vallei f DE STEKT? Dallas is nog lang niet versleten met ordeel tr gratis or 5,99 10JARIGE SERIE ZOU OORSPRON KELUK MAAR VIJF AFLEVERINGEN DUREN Televisiekijken niet toegenomen door komst van derde net Kunstenaars profileren dl vloeibaar "d is om te pakken. üu UiPI - Muzikaal spektakel van Daan Manneke in het rosse Amsterdam LOS ANGELES - Het is alweer tien jaar geleden dat de eerste ontmoeting plaatsvond met de familie Ewing, de oliebaronnen van de Southfork Ranch te Dallas. Jock DONDERDAG 5 MEI 1938 Beelden in 'sprookjesbos' Mooie beeldtaal Nog meer Delvaux 'IDEOREC. et teller-, zoekfunctie, 1g- iperecorder, ,udio kwaliteit, ^SH{ neemt perfect op van CD, LP v en tuner. r - - 'iwÊÊÊÈÊBB T2 ar. Van de kunstredactie AMSTERDAMBREDA - Op zaterdag 7 mei om 14 uur wordt achtereenvolgens in de drie Amsterdamse Nicolaaskerken een muzikaal spektakel van de Bredase com ponist uitgevoerd. Dit gebeurt naar aan leiding van de eeuwfeestviering van Mu seum Amstelkring of Ons'Lieve Heer op Solder. Centraal in Manneke's compositie-opdracht staat Sint Nicolaas. Het geheel begint om 14 uur met een door de componist vervaardigde beiaardintonatie op de toren van de Oude Kerk, waarna in dit gebouw een ruimtelijk koorwerk in scène wordt gezet door Klaske Bruisma (Bewth).Het Centraal Kamerkoor onder leiding van Leonard van Goudoever en een aantal instrumentalisten voeren, op een physiek-dynamische manier, Manneke's Cori Spezzati uit. Daarbij worden teksten van Abram Terts gezegd. Vervolgens wordt over de Oude Achterzij ds onder het uitvoeren van promenademuziek opgetrokken naar Ons'Lieve Heer op Solder. Daar wordt de kerk kameropera 'Jules' uit gevoerd. Libretto en regie zijn van Sicco Hey- ligers. Daan spreekt van een serie scènische madrigalen. Jules is een zeeman die voortdu rend overhoop ligt met St Nicolaas. Deze rol wordt gezongen door Wout Oosterkamp. Het koor Vocosa en het Delta ensemble staan on der leiding van Jurriën Sligter. Hoewel het verhaal tijdloos is zullen velen er de actulali- teit in terugvinden, zegt Manneke die zich verheugt over de grote tegenstellingen tijdens deze muzikale reis door deze buurt van Am sterdam, die zelf vol tegenstellingen zit. Vervolgens wordt opgetrokken naar de St Nicolaaskerk aan de kop van de Zeedijk. Daar worden twee bestaande stukken van Daan Manneke uitgevoerd, namelijke de Messe de Notre Dame door het Nederlandse Vokaal En semble onder leiding van Rudolf Grasman en Organum I door organist Henk Verhoef. Sieds Prins leest Nicolaaslegenden en voorziet deze van commentaar. In de drie kerken worden een viertal ten toonstellingen georganiseerd met de 'titel 'Vroomheid op de Oudezijds', die tot 23 juni te zien zijn. In het kader daarvan worden in On s'Lieve Heer op Solder zeven lezingen gehou den over onder meer de schuilkerken en rooms katholieke kunst in Amsterdam tijdens de 19e eeuw. (Informatie 020 - 246604). Door Jerry Buck, Associated Press Weinig kijkers zullen zich nog herinneren dat de oorspronke lijke ster van de serie Pamela Barnes Ewing was. Zij werd gespeeld door Victoria Princi pal en haar huwelijk met Bobby Ewing (Patrick Duffy) moest Dallas het 'Romeo-en- Julia'-thema geven. De vete tussen de families Barnes en Ewing diende herinneringen op te roepen aan de strijd tus sen de Montagues en de Capu- lets. Eventjes werd zelfs overwogen om Bobby in de vijfde aflevering het tijdelijke voor het eeuwige te laten verwisselen en de