Socialisten willen een overwinning beperken
i
Buit*
Gedrag van beleggers wordt steeds grilliger
EERDER]
Onthoofden mensenrecht?
FRANSE KIEZERS ZIJN OP DIT MOMENT HARD AAN VAKANTIE TOE
De poort van ge
)e stem_binnenla
)E STEM COM
DE STEM achtergrond zaterdag 4 jun11988
)EN HAAG (ANP) - De rr
7olking vindt buitenlande
ie Nederlandse samenlevii
INTERNATIONALE AFSPRAKEN OVER WISSELKOERSEN EN RENTE ONAFWENDBAAR
IjSs*
PAPIER
VOOR UW PEN
Boerenbedrog
Door Paul de Schipper
IS AFHAKKEN van handen en het onthoofden van mis
dadigers een mensenrecht? Arabische naties hebben er
patent op, Afrikaanse landen onder Arabische invloed
kennen de praktijk ook. Ze baseren de in onze ogen on
menselijke lijfstraffen op de sharia, het islamitisch
plichtenstelsel.
„Het hoort bij de cultuur van
die volken, en culturele iden
titeit is een van de mensen
rechten". We zeggen dat van
uit ons westers bolwerk bij
aan de Noordzee en we knik
ken vol begrip.
„Begrip? Onzin", vindt dr.
Peter van Krieken. Hij heeft
geen enkel begrip voor intole
rant Arabisch zwarte kousen-
dom. Van Krieken is mede
werker van het Hoge Com
missariaat voor de Vluchte
lingen van de Verenigde Na
ties.
In Middelburg congresseert
deze week een internationaal
gezelschap van mensweten
schappers en VN-vertegen-
woordigers. Onder hen ook
Peter van Krieken. Als gasten
van het Roosevelt Studie Cen
trum spreken ze met elkaar
over het thema mensenrech
ten. Dit ter gelegenheid van
de veertigste verjaardag van
de Verklaring van de Rechten
van de Mens (10 december
1948). Die overigens niet una
niem aanvaard is. Landen als
de Sovjet-Unie, Zuid-Afrika
en Saoediarabië onthielden
hun goedkeuring.
De discussies in de Zeeuwse
hoofdstad hebben geleid tot
beleefde confrontaties over de
inhoud van het begrip men
senrechten. Eigenlijk is er
sprake van een aantal botsin
gen. Allereerst is er de wes
terse uitleg van de Verklaring
van de Rechten van de Mens
met daartegenover de inzich
ten van Arabische en Afri
kaanse naties. Niet-westerse
critici vinden dat de Verkla
ring van de Rechten van de
Mens een typisch westers pro-
dukt is. Hun belangrijkste
kritiek is dat de verklaring
teveel nadruk legt op de rech
ten van het individu. In Afri
kaanse en oosterse regio's is
een mensenleven minder
waard. Daardoor krijgt het
collectief in religie en cultuur
meer nadruk.
Een recent voorbeeld uit
Oeganda. De regimes van
Amin en Obote hebben hier
destijds veel Oegandezen het
land uitgejaagd. Tienduizen
den zijn naar het noorden ge-
vluqht, naar ziiid-Soedan, een
gebied waar nu een bloedige
burgeroorlog plaatsvindt. Be
gin januari riep de Oegandese
president Museveni zijn land
genoten op om, desnoods lo
pend, terug naar huis te ko
men. In praktijk betekende
dat een exodus van tientallen
kilometers door de bush en
dwars door mijnenvelden. De
zeer verontruste VN Hoge
Commissaris voor de vluchte
lingen nam contact op met de
Oegandese overheid om Kam
pala van het onzalige idee af
te brengen. De reactie van de
Oegandese overheid toonde de
geringe achting voor het indi
vidu: „Ach, we moeten de no
dige risico's nemen".
Afrika kent trouwens een
eigen mensenrechten-ver
drag. In dat verdrag zijn
naast rechten ook plichten op
genomen. Een ervan is de
plicht van de Afrikaan om er
voor te zorgen dat de veilig
heid van de staat niet in ge
vaar komt. Verklaarbaar om
dat Afrikaanse staten nu een
maal minder stevig gefun
deerd zijn dan de westerse de
mocratieën.
