Gurkha's vechten!
voor autonomie
AUTORITEITEN ZEGGEN DAT HIJ NOG ALTIJD LEEFT
Voor gastarbeiders is er in
Japan enkel plaats in de goot
)ESTEMGIDS2_
BLOEDIGE STRIJD IN NOORD-INDIA
300 Doden
Hardere eisen
NEDERLAND 2
BELGIE NED 1
Kukri-mes
)uske en Wiske:
Iamb
one
DE STEM EXTRA VRIJDAG 10 JUN11988
LUANG PRABANG - Savang Vatthana, de in
1975 afgezette koning van Laos en de laatste
heerser van een 600 jaar oude monarchie, is mis
schien al jaren geleden in een heropvoedings
kamp om het leven gekomen. Van officiële zijde
heet het evenwel nog steeds dat hij vreedzaam
zijn laatste dagen slijt met tuinieren.
Geen aandacht
Gestorven
Monarchieën weg
Niet aantasten
Nieuwe route
Ontsnappen
Japans homogene samenleving mag niet aangetast worden, zo luidt de conventionele me
ning. De sociale problemen waarmee Europese landen kampen die grote bevolkingsgroepen
gastarbeiders herbergen moeten te allen tijde vermeden worden. - foto archief de stem
l «asa
RED CHINA
OïANGTSf
nepal
d a sum
B|j»I
[2030^
Belderbecke-
tapes
Door Dilip Ganguly, Associated Press
DARJEELING - Op 6 april werd het hoofd van hoofd-1
onderwijzer Dileswar Rai aangetroffen in een plastic!
zak die was opgehangen op het centrale plein van Ka-1
limpong, een stadje temidden van lieflijke heuvels,I
kilometer ten oosten van Darjeeling. Rai had het aan-1
gedurfd om zijn school open te houden tijdens een al-1
gemene staking die was uitgeroepen door militante
Gurkha's.
Engelse komische thriller
jjeiderbecke-tapes' zendt
KRO in twee delen uit. Als
?„zz.fanaat Trevor Chaplin
bandjes met muziek van
■Charlie Parker en Bix Bei-
Herbecke krijgt aangeboden
hij de hemel te rijk. Hij
Laat er rustig voor zitten om
L samen met zijn vriendin
RjUafte luisteren. Op een ze
ker ogenblik hoort het twee-
ijl tot hun verbazing geen
rtiuziek maar een gesprek
Lyer het dumpen van atoom-
tfval in Yorkshire. Trevor en
hfill besluiten de zaak uit te
eken.
Fast
Charlie
Op 12 april werd op dezelfde
plaats het hoofd gevonden
van Nirmal Rai, geen fami
lie van de hoofdonderwijzer.
Nirmal Rai was verslagge
ver van een plaatselijke
krant en werd ervan be
schuldigd dat hij fungeerde
als politieverklikker.
De voorhoofden van beide
slachtoffers waren voorzien
van vermiljoenrode verf,
een teken dat beiden waren
gevallen als gevolg van
Gurkha-acties. De moorden
behoren tot de wreedste in
een twee jaar oude cam
pagne van de Gurkha's, die
zich ooit roem verwierven in
het Brits-Indische leger. Mi
litante Gurkha's streven
thans naar vestiging van
een eigen Indiase staat:
Gurkhaland. Darjeeling en
omgeving maken deel uit
van de door de Indiase com
munistische partij gere
geerde deelstaat West-Ben
galen.
Eerder deden geruchten
de ronde dat de leider van de
militante Gurkha's, Subash
Ghising, op het punt stond
een overeenkomst met de
Indiase regering te sluiten.
De moorden duiden er ech
ter op dat de 52-jarige Ghi
sing weinig voor een com
promis voelt. Hij verklaarde
in een recent interview in
zijn goed bewaakte hoofd
kwartier in Darjeeling: „Wij
willen bloed voor bloed, een
oog voor een oog, en wij ne
men met niets minder ge
noegen dan een thuisland
voor de Gurkha's".
In Darjeeling, een thee
centrum en ooit een rustig
vakantieoord, lijkt de steun
voor Ghisings Nationaal Be-
vrij dingsfront groeiende te
zijn. De muren in Darjeeling
dragen tal van leuzen
waarin steun wordt betuigd
aan een Gurkhastaat. Het is
moeilijk mensen te vinden
die tegen Ghising en zijn
streven zijn.
