DE STEM
DE TELOORGANG
VAN EEN VAN DE
ZEVEN ZUSTERS
[Ons
alf juni beslissen de aandeelhou
ders over de toekomst van de Amerikaanse oliegigant
Texaco, een van de 'Zeven Zusters', de zeven groot
ste oliemaatschappijen ter wereld. Wordt Texaco in
stukken gehakt? Valt het concern ten prooi aan op de
loer liggende 'hyena's' van WallStreet als geldmaker
Carl Icahn? Of verdwijnt het concern in Arabische
handen? En welke rol speelt een andere 'Zuster', de
Koninklijke Shell/Groep, in dit drama?
Verkopen
Icahn
Gedrang
Steun
Moeizaam
)AT WAS lachen,
speelde in Rotterdam, liel
•en: 'Have a sigar'. Het
mdere zakenhaaien. FiJ
nuziek, maar puur voor
>y the way, wie van jullij
ran hen in de tekst.
H
Door Pleter-Jan Dekkers
Het titanengevecht rond Texaco begint
op 4 januari 1984, als de Amerikaanse
oliemaatschappij Pennzoil aankondigt,
dat met de leiding van Getty Oil is over
eengekomen dat het grootste deel van de
aandelen van Getty Oil door Pennzoil
wordt overgenomen.
Twee dagen later echter blijkt dat de
grootste aandeelhouders van Getty Oil
onderhands hun aandelen voor een veel
hoger bedrag - ruim 10 miljard dollar -
aan Texaco hebben verkocht. Dat is ove
rigens ver boven de waarde van Getty
Oil. Contractbreuk, beweert Pennzoil en
stapt onmiddellijk naar de rechter.
Tot stomme verbazing van heel onder
nemend Amerika honoreert een jury in
Harris Count, Texas, de eis van Pennzoil
voor een schadevergoeding van maar
liefst 10,5 miljard dollar. Een bedrag dat
zelfs het rijke Texaco niet op kan bren
gen zonder dreiging van faillissement.
Texaco gaat - tevergeefs - in hoger be
roep en is in april 1987 genoodzaakt uit
stel van betaling te vragen. Via die pro
cedure kan het concern de schuldeisers
- en dus Pennzoil - enige tijd van het lijf
houden.
Terwijl Texaco de juridische strijd tot
in Washington voortzet starten onder
handelingen met Pennzoil over een
schikking. Want dat Texaco moet dok
ken staat vast. Na een keihard, maan
denlang durend gevecht worden beide
concerns het eens over het betalen van
een schadevergoeding door Texaco aan
Pennzoil van drie miljard dollar.
Daarmee is de belangrijkste hindernis
weggenomen om het concern weer uit
surséance te halen. In maart van dit jaar
gaat de rechter akkoord met een door
Texaco-baas Kinnear opgesteld reorga
nisatieplan, even later gevolgd door de
overgrote meerderheid van de aandeel
houders, inclusief beursspeculant Carl
Icahn, die op dat moment al een pakket
Texaco-aandelen bezit van bijna 15 pro
cent.
Dat reorganisatieplan is nodig om geld
op tafel te krijgen om Pennzoil te beta
len. In eerste instantie wil Texaco olie-
James Kinnear, president-directeur van Texaco. HIJ staat met zijn rug tegen de
muur. -FOTOEPA
Hyena's storten zich
op weerloos Texaco
bronnen, pompstations en raffinaderijen
in de Verenigde Staten, Europa en het
Verre Oosten verkopen voor een bedrag
van 3 miljard dollar. Het gaat wat
Europa betreft om de helft van de 7.000
pomstations, waaronder 952 stations in
Nederland, en drie raffinaderijen, waar
onder die in Pernis.
Een nieuwe tegenslag - de fiscus
claimt ruim 1,5 miljard dollar aan ach
terstallige belasting - noopt Kinnear nog
meer goed lopende delen van het con
cern in de verkoop te gooien. Tenslotte
verschijnt ook het ministerie van energie
bij Texaco op de stoep met een boete
van bijna 1,3 miljard dollar vanwege het
in een ver verleden manipuleren met
prijzen.
Nu zit Texaco financieel niet helemaal
aan de grond. Tijdens de drie jaar du
rende strijd met Pennzoil heeft het con
cern miljarden dollars besteed om de
keiharde concurrentie met de andere
'Zusters', vooral in Westeuropa, te kun
nen volhouden. Zo neemt het concern in
zes Europese landen, waaronder Neder
land, de tankstations en raffinaderijen
van Chevron over.
