DE STEM I^KIIDE ST DE AMBASSADEUR GELOOFT ECHT DAT ZIJN LAND ER BETER OP WORDT Afzien Europa demonstranten rond om hun afkeer te uiten over apartheid en tegelijk te pleiten vóór vrijlating van Nelson Mandela, de al jaren in het gevang zittende lei der van het verboden ANC. Ambassadeur Quint van Zuidafrika toonde zich aan de vooravond van deze manifestaties bereid zijn visie te geven over apartheid. „Ik heb met succes tegen apartheid oppositie ge voerd; zonder één bom te leggen," zei dr. Quint tegen onze redacteur Jan Greyn, die voor deze gelegenheid de aangeboden koffie maar zwart dronk. Een interview met een kleurling die zich achter Botha schaarde. Lastig Berichten Historie Onfris Demonstratie Film VAN VELZEN Achttien jaar oud leen uit verhalen, valt, studeert ze bl teit, maar dat lukt Najib Mounzer. El| kapper van de wi Bayrut. Hij is weg werk en woont ni veis buiten de stal der studeren. In jib geen partij wil bescherming, mi slangenkuil die Lik teit in Delft biedt jaar. Maar die kat hebben dat geld gestart, onderstel de kerken en de want Zeina komt We krijgen het zwaar. Twee we ken voetbal, drie weken Tour en, na een welver diende vakantie in augustus, het massaal banket der Olym pische Spelen. Gekroond met mijn uit Milaan geïmporteerde rasta-pet, die ik draag als eer betoon aan de Zwarte Tulp, zal ik de verrichtingen van de on zen op de televisie gaan volgen. Er staan grote beproevingen voor de deur, maar als we be reid zijn zwaar af te zien en diep in de reserves te tasten en ons door kleine tegenslagen we komen met goud beslagen uit Seoel. Als we maar bereid zijn af te zien. De eminente Erik Breukink heeft op de Passo di Gavia in de Giro d'I- talia laten zien hoe het moet. Het was een bittere tocht door een bevroren hel van Dante. Er was regen, modder, mist, sneeuw en ijs in een angstaan jagend landschap. Harde, door slavenarbeid op de weg gelou terde mannen zaten met han gende koppen in hun zadels te huilen in dit Nova Zembla van de wielersport. Sommigen rie pen om hun moeder. In dit wrede décor voerde Erik de Noorman een waar schrikbewind. Johan van der Velde moest ruim een half uur in een auto bijkomen voordat hij de Gavia kon afstrompelen en zijn tanden klapperden zo luid dat het leek alsof er grind werd gestort. Teuntje van Vliet was bij de aankomst zo stijf als een diepgevroren stokvis. Hij had het benul niet meer om on der een warme douche te gaan staan maar kroop in zijn kled dernatte rennerpak zijn hotel bed in, dat gedurende een klein uur stond te trillen als een 'dorsmachine. Er was enorm af gezien. Het was, zo zeiden de zwakke broeders, die geen pijn willen lijden voor het zoet van de overwinning, onverantwoor delijk. En wat zei Erik na de helse tocht? „Onverantwoorde lijk? Er zijn toch geen doden gevallen?" Juist. Hier spreekt een man die bereid is een over winning weg te sleuren uit de kaken van de dood. Wat afzien precies is hoor ik vaak in café de Sport, waar mannen zitten die de Adelaar van Toledo, Frederico Baha- montes, nog hebben zien fiet- sen. Die Charly Gaul, de Engel van het Hooggebergte, over de Alpen hebben gesleept of aan het wiel gezeten hebben van de Stier van Sint Willebrord, die 38 jaar geleden een ravijn ind- onderde en na een val van 70 meter kon constateren dat zelfs zijn horloge nog liep. In deze gewijde hal kun je vernemen wie in de voetbalgeschiedenis bij het nemen van een penalty de lat doormidden heeft ge schoten. In dit café der vergeten ve detten hoor je hoe Leentje Vente de bal voortrok en hoe Beppie Bakhuys de bal met een snoeksprong in het doel kopte. Hoe Leo Halle een leeuwekop opzette toen we in de interland tegen België met 9-1 voorston den. Ze weten wat afzien is en krijgen tranen in de ogen als ze, geteisterd door uitgesleten rug gen, het glas naar de lippen tor sen. Afzien is een kunst. Mooi afzien kon Joop Zoetemelk. Hij zat dan, met zo'n scheef kop- pie, te kijken alsof ze hem net hadden gewurgd, zo verklaarde een grijsaard die nog met den Bras heeft gereden. Beroemd is het verhaal van de Belg die in de Tour door steenpuisten aan de bil werd gekweld en