Ghisings veelvuldige bezoe
ken aan New Delhi hebben
ertoe geleid dat de centrale
regering de Gurkha's be
perkte bestuurlijke macht
en het beheer over een ont
wikkelingsfonds heeft gebo
den. Niet ingewilligd is ech
ter de eis van een eigen
staat, die de 26-e in India
zou zijn. Ondertussen gaat
het moorden door. Sinds het
begin van de onrust in april
1986 zijn zeker 300 mensen
om het leven gekomen.
Onder de slachtoffers van
het politiek geweld zijn 21
politieagenten. Gurkhalei-
ders voeren aan dat wellicht
200 Gurkha's niet in het do
dencijfer zijn inbegrepen.
Andere slachtoffers zijn
communistische kaderleden
en burgers die min of meer
bij toeval in gewelddadige
situaties verzeild raakten.
De bevoegdheden van de po
litie zijn uitgebreid en meer
dan 2.000 mensen zijn opge
sloten zonder in staat van
beschuldiging te zijn ge
steld. Er is een strijdmacht
van 4.000 politie- en parami
litaire manschappen ge
vormd, die bij gevechten
met Gurkha-guerrillastrij-
ders veelal gebruik maken
van mortiergeschut en
zware machinegeweren.
Niemand behalve de poli
tie waagt zich na het vallen
van de avond in de straten
van Darjeeling, een door de
Britten gebouwd 'heuvelsta
tion'. Het hoog gelegen Dar
jeeling is tijdens de bloed
hete zomer een geliefd toe
vluchtsoord voor de hindoe
bevolking uit het laagland
en de meer welgestelde be
woners van de miljoenen
stad Calcutta. De theehan
del en het toerisme lijden
ernstig onder het geweld.
Uit vrees voor acties van
communistisch georgani
seerde vakbondsleden zijn
ongeveer 30.000 Gurkha-ar-
beiders van theeplantages I
naar vluchtelingenkampen
bij Darjeeling en in de aan-
grenzende staat Sikkim ge.
vlucht. Militante Gurkha';
hebben ten minste 2.000
pijnbomen geveld waarmee
wegen werden geblokkeerd
De opstandelingen of hun
communistische tegenstan
ders hebben zeker 600 wo
ningen in de as gelegd.
Functionarissen van de
staat West Bengalen erken
nen vertrouwelijk dat het
geschil ertoe zou kunnen lei-
den dat de eisen harder wor
den en de Gurkha's een vol
ledig autonome staat gaap
eisen. India heeft reeds te
maken met autonomie-eiset
van radicalen in Punjab en
in Assam.
De pleitbezorgers van een
eigen Gurkhastaat streven
vooralsnog naar een gebied
met beperkte autonomie
rond de stad Darjeeling. Zij
voeren aan dat het heuvel
achtige gebied wezenlijk
verschilt van het vlakke
land rond Calcutta. Ook te-
zitten de Gurkha's, zeggen
zij, een geheel andere ach
tergrond dan de Bengalezen.
De Gurkha's komen oor
spronkelijk uit Nepal.
Rond Darjeeling wonen
ongeveer 1,4 miljoen Gurk
ha's en elders in India wo
nen er nog eens 4,6 miljoen
Zij vestigden zich in Darjee
ling en omgeving rond li
om hun brood te verdienen]
als soldaat in het Brits-Indi
sche leger of als plantage
arbeider.
Ghising, een voormalig
korporaal in het leger, on-
.derwijzer en bokser (ban-
tamgewicht), voert aan dat|
de regering de situatie
leen maar erger kan ma
dan zij is. Er zijn meer dan|
250 overheidsgebouwen
brand gestoken. Ook twee
stations van de beroemde
'Speelgoedtrein' zijn in de as
gelegd. De Britten legden de
spoorweg aan in 1879
spraken van de 'Toy Train'
omdat de mini-locomotieven
over een smalspoor tegen de
bergwand oprijden.
'Fast Charlie, the moon-
ëaro rider* is Charlie een
Avonturier, die op een motor-
Sets door de Verenigde Sta-
»n toert Om te kunnen Ie
ren probeert hij op allerlei
nanieren aan geld te komen.