Ook in Azië laat Texaco zich niet van
de markt verdrijven. Onder de naam
Caltex weet Kinnear het marktaandeel
met bijna eenvijfde te vergroten.
Ondanks de enorme overnamekosten
van Getty Oil, de problemen met Penn
zoil, de fiscus en de Amerikaanse rege
ring gaat het Texaco voor de wind. In
1987 zet het concern ruim 35 miljard
dollar om en is daarmee op Shell, Exxon
en Mobil Oil na de grootste oliemaat
schappij ter wereld.
Als op 14 april van dit jaar de rechter
akkoord gaat met het reorganisatieplan
van Texaco en het concern dus uit sur
séance wordt gehaald, lijkt de strijd van
Kinnear te zijn gestreden. Hij heeft
goede hoop dat Texaco na de reorganisa
tie op oude, zij het afgeslankte voet kan
doorgaan.
Een garantie dat het concern op den
duur de hevige concurrentie met de an
dere zes 'Zusters' kan volhouden, heeft
hij echter niet. En dat zet enkele groot
aandeelhouders, zoals Carl Icahn, aan
het denken.
Icahn is een beursspeculant die de af
gelopen jaren miljarden dollars heeft
verdiend met het kopen en verkopen van
bedrijven. Zijn taktiek: Hij koopt een
bedrijf dat in moeilijkheden is geraakt en
verkoopt daarna de gezonde onderdelen
voor veel geld.
Sinds hij eigenaar is geworden van de
luchtvaartmaatschappij TWA en de che
miereus ACF ontpopt Icahn zich als een
serieuze ondernemer. Maar dan wel
eentje die op het standpunt staat dat een
bedrijf er alleen maar is om geld te ver
dienen voor de aandeelhouders.
Icahn is uit op de zeggenschap over
Texaco om het concern dan in de kortste
keren in stukken te hakken en aan de
meest biedende te verkopen. Dat is goed
voor de aandeelhouders, zegt hij, en
goed voor Icahn. Hij biedt de aandeel
houders 60 dollar per aandeel, 10 dollar
boven de huidige beurswaarde.
Omdat vijandige overnames in de
staat waarin Texaco het hoofdkantoor
heeft, Delaware, zo goed als verboden
zijn, probeert Icahn met de zogenaamde
'berenknuffel', een dodelijke omarming,
Texaco in z'n macht te krijgen.
Eerst probeert hij de Raad van Be
stuur zover te krijgen dat voorzitter Kin
near zelf de aandeelhouders op 17 juni
zal voorstellen in te gaan op het bod van
Icahn. Daar is niets vijandigs aan, de
aandeelhouders krijgen een goede prijs
voor hun belegging en voor Kinnear is er
ongetwijfeld nog wel ergens een andere
bestuurszetel, van waaruit hij zijn kwali
teiten in dienst van een onderneming
kan stellen.
Kinnear heeft de Raad van Bestuur
echter in z'n achterzak en de 'berenknuf
fel' leidt derhalve niet tot het door Icahn
gewenste resultaat. Waarop hij zich
rechtstreeks tot de aandeelhouders
wendt met het voorstel op 17 juni hem
en vier 'aanhangers' in de Raad van Be
stuur te kiezen. Vanuit die positie kan hij
de raad beter bewerken om toch op z'n
'vriendschappelijke' bod in te gaan.
Icahn brengt de aandeelhouders met zijn
gedrag in een moeilijke positie. Ze staan
voor de keus hun aandelen nu voor een
lucratieve prijs te verkopen aan Icahn of
genoegen te nemen met een onzekere
winst op langere termijn. Gesteld dat
Kinnear er inderdaad in slaagt Texaco
na een ingrijpende reorganisatie weer op
de rails te krijgen.
Kinnear zit intussen ook niet stil. Hij
daagt Icahn voor de rechter om te voor
komen dat de speculant straks een be
langrijke positie in de Raad van Bestuur
verwerft. Kinnear beschuldigt zijn tegen
speler van het misleiden van aandeel
houders, het misbruiken van vertrouwe
lijke informatie om zichzelf te verrijken,
het plegen van meineed en chantage en
het dwarsbomen van de reorganisatie
plannen.
Als Icahn zijn bod op Texaco gestand
doet en de aandeelhouders gaan er op in
dan kost hem dat ruim 14,2 miljard dol
lar, een bedrag dat zelfs voor miljardair
Icahn aan de hoge kant is. In dat bedrag
zijn bovendien niet de schulden en an
dere financiële verplichtingen van Te
xaco begrepen zodat het avontuur hem
in totaal wel eens zo'n 20 miljard dollar
zou kunnen gaan kosten.
