DE STEM
DE AFGHAANSE
VLUCHTELINGEN
ZITTEN NIET BIJ
DE PAKKEN NEER
donesië
BEVRIJDINGS-
WEEK IN
TEKEN VAN
AFGHANISTAN
ZATERDAGA
30 APRIL 19881H
ie/rekreatie
tamse Koenei
ikker Slagwerk
895,-
1995,-
lekker Slagwerk
1102-41000
Unitravel
lurs
Solmar Tours
Benidorm
Solmar Tours
Gardameerrf
e Pakistaanse president generaal
Zia ul Haq had er vorige week de mond al van vol: de
ruim drie miljoen Afghaanse vluchtelingen in zijn land
zouden binnenkort „vrijwillig en waardig" kunnen te
rugkeren. Zijn Afghaanse collega Najibullah deed er
nog een schepje bovenop. Volgens hem zijn al deze
burgers „van harte welkom en vrij zich overal te vesti
gen". Het Afghaanse vluchtelingenprobleem is diplo
matiek opgelost, maar zijn deze optimistische verkla
ringen niet wat voorbarig? Onze verslaggever Paul
Koopman peilde de stemming in vluchtelingenkampen
in het Kohat-district in Pakistan en bezocht enkele
hulpprojecten die de Afghaanse vluchtelingen wat
meer perspectief kunnen bieden in een onzekere toe
komst.
Hoop
Grens
Initiatief
Opleidingen
Jihad
Wat straks?
dealer. Daarom aanbiedingen:
m 6550,- nu4495,-
295,-nu1995,-
icomputer van 895,- nu 825,-
ale reverb van 1195,- nu... 1075,-
xofoon van 2450,- nu2195;-
n 495,- nu445-
ir van 490,-nu440,-
an 695,- nu625,-
I van 895,- nu795,- I
T 495,- nu445,-
70,- nu695,-
ayboard van 4495,- nu3995,-
an 4095,- nu3695,-
3395,-nu2995,-
no digit, van 6995,- nu6195,-
7395,-nu6595,-
:ombo 60W van 1250,- nu 1095,-
gitaar-combo van 765,- nu 685,-
ombo 75W van 1395,- nu1250,-
W git.-combo van 495,- nu 445,-
90W van 1295,- nu1150;-
git.-combo van 1295,-nu 1150,-
ombo
£,-nu1295,-
;ombo van 425,- nu395,-
rd-combo van 570,- nu495,-
ombo van 570,- nu495,-
-combo van 675,- nu595,-
-combo van 1657,- nu1495;-
s15Wvan 145,-nu125,-
nu149;-
5,- nu245,-
gitaren o.a. Ibanez, Wasburn, Wes-
ïtc., electr. vanaf 249,-. Basgita-
k. vanaf 99,-.
an 5-delig incl. bekkens: nog 10
an
neel afgesteld en thuisbezorgd.
C-BLX-International-WX-DLX-Export
aid
ranstar
International
Rocker II met extra diepe ketels
prijs van
ipeelklaar in de winkel,
et kopen uit de folder,
aanbiedingen: Besson, Yamaha,
Symph. dwarsfluiten, 2e hands
ofoons keuze uit 10 verschillende
r, Yamaha, King Dixon, New York
er ze eerst voor u koopt vanaf
cofoon.
nstrumenten. Biezelingsestraat 24,
1 kiest u voor kwaliteit en betrouw-
maar eens: 18-daagse volledig ver
oor Java en Bali voor 3.675.- p.p.
grootste organisatie op het gebied
naar Indonesië, Thailand, Maleisië,
Kong. Of vraag uw ANVR-reisbu-
ünitravel reisprogramma.
99. Lid ANVR-SGR-IATA-RCH.
H.
irhuisje,
5,- p.w.,
20/8,
el. 020-
ge hou-
4 slpl
ping en
dennen,
ixe. Tel.
roken/
ilaatsen,
opsta-
oordelig
se ver
oord. in
10 dgn
>ret juni
549,-
lia mei
Maigrat
nieuw
419,-.
mei
'm juni
inz. (ook
t luxFbü3
naar camping in Salou,
mei/juni f 199,-; juli/aug.
249,-.