)at lukt niet altijd even goed
daarom denkt hij met de
aotorrace van St. Louis naar
an Francisco voor een tijd
it de brand te zijn.
19.00
Parade der
besten
JtOS' talentenjacht Tarade
er besten' werd vorige
naand afgerond met een
nende finale in 'De Flint'
Amersfoort Uit de voor-
onden waren negen finalis-
jen overgebleven. Een jury
staande uit John de Mol
r., Thérèse Steinmetz, Erik
an Reyendam, Louis Dusée,
Piet Daalhuisen en Koos
Buisman koos in iedere cate-
orie drie winnaars. Zij wor-
en vanavond door Willy
obbe voorgesteld.
Onze
Ouwe
fit de politieserie 'Onze
luwe' brengt de TROS van-
avond een aflevering, waarin
Ie Nederlandse acteurs te
irkennen zijn. Ferd Hugas,
laas Hofstra en Mare Klein
link spelen in 'De dood
imt zelden alleen' Neder-
idse politiemensen, die
lissaris Kress te hulp
len. Juwelendief Thomas
Iter heeft een buit van
ige waarde te pakken ge-
;gen. Hij is bereid de ju-
relen tegen beloning aan de
irzekering terug te geven.
Zwarte
Zondag
Ghising ontvangt bezoekers]
in een kantoor dat wordt be
waakt door breed geschou
derde Gurkha's, voorzien]
van het kukri-mes, een
pen met een lengte van
centimeter. Het mes maakttj
traditioneel deel uit van 4
bewapening van Gurkhare-
gimenten. Achter Ghising
staat de groene vlag
Gurkhaland, waarop eer]
kukri en drie sterren zijn al
gebeeld.
Ghising somt de eisen o[
die de Gurkha's stellen: er
kenning van het Nepali at
officiële taal; meer Gurk
ha's in overheidsfuncties
meer onderwijs en meer in
dustrie. Hij voegt hieraan
toe: „Als wij niet de status
van staat voor Gurkhalani
krijgen, zal de regering het
berouwen. Zij hebben nog
niets meegemaakt vat
waartoe de Gurkha's it
staat zijn, niets van 4
Gurkha-wraak, de Gurkha-
moed, de Gurkha-toe\#
ding. Als -wij onder druk
worden gezet, beginnen wil
een totale, voortdurend*
vergeldingsactie".
De plaatselijke overhel'
is beducht voor de Gurkha'
en neemt hun autonomie
streven ernstig. „Zij b*'
schikken over ten mins"
3.000 zelf vervaardigde et
gestolen geweren, alsmed*
tienduizenden van de be
roemde kukri-messen",
dus een politiefunctionaris
Boven Darjeeling is een
gigantisch teken op eet
berghelling aangebracht
een van bloed druipend W'
kri-mes met daaronder 4
tekst: 'Welkom in Gurkha
land'.
:n bende terroristen wil het
iper Bowl-stadion in
iami op blazen. Michel
ider, een diep ontgoo-
lelde krijgsgevangene uit
Vietnamese oorlog, be-
iurt het luchtschip waaruit
-opnamen van de wed-
Jtrijd worden gemaakt. Aan
rd is een bom die een
oedbad moet aanrichten in
t stadion.
Raadsels rond koning Laos
Door Denis Gray, Associated Press
Zijn paleis in de pittoreske, voormalige koninklijke resi
dentie Luang Prabang, is tot een museum getransfor
meerd. Volgens Westerse diplomaten wordt in brede
kring aangenomen dat de koning niet langer in leven is.
Dertien jaar na de communis
tische machtsovername, elf
jaar nadat de ex-koning naar
verluidt met een helikopter uit
Luang Prabang werd gevlogen,
weigeren Laotiaanse functio
narissen nog altijd opheldering
te verschaffen over zijn lot.
Onderminister van buiten
landse zaken Soubanh Srithi-
rath gaf onlangs in een inter
view te kennen: „Hij is zeer
oud. Hij verkeert in goede om
standigheden. Het is beter om
de koning vreedzaam te laten
leven". Vervolgens, raadsel
achtig en zonder verdere uit
weidingen, voegde hij hier aan
toe: „Het is beter niet zijn geest
te storen".