In westerse ogen kan zo'n
bepaling bescherming bieden
aan de eerste beste dictatuur.
In Middelburg staan ook de
idealisten (softies) en de rea
listen (hardliners) tegenover
elkaar. De softies vinden dat
je moet begrijpen waarom in
het Saoedische Jeddah li
chaamsverminking een justi
tieel instrument is.
Van Krieken: „De islam
zegt: wij zijn humaan in ons
zelf, maar ze hebben weinig
respect voor andere religies.
Een islamiet mag niet van
godsdienst veranderen. De is
lam leert zelfs dat je heidenen
moet bekeren en dat je ze, als
dat niet lukt, mag doden. Dat
passen ze in de praktijk toe".
De Egyptenaar weten
schapper Sawwag, een over
tuigd moslim, verdedigde
donderdag in Middelburg de
Arabische gedachtenwereld.
Zijn stelling: „De islam is hu
maan. De teksten van koran
en soena (islamitische ge
schriften, PdS) zijn voldoen
de. Er is geen behoefte aan
andere mensenrechten-ver
klaringen".
Andere islam-denkers zijn
minder radikaal. Volgens de
Soedanese Islam-theoloog
Taha is het islamitisch straf
recht zoals vastgelegd in de
sharia, best aan te passen op
een manier die aansluit bij de
humane beginselen van de
universele Verklaring van de
Rechten van de Mens.
Maar de verlichte Taha is
door president Numeiry in
1985 geëxecuteerd. Zijn leer
lingen leven in ballingschap.
Van Krieken heeft hun ge
schriften gelezen. Hij vindt
daarin het bewijs dat het bin
nen de islam ook anders kan
en dat we in het westen niet te
toegevend moeten zijn.
Hij rekent zichzelf tot de
hardliners. Op zijn vooruitge
schoven post in het ver
scheurde zuid-Soedan wordt
hij dagelijks geschoold door
de praktijk. Hier staan mos
lems tegenover christenen en
heidenen in een niemand ont
ziende burgeroorlog. Hier ziet
hij dagelijks in soms apoca
lyptische tonelen het ongelijk
van de softies. Van Krieken in
Middelburg: „Begrip, tege
moetkomendheid? Nee, met ik
begrijp wel dat mensen hier
er zo over denken, maar het is
niet realistisch. Met zo'n
standpunt breek je het bol
werk van de mensenrechten
weer helemaal af. En dat bol
werk hebben we in veertig
jaar net zo zorgvuldig met
elkaar opgebouwd. Dat moe
ten we alleen maar verster
ken".
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans-hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen-adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176 Telefax 076-236405.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Telefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62,4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023,4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145,4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen bij vooruitbetaling te voldoen:
24,90 per maand; J 71,85 per kwartaal of 279,15 per jaar
Bij automatische betaling geldt een korting van resp. 1,- per maand,
1,90 per kwartaal, 7,60 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor posttoezending geldt een toeslag. Losse nummers: ma. t/m zat. 1,25.
Service-afdeling abonnementen: 076-236472, ma. t/m vrijd. 8.30-17.00 uur.
Heeft u de krant niet ontvangenOnze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Centrale reclame-afdeling 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur en
zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Rankrolatipc-
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
Door Bob van Huët
NOG TWEE keer, morgen
en volgende week zondag,
naar de stembus en dan
met vakantie. Vooral aan
dat laatste blijken veel
Franse kiezers hard toe,
want na bijna een jaar
campagnes voor presi
dents- en parlementsver
kiezingen hebben ze vol
gens de politieke commen
tator van Le Figaro „geen
oren meer om te luisteren
en geen benen meer om de
meetings af te rennen".
