Stikstof en zwavel blijken nog steeds de grote natuurverstoorders
GEMEEN!
BECKERS: NEDERLANDER VINDT DAT JE VRIJE TIJD MOET VERDIENEN
Landelijke Fietsdag op 28 m«i
LEA
Volleybalver*
rollendriedai
JANSEN b.v.
DE STEM EXTRA OP MAANDAG 16 ME11988
T48
Politiebericht
COKS
VAN EYSDEN
Non-aktief
LOSSE
FLODDERS
HULST - De verkoop
bouwgrond in het Hu
uitbreidingsplan Ti
loopt zo vlot, dat nu ah
moet worden begonnen
het bouwrijp maken va
vierde fase van dit plan.
Vogelboek voor
burgemeester
van Oostburg
Informatie-avond
over Aids en werk
Als Theo Beckers zegt dat hij professor in de
vrijetijdskunde is, wordt er vaak gniffelend of
jaloers gereageerd.
Niet-arbeid
Televisie
Eerste prof met vakantiebaan
Door Kees Buijs terug te dringen. De prijskaartjes Bresser: „Overmatige depositie van perkte hoeveelheid fijne wortels ge- is nu het nare, als we scenario's ma-
daarvan gaat men koppelen aan het stikstof hoopt zich op in de strooisella- noeg voor de opname van water en ken? Zelfs als we de veehouderij daar
TOT VOOR kort leken weten
schappers met elkaar te wedijve
ren in het aanwijzen van de échte
boosdoener, als het om de verzu
ring van bos, heide, gewassen, bo
dem, water en gebouwen gaat.
Zijn het vooral zwavel van kolen
centrales, stikstof en ozon van het
verkeer, ammoniak van de mest,
of insekten en schimmels die de
bossen nekken?
Inmiddels groeit hun inzicht in het
dramatische samenspel van al deze
boosdoeners. Om het in voetbaltermen
uit te drukken: het verzuringsspel is
vol één-tweetjes en tikkies terug.
Maar de uiteindelijke oorzaak van
de verstoring van onze natuur ligt in
de uitworp van zwavel- en stikstof
verbindingen, stelt ir. A.H.M. Bresser
van het Rijksinstituut voor voor
Volksgezondheid en Milieuhygiëne
(RIVM) in Bilthoven.
Bresser is secretaris van de project-
poep verzuringsonderzoek. Sinds drie
jaar werken meer dan veertig Neder
landse onderzoeksinstellingen hierin
samen, om een goed overzicht te krij
gen in de oorzaken en gevolgen van de
verzuring.
Halverwege dit jaar sluit men de
eerste onderzoeksfase af, en inmiddels
is fase twee - die loopt tot 1990- be
gonnen. Deze zal vooral gericht zijn op
maatregelen om verzuringsbronnen
terug te dringen. De prijskaartjes
daarvan gaat men koppelen aan het
meetbare nuttig effect. Parlement en
regering moeten vervolgens uitmaken
wat zij er voor over hebben om het na
tuurlij k systeem weer gezond te krij
gen.
In meer dan één opzicht is luchtver
ontreiniging een zure optelsom. We
tenschappelijk onderzoek heeft aan
het licht gebracht, dat de verschil
lende zure en verzurende stoffen in de
lucht eikaars effecten versterken.
Maar aan deze 'verzuringsmix' zit
ook een positieve kant. Zouden we er
in slagen om enkele bronnen van ver
zuring terug te dringen, dan heeft dit
tevens gunstige gevolgen voor de in
vloed van andere verzuurders.
„We weten bijvoorbeeld dat ammo
niak in de atmosfeer de depositie van
zwavel bevordert", zegt Bresser. „Als
je de ammoniak vanuit de veehouderij
zou weten te beperken, breng je dus
ook de depositie van zwavel terug.