net zo lang aan zijn zadel sneed dat er geen gram leer meer aanzat. Die man heeft drie dagen lang „en danseuse" gefietst. La ter, tijdens een bloedhete Pyre- neëenrit, werd hij geteisterd door hevige kiespijn. Hij was bang van tandartsen en toen men hem in de volgauto s hoorde brullen als een gewonde stier kwam een mecanicien hem tehulp met een tang, waarmee de Belg eigenhandig drie kiezen trok tijdens een afdaling. Hop pa! Gól! Bingo. We kunnen alle prijzen winnen in de ko mende weken, mits we bereid zijn om echt af te zien en uit dt bol te treden. Zelna Mounzer wil gra werk kunnen stellen om Van hoop op een toekomt V Door Jan Greyn Hij is teleurgesteld in voormannen als dominee Beyers Naudé en bisschop Tu tu, omdat ze geweld een middel vinden om van de apartheid in Zuidafrika af te komen. Hij heeft respect voor de al jaren gevangen zittende oud-leider van de ANC, de verboden beweging. „Zei Nel son Mandela maar dat hij niets meer met geweld te maken wil hebben. Had hij dat maar al eerder gezegd; dan had hij veel kunnen betekenen voor de hervormings beweging." Dr. Frank Quint (67) is bijna twee jaar ambassadeur in Den Haag namens presi dent Pieter Botha, al vindt hij zich meer vertegenwoordiger van de staat Zuidafri ka. Dat lijkt op het eerste gehoor een klein onderscheid, maar aangezien Quint zelf kleurling is en lid van de arbeiders partij - een iets minder rechtse partij dan de Nasionale Party van de president - is het verschil van fundamentele aard. Quint ondervond de apartheid in zijn jonge jaren aan den lijve. Of zoals hijzelf zegt: „Ik stond bij wijze van spreken aan de andere kant van de zweep dan Botha; ik kreeg de klappen." Het klinkt enigszins tweeslachtig uit de mond van de ambassadeur. Hij be tuigt zijn sympathie voor acties tegen apartheid, maar hij is de vertegenwoor diger van een staat waar de apartheid nog welig tiert. Hij nuanceert dat naar stig en wijst op de verbeteringen die er optraden voor kleurlingen en zwarten sinds de Tweede Wereldoorlog. „Nie mand kan ontkennen dat er verbeterin gen zijn, dat we op weg zijn naar een staat waarin rassenverschillen onbelang rijk zijn. Dat proces lijkt op de pere strojka van Gorbatsjov. Maar Gorbats- jov oogst meer sympathie dan Botha. Is dat niet vreemd?" Quint - nakomeling van gemengd huwe lijk, „maar ik heb daar geen navorsing naar gedaan" - ziet een belangrijke func tie voor zich weggelegd in het toch voor Zuidafrika 'lastige' Nederland. De kwa lificatie 'lastig' zal niemand uit zijn mond horen, alleen de beleefde constate ring dat Nederlanders misschien wat al „Geweld Is op generlei wijze goed te praten. Ook niet van de regering. Maar voor de orde Is dat nodig. En zonder orde Is er nooit vrijheid. Dat kan niet. „Niemand kan ontkennen dat er verbeteringen zijn, dat we op weg zijn naar een staat waarin rassenverschillen onbelangrijk zijn. Dat proces lijkt op de perestrojka van Gorbatsjov. Maar Gorbatsjov oogst meer sympathie dan Botha. Is dat niet vreemd?" Zuidafrika's 'perestrojka' te makkelijk vergeten dat ze zelf ook ja renlang voor hun democratie hebben moeten vechten. „En waarom moet het dan elders in een paar jaartjes?" Kleurlingen kunnen in Zuidafrika mee doen aan het democratische spel, waar van de regels door de blanken zijn vast gesteld. Kleurlingen hebben dan ook een afzonderlijk kamer. En kleurlingen die zich conformeren aan het regiem Botha kunnen rekenen op interessante posten. Zoals Quint die een bekend man is in Zuidafrika vanwege zijn verdiensten op het gebied van onderwijs voor kleurlin gen. Quint ziet zijn medewerking aan het regiem als een mogelijkheid om de apart heid helemaal te verdrijven - zonder ge weld. Niet iedere kleurling stond te juichen toen een hunner werd benoemd tot am bassadeur in Den Haag. Quint was de tweede gekleurde ambassadeur van Zuidafrika, eerder werd de Indiër profes sor Ranchod benoemd in Brussel. Me nigeen beschouwde de benoeming van Quint als een versluierend teken voor de buitenwereld hoe goed Botha het meent met het afschaffen van de rassenverschil len. De benoeming zou de indruk moe ten geven dat er