Alle kandidaten hebben het
gemerkt; ze moesten het de
afgelopen week doen met
maar halfvolle en allesbe
halve kokende zalen. Naar de
zendtijd voor politieke par
tijen op de televisie is nauwe
lijks gekeken. Moe van al het
- bij gebrek aan nieuwe
ideeën - plichtmatige gekijf
tussen links en rechts scha
kelde men massaal over naar
het tennis op Roland-Garros,
waar Henri Leconte de natio
nale gevoelens zoveel beter
verdedigde dan Jean-Marie
LePen.
Toch staat er morgen heel
wat op het spel. In de eerste
ronde van de parlementsver
kiezingen moet ongeveer dui-
delijk worden in hoeverre de
onlangs herkozen Mitterrand
in het parlement op een 'pre
sidentiële meerderheid' kan
rekenen voor de uitvoer van
zijn plannen. De nieuwe As-
Mitterrand...winnaar...
semblée wordt in principe
voor vijf jaar gekozen.
Onderzoeken hebben de so
cialisten wederom een ruime
overwinning voorspelt. De
meeste kandidaat-kamerle
den van de partij van Mitter
rand hopen te surfen op de
'roze golf' van 8 mei, toen
'Tonton' werd herkozen met
liefst 54 procent van de stem
men. Volgens de beproefde
strategie hebben de socialis
ten hun toekomstplannen zo
veel mogelijk in het vage ge
houden. Punten om op aange-
Chirac.verliezer.
foto's ap
vallen te kunnen worden wa
ren er zo nauwelijks.
Nu de 'cohabitation' (het
samenwonen van een linkse
president met een rechtse ka
mermeerderheid) lijkt te heb
ben afgedaan richt alle aan
dacht zich op de 'ouverture'
(de opening van de socialisten
naar het politieke midden).
Deze wordt door Mitterrand
gewenst, maar door de cen
trum-democraten van de li
berale familie UDF nog niet
aangedurfd. Minder dan een
maand na de nederlaag van
de, ook door de UDF gesteun
de, rechtse presidentskandi
daat Jacques Chirac riekt dat
immers naar 'verraad'.
Slechts een enkele liberaal
durfde de gok met de socialis
ten aan. Als blijk van goede
trouw willen de socialisten
him voorspelde overwinning
wat beperken door in be
paalde kiesdistricten ruimte
te laten voor gematigde,
rechtse kandidaten. Een con
cessie waar men aan basis
van de PS overigens nogal
wat moeite mee heeft.
In een poging de rijen ge
sloten te houden en niet te be
zwijken voor het socialisti
sche sirenelied van de 'ouver
ture' hebben de gaullisten
van Chirac en de liberalen
van Giscard en Barre zich
haastig verenigd in de 'Union
du Rassemblement du Cen
tre', wat tot de ongelukkig
klinkende afkorting URC
heeft geleid (net als 'beurk',
een Franse kreet om afkeer
uit te drukken).
De nederlaag van Jacques
Chirac is in het rechtse kamp
nog lang niet verwerkt. De
voor zijn overwinning be
dachte, maar achteraf onge
lukkige herinvoering van het
meerderheidssysteem bij de
parlementsverkiezingen zal
rechts nog eens een trap na
geven, die men niet gemakke
lijk te boven zal komen. De
agressieve strategie van Chi
racs rechterhand en oud-mi
nister van binnenlandse za
ken, Charles Pasqua is een
groot fiasco gebleken. Dat de
URC binnenkort zal explode
ren ligt in de lijn der ver
wachtingen, waarbij Jacques
Chirac mogelijk zelfs ont
troond gaat worden als 'leider
van rechts' door de veel ge
matigder Raymond Barre.
Vast staat nu al dat zowel
de communisten als extreem
rechts zondag tot de grote
verliezers behoren. Beide ris
keren hun 35-man sterke par
lementaire fractie geheel te
verliezen als gevolg van het
meerderheidsstelsel dat de
grote partijen nu eenmaal
sterk bevoordeeld. Jean-'Ma-
rius' Le Pen, die om zijn zetel
te redden van een kiesdistric
in Parijs naar Marseille
geëmigreerd heeft in dat ver]
band al bijna gedreigd me:
„acties op straat, als het vol]
zich niet meer in het parle]
ment kan uitdrukken".