Verder is het samenspel aangetoond
van zwaveldioxyde en ozon. Ze ver
sterken elkaar, maar weet je het een
terug te brengen, dan dalen ook de ge
volgen van het ander."
Het mengsel van luchtvervuiling
'doet' het extra goed in een vochtig
klimaat - heel vervelend voor een land
als het onze. Mist in combinatie met
zuur veroorzaakt stevige schade aan
bomen en planten. Ook bevordert
vocht de depositie van ammoniak.
Soms maakt de vervuilingsmix be
paalde milieu-oplossingen ongeschikt.
Bresser: „Overmatige depositie van
stikstof hoopt zich op in de strooisella-
gen in bossen. Dat lijkt gunstig, omdat
bomen en bodem er zo geen last van
hebben. Maar zodra je de voeding van
die bomen wilt herstellen, bijvoor
beeld door kalk in de bossen te strooi
en, krijg je ineens vanuit de strooisel-
laag een vrij stevige golf nitraat in de
bodem, en dus een stevige verzuring."
In de bossen op de Veluwe proberen
onderzoekers de onderlinge samen
hang van verzuring -atmosfeer, bo
men en bodem- zo volledig mogelijk
in kaart te brengen. Sinds eind vorig
jaar legt men er alle factoren van be
lang vast in getalleljes: wat zit er in de
lucht, wat komt op boomnaalden en
bladeren, wat komt op de grond en in
de bodem, wat gebeurt er in de boom
en met de boomwortels, hoe verloopt
het transport van gassen en vocht? Dit
onderzoek gaat nog enkele jaren du
ren, want aan resultaten van één (nat)
j aar heeft men niet veel.
Ozon en ammoniak bijvoorbeeld
tasten het waslaagje aan dat denne-
naalden beschermt. Hierdoor wordt de
verdamping vergroot. Dit hoeft geen
probleem te zijn, zolang de boom aan
voldoende water kan komen. Na een
paar jaar zijn de beschadigde naalden
vervangen en zie je geen effect. Maar
één droge zomer en de schade is groot,
zo is de bange verwachting.
Hetzelfde geldt voor de fijne wortels
van een boom, die als gevolg van ver
zuring afsterven. Zolang er water ge
noeg is, heeft de boom aan een be
perkte hoeveelheid fijne wortels ge
noeg voor de opname van water en
voedingsstoffen. Maar o wee, wanneer
er een droge zomer komt.
Nog zoiets: dennenaalden die veel
stikstof opgenomen hebben, zijn aan
trekkelijk voor insekten. Dat zie je
niet als er een jaar weinig insekten
zijn. Bomen die een paar jaar zwaar te
lijden hebben gehad, worden vatbaar
voor schimmels en insekten, en die de
len vroeg of laat de genadeklap uit.
Dit beeld dat wetenschappelijk on
derzoekers hebben van de verzuring
van onze bossen, strookt niet bepaald
met de opgewekte televisiebeelden
van landbouwminister Braks, die af
gelopen najaar na een natte zomer te
vreden verkondigde, dat de achteruit
gang van de naaldbossen tot staan
was gebracht. Er zijn namelijk ingrij
pende maatregelen nodig, zo wijst het
verzuringsonderzoek uit. En dan nog
is de toekomst van onze natuur verre
van rooskleurig.
Stikstof blijkt een belangrijker ver
stoorder van de natuur dan de onder
zoekers tot voor kort dachten. Van
daar dat zij er de komende tijd na
drukkelijk naar kijken.
Het is een feit, zegt Bresser, dat
circa vijftig procent van de depositie
van stikstof naar beneden komt in de
vorm van stikstofoxyde. „Het verkeer
in het Ruhrgebied bijvoorbeeld is een
belangrijke vervuiler van Oost-Ne
derland. Het neemt niet weg dat in
Oost-Brabant en Noord-Limburg veel
stikstof uit de veehouderij komt. Wat
is nu het nare, als we scenario's ma
ken? Zelfs als we de veehouderij daar
op nul zetten, blijft er teveel stikstof.