Volgens enkele politieke
waarnemers zijn de commu
nistische machthebbers erop
uit te voorkomen dat de koning
en het koninklijke verleden
aan de vergetelheid worden
ontrukt; zij zouden willen ver
hinderen dat dissidenten de
monarchie gebruiken om zich
te verenigen in hun oppositie
tegen de regering.
De autoriteiten voelen er daar
naast kennelijk weinig voor de
aandacht te vestigen op de her-
opvoedingskampea Volgens
verscheidene vluchtelingen
bracht de koning zijn laatste
dagen door achter prikkel
draad, terwijl hij onder een
streng regime een hersenspoe
ling onderging. In tegenstelling
tot Vietnam, dat niet karig is
met informatie over zijn ge
dwongen politieke herscho
lingscursussen, wordt in Laos
angstvallig het stilzwijgen over
het bestaan van de detentie
centra bewaard. Zelfs het feit
dat de afgelopen jaren grote
aantallen 'cursisten' uit de
kampen zijn ontslagen, wordt
van hogerhand niet bevestigd.
Provinciaal partijchef Vong-
phet Salykeyachongtoua her
innert er tijdens een diner met
rijstwijn aan dat na de machts
overname door de Pathet Lao
op 2 december 1975, de dag
waarop de monarchie formeel
werd afgeschaft, de koning tot
speciaal adviseur van de
nieuwe president, Pathet Lao-
leider prins Souphanouvong,
werd benoemd.
In maart 1977 brak een op
stand uit van aanhangers van
de monarchie en de Meo-berg-
stammen. De opstandelingen,
die de steun hadden van Chine
zen en Thais, bestormden het
paleis en andere regeringsbol-
werken in de provincie Luang
Prabang. Volgens Salykeya
chongtoua was een van hun
oogmerken de ontvoering van
de ex-monarch, om Savang
voor hun doelstellingen te ge
bruiken.
Regeringsfunctionarissen
brachten de afgezette vorst
„voor zijn veiligheid" naar Sam
Neua in het noordoosten van
Laos, aldus de partijfunctiona
ris. De aanval op Luang Pra
bang is nimmer door onafhan
kelijke bronnen bevestigd. In
1977 was het verzet in de pro
vincie, speciaal onder de Meo-
bergstammen, ongetwijfeld
nog levend.
Niet lang daarna deden ge
ruchten de ronde dat de koning
in de Laotiaanse 'Goelag' om
het leven was gekomen. Aan
genomen wordt dat in de eerste
jaren na de communistische
machtsovername ongeveer
60.000 Laotianen werden gede
tineerd.
Een deskundige op het gebied
van Indochina, Alan Dawson,
schreef vorig jaar een gedetail
leerd verslag over het vermoe
delijke lot van de koninklijke
familie. Volgens Dawson, die
zijn verslag naar eigen zeggen
baseerde op interviews met
ooggetuigen, stierven de 71-ja-
Een enorm portret van koning Savang Vatthana in een tijd dat hij het in Laos nog voor
het zeggen had - foto archief de stem
rige koning en kroonprins Say
Vongsavang in mei 1978 in
kamp nummer 01 in Sam Neua
aan ondervoeding en uitput
ting door zware dwangarbeid.
Dawson meldde dat de
kroonprins een deel van zijn
karige rijstrantsoen aan zijn
zwakke vader gaf. Koningin
Khamboui kreeg geen toestem
ming de teraardebestelling van
haar echtgenoot bij te wonen.
Zij zelf stierf in 1981. Alle drie
zouden ter aarde zijn besteld in
graven zonder enige aandui
ding.
De directeur van het tot mu
seum getransformeerde paleis,
Khamlek Chaiyasith, noemde
Savang „een toegewijd boed
dhist". Hij volgde echter on
middellijk met een kritische
noot en zei dat de koning zich
isoleerde van het volk. Andere
functionarissen waren uitslui
tend positief in hun beoorde
ling van de ex-vorst uit en
noemden hem vol respect bij
zijn titel 'Chao Chivit' of Heer
van Leven.
Savang, die in Frankrijk
studeerde, trachtte een neutra-
listische koers te varen en zich
te onthouden van vereenzelvi
ging met een van de partijen
die elkaar al gedurende zijn
heerschappij de macht betwist
ten. Hij weigerde in 1959 for
meel te worden gekroond met
als argument dat zijn land te
verdeeld was.