Nationale Front zou zonda]
gemiddeld 9 a 10 procent va]
de stemmen krijgen, met uit)
schieters in het zuiden. Wan]
neer het URC allianties mg
het Front blijft weigeren w;|
Le Pen zijn kandidaten
minstens 12,5 procent hebben|
gehaald handhaven in
tweede stemmingsronde.
daaruit voortvloeiende
deling van het rechtse elect»,
raat betekent een zekere ver
kiezing van een socialist.
Een vrijwel identiek ver-
haal gaat op voor de comim.
nisten, die in de peilingen
rond de 8 procent zitten. Zon.
|EN HAAG (ANP) - In-
anties die bemiddelen bi]
onderbrengen van kin
eren in pleeggezinnen
jen een verklaring van de
etrokken jongere, dat deze zo
niet is besmet met het <p
IDS-virus. tr
so
kl
ge
eel
de
re
m
die verklaring niet wordt
5even of de jongere sero-po-
tief is wordt niet voor hem of
lar bemiddeld. Ook de Raden
jor de Kinderbescherming
•rlangen een AIDS-test.
"Het CDA-kamerlid Jan-
jat- Abee stelt dit in schrifte-
dreigt de partij van Marcha;
te worden weggevaagd uit
het parlement. In de hoop 4
militante communistisch:
zijn rekenmeesters de PC tien
zetels gunnen, door bijvoor
beeld socialistische kandida
ten in bepaalde kiesdistrictai
terug te trekken. Een
lijke electorale luxe heeft
geen enkele Franse president
zich ooit kunnen veroorloven
Het is voor de 'ouverture' tt
hopen dat er geen rekenfou
ten zijn gemaakt. De over
winning mag immers niet te
groot uitvallen.
jij na driekwart is dan ook voo
de toelating van buitenlan»
der steun van de socialisten An 0D de vier inwoners van Ne
rrf do nor+ii tran -<3
enlanders er in ons land wone
chat het aantal.
Jit zijn enige van de vrijdag
vakbond CGT nog enigszirsKekendgemaakte uitkomsten
in de hand en van de straat ts an het onderzoek dat repre-
houden zouden Mitterrand a entatief is voor heel Neder-
and en dat werd verricht door
iet Nederlands Interuniversi-
air Demografisch Instituut.
In Nederland wonen nu rond
00.000 buitenlanders. Ze ma-
en 4,1 procent van de bevol
ing uit. Sinds 1970 steeg hun
antal aanzienlijk, want toen
ormden de 242.000 vreemde
ngen in ons land 1,8 procent
an allen die er toen woonden.
Ofschoon het onderwerp
itenlanders geregeld aan-
cht in de publiciteitsmedia
■ijgt, is de bevolking niet erg
op de hoogte van het feite-
ke aantal. Gemiddeld raamt
len het aantal buitenlanders
op ongeveer het dubbele: vaak he
jsrordt het percentage geschat m
sen de 6 en de 10 procent, al- de
de onderzoekers, drs. J.M. m
G. van Leusden en dr. H. G.
Door Pieter-Jan Dekkers
BEHALVE HET weer is
niets zo veranderlijk als de
stemming van beursbeleg-
gers. Door de krach in ok
tober 1987 raakten ze even
van slag, maar langza
merhand komen ze weer
in hun oude doen. Hoewel.
Beleggers nemen minder ri
sico en laten zich vaker bein-
vloeden door cijfers over eco
nomische vooruitzichten en
vooral over geruchten over
dergelijke cijfers.
Dat resulteerde de afgelo
pen maanden soms in flinke
koersstijgingen op de effec
tenbeurzen, vooral als het in
ternationaal economisch
nieuws minder negatief uit
viel dan men had verwacht.
Gaf de economische barome
ter echter maar een zuchtje
tegenwind aan dan namen de
beleggers, in tegenstelling tot
de tijd vóór de krach, minder
risico's en accepteerden ze de
winst van de dag. Gevolg: da
lende koersen.