Als we de grens zouden sluiten, hou
den we ook teveel. En stel dat we Ne
derland konden sluiten, dan nóg is er
teveel stikstof."
De depositie is gewoon drie tot vier
maal te hoog, stelt hij vast. Zo kun je
bos en heide niet als natuurlijk sys
teem handhaven. „Je kunt wel nieuwe
bossen neerzetten, maar die zullen on
der de huidige omstandigheden nooit
oud worden. Hetzelfde geldt voor de
bestaande bossen."
Met de eerste resultaten van het
verzuringsonderzoek in de hand,
drong de Centrale Raad voor de Mi
lieuhygiëne onlangs bij milieuminis
ter Nijpels aan op veel strengere
maatregelen om de verzuring terug te
dringen dan waaraan de minister de
voorkeur geeft. Bresser daarover:
„Aan die maatregelen hangt niet al
leen een prijskaartje; het is ook een
kwestie van tempo. Veel maatregelen
moet men op Europese schaal nemen.
Gaat dat te lang duren, en heeft Ne
derland zich verplicht om de verzu
ring toch sterk terug te dringen, dan
moeten we ingrijpende maatregelen
treffen. Maatregelen waarvan Neder
land zelf maar weinig zal profiteren."
De verzuringsonderzoekers consta
teren overigens, dat de maatregelen
tegen het vervuilende verkeer totnu-
toe onvoldoende zijn. Katalysatoren
alleen dringen de uitstoot van stiksto
foxyde onvoldoende terug.
I
N de ene krant stond die
foto van een non in
mderwets uniform, in an
dere dagbladen zat een wat jon
gere religieuze met gestroom-
lijnder kapje om het hoofd haar
brood uit het papiertje te nutti
gen - en dat wordt dan voor
veel niet-Utrechtgangers het
beeld van de 8 mei - dag op die
zonnige zaterdag 7 mei 1988.
Geen letter gelogen van die fo
to's en de bijbehorende onder
schriften.
En toch klopt er niets van.
Geen kwaad woord ook van
habijt of sluier als attributen
om een levenskeuze naar buiten
kenbaar te maken. Maar ze
hebben te lang verhullend ge
werkt.
De zusters met de ritselende
rokken, de boezem weggewerkt
in vele lagen textiel en niets
vrouwelijks zichtbaar, zelfs
geen centimetertje hoofdhaar,
werden jarenlang bestempeld
als 'nonnen'. En deze vrouwen
konden nog zo bewust, toege
wijd, zichzelf wegcijferend be
zig zijn, bij alle waardering ble
ven het sekseloze wezens zon
der eigenheid.
Nadere kennismaking werkt
vaak verrassend. Zo blijken de
meeste 'nonnetjes' allesbehalve
luchtgevulde ja-knikkers. Toen
de vemieuwingsstorm door de
katholieke kerk ook de habijten
meesleurde, kwamen warm-le-
vende vrouwen tevoorschijn,
met beide benen stevig op de
grond, het oog gericht op kerk
en maatschappij. Zoekend en
gelovend zochten zij zich een
weg, waarbij de twee aan
dachtsvelden over elkaar be
gonnen te schuiven tot één
richting, één doel.
Het eerste begin was aarze
lend, op stuntelige voeten ook.
Geen lange rokken en geen
plompe schoenen meer, dat be
tekende oefenen op een elegan
ter dames-loopje. De een lukt
dat beter dan de ander. Zoals
ook stijfgekapte permanentjes
afgewisseld worden met vlotte
kapsels. Onder niet-religieuze
vrouwen is dat niet anders.
DE Commissaris van Politie
te Breedonk verzoekt uw
aandacht voor het volgende.