De financiële wereld in Amerika ge
looft niet dat Icahn zoveel geld kan op
hoesten. Dat is ook de reden waarom de
koers van Texaco op Wall Street onder
invloed van Icahns bod nauwelijks in be
weging komt.
Icahn zelf zegt dat bedrag wel bij elk
aar te kunnen brengen via een lening,
door geld te onttrekken aan zijn succes
volle bedrijven TWA en ACF en door
het onmiddellijk verkopen van delen van
Texaco. De rente op de lening, waarvoor
zich al beleggers hebben gemeld, denkt
hij te kunnen betalen met wat Texaco in
de kas heeft: drie miljard dollar.
Bovendien verzekert Icahn zich van de
steun van andere beursspeculanten, zo
als de Texaanse 'raider' T. Boone Pic
kens, die hard bezig is z'n aandeel in Te
xaco te vergroten. Ook enkele kleinere
Amerikaanse oliemaatschappijen hebben
er heel wat voor over om via Icahn straks
een stukje Texaco in bezit te krijgen.
Er is nog een kaper op de kust: de be
leggersgroep Kohlberg Kravis, die in
middels bijna 5 procent van de Texaco-
aandelen in bezit heeft. Kohlberg Kravis
is bekend geworden door twee jaar gele
den 6,2 miljard dollar cash op tafel te
leggen voor het levensmiddelenconcern
Beatrice. De groep heeft daama een
groot aantal bedrijven van Beatrice met
forse winst verkocht en moet in staat
worden geacht de nodige miljarden voor
Texaco op tafel te kunnen leggen.
De groep doet nogal geheimzinnig
over de reden waarom het Texaco of een
groot deel van de oliereus wil verwerven.
Boze tongen beweren dat Kohlberg Kra-
Tenslotte is er vanuit Saoediarabië
meer dan normale belangstelling voor
onderdelen van het Texaco-concern.
Kinnear onderhandelt al geruime tijd
met de Saoedische regering over de aan
koop van een raffinaderij.
De olieproducerende landen gaan steeds
vaker over tot het in eigen hand nemen
van bewerking, verkoop en distributie
van hun produkt. Koeweit en Venezuela
hebben op deze manier hun greep op de
oliemarkt al vergroot en ook de Saoedies
hebben er de nodige miljarden voor over.
Om zijn reorganisatieplan te kunnen
betalen lonkt Kinnear zelf naar het Mid
den-Oosten, omdat dat daar, ondanks de
gekelderde olieprijzen, nog voldoende
geld zit. En omdat Kinnear weet dat de
Saoedies er heel wat voor over hebben
om een groter deel van de bewerking en
verkoop van olie in handen te krijgen,
denkt hij een betere prijs te kunnen ma
ken door met hen in zee te gaan.
Icahn weet dat ook. Daarom heeft hij
haast. Als hij snel de zeggenschap over
Texaco verwerft heeft hij de Saoedies
meer te bieden dan Kinnear. De laatste
wil immers Texaco in afgeslankte vorm
in stand houden en slechts enkele onder
delen verkopen, Icahn wil desnoods het
hele concern in de verkoop gooien, als
het maar meer geld opbrengt dan hij erin
heeft gestopt.
Het gevecht om Texaco wordt uiter
aard door de andere zes 'Zusters' met
meer dan normale belangstelling ge
volgd. Het wekt dan ook geen verbazing
dat in het heetst van de strijd geruchten
de ronde doen dat de Koninklijke
Shell/Groep ook belangstelling voor Te
xaco zou hebben. Het Brits-Nederlandse
concern zou bereid zijn 64 dollar per
aandeel te betalen.
Wall Street ziet Shell blijkbaar als de
reddende engel van Texaco, maar Shell
zelf heeft de afgelopen tijd hooguit be
langstelling getoond voor enkele onder
delen van Texaco. Toch moet Shell fi
nancieel in staat worden geacht het aan
alle kanten bedreigde concern over te ne
men. Het heeft volgens financiële des
kundigen 10 miljard dollar in kas en wei
nig schulden. Een aanvullende lening om
een overname van Texaco te bekostigen
zou dan ook weinig problemen geven.
Een volledige fusie tussen Shell en Te
xaco is een moeizame, zo niet onbegaan
bare weg. De Amerikaanse regering is
immers als de dood dat door samenvoe
ging van grote concerns de concurrentie
de das wordt omgedaan. Vandaar dat
aan dergelijke fusies en overnames nogal
scherpe voorwaarden worden gesteld.