Over de oorzaken van de
beurskrach heeft de afgelo
pen tijd menig deskundige z'n
licht geworpen. Volgens de
een is de krach voor een be
langrijk deel veroorzaakt
door het gespeculeer op de
optiebeurzen. De ander laakt
de intrede van de computer
op de beursvloer, waardoor
bij forse koersdalingen auto
matisch verkoopprogram
ma's in werking treden en pa
niek de overhand krijgt.
Weer anderen geloven dat
de relatie tussen de fors opge
voerde aandelenkoersen en de
'waarde' van de op de beurzen
genoteerde ondernemingen
volledig zoek was, terwijl ook
de introductie van steeds
nieuwe speculatiemogelijk
heden als mogelijke oorzaak
wordt genoemd.
Waar alle deskundigen het
wel over eens zijn, is de one
venwichtigheid van de Ame
rikaanse economie. Een land
met een enorm tekort op de
handelsbalans, met een gi
gantisch financieringstekort
en met onverstoorbaar pot-
verterende burgers en bedrij
ven.
Dat beleggers hun gedrag
op de beursvloer nu meer la
ten afhangen van de perio
diek verspreide cijfers over
de Amerikaanse economie
ligt misschien niet zo voor de
hand maar is wel een feit.
Daarin zit overigens toch nog
een belangrijk speculatief
element. Want als bijvoor
beeld op maandag wordt aan
gekondigd dat op donderdag
de nieuwste cijfers over het
tekort op de Amerikaanse
handelsbalans bekend zullen
worden gemaakt, gonst het op
maandag, dinsdag en woens
dag al van de geruchten.
Verwachten beleggers dat
het tekort niet of nauwelijks
zal zijn verminderd dan ne
men ze daar alvast een voor
schot op. En zo gaat dat elke
week. Of het nu om de han
delsbalans gaat, de prijzen of
de werkloosheid.
Er zat sinds de beurskracht
Volgens president van de Nederlandsche Bank, Dui-
senberg, wordt het hoog tijd dat de grote Westerse indus
trielanden dit pokerspel gaan reguleren.
- foto de stem/johan van gurp
wel een bepaalde trend in het
beleggersgedrag. Bij tegen
vallende economische cijfers
werd er steeds op gehamerd
dat het allemaal wel beter zou
gaan als de Amerikaanse eco
nomische cijfers maar posi
tiever zouden uitvallen.
Welnu, sinds kort worden
de heren op hun wenken be
diend: de cijfers wijzen uit
dat Amerikaanse bedrijven
steeds meer uitvoeren, dat de
Amerikanen minder buiten
landse produkten kopen, dat
het begrotingstekort van de
overheid afneemt en dat de
werkloosheid verder terug
loopt.
Kortom, er lijken betere
tijden te zijn aangebroken.
Edoch, wie verwacht dat de
beleggers zich nu massaal op
de effectenbeurzen storten,
komt bedrogen uit. Want nu
de Amerikaanse economie
weer in een versnelling komt,
worden beleggers bevangen
door de vrees dat de economi
sche groei te hard zal gaan.
Een van de nare gevolgen
van een oververhitte econo
mie is dat lonen en prijzen
sneller gaan stijgen en het in-
flatiespook weer om de hoek
kijkt. En omdat het woord
'inflatie' in de VS nog steeds
als de bekende rode lap op
een stier werkt en dat ver
schijnsel via een renteverho
ging kan worden bestreden,
gonst het dus al weken van
geruchten over een op handen
zijnde renteverhoging.
Het beleggersgedrag wordt
ook beinvloed door de econo
mische voorspellers. Nu lijkt
het er soms op dat het voor
spellen van economische ont
wikkelingen meer weg heeft
van koffiedik-kijken, wat be
leggers weinig houvast biedt.
De afgelopen week was een
voorbeeld hoe betrekkelijk
economische voorspellingen
kunnen zijn. Begin van de
week schoten de koersen in
WallStreet, onder invloed van
zeer positieve voorspellingen
van de OESO over de Ameri
kaanse economie, de hoogte
in. Het verdrong de vrees
voor een rente-verhoging
naar de achtergrond.
