASDA. En men denkt tot 1992 acht satellieten met een serie H-raketten in een baan om de aarde te brengen voor telecommunicatie en voor het maken van plaatjes: remote sensing. Japan begint ziich als ruimte-natie aardig te profileren en is ook best be reid met de Amerikanen mee te werken aan het bouwen van een ruimte-lab. Het Britse wetenschaps blad 'Nature' van 9 juni be steedt veel aandacht aan aids in een speciale reeks van 4 ar tikels. Zeven jaar na de ont dekking van Aids als ziekte en vier jaar na de isolatie van de verwekker door Luc Mon- tagnier van het Parijse Insti- tut Pasteur, heeft de ge vreesde ziekte de hele wereld veroverd. In een Nature overzicht van de verspreiding wordt gemeldt dat nu 133 lan den aids-gevallen hebben ge rapporteerd aan de Wereld Gezondheidsorganisatie van de VN. Een van de grote vra gen die Jay Levy van de Uni versiteit van Californië zich zelf stelt is waarom in de westerse wereld de besmet ting nog steeds voormaleijk via homosexuele contactenb gaat, terwijl bv in Afrika ook hetero-sexuele overdracht van het virus plaatsvindt. Een andere bijdrage is het op- stekllen van een stamboom van het virus met als conclu sie dat het zo'n 40 j aar gele den ontstaan moet zijn uit een gemeenschappelijke voorva der met andere virussen. Het probleem met aids is dat het virus zich een miljoen keer sneller ontwikkelt dan an dere organismen.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1988 | | pagina 23