Op zaterdag 23 oktober 1.1.
verlieten twee bewoners van
het Bejaardenoord 'Sunset
Cottage' hun centrum, naar
hetwelk ze tot op heden niet
zijn teruggekeerd. Het betreft
hier de verdwijning van de
86-jarige heer Mathijs Bom
bardiers (uitgesproken 'bom-
baardjee') en de 71-jarige al
leenstaande mevrouw Elize
van den Oudenroede, die ter
plaatse bekendheid geniet om
haar paranormale begaafd
heid op het gebied van teleki
nese. Vermaard, ook in we
tenschappelijke kringen is zij,
om haar vermogen door
geestkrachtconcentraties
ping-pong balletjes op af
stand te bewegen. Het signa
lement van de heer Bombar
diers luidt: Fors postuur, rij
zige, atletische gestalte, plus
minus 1.90 m lang, grijs gol
vend hoofdhaar met ditto
knevel en kleine korte punt
baard, model Van Dyck. Hij is
gekleed in grijs Harris
Tweede sportcolbert met don
ker leren inzetstukken aan
elleboog en schouders, flanel
len pantalon, merk Grey
Friars, cashmere foulard en
stevige zwartleren wandel
schoenen. Aan de linkerpols
draagt hij een Piaget Polo-
watch, uitgevoerd in titanium
en goud. De wandelstok die
hij bij zich draagt op zijn da
gelijkse 20 km wandeling ter
voorbereiding op de vier
daagse van Nijmegen, waar
aan hij elk jaar deelneemt is
niet bedoeld als steun bij het
lopen maar als afweerwapen
tegen overvallers. Het is een
antiek Spaanse degenstok
van het merk Toledo, waar
van hij onafscheidelijk is
sinds vorig jaar een medebe
woner van Sunset Cottage
van zijn geld is beroofd door
een aantal drugverslaafden.
De heer B. is het laatste ge
zien toen hij het bejaarden
centrum zaterdag jongstleden
plusminus 19.00 uur in opge
wekte stemming verliet voor
zijn wekelijks bezoek aan het
clubhuis van de schermvere-
niging Damocles, waarvan hij
erelid is. Hij verliet het club
gebouw omstreeks 22.00 uur
en heeft de rest van de avond
doorgebracht in het nabijge
legen Casino dat hij kort na
Uiterlijk zomin als leV!t
keuze blijken een belemmer;
om elkaar tegen te komen;
samen te werken: in vrede%
weging, in vrouw-en-ge'
groepen, op studiedagen iu
wereldeconomie, mensenitj.
ten en - vooral - de ve%
woordelijkheid van vrouw-;,
in de kerk en maatschappij.
Er is inspiratie over en vwj
én vriendschap. Een erv;
nog zo nieuw en onwennig vnj
sommigen, dat snelle
foontjes, briefjes en attentie
zoals vriendinnen eigen ii
verwondering wekken en j,
blije erkenning: zó kunt-
vrouwen (mensen) dus met 4
aar omgaan.
Een leuk plaatje, dacht
fotograaf, en hij knipte een®
ter met kap en eentje
sluier. Mooie blikvanger, v»
den ze bij de krant. Zo kas
het dat half Nederland mat.
dag 9 mei de indruk kreeg,
8 mei-dagen bevolkt wordt
door ingepakte nonnetjes ft
oogkleppen op. Want de beet
vorming werkt zo.
De duizenden die er zelf
waren, die denken dat niet.
ontmoetten in Utrecht mann
en vrouwen met wie zij het h
jaar door werk-, studie- en a
tie-ervaring delen. Zoals
vrouwelijke religieuzen,
zich - habijt of burgerkloffie
ontpopt hebben tot mede-chu
tenen, medestandsters, mede
trijdsters.
Parade Partn
Autoleasing
Leasing Centr
4903 RE Oosti
Mee
Van onze verslaggever
Momenteel zijn er nog we]
kavels beschikbaar, maar o
Van onze verslaggever
OOSTBURG - Burgemees
ter J. Kruize van Oostburg
krijgt het eerste exemplaar
van het boek 'De vogels van
Zwin tot Saeftinge', dat
wordt uitgegeven door de
natuurverenigingen 't
Duumpje en de Steltkluut.