040-551166
klein leuk hotel in oude
centrum, l.o., kamers met
ligb./balkon, 200 m van
zee, incl. Royal Class-reis,
vertr. 30/, 6, 13 en 20/6,
10 dgn 299,-; 17 dgn
399,- of b.v. hotel Presi
dent volp. mei f 495,-; juni
524,-; juli/aug 680,-.
040-551166
ZUID-Frankrijk te huur,
vak.h. op Ned. park m.
zwembad tennisb.nvrjj
tot 9-7 en na 6-8, tel.
01184-70183.
10 dagen Riva Italië v.a.
745,- p.p. Verblijf in
hotel o.b.v. halfpenslon.
Bei voor meer informatie
Maaskant Reizen, tel.
04128-1370/1392. ,ti
D
Door Paul Koopman
De uitlopers van het Hindoekoesj-ge-
bergte zijn kaalgeslagen en weggevreten
door de moessonregens. In de Kohat-
vallei is het, zelfs zo kort na de regentijd,
stoffig. De zon kan zich nauwelijks spie
gelen in de okergele riviertjes. Het ver
blijf van ruim 180.000 Afghaanse vluch
telingen heeft zijn stempel gedrukt op dit
noordwestelijke stukje Pakistan. Ontbos
sing op de berghellingen en overbegra-
zing hebben de erosie letterlijk in een
stroomversnelling gebracht. De water
valletjes, die vroeger kristalhelder waren,
voeren nu elke dag duizenden tonnen
slib af.
Kohat is het territorium van een van
de vele Pathanen-stammen in Pakistan.
Toen in 1979 de eerste Afghaanse vluch
telingen zich in deze vallei meldden, wer
den ze door hun Pakistaanse moslim
broeders gastvrij en hartelijk ontvangen.
De stam, die al sinds mensenheugenis
zijn eigen zaakjes in de vallei regelt en
zich zelfs niet door de Britten liet onder
werpen, stond gemeenschappelijk land,
'shamelat', aan de vluchtelingen af. De
tenten van de Verenigde Naties mochten
tussen de heuvels en de korenvelden in
de vallei worden opgezet.
De Afghaanse vluchtelingen zijn ge
bleven; niet omdat het zo goed beviel,
maar omdat er maar geen eind wilde ko
men aan de oorlog in hun moederland.
Na elk Russisch offensief (waarbij zelfs
het gebruik van exploderend speelgoed
niet werd geschuwd) groeide de gemeen
schap aan met duizenden nieuwe ont
heemden. Ironisch genoeg was de exodus
het grootst in het eerste regeringsjaar
van 'vredesduif Gorbatsjov. Onder zijn
bezielende leiding immers werden de
halsstarrige Afghaanse Mujaheddin aan
vankelijk harder dan ooit bestreden.
De levensgeschiedenis van vluchtelingen
is altijd een aaneenschakeling van ver
wachtingen en desillusies, dromen en
nachtmerries, hoop en diepgewortelde
vrees. Zo duurde het tot 1983 vooraleer
de vluchtelingen in het Kohat-district
zich gingen realiseren dat hun verblijf in
Pakistan niet zo tijdelijk was als het zich
De nationale bevrijdingsweek
staat dit jaar in het teken van het
Afghaanse vluchtelingenprobleem.
De Nederlandse Stichting Vluch
teling (Giro 999) - een organisatie
die zich het lot van de vluchtelin
gen in de Derde Wereld aantrekt -
wil de fondsen vooral bestemmen
voor de Afghaanse jeugd in de
vluchtelingenkampen in Pakistan.
Tijdens de bevrijdingsweek (2 tot
8 mei) wordt een algemene inza
melingsactie gehouden voor Af
ghaanse vluchtelingen in Pakistan.
eerst liet aanzien. De khaki-legertenten
maakten allengs plaats voor constructies
van leem en hout, met rieten daken.
Primitief en krapbemeten huizen,
maar niet afwijkend van de traditionele
bouw in Afghanistan. In die tijd waren
er ook conflicten met de plaatselijke be
volking over de houtkap in de heuvels
rond het Kohat-district. Maar nu de
meeste hutten al lang klaar zijn en de
Verenigde Naties ook de brandstof voor
de vluchtelingen leveren, behoren die ru
zies tot het verleden.
