XAfp uitp-
DES'
GROTE BEDRIJVEN
ZIEN BROOD
IN 'CALORIE-ARM'
DEP
BUITf
ON
lank is in. En met light-artikelen,
vermageringsprodukten en afslankinstituten is het
eenvoudig om de overtollige pondjes kwijt te raken.
Als we de reclame tenminste mogen geloven. Porte-
monnaie-afslankers of vetverslinders? Over de slank-
handel, gefrustreerde lijners en wat wel helpt. De fa
brikanten van levensmiddelen hebben nu ook de
slankhandel ontdekt. De markt wordt overstroomd met
nieuwe vetarme en suikervrije produkten, die minder
calorieën bevatten dan de andere artikelen in de su
permarkt. Gemeenschappelijk kenmerk is de naam
'light'. Naast frisdranken, zuivelprodukten en stroop
wafels is er zelfs calorie-arm bier.
Bedrog
Compenseren
Goedkoper
Begeleiding
-
Weight Watchers
Jubileum
ZATERDAG|0
21 ME11988 \C
Uiterlijk
Gezondheidsredenen
Slecht
derland is regelm
schreven achttie
Tweede Kamer.
ders wonen, wille
de problemen. B
men te over. Wer
daarvan de mees
Veel buitenlander
verlangen terug
praktische onmo<
naast is er ook nc
ders zijn inmiddel
dat psychische pt
ders bij het RIAGC
Zes kinderen
C
m. a a mam mam jr mam
k.
tr
s
Door Miriam Keunen
De dochterbedrijven van multinational
Unilever brengen een uitgebreid assorti
ment light-produkten op de markt. Een
greep: Unox en Zwan brengen vetarme
vleeswaren, paté en knakworstjes. Van
den Berg en Jurgens heeft een reeks laag
calorische produkten ontwikkeld zoals
Litta-halvarine en Linera (kaas, koffie
melk, halvajam en smeerpaté). Unilever-
dochter Iglo zoekt het in diepgevroren
menu's die minder caloriëen bevatten.
En een nieuwkomer is Royco-cup-a-
soup-light.
Volgens Unilever-voorlichter L. van
Velse speelt het laatste advies van de
Voedingsraad een rol bij de hausse van
vetarme produkten. De raad vindt de
Nederlanders te veel vette voedingsmid
delen eten. Overmatig vetgebruik kan
hart- en vaatziekten veroorzaken en kan
in verband worden gebracht met het ont
staan van kanker, met name borst- en
dikke darmkanker.
De Voedingsraad adviseert de totale
vetconsumptie daarom terug te brengen
van 40 gram naar 30/35 gram per 100
gram voeding. „Beperking van de vet
consumptie kan worden bereikt door
vet
arme variëteiten van vlees, vleeswaren,
en zuivelprodukten", schreef de raad vo
rig jaar in een advies over richtlijnen
voor goede voeding aan de regering.
„We spelen behendig in op de toene
mende vraag naar laag-calorische pro
dukten", zegt Van Velse. Hij verwijst
naar onderzoekcijfers: 50% van alle Ne
derlanders let bij de samenstelling van
hun maaltijden meer op voedingswaar
den en caloriëen dan vroeger. En 63%
van de huisvrouwen houdt rekening met
de lijn.
Volgens Lidwinne Wever van het
Voorlichtingsbureau van de voeding is
het grote succes van de light-produkten
vooral te danken aan het imago. „Ver
mageren houdt veel mensen bezig.
Vooral de vraag lekker eten wat je wilt
en toch niet dik worden. En dat suggere
ren veel reclameboodschappen".
Enkele voorbeelden van televisierecla
mes voor lightprodukten. Magere meis
jes in badpak drinken Royal Clublight.
Als je Iglo-lightmenu koopt, sla je drie
vliegen in een klap. Het is snel klaar, het
is calorie-arm en als je het genuttigd
hebt, hoef je het 'bokkepootje' tijdens
het koffie-uurtje niet meer af te slaan.
Moeders die net zo slank willen zijn als
hun dochters ontdekken een nieuwe lijn.
Vervang kaas, koffiemelk en boter door
Linera en je krijgt hetzelfde figuur als je
kind.
„Light is een onbeschermde term en
daarom is bedrog mogelijk", zegt M.