Die positieve voorspelling
kreeg bovendien een extra zet
doordat de Westduitse over
heid de economische groeicij
fers naar boven bijstelde en
door het verminderen van het
enorme overschot op de Ja
panse handelsbalans.
Vooral dat laatste is een
aanwijzing dat Amerikaanse
bedrijven meer uitvoeren en
dat de invoer in de VS uit Ja
pan terugloopt. En als de
OESO een verdere economi
sche groei in de VS voorspelt
met daarbij nadrukkelijke de
kanttekening dat de inflatie
niet noemenswaardig zal toe
nemen, dan wrijven beleggers
zich vergenoegd in de handen,
nemen weer meer risico en
j agen de koersen de hoogte in.
Maar halverwege de week
kwam er een kentering. De
Britten, beducht om de koers
val van hun pond, probeerden
die te stuiten door de rente te
verhogen en dat leidde in de
VS weer tot nieuwe specula
ties over een rente-verhoging
daar.
Die geruchten werden ver
sterkt door andere geruchten
loors.
als zou de werkloosheid veB Ze stellen dat Nederland al
der zijn afgenomen, een aarljKuwenlang een emigratieland
wijzing dat de Amerika; is. Daarbij is een beeld ont-
bedrijven op volle tod
draaien, wat doorgaans la|
tot hogere lonen en dus r
gere prijzen. Kortom, inflatfj
Het gevolg was dat de j
ruchten over een
kaanse rente-verhoging
aan van grote tolerantie,
pms zelfs verheven tot een
ort nationale trots, ten aan-
en van de binnengekomen
nderheidsgroeperingen. Uit
et onderzoek blijkt dat de 'rek'
aar tegenwoordig behoorlijk
harnekkiger werden en WiW is. Het zou kunnen zijn dat
Street weer in mineur raakii sprake is van selectieve 'to-
antie', veronderstellèn de
iderzoekers nog, daar de
agstelling in het bijzonder
che minderheden zoals
ken en Marokkanen betrof.
zat
di
wi
00
ta
te
nc
(4<
sp
te>
tij
1«
1:
rid
ge
re;
gr
De cirkel is dan rond.
Volgens president Di
berg van De Nederlani
Bank wordt het hoog tijd
de grote Westerse indusl
landen dit pokerspel gaan
guleren. Ondanks afspraki
(Louvre-akkoord) over heti
elkaar afstemmen van zak]
als wisselkoersen en ren':|5"
tarieven lijken de financii
markten onbeheersbaar, tt
alle gevolgen van dien.
Zoals bijvoorbeeld minui
Ruding (Financiën) dezer dilOp de partijraad zal met veel vage v
gen aan den lijve onderviui
nu hij, om het tekort op
rijksbegroting (43 miljai
HET CDA PRAAT vandaag op een
rgzame samenleving, of beter - v
ser de nadruk te leggen op de 'ge
:e en on-verantwoordelijke samen
het CDA met zijn zorgzame samenlt
luk kan openen en dat de nieuwe C
lijn zonder de huidige kilte en anor
gulden) aan te zuiveren, 8 lijke vrijblijvendheid en lamlendighek
wat is eigenlijk de statuur van de
er de drie CDA-rapporten op nasla
^oral minister Brinkman over het c
iderwerp napluist, krijgt het om twe,
In de eerste plaats: Brinkman cs|
iar zij spreiden een arrogante m
noodzaakt is een nieisl
staatslening uit te schrijvf
tegen een hogere rente danij
vorige. Want voor een ri
van 6 procent is geen belq
meer te porren om geld te
ken in de Nederlandse staat
huishouding.
Het zal die kant ook
uitgaan. Maar zolang
itoon. In de stukken komen we vei
gen tegen, maar nergens vinden \a
verificatie.