Dat gebeurt vrijdag 27 mei om
20.00 uur in het cultureel cen
trum De Hoekzak te Oostburg,
tijdens de ledenvergadering
van 't Duumpje.
Na de overhandiging ver
zorgt Eric Marteijn een lezing
met dia's met als onderwerp
'Waar eens gekrijs der meeu
wen verstierf.In de Hoek
zak is ook tot en met 12 juni te
tentoonstelling 'De vogels van
middernacht in een gereei Zwin tot Saeftinge' te zien, sa-
staande auto verliet (geen la mengesteld naar aanleiding
xi) met op zak een grote sta van het uitkomen van het boek.
geld die avond gewonnen ai:
de roulettetafel. Sindsè
ontbreekt elk spoor van
en de politie zoekt aanwija
gen die kunnen dienen totbi
vestiging van haar verms
den dat zijn verdwijning vei Van onze verslaggever
band houdt met de vond GOES - De landelijke cam-
van vier lijken van drupe pagne 'Aids en werk' wordt
slaafden, opgedregd uit 00k opgepakt in Zeeland.
Mark ter hoogte van de Ba. Het Aids-platform Zeeland
«ver <iit ondenverp
een informatie-avond
geen geld of kostbaarhei
aantroffen anders dan de
scheurde helft van een d
zendguldenbiljet, geklemd
de dode vuist van een
verslaafden. Behalve spoi
van injectienaalden in te»
armen vertoonden de vierl
ken diepe steekwonden ink
ven en onderlijf. De idenft
van de vier verslaafden
middels vastgesteld maarii
de verdwenen bejaardens:
breekt nog elk spoor. X
vrouw v.d. Oudenrode 1*
Sunset Cottage verlaten
haar auto, een zilveign® soneel van winkels en fabrie-
Jaguar (Vanderplas) ke»>
ken: PR dubbel nul SIt
deze auto en de besturf
ontbreekt nog ieder sp®
Het signalertient van Mc
v.d. Oudenroede luidt: Fa
postuur, fris blozend uiterS
kortgeknipt grijsblond M
plusminus 1.75 lang j
draagt een bril met dfflü
glazen en is gekleed in!"
tief grijs loden manie)
Laimböckauto-handsctw»! bedrijven. Vervolgens is er
gelegenheid tot vragen stellen,
"et einde wordt omstreeks
12.00 uur verwacht.
en draagt een Russisch W
tas aan schouderriem. KI
litie verzoekt een ieder dis
auto of een of beide verrrf
heeft waargenomen ii
derland, België of Ms?
zich telefonisch met h;ï
verbinding te stellen d"
het dichtsbijzijnde p'I®
buro van zijn of haar w
plaats. Einde van het pi®
bericht.
flo/iK
TILBURG (ANP) - Op za
terdag 28 mei vindt de vijf
tiende landelijke fietsdag
plaats, georganiseerd door
de ANWB, de TROS en de
WV-kantoren. Staatsse
cretaris drs. D. Dees van
Welzijn, Volksgezondheid
en Cultuur geeft in Tilburg
het officiële startsein geven.
De deelnemers kunnen op
bijna 200 opstapplaatsen
kiezen uit ruim 140 routes,
in lengte variërend tussen
de 30 en de 40 kilometer.
De opbrengst van de Fietsdag
is wederom bestemd voor een
goed doel in de gezondhi
sfeer. Dit jaar is gekozen
de Hartstichting. Die zal
geld besteden aan vakantie
ken voor kinderen met
aangeboren hartafwijking
de Hartenark in Bilthoven.