tweespalt tussen Pam en de familie centraal te stel len. J.R. Ewing, gespeeld door Larry Hagman, vervulde een bijrol. Zijn vrouw Sue Ellen (Linda Gray) mocht in de eerste show op 2 april 1978 haar mond zelfs niet opendoen. |Het scenario verwijst naar haar 'slechts als „brunette op kussen" en noemt haar niet als vrouw van J.R. Niettemin was het J.R. die van het begin af aan de show stal. Dal las was oorspronkelijk een bijpro- dukt van een andere show, Knots Landing, hoewel Dallas het eerst werd uitgezonden. De plaats Dallas werd gekozen omdat CBS en Lori- mar Productions iets anders wilden dan de gebruikelijke achtergrond taferelen die Los Angeles biedt. Leonard Katzman, de huidige producer, was van het begin met de show verbonden. Hij en Patrick Duffy zijn een seizoen weg geweest en die episode wordt door hem be stempeld als „het seizoen dat niet De oertijd van Dallas. V.l.n.r. Lucy (Charlene Tilton), Miss Ellie (Barbara Bell Geddes), J.R. (Larry Hagman), Sue Ellen (Linda Grey), Jock (Jim Davis), Bobby (Patrick Duffy) en Pamela (Victoria Princi pal). foto archief de stem In 1980 was het neerschieten van J.R. aanleiding tot heuse wedden schappen. Een Londense bookmaker sloot voor 150.000 pond aan wed denschappen af - foto ap bestaat". De periode is naderhand, toen Duffy terugkeerde, verklaard als Pamela's droom. „Wij startten indertijd in het voor jaar met vijf shows", aldus Katz man. „Voorzover wij wisten, was dat alles wat wij gingen doen. Ver volgens contracteerde CBS ons voor nog eens zeven shows. Daarna voor voldoende shows om het jaar vol te maken. We hadden dat jaar een kri tieke situatie, maar niemand herin nert zich dat". De eerste sensatie was het gevolg van een auto-ongeluk van de zwan gere Sue Ellen. Niemand wist of zij en haar ongeboren baby in de show zouden terugkeren. De tweede schokkende ontwikke ling, die kijkers over de gehele we reld in 1980 in verbijstering bracht, was het neerschieten van J.R. De vraag 'Wie schoot J.R. neer?' hield miljoenen mensen bezig, van New York tot Londen tot Parijs. Tegen de tijd dat werd onthuld dat Kristin de trekker had overge haald, stond Dallas op de eerste plaats in de tv-hitparades. De show boekte de daaropvolgende vier jaar bijna onveranderd de hoogste kijk cijfers. De serie kwam in die jaren slechts eenmaal op de tweede plaats. Dat bleef zo tot NBC de eer ste plaats van CBS overnam en de Cosby Show bovenaan kwam te staan. Jim Davis, die Jock, de patriarch van de Ewings, speelde, overleed in 1981. „Jim vertegenwoordigde iets dat wij nooit hebben kunnen ver vangen", aldus Katzman. „Hoe slecht als de jongens ook waren, als hij de kamer binnenkwam en hen zei ermee op te houden, deden zij dat. Ik denk dat de kijkers op die krachtige leidersfiguur en de warme vrouw (Barbara Bel Geddes als Miss Ellie) aan het andere einde van de tafel reageerden". Anderen verlieten de serie en keerden terug. Donna Reed verving Bel Geddes als Ellie toen zij een hartoperatie moest ondergaan. Charlene Tilton, die Lucy Ewing Cooper speelt, verliet de show maar keerde dit seizoen terug. Is Dallas realistisch of is het alle maal nep? Katzman hierover: „Wij spelen recht-toe-recht-aan, hoewel we soms ons spel tot in het extreme overdrijven. Wij nemen onszelf nooit zo ernstig als sommige andere series We hebben onze eigen rea liteit, maar het is een fictieve wer kelijkheid". Vanavond is er weer een afleve ring van Dallas op de BRT-televi- sie. HILVERSUM (ANP) - De komst van het derde net heeft in Nederland vooralsnog niet geleid tot een toe name van het televisiekijken. Ook is er nauwelijks sprake van een verandering in het kijkgedrag ten op zichte van de buitenlandse zenders. Dit blijkt uit een eerste onderzoek van de afdeling Kijk- en Luisteron derzoek van de NOS naar de drie-netten situatie, ge durende de eerste twee volle weken van april. reguliere onderdelen van de Nederland 3 programmering stijgen de kijkdichtheden dan vaak tot ver boven de 5 procent. Als voorbeeld noemt de NOS-afdeling de rubriek Den Haag Vandaag, dat een gemiddelde algemene kijk dichtheid haalt van 2 pro cent tegen 6 procent onder mensen met een sterke poli tieke interesse. Bij Studio Sport stijgt de gemiddelde kijkdichtheid bij een derge lijke berekening zelfs van 4 naar 10 procent. Volgens de dienst maakt deze bereke ningswijze „de grote poten tiële kracht van Nederland 3 duidelijk, waar het gaat om het realiseren van relatief hoge kijkdichtheden en waardering onder groepen met een specifiek karakter". Tot slot maakt de afdeling nog een beknopte vergelij king tussen de start van Ne derland 3 en die van de Britse zender Channel Four. Daaruit blijkt dat Neder land 3 het ten opzichte van zijn tegenhanger in Enge land het in de beginfase zelfs relatief beter doet, ze ker als rekening gehouden wordt met de concurrentie van buitenlandse zenders, die in Groot-Brittannië vrij wel te verwaarlozen is. Het marktaandeel van de Ne derlandse zender is in de be ginfase hoger dan die van Channel Four in zijn begin fase en Nederland 3 blijkt ook beter in staat te zijn ge weest met specifieke pro gramma's de doelgroepen tevreden te stellen. De NOS- afdeling concludeert dat in vergelijking met de ontwik keling van Channel Four in de beginfase, de uitgangspo sitie van Nederland 3 niet ongunstig is. Overigens blijkt Channel Four zelfs na 5,5 jaar plus een aanpassing van de pro grammaformule in een wat populairdere zin, niet in staat het gestelde doel - een kijkdichtheid van 10 procent - te halen. De Britse zender blijft vooralsnog steken bij 7 procent, tegen 37 procent voor BBC 1, 11 procent voor BBC 2 en 45 procent voor de commerciële zender ITV. Het bureau, dat duidelijk maakt dat het hier om een momentopname gaat waar nog geen definitieve conclu sies aan verbonden kunnen worden, constateert voorts dat de kijkdichtheid van Nederland 3 nog ver onder onder het gestelde doel van 5 procent is gebleven. Tussen 18.00 en 24.00 uur bedraagt de gemiddelde kijkdichtheid van de zender rond 3 pro cent. Alleen de sportuitzen- dingen en de informatie- en nieuwsrubrieken zijn in staat kijkdichtheden te creëren die in de buurt van de andere twee zenders ko men. Het verschil in kijkdicht heid tussen Nederland 1 en 2 blijkt klein te zijn. Tussen 18.00 en 24.00 uur behaalde Nederland 2 (AVRO, TROS, VOO) in de genoemde pe riode een gemiddelde kijk dichtheid van 11 procent te gen 9 procent voor Neder land 1. De totale kijkdicht heid over de drie Neder landse zenders bedroeg der halve 23 procent tegen 3 pro cent voor de buitenlandse zenders. Wat het bereik betreft (het percentage kijkers dat op een dag minimaal een minuut naar een bepaalde zender kijkt) haalt Neder land 2 een gemiddelde van 50 procent, Nederland 1 49 procent en Nederland 3 25 procent. Daarbij is het op vallend dat Nederland 3 een hoger bereik heeft onder mannen dan onder vrouwen. Per week was het