In de tweede plaats: In de CDA-i
uitgaan, maai z.uiang inw - «v piaato111 uc ou/n-
nationaal geen betere spel] Dele visie ontwikkeld over de plaats
gels worden afgesproken 0je 'nieuwe' samenleving. Feitelijk is
AG*
Reagerend op het artikel
van uw medische medewe
ker J. Paalman over 'psy-
chochirurgie', waarin mijn
naam enkele malen voor
komt, wil ik op het volgende
wijzen: De auteurs van de
boeken die ik aan de heer
Paalman beschikbaar stel
de, komen na zorgvuldige
bestudering van vele geval
len juist niet tot een veroor
deling van het verschijnsel
als 'alleen maar goochelarij'
of 'boerenbedrog', ondanks
het feit dat zij ook wel het
gebruik van trucs geconsta
teerd hebben bij een aantal
van dit soort operaties.
Het aantal erstige gevallen
van mensen die door dit
soort chirurgie of wat het
ook precies moge zijn, gene
zen worden, is dermate
groot dat medici en andere
wetenschappers de resulta
ten serieuzer zouden moeten
nemen.
Het gaat öf om het - vaak
effectief - genezen van
mensen uit de Derde Wereld
landen voor wie de Westerse
geneeswijzen onbereikbaar
of onbetaalbaar zijn of om
patiënten uit de rijke landen
die bij de Westerse genees
wijzen geen baat gevonden
hebben en er duizenden gul
dens voor over hebben om
naar de Filipijnen te reizen.
Wat mij tegenstond in de
reactie van collega De Jager
en de Stichting Scepsis was
het gebrek aan scepsis over
de eigen (Westerse) weten
schap die toch langzamer
hand, gezien de ontwikke
lingen in de quantum-fysica
toch best openlijk mag er
kennen ook (nog) niet alles
te kunnen verklaren.
In dat verband zou het
nuttig zijn voor een serieuze
uitwisseling wat minder
Westers-arrogant op te tre
den tegenover mensen in de
Derde Wereld die tot dingen
in staat zijn, waar wij geen
directe verklaring voor heb
ben. Wat dit betreft zijn
Stelter, Meek, Krippner,
Lava en andere deskundi
gen die zich jaren met deze
zaken beziggehouden heb
ben genuanceerder - en dus
wetenschappelijker? - dan
De Jager en ook Paalman
die met weinig studie van de
zaak en minder scepsis over
eigen opvattingen, hun eti
ketten boerenbedrog en
goochelarij opplakken.
Het zou bovendien inte
ressant zijn op vergelij
kende wijze te onderzoeken
hoe groot de invloed van
suggestie, placebo en andere
medische trucjes in de Wes
terse geneeskunde is.
Prof.dr. G.Huizer
Derde Wereld Centrum
Katholieke Universiteit
Nijmegen
NASCHRIFT: Omdat deze
discussie zich in verschil
lende kranten heeft afge
speeld en mijn stuk al
weer weken geleden ver
scheen, even een korte in
houd van het voorafgaan
de. Op 19 maart stond in
de Volkskrant een lovend
artikel over Filippijnse
wondergenezers, die met
blote handen, pijnloos en
zonder een litteken achter
te laten, aan de lopende
band bloedige operaties
verrichten. De astrofysi-
cus prof. dr. C. de Jager
repte per ingezonden
brief van „nonsens" en
loofde 10.000 gulden uit
voor de psychochirurg die
bij hem - in aanwezigheid
van een dokter, notaris en
goochelaar - de blinde
darm zou weten te ver
wijderen. Dat kwam hem
te staan op een repri
mande van prof. dr. G.
Huizer. Hij verweet De Ja
ger geen moeite te hebben
gedaan om wetenschap
pelijke literatuur door te
nemen zoals het boek van
George Meek, en publica
ties van „mogelijk nog
zwaarder wetenschappe
lijk kaliber" van auteurs
als Alfred Stelter of Stan
ley Krippner.
Dat leek me nu een in
teressant onderwerp. Ik
besloot om geen gebruik
te maken van publicaties
van critici van psycho-
chirurgie (en die zijn er
genoeg: Gardner, Smiles,
Randi, Nolen), maar uit
sluitend na te gaan wat
voor bewijzen de door
Huizer genoemde auteurs
ten gunste van psycho-
chirurgie aanvoeren. Dat
die auteurs het verschijn
sel niet veroordelen, zoals
Huizer schrijft, is nogal
wiedes: het zijn voorstan
ders. Maar bewijzen, laat
staan verkregen door
„zorgvuldige bestudering
van de vele gevallen", tref
je bij al die auteurs niet
aan. Wel veel blijken van
goochelarij, boerenbedrog
en gerommel met slach
tafval. De door Huizer
aangehaalde deskundigen
geven dat zelf grif toe.