Schuttelaar, voedings- en milieumede
werker van Konsumenten Kontakt. Hij
vindt dat er extra eisen voor ingrediën
ten en etiketten moeten komen, omdat
de markt veel te ondoorzichtig is. „De
afgelopen tien jaar is het vetpercentage
van half-om-half-gehakt bij de slager ge
daald van 35% naar 25%. Elke slager ver
koopt dus in feite Light gehakt".
Een leidster van Weight Watchers in
Tilburg kreeg argwaan toen een cursiste
een zak 'Croky light chips' meebracht.
Ze liet het zoutje door een voedingsdes
kundige onderzoeken. Toos Denissen:
„De light-chips bleek meer vet en meer
calorieën te bevatten dan een normale
zak chips. Wat light betekent is voor mij
een raadsel. Zo heb je bijvoorbeeld sa
lami en paté waarin 30% minder vet zit.
Die produkten blijven echter veel calo
riëen bevatten".
De Consumentenbond en Konsumen
ten Kontakt hebben nog geen onderzoek
gedaan naar light-voeding. Schuttelaar
van Konsumenten Kontakt merkt op:
„Bij veel artikelen heb ik het gevoel dat
de klant opgelicht wordt. Light-produk
ten zijn duurder dan 'normale' artikelen.
In de vakbladen voor groothandel en
winkeliers worden ze aangeprezen als
produkten met een grote winstmarge.
Een gedeelte van het zout, vet of suiker
wordt aan een voedingswaar onttrokken.
I
ight: een nieuw en
lucratief toverwoord
Veel produkten worden in feite uitge
kleed, want er worden meestal geen ma
gere grondstoffen gebruik. Vaak wordt
vet vervangen door water, eiwit of gelati
ne".
'Zwan light pakt gezond uit.staat
in een folder voor winkeliers. Een be
legde boterham met veel worst en een
centimeter siert de voor- en achterkant
van het hoogglanzende boekwerkje. 'Ge
zond voor de consument, omdat het
voorkomen van overgewicht niet alleen
gezonder is, maar bovendien beter staat!
Gezond voor u, omdat op dit verse
stukje vleeswaar een goede prijs gemaakt
kan worden. Uit marktonderzoeken van
Unilever blijkt dat de consument bereid
is een hoger prijs te betalen voor Unox
lekker licht (o.a. rookworst, hamburgers,
tomatensoep).
Cor Verhulssdonk is levensmiddelenon
derzoeker bij de Consumentenbond.
„Cola-light is gezoet met aspartaam ook
wel nutra-sweet genoemd en bevat een
calorie per fles. Een liter bevat dan ook
120 gram suiker minder dan een fles nor
male frisdrank. Dat scheelt, maar men
sen gaan compenseren. Minder calorieën
in de cola, dan mag ik best een slag-
roompunt. Zo houdt jezelf voor de gek".
Dat hij daarin gelijk zou kunnen heb
ben, bewijzen cijfers in de Verenigde
Staten, waar al langer slankprodukten
op de markt zijn. In 1975 werd per per
soon 58 kilo suiker en 3,1 kilo kunstma
tige zoetstof gegeten. Tien jaar later wa
ren die percentages respectievelijk 90
kilo en 8,5 kilo.
„De slankhandel is een gouden han
del", meent Verhulsdonk. „Light is een
kreet uit de reclamewereld en suggereert
gezond en slank worden". „Een rijkma
kend mode-produkt", zegt Schuttelaar.
„Je krijgt minder calorieën naar binnen,
maar suiker en vet geven een verzadi-
gingsgevoel. Het hongergevoel knaagt
eerder. De kaas is toch calorie-armer dus
ik neem nog maar een stukje. Dat is toch
de droom van iedere fabrikant".
Vanaf 1980 verdrievoudigde de omzet
van afslankkoeken, -pillen, -crèmes, -
drankjes en -preparaten. In 1983 zakte
de markt voor vermageringsprodukten
even in elkaar. Nederland raakte in de
ban van het brood-wisseldieet. Een dag
gevarieerd eten afgewisseld met een dag
op droog volkorenbrood was veel goed
koper.