bereik van de drie Nederlandse zenders te zamen ongeveer 90 procent. De gemiddelde waardering van de pro gramma's kwam voor alle drie de zenders uit op Het sombere beeld voor wat betreft het kijkgedrag van Nederland 3 wordt ove rigens wat optimistischer als rekening wordt gehou den met het streven van deze zender om vooral speci fieke doelgroepen te berei ken. Een uitsplitsing van de algemene kijkdichtheden naar specifieke doelgroepen levert een forse (relatieve) stijging van de gemiddelde kijkdichtheid op. Voor de Enprofiel en face. Provincie huis Den Bosch. Open: tijdens kantooruren, tot 11 juni. Na het opheffen van de bkr zoeken kunstenaars heftig naar publieke mogelijkheden om hun produkten te tonen en te verkopen. Het aantal expo sities is verdrievoudigd (de omvang van deze rubriek niet). Vorig jaar maakten we melding van het tweemaan delijkse blad Enprofiel; een initiatief van drie kunste naars van ateliergemeen schap Donkvaart in Breda: Anna Meulenbroeks, Elsbeth Veerman en Jac Gijzen. Ze zouden het twee jaar volhou den. Dat hebben ze voorbeel dig met wat hulp van de ge meente Breda, de provincie Brabant en enkele sponsors. Op deze manier zijn 35 kun stenaars, met name enkele van hun werkstukken, aan een kunst-geïnteresseerd pu bliek getoond. In zwart-wit. Niet alleen uit gebrek aan geld, maar ook bewust; zo stond indertijd te lezen in een interview met de drie in De Stem. Het accent lag op de vorm, de rest werd overgela ten aan de geprikkelde nieuwsgierigheid en eigen in- vulvermogen van de kijker. Alleen klopte dat niet steeds met de geselecteerde kunste naars, omdat bij sommigen Meur essentieel is. Verder was Enprofiel praktisch tekstloos onder het motto 'kunstkritiek is gelul'. Er stond af en toe een tekst in om daaromtrent een discussie op gang te brengen. Dat is niet ^ht gelukt. Het zijn overigens steeds de kunstenaars die zelf om kritiek vragen als je je be perkt tot de puur informa tive journalistiek... Als afsluiting van deze eer- )t i 'er schijnt een vervolg komen) stelde het provin- rgraag zijn hal ter be- niKkmg voor een expositie met het echte werk van de ge- Pubhceei-de artiesten; althans tien van hen. Vriende lijke woorden van de gedepu teerde. Een wel representatief beeld van wat er in Enprofiel aan de hand was; inclusief een gekleurde uitgave van het blad als catalogus 15). Geen evaluatie-verslag. Het totaal beeld beantwoordt wel aan wat er momenteel aan de hand is: van alles wat. Be halve het teder naturalis tisch- ook het fel expressio nistisch schilderen en teke nen; ruimtelijke objecten vanuit weloverwogen con cepten, maar evenzeer gevoed vanuit een Camp-mentaliteit. Het betreft werk van Franca Beijers, Walter Daems, Maen Florin, Jac Gijzen, Jos Boetz- kes, Margriet Kemper, Hans Kuijs, Anna Meulenbroeks, Bob Negrijn en Elsbeth Veer man. Afgezien van het feit dat niet duidelijk is waarom deze tien wel en die andere 25 deel nemers niet exposeren, ver moed ik dat de keuze ook te maken heeft met de selectieve interpretatie van het organi serende driemanschap. Men komt met zijn eigen uitgangs punt in conflict. Je ziet dat meer gebeuren. Ook in galerie Stalker en bij Lokaal 01 spe len zich dergelijke conflic tueuze processen af. Dat is geen ramp. Zolang de strijd blijft bestaan over het invul len van begrippen als 'kunst' en 'kwaliteit', wordt er nog kunst gemaakt, want één ding wordt dan zeker duidelijk: het maken van kunst is op de eer