Een „zorgvuldige bestu
dering" houdt dus in dat
elke mogelijkheid van
bedrog en goochelarij
wordt uitgesloten. Dit
soort onderzoek is door
geen enkele van deze des
kundigen gedaan. Toen
George Meek, als enige, er
ten slotte een goochelaar
bijhaalde werden alle be
studeerde genezers
prompt op goochelarij
betrapt. Viel Meek toen
van zijn geloof af? Wel
nee. Hij citeert Koestier:
„Op slechte dagen, als
niets lukt, moet je wel bo
venmenselijk zijn om niet
je toevlucht te nemen tot
een paar goocheltrucs."
Tja.
Huizer schrijft: „Het
aantal ernstige gevallen
van mensen die gene
zen worden is dermate
groot dat medici de
resultaten serieuzer zou
den moeten nemen."
Waar zijn die gevallen
dan? Sinds het begin van
de jaren '70 hebben 50.000
ernstig zieke Amerikanen
de Filippijnen bezocht op
zoek naar genezing. Als
psychochirurgie echt be
staat zou het een fluitje
van een cent zijn om en
kele tientallen van
Amerikaanse, en dus gi
gedocumenteerde, patii
samenleving. Feitelijk i_
de kapitaalstromen enigszi tie de ultieme belichaming van het
te beheersen blijft het op< woordelijkheidsbesef. In de CDA-idi
internationale (geld)markt neid voorgesteld als iets van een ve
vriezen en dooien. dig grootmoedige schenkster, van
!jJ)rage en gemakzuchtige burgerij
sel wordt afgetroggeld. Het reser
n in de CDA-stukken is onuitput
'luitvorming', overbelaste democrl
nifesteren wordt wederom nerc
ItoTinltmmpn?,
tot instrumenten voor demagogi
HnriAli I,
lyeiuK
T WIL het CDA precies? Wil het
sren? Zo ja, laat het dan die kw
het bij het maken van kloppende
el leed en verdriet meetellen. Of
servatieve kant op - met een vo<
de staat, lastenverlichting deni
'Rje markt? Ontdaan van alle fra
I aftekenen die vrijwillig bijna al h
s uitlevert aan een samenspel ve
it van de sterksten gegarandeer
zwakkeren zullen dan steeds
ardere belasting en de weigeste
eeld worden. De solidariteit zal
gemeenschappelijke verantwoor
aannemen van een loterij.
niet op de hoogte te 's het nog niet, maar wie de
van de wetenschappelijk 'nanciering van Deetman bekijkt,
publicaties over psycU ®ar IS de tijd gebleven dat het
chirurgie. Daarom ben i *jf n no9 als een christelijke der
zelf naar Huizer toe!' net iemand maakte geen sch
stapt voor inzage in i e 1161 schulden maken be
literatuur: het boek 1» dle ons al jaren voorhoudt d!
George Meek en and«'Ci naer orT|laag moet omdat we ar
auteurs van - aldus opzadelen met onze schulder
zeT „zo mogelijk rf n die nu a's een boekhoui
zwaarder kaliber". Wel»«lg_5fleratle aanzet tot het maken
a.ls de bestudering i'1.» 'en '°P- Samen verantwc
ALLE bronnen waaro —,- s>het over geld gaat dan zoe
Huizer beschikt, te w«rijJ\a/],9SDeetmans) rekening n
ls om een oordeel of'dip P™l.dl :de nieuwe lijn? Het is te
psychochirurgie te u«Ii{|£|ic)lcJn net weekeinde als de blik:
waar berust Huizers eiS'rioe,n P°9in9en om een nieuw
mening dan eigenlijk ofr^ Vlnden bruusk blokkeert.
JAN PAALMAN.