Voedingsdeskundigen ontdekten ech
ter dat zo'n dieet een tekort aan vitamine
A en calcium tot gevolg had. Ook werd
vastgesteld dat het vermageringsresul
taat bij weinig mensen blijvend was. De
rage nam snel af en de omzet van de
slankmiddeltjes nam weer toe tot 25 mil
joen gulden per jaar. „Nieuwe vermage
ringspreparaten overspoelen de markt
nog steeds. We kunnen het niet meer bij
houden, maar het ene produkt is nog
duurder dan het andere. Alleen je por-
temmonnaie slankt af', zegt Verkels-
donk van de Consumentenbond.
In onderzoeken in de consumenten
bladen Koopkracht en Consumentengids
kreeg het overgrote deel van de produk
ten de kwalificatie: dure afzetterij.
„Door enkele dagen te vasten met oplos
poeders en water verlies je veel kilo's.
Die komen er evensnel weer aan als je
daarna niet zuinig blijft met eten. Je
kunt alleen afslanken door je voedings
patroon aan te passen", aldus Verkels-
donk.
Wie niet alleen wil afvallen en behoefte
heeft aan begeleiding, kan naar een af-
hmd
slankinstituut. Die instituten zijn onder
te verdelen in drie categorieën. Zo zijn er
instituten die de thermofysische me
thode toepassen. Hier wordt een klant
twee keer per week in een tonnetje ge
stopt waar lucht en ozon doorheen stro
men. Daarna moet de afslanker in een
soort plastic huisje waar alleen het hoofd
uitsteekt. Terwijl de temperatuur tot 37
graden wordt opgestookt, moet er met
gewichten verzwaarde benen gegymnas-
tiekt worden.
Dan zijn er de Vitaplusinstituten,
j waar klanten dagelijks HCG-injecties
krijgen. HGC is een hormoon dat door
zwangere vrouwen wordt geproduceerd.
De slankmakende werking van dat hor
moon is nooit bewezen. Zowel de ther
mofysische instuten als de Vitaplusinsti
tuten komen uit een in 1986 gehouden
onderzoek naar voren als twijfelachtig en
uiterst prijzig.
Ook zeer commercieel, maar relatief
het gunstigst komen de Weight Watchers
en dergelijke afslankclubs er van af.
Daar wordt verteld wat verstandig eten
nu precies inhoudt. En dat beweging
noodzakelijk is. De lijner wordt gestimu
leerd door de wekelijkse 'wegingscere
monie', maar vooral door uitroepen van
bewondering of teleurstelling om op de
ingeslagen weg door te gaan of nu echt
de aanwijzingen op te volgen.
Zo'n zestig vrouwen in alle maten staan
in een lange rij te wachten voor een grote
tafel in een klein zaaltje van een gemeen
schapshuis in Breda. Ze wonen een cur
susavond van Weight Watchers bij. Ze
betalen het wekelijkse cursusgeld van 17
gulden en krijgen een foldertje met een
menuplan voor de komende week in de
hand gedrukt.
Vervolgens sluiten ze aan in de rij
voor de weegschaal. De gesprekken gaan
over eten, onsjes, ponden en kilo's. Re
cepten en tips worden uitgewisseld. De
leidster achter de weegschaal noteert het
nieuwe gewicht. Medecursisten vragen
nieuwsgierig: En? Oh, een pond erbij.
„Tsja, veel verjaardagen en feestjes deze
week", de aangekomen cursist zich.
Vervolgens spreekt een leidster de zaal
toe. „Pas op voor 'rood licht' voedings
stoffen. Een lepeltje pindakaas mag,
maar lik dan niet ondertussen de hele
pot leeg. Dertig pinda's zijn in het week
end tijdens een gezellig avondje tv toege
staan. Zorg ervoor dat je niet meer
graait", maant ze de luisteraars. Leren
beheersen is belangrijk, is de boodschap
van haar praatje.
„Steun van medecursisten en de leidsters
zijn de succesformule van Weight Wat
chers", zegt marketingmanager R.
Schouten van Weight Watchers. De or
ganisatie viert dit jaar het 25-jarige jubi
leum. „Sociale controle van de groep en
het samen bespreken van problemen ge
ven veel mensen een psychische kick om
door te zetten met hun pogingen af te
vallen. Dat gebeurt door over te stappet
op een ander voedselpatroon. Niet per st
minder, maar wel anders eten en drin
ken".
„Cursusleidsters weten waarover
praten, omdat ze zelf de cursus doorlo.
pen hebben. Ze hebben zelf ook gevoch-
ten tegen de bekoring van 'verboden
voedsel", vertelt Schouten.