ste plaats een vak. Aan die bewustwording was (is?) En profiel een bijdrage. H.E. Harry Storms, beelden. Beeldenheem 'De Procure', Heezerweg 7, Sterksel. Open: zondags 14.00-17.00 uur (of af spraak 04907-4256). Ten zuidoosten van Eindho ven heeft de beeldhouwer Beeld in het beeldenbos van Harry Storms. Harry Storms een 'heerlijk heid' geschapen, die u voor een zondagse rit moet note ren. Het voormalige semina rie van de Witte Paters heeft hij omgebouwd tot atelier en galerie, terwijl het 4,5 ha grote bos erbij ook als zijn beeldenpark functioneert. Onlangs is er nog een nieuwe expositiezaal voor zijn jongste werk bijgebouwd. Alles is voorbeeldig en fraai inge richt. Via een video is bijvoor beeld te volgen hoe hij zijn eigen beelden giet. Er staan in Nederland en daarbuiten heel wat beelden van zijn hand; binnen en bui ten; ook in deze regio. Hij is zéér produktief; maakte veel mensenfiguren en paarden. De Poolse prof. Jerzy Jarnus- kiewicz typeert hem wel aar dig in de catalogus als hij het heeft over 'zijn manisch ner veuze activiteit op esthetisch gebied' en constateert dat zijn 'werken in het figuratieve vlak vanzelfsprekend geremd zijn door de anatomie van het paard of de mens'. Dat is het gevaar van deze enorme pro- duktiviteit: soms worden de beelden te weinig 'uitgediept' en blijven inhoudelijk en in de vorm ergens steken. Maar dan opeens kun je weer geroerd worden door een knap gesty- leerde, gespannen vorm. Zo wel binnen als buiten staan een honderdtal beelden. In de nieuwe zaal toont hij talrijke 'plooi-vormen' in brons, waarbij ooit de oester als uitgangspunt gediend heeft. Ook hier weet hij van geen ophouden; plooit en vormt, patineert en polijst een abstracte romantische wereld bijeen, die enerzijds dreigt te ontaarden in een maniertjes industrie, maar ook verras send boeiende vormen ople vert. Hij zoekt naar een nieuwe spanning daarbij met draden en bollen, die soms vervallen in pure decoratie, maar plotseling weer een stil- makend teken verwekken. Een soort grenzeloos creatieve wereld, met al zijn negatieve maar niet minder positieve kant daar in dat 'sprookjes bos' van Sterksel. H.E. Joost Sicking, schilderijen. Galerie Segeren, Raadhuisstr. 8, Breda/Ginneken. Open: normale winkeluren. Tot 5 ju ni. De in 1986 op 53-jarige leeftijd overleden Sicking was geen onbekende artiest in het zui den, laat staan in de regio Breda waar hij onder meer docent aan De Beeldenaar was. Ook exposeerde hij in '79 bij Signatuur en in '81 en '84 bij Segeren. Nu zijn er een twintigtal schilderijen opge hangen die laten zien hoe hij zich tijdens zijn laatste le vensjaren manifesteerde als kunstenaar. Er is sprake van 'fractionele beelden', dat wil zeggen 'gebroken beelden'. Zijn grote schilderijen zijn uit fragmenten opgebouwd; een soort collage-techniek zonder echte collages te zijn. Indruk ken uit de omringende we reld, vermengd met eigen on- machtgevoelens en de be hoefte aan heling, worden in hun sobere tekening en kleur stelling, heel rationeel geor dend. Toch ontstaat er geen gezochte eenheid. Op enkele schilderijen is zijn rekenkun dige/architectonische instel ling te zien. Anderzijds ge tuigt de manier waarop hij letterlijk zijn handschrift (het geschreven woord) in zijn doeken hanteert van een grote getuigende emotionaliteit. Die elementen lieten zich compo neren tot een fraaie beeldtaal, die spannend is. H.E. Nieuwe aanwinsten mu seum Paul Delvaux. Museum Paul Delvaux, St.