Terwijl de door Vietnam ge
steunde Pathet Lao strijd
voerde met de neutralistische
en pro-Amerikaanse macht
hebbers in Vientiane bracht de
koning het grootste deel van
zijn tijd door in Luang Pra
bang. Hij wijdde zich voorna
melijk aan het onderhoud van
de vele tempels in de konink
lijke residentie en waagde zich
zelden uit zijn bescheiden pa
leis. Alleen als zijn functie van
staatshoofd dit nodig maakte,
begaf hij zich naar Vientiane,
waar de regering zetelde.
Het uitroepen van de republiek
in 1975 betekende niet alleen
het einde van een eeuwenoude
monarchale traditie in Laos,
maar ook voor geheel Indochi
na. In Kampuchea werd de mo
narchie in 1970 afgeschaft. In
Vietnam moest keizer Bao Dai,
de laatste heerser van de
Nguyen-dynastie, al in 1945 het
veld ruimen.
Volgens directeur Khamlek
leven twee dochters en een
zoon van koning Savang in
Frankrijk. De kroonprins en
een derde zoon werden in ge
zelschap van de koning uit
Luang Prabang afgevoerd. Een
aantal familieleden, onder wie
de vrouw of weduwe van de
kroonprins, woont nog in
Luang Prabang.
„De koning leverde zijn bij
drage aan de geschiedenis van
Laos. Hij is een goed burger",
aldus de provinciale partijlei
der, „Wat er met hem is ge
beurd, weet ik niet. Dat is een
aangelegenheid van een andere
provincie".
Door David Watts
TOKYO - Zó had Andrea Tomkinson, een
23-jarige Australische, zich haar eerste
werkdag in Japan niet voorgesteld. In Mel
bourne had ze gesolliciteerd op een adver
tentie, waarin werk in een 'sushi'-bar werd
aangeboden. En nu serveert ze, uitgedost in
een zwart satijnen 'chongsam', drankjes
aan zakenlieden die nog geen vier woorden
Engels spreken.
Andrea maakt deel uit van een menselijke
vloedgolf die Japan overspoelt vanuit de omrin
gende landen. De reden waarom zoveel mensen
tot Japan worden aangetrokken zijn de goedbe
taalde banen en de kans om de taal te leren van
het land dat de financiële wereldmarkten en de
spitstechnologische industriën beheerst.
Japan ziet zich nu ook geconfronteerd met de
taak huisvesting te creëren en werkgelegenheid
te scheppen voor de inwoners van buurlanden
die minder welvarend zijn. Net als Groot-Brit-
tannië, de Verenigde Staten en Nederland, die
een grote instroom van werkwillige buitenlan
ders te verwerken kregen na de Tweede Wereld
oorlog.
Het verschil is echter dat bovengenoemde lan
den voornamelijk mensen zochten voor de min
der geschoolde baantjes, terwijl die rol niet is
weggelegd voor de nieuwkomers in Japan. Veel
liberale en rationele Japanners beseffen dat de
import van buitenlandse arbeidskrachten voor
de minder betaalde banen, die de Japanners zelf
niet willen vervullen, onvermijdelijk is. Op het
moment wordt over en weer gediscussieerd over
het traumatische vooruitzicht van ongeschoolde
gastarbeiders die werken en wonen in Japan.
Tot nu toe heeft het land z'n instincten altijd
trouw gevolgd en de buitenwereld op een af
stand gehouden. Vanouds heeft Japan alleen
buitenlanders toegelaten met vaardigheden die
het land tot voordeel konden strekken.
Japans homogene samenleving mag niet aange
tast worden, zo luidt de conventionele mening.
De sociale problemen waarmee Europese landen
kampen die grote bevolkingsgroepen gastarbei
ders herbergen moeten te allen tijde vermeden
worden.
Deze geslotenheid plus de hoge kosten van het
levensonderhoud kunnen soms tragische gevol
gen hebben voor jonge buitenlandse werkwilli
gen in Japan. Onlangs overleden een student uit
Bangladesh en een Filipijns barmeisje als gevolg
van ondervoeding.