De Landelijke Fietsdag is
jaar tevens de start van de c
tien weken durende Way ol
fe-campagne van de NM
landse Hartstichting, AN
en TROS. In het kader van o
campagne worden op dive
plaatsen sportieve en reef
tieve activiteiten georga'
seerd. De TROS zal daar PP
dio en tv aandacht aan bes
den.
op
donderdag 26 mei in de
Prins van Oranje te Goes.
Op deze bijeenkomst wordt in
formatie gegeven over de risi
co's van besmetting met het
Aids-virus via bloed en hoe
men zich daar in het werk
meestal gemakkelijk tegen kan
beschermen.
De avond is vooral bedoeld
voor werknemers die beroeps
matig incidenteel met bloed in
aanraking komen. Bijvoor
beeld kantoorpersoneel of per
ken. Voor alle situaties geldt
daarbij in ieder geval dat de al
gemene hygiëne in acht wordt
genomen.
Op de bijeenkomst in Goes,
die om 20.00 uur begint, komt
een viertal sprekers aan bod.
Die hebben het onder meer
over de ziekte Aids in het alge
meen, over het voorkomen
daarvan en over Aids-testen
Van
onze correspondente
- Voor de achtste
maal hield de Stichting Rol-
ïl^nedaagse grote rol-
lenanedaagse in gemeen-
(ADVERTENTIE)
gedlpi. orthopedisch
schoentechnicus
GESPECIALISEERD IN
timr erthop.
Door Mick Salet
'Moet je die studenten dan nog léren hoe ze niks moeten
doen? Dan heb je op de universiteit zeker een luie stoel in
plaats van een leerstoel. Goh, dat lijkt mij ook wel een
leuk vakantiebaantje'.
Beckers: „Het wordt wel wat
minder met die flauwe grap
pen, maar sommige mensen
blijven het vreemd vinden."
Maar voor prof. dr. Theo
Beckers (46) is het duidelijk dat
de wetenschap niet om de vrije
tijd heen kan. Iedere Nederlan
der heeft vrije tijd. In de vrije-
tijdsindustrie gaan miljarden
om. Waarom zouden sociolo
gen, psychologen en economen
zich in hun studietijd dan niet
met vrije tijd bezig houden?
Vrije tijd. Het is misschien
een calvinistisch trekje, maar
de meeste Nederlanders lijken
pas van hun vrije tijd te kun
nen genieten als ze daarvoor
hebben moeten zwoegen en
zweten. Klopt dat?
Theo Beckers: „Helaas wel.
De mensen met het meeste
vrije tijd hebben daar het
minst plezier van. En mensen
met de minste vrije tijd genie
ten het meest.
Nederlanders vinden dat je
je vrije tijd met werken moet
verdienen. Dat is een calvinis
tisch trekje dat je niet alleen
bij de mensen zelf, maar in de
maatschappij als geheel ziet.
Na gedane arbeid is het zoet
rusten, zeggen we dan.
En zelfs in die vrije tijd moet
je het liefst nog zinvol bezig
zijn. Helaas zijn wij zo opge
voed. Arbeid is de norm. En dat
arbeidsethos geldt ook voor de
vrije tijd.
Hieronymuys van Alphen
heeft daar een versje over ge
schreven. Nimmer moet ik le
dig wezen...Alles doen met lust
en vlijt...Bidden, leren, schrij
ven, lezen...Spelen, werken
heeft zijn tijd...Moeder-lief kan
't ook niet velen...Dat de tijd
verwaarloosd wordt...lui zijn,
zegt ze, is tijd stelen...En ons le
ven is zo kort!
Dat gedichtje is meer dan
twee eeuwen oud, maar eigen
lijk worden we nog steeds zo
opgevoed."
Het lijkt gewoon een kwestie
van definitie. Bestaat het be
grip vrije tijd niet bij de gratie
van begrippen als werktijd en
schooltijd? De vrije tijd is ge
woon de tijd dat je niet werkt
en niet naar school gaat.