-Idesbald. Open: alle dagen van 10.00- 17.00 uur. Tot de charmantste kleine musea in Europa behoort on getwijfeld het museum Paul Delvaux aan de Kabouterweg 20 te St.-Idesbald nabij Kok- sijde aan de Belgische kust. Het bestaat uit een grote lan delijke villa met ruime tuin, die eenmaal een Nederlands schilder tot atelierwoning diende, daarna een restaurant en vervolgens het vakantie huis van een familie uit Char leroi werd, tot zich in 1928 de Stichting Paul Delvaux om het intussen deerlijk ver waarloosde oorspronkelijke visserhuis bekommerde en het aankocht om er de privé- collectie eigen werk van Paul Delvaux onder te brengen. Daarmee ging de wens van het kinderloze echtpaar Del vaux deze verzameling bij elkaar en in België te houden in gelukkige vervulling. Dank zij een voortreffelijke en pas sende belichting, die Delvaux' droomschilderijen als het ware uit het donker doen op lichten, kan men hier in een intieme sfeer kennisnemen van alle belangrijke fasen die het werk van deze meester doorliep. En na afloop van het museumbezoek is er gelegen heid, genietend van de tuin met zijn hoge bomen, struiken en bloemen, een verfrissing of maaltijd te gebruiken in het kleine bijbehorende restau rant. Daar het museum tot nu toe slechts beschikte over een deel van Delvaux' privé-col- lectie, werden reeds het jaar na de opening twee nieuwe zalen in gebruik genomen, in de wetenschap echter dat nog een uitbreiding nodig zou zijn om de complete verzameling te kunnen herbergen. Zo bouwde men dit jaar on- Schilderij van de hand van Paul Delvaux. der een deel van de tuin een nieuwe zaal aan waarmee het museum wordt vergroot tot een oppervlakte van ruim 650 m2. Vorige week werd deze zaal ingewijd in aanwezig heid van een select gezelschap hooggeplaatsten in Belgische regeringskringen, waaronder eerste minister Martens en prominenten uit de kunstwe reld. In zijn toespraak bena drukte de voorzitter van de stichting Paul Delvaux, de heer Ch. van Deun met trots dat deze uitbreiding geheel uit eigen middelen gefinan cierd kon worden en sprak zijn dank uit aan de heer en mevrouw Delvaux: 'Dank zij hun grootmoedigheid zijn wij in het bezit van de belangrijk ste collectie ter wereld van een kunstenaar, die zijn stem pel op de hedendaagse kunst heeft gedrukt'. Wie de collectie van het museum tot nu toe kende, vindt in de nieuwe zaal na tuurlijk een groot aantal nieuwe en onbekende werken. Zo b.v. een vrouwenfiguur uit de dertiger jaren waaruit dui delijk blijkt dat ook Delvaux in zijn beginperiode onder in vloed stond van het Vlaamse expressionisme tot hij om streeks 1935 zijn eigen weg in sloeg, waarop hij al vroeger voorgelicht was door De Chi- rico wiens werk hij een tiental jaren eerder te Parijs had le ren kennen dat sterke indruk op hem maakte. Het grootste deel van de nieuwe zaal wordt echter in beslag genomen door monumentale werken van de rijper Delvaux waarop trei nen, stations, verlaten stads landschappen en droomvrou wen steeds weer een rol spe len. Ze hier nu te zien hangen schonk niet alleen de genodig den maar ook de 91-jarige schilder zelf, die persoonlijk aanwezig was, kennelijk grote voldoening. Een bezoek aan het Museum Paul Del vaux is een (in de komende vakantietijd gemakkelijk en aangenaam uit te voeren) must voor ieder die belang stelt in de moderne Europese kunst! WILLEM ENZINCK

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1988 | | pagina 21