hervormingen plaats hebben. In de praktijk schiet het niet erg op in Zuidafrika, getuige trieste berichten over doden, martelingen, censuur, verboden op vergadering, onderdrukte stakingen, onduidelijke berechtingen, arrestaties van kleine kinderen en andere schendin gen van mensenrechten. Dat is toch gru welijk? Quint beaamt dat, maar draait de rol len direct om. Zoals hij zo vaak zal doen. „Is het dan niet gruwelijk dat kinderen van vijf, zes jaar worden gebruikt om bommen te plaatsen? Geweld is op ge nerlei wijze goed te praten. Ook niet van de regering. Maar voor de orde is dat no dig. En zonder orde is er nooit vrijheid. Dat kan niet." De Zuidafrikaanse ambassadeur zetelt in een riant pand aan de Haagse Wasse- naarseweg. Het pand wordt voortdurend bespied door talloze camera's. Als zich weer eens demonstranten melden om hun grieven te uiten over de gevangen schap van Mandela, voegt zich steeds een politiebusje van de Haagse politie bij hen; om een oogje in het zeil te houden. Vanwege de voortdurende protestreeks staan ook altijd dranghekken opgesteld voor de kanselarij. Binnen in de pompeus ogende ambas sade heerst een serene rust, dubbele beglazing houdt het verkeersgeluid bui ten. Af en toe zwaait een deur met een lichte piep open, maar alleen als dat een bewaker achter een monitor goeddunkt. Of een gekwalificeerde passant tikt een geheim cijfer in om de deur zelf open te krijgen. De ambassadeur zelf zetelt - en kele gangen verder - in een ruime, maar saaie en sobere kamer. Een Zuidafri kaanse ambassadeur is geen geliefd per soon in Nederland, zodat hij noodge dwongen vele uren in afzondering moet doorbrengen. Zou Quint daarom niet meer hebben kunnen betekenen in Zuidafrika in plaats van in Den Haag? De apartheid kan misschien toch beter bij de wortel worden aangepakt. Dat vindt Quint niet, dan onderschatten wij zijn functie. „Ik heb een goed inzicht in de Zuidafri kaanse problemen en kan ze daarom ook goed bij Nederland overbrengen. En Ne derland neemt natuurlijk toch een bij zondere positie in ten opzichte van Zuid afrika, vanuit de historie, maar nu ook nog." De ambassadeur spreekt consequent over de Zuidafrikaanse 'perestrojka'. Hij meent dat Zuidafrika eenzelfde proces van hervorming doormaakt als Rusland. Al lijkt Botha niet dezelfde voortrekkers rol te hebben als Gorbatsjov. Quint con stateert dat de wereld buiten Zuidafrika nogal een eenzijdige kijk heeft op zijn land. „Dat komt omdat velen niet begrij pen hoe het in elkaar zit. Je kunt de hui dige situatie niet loszien van het verle den." De laatste opmerking kan in Nederland makkelijk als kritiek worden opgevat. Uitgeweken Nederlanders - de boeren - hebben in Zuidafrika niet zo'n frisse rol gespeeld. Apartheid is niet voor niets een buitengewoon Nederlands klinkend woord. Quint Iaat zich er niet over uit; dat doet een ambassadeur niet die gast vrijheid geniet. Een partijgenoot van Quint, minister Hendriksen, ook een prominent lid van de (gekleurde) Arbeidspartij, stapte niet zolang geleden parmantig een strand op dat enkel 'vir blankes' was. Hendriksen liet zich vergezellen van nogal wat gelijk gezinden en van de internationale pers. Quint zegt ook opgetogen te zijn over deze daad, simpelweg omdat het onzin is aparte plaatsen aan te wijzen voor blan ken of zwarten. Hendriksen moest echter onder druk van de grote baas, Botha zelf, later toegeven onverantwoordelijk te hebben gehandeld. De ambassadeur zegt algemeen verzet tegen het apartheidsbeleid toe te juichen. Hij heeft begrip voor de grote demon straties in diverse Europese hoofdsteden en de manifestatie in Londen tegen de gevangenschap van Mandela. Maar er moet iets worden bijverteld: „Natuurlijk moet Mandela vrij. Maar dat kan alleen als hij het geweld afwijst, als hij afstand neemt van het geweld dat het ANC preekt. Daar hoop ik op." De demonstranten vandaag zullen een wat andere opvatting daarover hebben. Vele mensen die zich inspannen om de apartheid Zuidafrika uit te krijgen, ver gelijken de toestand in dat land met de bezetting van Nederland tussen 1940 en 1945. Die vergelijking gaat volgens