Theo Beckers: „Vrije tijd
wordt vaak negatief gedefi
nieerd. Als niet-arbeid Voor
mensen die geen vaste werktij
den hebben, voor wie er geen
structuur in de tijd zit, is het
dan ook vaak lastig om het be
grip vrije tijd te herkennen.
Die kennen geen werktijd, dus
ook geen vrije tijd.
Ik heb wel eens onderzoek
onder huisvrouwen gedaan. Uit
de statistiek blijkt dat huis
vrouwen de meeste vrije tijd
van allemaal hebben. Maar zelf
ontkennen ze dat, omdat ze het
niet als vrije tijd beleven. Het
gaat om versnipperde en ver-
veroordeeld zijn tot het thuis
voor de buis zitten. Mensen op
het bijstandsniveau zijn nood
gedwongen homo televisicus
geworden. Omdat ze geen geld
hebben voor andere sociale aci-
tiviteiten.
Dat vinden ze zelf heel erg
vervelend. Het blijkt dat men
sen aanvankelijk nog liever op
voeding en kleding bezuinigen
dan op hun vakantie, het lid
maatschap van een voetbalclub
of de telefoon. Maar op een ge
geven moment is de financiële
nood zo hoog dat ze echt niet
meer op vakantie kunnen, de
contributie niet meer betaald
kan worden en ook de telefoon
de deur uit moet.
Door een gebrek aan geld ra
ken de mensen geisoleerd en
zijn ze niet in staat te genieten
van de vruchten van de wel
vaart in onze samenleving. En
wat heb je dan aan al die vrije
tijd?
De tweedeling die je op de
arbeidsmarkt ziet, zie je ook op
de vrijetijdsmarkt. Aan de ene
kant de mensen met werk, die
geld hebben voor een buiten
landse vakantie en van hun
vrije tijd kunnen genieten. Aan
de andere kant de mensen zon
der werk en zonder geld om
plezier te beleven aan al die
vrije tijd.
Het recht op arbeid is een
fundamenteel recht. Net als het
recht op vrije tijd. Maar het
recht op vrije tijd kan alleen
via de arbeid worden gereali
seerd. Daarom pleit ik als
hoogleraar in de vrijetijdswe-
tenschap ook zo nadrukkelijk
voor het recht op arbeid. Heel
eenvoudig. Omdat mensen zon
der arbeid niet van vrije tijd
kunnen genieten."
brokkelde stukjes. Een kwar
tiertje hier. Een kwartiertje
daar. Tijd tussen het werk die
weinig rendabel is en niet als
vrije tijd wordt ervaren.
Het is trouwens de vraag of
het ook allemaal wel echte
vrije tijd is. In de officiële sta
tistieken wordt het spelen met
kinderen als vrije tijd gezien.
Maar in de praktijk zullen niet
alle vrouwen het bezig houden
van de kinderen zo beschou-
Wat doen we in onze vrije tijd?
Het Sociaal en Cultureel Plan
bureau heeft berekend dat we
ongeveer zeventig procent van
onze vrije tijd in en om huis
doorbrengen. En dat zal mis
schien nog wel meer worden in
het tijdperk van de personal
computer. Dat thuiszitten, met
televisiekijken als vrijetijdsbe
steding nummer één, heeft de
samenleving een heel ander ge
zicht gegeven. Individueler.
Met minder sociale controle.
Wat vindt de prof daarvan?
Theo Beckers: „Ik wil terug
houdend zijn in mijn morele
oordelen. Ik geloof in de mon
digheid van de mensen. Als ze
dat zelf willen, dan moeten ze
dat ook maar doen.
Maar het heeft wel een scha
duwzijde. Uit het onderzoek
Samen vrije tijd opmaken in pretpark De Efteling, het lijkt massaal, maar het is nog niet naar de moderne armoede
voor iedereen weggelegd. - fotoanp blijkt dat veel mensen gewoon
wen.