Terwijl de bureaucratie en politici debatteren
aver de toekomst van de gastarbeiders, stromen
de buitenlandse werknemers intussen het land
in, een handje geholpen door Japanse tussenper
sonen die de wet aan hun laars lappen. Deze ille
gale immigranten voeden een omvangrijke en
hongerige seks-industrie en worden ook steeds
vaker te werk gesteld in kleine en middelgrote
fabriekjes, waar zij de smerige, en slecht be
taalde klusjes opknappen. Voor deze slavenar
beid ontvangen ze meestal slechts een fractie
van het salaris van een Japanner.
Omdat ze illegaal in het land verblijven zijn
de duizenden Thaise, Filipijnse en Mexicaanse
meisjes en Zuidaziatische mannen overgeleverd
aan de meedogenloze 'Yakuza', gangster-ronse
laars, en slavendrijvers. De Yakuza reizen de
hele wereld af op zoek naar nieuw gangster-ta
lent. Een recente vlucht van Manila naar Tokyo
bestond uit een handjevol zakenlieden en de rest
was japayuki-san', dat letterlijk 'Mw. Gaat-
naar-Japan' betekent. Een groot aantal vrou
wen komt op een legale manier Japan binnen,
maar nog veel meer worden stiekem het land in
gesmokkeld.
Onlangs kwam er een nieuwe route bij, via Tai
pei. Aziatische vrouwen vliegen vanuit Taipei
met China Airlines naar de oude Haneda lucht
haven in Tokyo, waar ze veel minder streng on
dervraagd worden dan op de Narita luchthaven.
Het Haneda vliegveld wordt, afgezien van de
Taipei-vlucht, alleen gebruikt voor binnen
landse vluchten.
De mannen, meestal afkomstig van Bangla
desh, Thailand en Sri Lanka, hebben vaak meer
succes. Ze zijn veelal eerder bereid beroerde
huisvesting en extreem lange werkdagen voor
lief te nemen in ruil voor salarissen die in hun
eigen land een klein fortuin zijn. Veel van hen
reizen met vervalste paspoorten en leven in
voortdurende angst ontdekt te worden.
Andrea is nog redelijk goed af. Ze spreekt een
aardig woordje Japans en woont bij een familie
die zich ten minste enigszins bekommert om
haar welzijn. Bovendien bezit zij nog haar pas
poort en vliegticket naar huis. De meeste Aziati
sche vrouwen raken beide kwijt, nadat yakuza
zich over hen 'ontfermen'. Andrea heeft een uit
gaansverbod, voor haar eigen veiligheid overi
gens, en krijgt slechts een gering salaris. Veel
van haar Aziatische collega-gastarbeiders wor
den buiten werkuren in hun kamer opgesloten
en ontvangen in ruil voor hun arbeid kost en in
woning plus een minimaal zakcentje.
Sommige vrouwen weten te ontsnappen naar
HELP, een christelijke opvangorganisatie in To
kyo. Het afgelopen jaar klopten hier 151 buiten
landse vrouwen en, vreemd genoeg, ook 168 Ja
panse vrouwen aan voor hulp. Twee Thaise
vluchtelingen verblijven momenteel in een psy-
chiatrische inrichting.
Keiko Chiba, een socialistisch parlementslid,
neemt het de regering kwalijk dat ze geen actie
onderneemt. „We moeten er nu echt iets aan
doen. Ze zijn hier illegaal, maar dat betekent
niet dat ze dan maar slecht behandeld en slecht
betaald kunnen worden voor hun werk. Ze moe
ten de tijd krijgen hun financiële problemen op
te lossen alvorens ze het land uitgezet worden",
vindt ze.
In alle eerlijkheid geeft ze toe dat zij moeilijk
meer werkgelegenheid voor buitenlanders kan
bepleiten met haar partij, die afhankelijk is van
de steun van vakbonden. Ze is wel van mening
dat Japan op z'n verantwoordelijkheden gewe
zen moet worden.
Daarbij komt echter nog een ander probleem
om de hoek kijken, benadrukt Keiko Chiba. De
regerende Liberale Democratische Partij be
staat voornamelijk uit mannen, die eraan ge
wend zijn door een steeds wisselende selectie
gastdames onthaald te worden in de Tokyose
bars en nachtclubs.
Copyright The Times