Half juni moet duidelijk worden wie
dit titanengevecht om Texaco wint. Kie
zen de aandeelhouders eieren voor hun
geld en verkopen ze hun aandelen voor
veel geld aan Icahn? Of laten ze zich lei
den door het management van Texaco,
dat een goede toekomst voor een afge
slankt Texaco voorspelt maar niet garan
deert dat de aandeelhouders daar straks
ook de (financiële) vruchten van zullen
plukken?
Hoeveel geld hebben de Saoedies over
voor het verder veroveren van de wereld-
oliemarkt? Hoe reageert de Amerikaanse
regering als Texaco of een belangrijk
deel daarvan in buitenlandse handen
komt. Worden de Verenigde Staten dan
nog afhankelijker wat betreft hun ener
gievoorziening?
Zullen de aandeelhouders zwichten
voor de chantage van Icahn dat hij zijn
pakket aandelen in één keer op de markt
zal gooien als hij z'n zin niet krijgt?' Md
als gevolg dat de koers van de aandelen
op WallStreet zullen kelderen en de aan
deelhouders in één klap een stuk minder
rijk zullen worden.
Van de belangen van de ruim 50.000
werknemers van Texaco, over de helt
wereld verspreid, zal geen aandeelhouder
wakker liggen. Wat dat betreft is Icahn
een goede leermeester. Bedrijven zijn et
immers alleen om geld te verdienen voor
de aandeelhouders.
wee
HET podium waar ze maaj
Kuip op staan, is het allerg
van Pink Floyd is het groofi
'Dark side of the Moon' star
'73 in de Amerikaanse Billf
jaar lang!
Twintig jaar geleden vond
En nu zijn de lasers niet i
vliegende varken, 't neerst
spectaculaire stunts van d!
weer van stal gehaald. Na
Floyd weer op tournee.
Maar wat we ook zien, zier]
Floyd? „Jazeker", zegt git
zelfverzekerd. En wijst op
van alweer de allergrootst
vanuit Engeland klinkt eesj
komt van ex-lid Roger Wa
Floyd.
)oor Max Steenberghe
iachen, natuurlijk. Wie is
itaat vijftien jaar later op i
oncerten van Roger Waters!
vorden. Er loopt een juridisq
loyd. Wie is Pink?
let verhaal is in wezen simpel.
Ink Floyd begon als kwartet,
naar Roger trok de groep meer
meer naar zich toe. Hij
ihreef de nummers, hij stelde
e elpees samen en hij ont-
herp de shows. Een voor een
'okken de andere drie leden
ich terug, tot Roger min of
neer alleen over bleef. De laat-
ie Floyd-elpee The Final Cut'
ras in feite een solo-elpee. En
»n Roger de groep bij elkaar
iep om te zeggen dat ook hij
"ond dat de Floyd haar langste
jd had gehad, dacht-ie daar-
nee de groep voorgoed te heb-
en ontbonden.
Maar nee. Want de drie an-
eren, gitarist David Gilmour,
nimmer Nick Mason en toet-
snspeler Rick Wright, staken
ieteen de koppen bij elkaar,
n ze gingen vrolijk door als
tok Floyd. Vorig jaar ver-
toeen de elpee 'A momentary
ipse of reason'. En het drietal
artte, voor het eerst in tien
jaar, weer een wereldtournee.
Roger Waters deed in z'n
fje hetzelfde: hij kwam met
elpee 'Radio KAOS' en ook
gigantische show. Maar tot
stomme verbazing kiest het
ibliek niet voor hem, maar
~ir de drie. De Floyd-elpee en
'urnee lopen als waterijsjes
de Sahara. Maar Roger Wa-
moet zijn tournee opbre-
nog voor hij Europa heeft
&LVERSUM (ANP) - De
Rg Nederlandse Onderwij.
Sle (NOT) timmert dit jaa
"er aan de weg dan vorige
anleiding is het 25-jarig
wii- school-tv-uitzendi
pke mijlpaal gisteren wer
rd met een jubileumbi
st in Theater Gooiland ii
Fsum.
irilvweH jubileum vormde
gelegenheid met een sa
ip.aure over een kwart eeuw si
u!rie to komen. „School-tv i
[^"sprekendheid dat de gen
Eix»1?,6® opgegroeid zich nit
Rsteiien dat er ook een
schooltelevisie is gev
Mspecteur onderwijs T. vsj
I p, functie van
ryp ?.gramma Adviesraad,
i 'torecteur C. Schippers
uiteenzetten waarom sc