Zoals het idee van een tijdelijk verblijf
in Pakistan een illusie bleek, zo is ook de
hoop op een spoedig einde aan de oorlog
bij veel vluchtelingen de afgelopen
maanden vervlogen. Nog geen dag na de
ondertekening van de vredesregeling in
Genève landden zware Russische trans
porttoestellen met nieuwe munitie voor
het bevriende regime Najibullah.
Terwijl de Mujaheddin Kabul be
stookten met mortiervuur werden hun in
de bergen ingegraven munitiedepots aan
de grens met Pakistan bevoorraad met
een nieuwe generatie Amerikaanse wa
pentuig. Je hoeft geen briljant strateeg te
zijn om te begrijpen dat deze leveranties
de opmaat zijn voor een gewapende
één vakje benutten,
advertentie wordt in een groter
larom de advertentie met het belangrijkste
kort en bondig.
ifoonnummer in de advertentie op.
nen gemakkelijk en snel.
De Afghaanse president Najibullah (midden) tijdens de parade deze week ter ere
van de tiende verjaardag van de revolutie. - fotoap
Afghaanse Jongens In Pakistaanse kampen. De heilige oorlog In hun vaderland houdt hen voortdurend bezig. - fotoarchief de stem
Klem tussen twee landen
N DE ZIJKANT HET BEDRAG
stalen. Voor toezending van brieven
f 3,50 extra te betalen. Als
u een groene betaalcheque ol een
géén giro- of bankoverschrijving)
nte betaling ontvangt u een
oor wij u echter f 4,-
rekening moeten brengen.
j aan Dagblad De Stem,
Breda.
ities, of inleveren op onze kantoren.
Prijs incl. 6% BTW
j-f 6,07
f 8,09
f 10,11
f 12,13
f 14,15
f 16,17
Vrouwen en kinderen wachten at.
strijd die vermoedelijk heviger zal zijn
dan ooit.
De oorlog in Afghanistan heeft zich de
afgelopen jaren laten voelen tot in de
kleinste woongemeenschappen van
vluchtelingen in Pakistan. Daar staan
houten krukken tegen een nieuw ge
bouwde latrine. Daar wordt de pijn van
verloren familieleden weggeslikt, bittere
haat gekoesterd en de „martelaren van
het volk" worden er geëerd. Soms ook
vinden hier bomaanslagen plaats, waar
van de Afghaanse geheime dienst
KHAD de schuld krijgt.
In het kamp Lakhti Bonda zijn we op
de thee bij dorpsoudste Wakil Ghani,
een witgebaarde man met Willy-Walde-
noogjes, die naar eigen zeggen „zeker
tachtig" is - „maar ik weet het niet pre
cies".
Acht jaar geleden verliet Wakil Ghani
zijn dorp samen met bijna honderd fami
lies, enkele duizenden stuks vee en het
handgeknoopte tapijt dat zijn boerenwo
ning enige status gaf. Het duurde niet
lang of het Afghaanse leger maakte het
dorp met de grond gelijk. Blijkens be
richten die later in het Pakistaanse
vluchtelingenkamp doordrongen werden
zelfs de fruitbomen op Ghanis erf ont
worteld.
De ironie wil dat Ghani president Na
jibullah - vóór 1986 directeur van de ge
vreesde en gehate geheime dienst
KHAD- persoonlijk heeft gekend. Hij
vertelt: „De ouders van Najib woonden
in Melan, een dorp vijftien kilometer
verderop. Ik was bevriend met zijn va
der. Najib groeide bijna in mijn handen
op. Maar toen hij zich tot het commu
nisme bekeerde, heb ik alle banden ver
broken. De meeste mensen in het dorp
trouwens".
Rondom het meegenomen bordeaux
rode tapijt heeft Ghani in Kohat inmid
dels een nieuwe lemen woning laten op
trekken. De muren sluiten naadloos aan
op de randen van de vloerbedekking; Af
ghaan kamerbreed. In de raamopening
staat een verzilverd lijstje met een foto
van twee van zijn zoons: trotse verzets
strijder met de op de Russen buitge
maakte mitrailleurs vast in de hand. Aan
het plafond hangt een uit de Sovjetunie
gesmokkelde ventilator, maar omdat er
geen stroom is, dient hij meer als trofee
dan als nuttig huisraad.