Lidwinne Wever van het Voorlich-
tingsbureau van de voeding vindt dat hei
programma dieetkundig goed in elkaar
zit. Ze staat alleen sceptisch tegen de me-
thode waarop afgevallen wordt.
Dit jaar nemen 18.000 mensen, vrijwel
alleen vrouwen, deel aan de cursussen.
„Het aantal stijgt ieder jaar. Er heerst
een trend om hyperslank te zijn en veel
aandacht te besteden aan het uiterlijk.
Vroeger kwamen meer cursisten uit ge.
zondheidsredenen, nu om een paar kilo
af te vallen om aan het slankheidsideaal
te voldoen", aldus Schouten.
Veel vrouwen vallen af voor hun uiter
lijk, terwijl meer mannen uit gezond
heidsredenen zouden moeten afvallen,
de mening van dokter Renate Rufer,
voedingsdeskundige van Hoffman-Laro-
che in Basel. „Vrouwen willen voldoen
aan een beeld dat damesbladen en com
mercie hen opdringen". Uit een onder
zoek van het Centraal Bureau voor de
Statistiek (CBS) blijkt dat 30 tot 50 pro
cent van de vrouwen zich te dik vindt.
Maar wat is te dik?
Vaak wordt de Ql-index (Quetelet In
dex) gebruikt. Die wordt gevonden door
het gewicht in kilo's te delen door hel
kwadraat van de lengte in meters. Een
persoon van 1.80 die 90 kilo weegt, heeft
een QI van 90:(l,80xl,80) is 27,7. In
geval wordt gesproken van een m
overgewicht. Een QI tussen 20 en 25 be
tekent een normaal lichaamsgewicht.
Volgens het CBS heeft 34% van de
mannen en 24% van de vrouwen een QI
tussen 25 en 30 en dus een matig overge
wicht. Met een ernstig overgewicht
meer dan 30) kampt 4% van de mannen
en 6% van de vrouwen.
Ernstig overgewicht brengt een ver
hoogd risico met zich mee voor allerlei
ziektes. Matig overwicht kan niet veel
kwaad voor de gezondheid. In samen
hang met een ongunstige vetverdeling
(buik), hoge bloeddruk, suikerziekte o
hartklachten is het echter oppassen ge
blazen.
De Ql-index geeft aan wanneer je om
zondheidsredenen moet lijnen. Dertien
procent van de Nederlanders vermagert
op medisch voorschrift. Schattingen ge
ven aan dat circa drie miljoen Nederlan
ders allelei afslankkuren voor kortere
langere termijn volgen. Volgens hel
Voorlichtingsbureau voor de voeding
kan echter elk cijfe door een ander ver
vangen worden, omdat er weinig onder-
zoele naar gedaan is.
Dokter Rufer merkt op: „Dik zijn is in
deze op prestatie gerichte maatschappij
minderwaardig. Dat geloven dikke men
sen ook, hun zelfvertrouwen daalt ei
sommige raken zelfs sociaal geïsoleerd.
Kleine kinderen worden al beïnvloed als
ze met hun barbiepop spelen. Het hyper-
slanke bijna anorexia-achtige type is po
pulairder dan de weldoorvoede b;
pop", merkt ze cynisch op.
„Ooit was dik zijn een teken van
kracht of rijkdom en welvaart. Alleen
welgestelden konden in tijden van oorlog
en hongersnood dikke buiken kweken.
Ironisch genoeg worden rijkdom en wel
vaart tegenwoordig verbonden met slank
zijn. In de westerse wereld is bijna ieder
een verzekerd van voldoende voeding".
Volgens onderzoeken valt 90 procenl
van de lijners terug in zijn oude voe
dingsgewoonten en komt binnen een jaar
weer op of zelfs boven het oude gewicht
Dit wordt het jojo-effect genoe
„Ieder mens heeft een eigen ideaal
wicht waarnaar het lichaam streeft, Jt
kan alleen op het ideale gewicht blijven
door je hele leven op je voedingspatroon
en vitaminegebruik te letten. Voldoende
beweging is eveneens onmisbaar", zegt
dokter Rufer. „De eeuwige lijner herken
je meestal niet, omdat hij of zij het ideale
figuur heeft. Dat vindt althans de bui
tenwereld, maar het lichaam zelf niet".