Quint helemaal mank. „De Duitse bezetter streefde er hele maal niet naar om alle mensen uiteinde lijk gelijk te behandelen. Alleen als ariër stelde je wat voor. En het is niet zo dat je alleen als blanke wat voorstelt in Zuid afrika. Sommige blanken, misschien ook mensen van de Nasionale Party van Bo tha denken dat wellicht. Maar het gaat de goede kant uit, een situatie zonder apartheid." Ooit was Quint een sympathisant aan hanger van het Afrikaans Nationaal Congres, het ANC dat inmiddels in Zuidafrika als staatsgevaarlijk wordt ge kenschetst. „Het ANC was in het begin ook voor de perestrojka, de herstructure ring van de maatschappij. Maar al snel werd naar de wapens gegrepen. Terwijl zo'n proces moet groeien, mensen moe ten er ook aan wennen." Inmiddels heeft de Zuidafrikaanse re gering een wet in voorbereiding waarin het hele buitenland wordt verboden geld te geven aan oppositiepartijen. „Die wet is er nog niet door, hoor. Maar het is nu eenmaal zo dat geld van buiten, en we spreken over miljoenen, gebruikt word! om wapens en munitie aan te schaffen, Als er geld komt dat aantoonbaar wordt gebruikt voor de hervorming, heeft dt regering daar heus geen bezwaar tegen." Quint vindt dat bestrijders van dt apartheid te vaak hun ongeduld latei omslaan in geweld. „Als je naar de ge schiedenis kijkt, zie je dat de Zuidafri kaanse staat in vijftig jaar veranderdt van een oer-conservatieve staat met aris tocratische trekjes in een aangepast! staat die van de rassenverschillen afwil Maar wie ziet dat?" Hij volgt met argusogen - en anders zijn medewerkers wel - wat er in de Ne derlandse media verschijnt over hun va derland of wat er in het parlement wordl besproken over Zuidafrika. Tegenovei groot respect voor minister Van dei Broek met diens gematigde opstelling vormde Quint an snel kritische noten aan de adres van 'links', een politieke richting die hem onder alle omstandighe den een vieze smaak in de mond geeft. Alle beelden over Zuidafrika wordei - soms letterlijk - met een loep beziel. Een film als Cry Freedom over anti apartheidsstrijder Steve Biko die in eei politiecel de dood vond, is volgens Q 'een schande'. Niet omdat de apartheid aan de kaak wordt gesteld, maar omdal de rol van Steve Biko niet tot zijn recht komt. Quint hoont de schrijver van hel boek - dat als script diende - die alleen maar eigen roem zocht; een nieuw voor beeld van omdraaiing van feiten. Het verbaast Quint dat zoveel Nederlan ders de film gingen zien. „De kaartjes waren toch niet gratis", vraagt hij cy nisch. Nee, maar dat wist hij wel. Quint weet trouwens opvallend veel - „Ik las recensies" - over de inhoud van de dooi hem vermaledijde film die overigens bin nenkort ongecensureerd te zien zal zijl in de bisocopen van Zuidafrika. Het zit dr. Frank Quint dwars Gorbatsjov meer sympathie oogst danri' Zuidafrikaanse leider. Herhaaldelijt komt hij erop terug. „En waarom wor den Russische sporters overal ter wereld aangemoedigd mee te doen aan evene menten, terwijl onze sporters overal boycot worden. Botha krijgt stank voor dank." niet uit het veld laten slaan, dan kunnen grote triomfen ons ten deel vallen. We worden voetbalkampioen van Europa. We gaan de Tour winnen. En Door Paul de Schlfl „Ja mamma, als er Holla komen, ontvang je ze vriend ze uitgebreid verslag van d< de angst, van het geweld steeds maar moeten vluchtei gezien hoe we in Bayrut een vakeerden. Het komt in krant en op de televisie, dat de kapperszaak beschi] pappa geen werk meer he doet Holland voor jou, ma je gezin, voor onsWij Hollanders". De laatste brief draagt pel Pittsburgh. Een kennis Els die naar de VS moest 1 op de post gedaan. Dat is da De rechtstreekse postverbi Bayrut werken niet. In die brief beschrijft Els kinderen over de situatie kinderen hebben gehoord I der altijd aan bezoekers uit verteld over de verschrikki Libanese burgeroorlog. Nu haar gezin in de probleme kan niet meer werken. H kunnen niet verder studerej ven al die meelevende men gen die kinderen zich verbitj Het is allemaal zo mooi be

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1988 | | pagina 30