Het gekke is ook dat huis
vrouwen vaak een baantje wil
len om er even uit te zijn. Die
beschouwen een baantje bui
tenshuis dan als hobby. Wat
een ander dan gewoon werk
noemt, kennen zij de kenmer
ken van vrije tijd toe.
Om vrije tijd ook als zodanig
te herkennen blijkt het van be
lang om structuur in de dag
aan te brengen. Dat zie je lang
durig werklozen en gepensio
neerden ook doen. Die maken
een vaste dagindeling. Als ze
dat niet doen, krijgen ze het
idee dat de tijd door hun vin
gers heen glipt. Dan vragen ze
zich aan het eind van de dag af:
wat heb ik vandaag nou eigen
lijk gedaan? Niets. Dat geeft ze
een onvoldaan gevoel. Daar
door voelen ze zich schuldig.
En dat zou niet zo moeten
zijn. Ik wil niet al te moralise
rend zijn, maar ik vind wel dat
we die bezetenheid, die presta
tiedrang, moeten afleren. We
moeten leren om in onze vrije
tijd afstand van het werk en
ons arbeidsethos te nemen.
We moeten af van die strikte
scheiding tussen werk en vrije
tijd, tussen tijd van de baas en
eigen tijd, tussen inspannen en
ontspannen, tussen ernst en
plezier.
Maar aan de andere kant
moet je niet vergeten hoe uit
geschakelde mensen, zonder
werk, zich voelen. Die vinden
Prof. Theo Beckers met vrije tijd moet je leren omgaan
dat ze zeeën van tijd hebben.
Het is maatschappelijk onaan
vaardbaar dat die tijd verloren
gaat. Daardoor wordt een
enorm cultureel kapitaal niet
benut.
Mensen zouden die tijd beter
kunnen besteden. Het is niet
dat ze dat niet willen, maar ze
hebben de mogelijkheden niet.
Om de vrijetijdsmarkt heb je
tegenwoordig geld nodig. Vrije
tijd is big business geworden."
Is het alleen een kwestie van
werk(e)loosheid en geldgebrek?
Kunnen mensen met een mini
mum-inkomen echt niets leuks
doen met hun vrije tijd?
Theo Beckers: „Arbeid is een
paspoort voor de vrije tijd. Niet
alleen verdien je door je werk
het geld voor je vrijetijdsbeste
ding, maar door het werk heb
je ook sociale contacten. Heb je
dat niet, mis je een sociaal net
werk, dan kom je in een isole
ment waarin het veel moeilij
ker is om, samen met anderen,
iets in je vrije tijd te onderne
men. Veel mensen hebben de
vaardigheden niet. Met vrije
tijd moet je léren omgaan."
En als je dat niet leert, leidt
veel vrije tijd dan tot verveling
en vandalisme?
Theo Beckers: „Zo wordt wel
gedacht. En niet door de eer
sten de besten. Ook de voorzit
ter van de Club van Rome,
Alexander King, denkt er zo
over. Er zijn zelfs geleerden die
het beschouwen als een pro
bleem dat direct na de kernbe
wapening en de overbevolking
komt. Ze zijn bang dat te veel
vrije tijd een bron van verve
ling, verspilling en vandalisme
kan worden. Ledigheid is nog
steeds des duivels oorkussen.
Die angst is zo oud als de
vrije tijd zelf. Toen de arbeids
tijd in 1919 verkort werd en de
achturen-dag werd ingevoerd,
waren sommige mensen ook
bang dat de arbeiders zich zó
zouden gaan vervelen dat ze
aan de drank zouden raken en
op andere manieren tot losban
digheid zouden vervallen.
Dat is een intuïtieve angst,
een morele paniek, die er altijd
geweest is. Maar het is nooit
wetenschappelijk bewezen dat
de criminaliteit stijgt door de
toenemende vrije tijd."