Ze vindt dat in sommige gevallen g
dragswetenschappers zoals psychologen
beter helpen dan een diëtist me een ver
mageringskuur. „Emotioneel eten is een
belangrijke factor bij overgewicht of on
dergewicht (anorexia nervosa). Mensen
eten uit verveling, kwaadheid of verdriet
Sommige mensen eten hun bord leeg ook
al hebben ze geen honger. In hun kinder
jaren hebben ze geleerd dat mammie 1
leen blij was met een leeg bord".
Maarten 't Hart zegt het zo in NRf
Handelsblad (22 augustus 1987): „Lij'
nen is de slechtste manier om overtollig
lichaamsgewicht kwijt te raken. Ni('
mand schijnt zich te realiseren dat dikte
overlevingswaarde heeft. In tijden van
■schaarste, honger en oorlog hebben
dikke mensen een grotere overleving5'
kans dan magere figuren. Het is niet ver
wonderlijk dat hetlichaam er heler
niet op gebrand is die waardevolle ver
worvenheid prijs te geven.
Als iemand begint te lijnen, is dat voor
het lichaam een teken dat tijden van
schaarste zijn aangebroken. Daar is 1"'
vet voor bewaard. Zodra de lijner beslo
ten heeft om zijn vermageringsdieetl(
beëindigen, begint het lichaam weer
sparen".
Door Michel Theeu\
Deze week vierden de mosli
van de 40-daagse vasten,
Maandag hadden de Mar
dinsdag de Turken hun Sui
een eigen lichamelijke en ge
vering, worden op die daj
geesten verdreven. Iedereen
dag zijn familie in een vastg
orde: eerst de ouders, dar
broer van je vader, daan
broers. De gasten worden
veel suikergoed. Vandaar de
Het is een groot feest voor
Maar het is ook typisch een
maar weer eens duidelijk w
niet in hun eigen land won
med Mauklikha (56) dacl
juist aan de manier waarop
in Marokko vieren. Hij heef
lie in Nederland en moest
helpen met vrienden en kern
dat liep niet echt lekker, w
wil bezoek hebben. De rol
is de meest begeerde. Het
het suikergoed geeft het mee
Het lekkers krijgen is niet
deerde rol: het zijn thuis i
de minderen die op bezoek g
Mauklikha vertelt zijn ver
Rerhioui, een Marokkaanse
pelijk werker van het Ins
Maatschappelijk Welzijn in
derlands verstaat Mohamme
beetje, maar „discussiëren
ven zou niet kunnen", zegt R
vragen in het Nederlands Ie
een bescheiden glimlach en
knikken begeleid „ja, ja" oj
wil niet zeggen dat de man
niet kan vertellen. Druk ge
zijn handen en gebruikmake
mimiek maakt hij hetgeen h
heeft duidelijk aan de maa
werker.
Later komt Fatima, 11 jaar oi
mee de oudste van de zes kit
Mauklikha, binnen. Normaa
haar vader bij contacten met
dienst en het invullen van f(
zoals haar 'eigen' kinderbijslag
De kinderen zijn een bron
de. Als zijn zoontje van drie
naar binnen komt, straalt er
glimlach over het gezicht vai
na. De trotse vader knuffelt i
telg. Het jongetje drukt zich L
handje in vaders grote hand,
van daaruit het vreemde b
grote kijkers en serieus gezicl
komen ook drie van de vijf do
nen.
Zij zijn allemaal tweetalig:
leren ze Nederlands, thuis M
Maar diezelfde kinderen vorn
al een bron van zorgen. Met
uitkering van 1492 gul
Mauklikha zijn kinderen nie
den. Als oudere man kan hij zi
neerleggen bij een lager inkoi
de kinderen eisen meer. Go»
bijvoorbeeld. Maar op de kw
ne kleding kan niet gelet w<
gaat er alleen om het goedkoo]
den. Het gevoel tekort te schil
door in Mauklikha's woorden.
Dat geldt ook voor de inrit
het huis. Die bestaat voor het
deel uit tweedehans meubeltji
trapte vloerbedekking. Een aa
depaardjes uit het geboortelar
het gebrek aan luxe vergoede
versierde klok, het wandtapij
nende paarden, de schilder
woestijntaferelen.