Ghani vertelt dat hij voorlopig nie
mand van zijn stam naar zijn dorp in Af
ghanistan ziet terugkeren. Er is trouwens
ook weinig om naar terug te gaan. Zon
der een droevig gezicht op te zetten somt
hij op: „De moskee en mijn huis zijn
platgebombardeerd. De meeste bomen
uit de grond getrokken. Het bos is in
brand gestoken, de irrigatiesystemen zijn
vernield. Ook de opslagplaatsen voor de
oogst zijn stuk. Er gaan jaren overheen
voor dat weer in orde is".
Hoe somber de situatie in Afghanistan
zélf ook mag zijn, het is voor de vluchte
lingen in Kohat geen aanleiding geweest
bij de pakken neer te gaan zitten. Vooral
sedert de Pakistaanse regering vier jaar
geleden de buitenlandse hulporganisaties
toestond ook onderwijsprojecten te star
ten, zijn talloze initiatieven van de grond
gekomen. En meestal worden de projec
ten geleid door vluchtelingen zélf.
Ir. Abdul Saboor is zo'n onderne
mende vluchteling, die inmiddels tiental
len bouwprojecten leidt en dit jaar een
budget van niet minder dan een miljoen
dollar ontwikkelingsgeld tot zijn be
schikking heeft. Daarvoor worden dan
scholen, ziekenhuizen en werkplaatsen
gebouwd, sanitaire voorzieningen ge
maakt en wegen van en naar de twaalf
kampen in de vallei verbeterd.
Zelfs de architect is een Afghaanse
vluchteling, vertelt Saboor trots. Zijn
bouwteams slagen er in een school of
ziekenhuis vanaf het eerste grondwerk
binnen niet meer dan één maand op te
leveren. „Voor elke honderd banen heb
ik zeker duizend sollicitanten. De moti-
- foto archief de stem
vatie onder de vluchtelingen om aan te
pakken en iets bij te verdienen is enorm
groot. Het probleem is alleen het tekort
aan vakmensen. Die proberen we nu zo
veel als mogelijk is zelf op te leiden".
Van acute noodhulp heeft het vluchtelin
genwerk zich de afgelopen jaren meer en
meer verlegd naar opleidingen, training
en - op medisch gebied - het voorkomen
van ziektes. Zo leidt de Amerikaanse In
ternational Rescue Organisation (in Ko
hat partner van de Nederlandse Stich
ting Vluchteling) onder meer Afghaanse
gezondheidswerkers op, coördineert
drinkwaterprojecten en organiseert vak
cursussen. In totaal twaalf basisscholen
kunnen de jongeren uit de kampen hun
kennis bijspijkeren.
Officieel heeft de humanitaire hulp
verlening in de Afghaanse vluchtelingen
kampen niets te maken met het verzet of
de oorlog, maar in de praktijk pakken de
'neutrale' doelstellingen anders uit. Vol
gens Tom Yates, directeur van de Inter
national Rescue Organisation (IRC),
wordt bij de medische zorg, de werkgele
genheidsprojecten en het onderwijs geen
enkel onderscheid gemaakt naar poli
tieke voorkeur of militair activisme. Me
dewerkers van IRC erkennen echter
ronduit dat sommige scholen het niet
zonder de ondersteuning van bepaalde
verzetsgroeperingen kunnen stellen.
Zo staat de Hazrat-Alischool in Kohat
onder de bescherming van het Nationaal
Islamitisch Front, dat geleid wordt door
Sayed Ahmed Gailani. Achthonderd
jongens, in leeftijd variërend van vijf tot
ruim twintig jaar, kunnen hier de hele
basis- en middelbare opleiding doorlo
pen. De laagste klassen studeren in op
het terrein opgezette tenten, de gevor
derde studenten hebben eigen schoollo-
kaaltjes.
„Wij laten studenten van alle politieke
partijen toe, maar de heilige oorlog, de
jihad, is een belangrijk thema hier op
school", zegt hoofdonderwijzer Abdul
Rahman Qaderi. „Door de oorlog is het
onderwijs in de eerste plaats al veel reli
gieuzer geworden. Er is meer nadruk ko
men te liggen op de koranlessen. Verder
ontkomen we er tijdens de gymles niet
aan om ook instructies te geven voor het
gebruik van mitrailleurs en raketwer
pers".
Volgens Qaderi zijn de instructies lou
ter theoretisch en is het lesmateriaal di
rect afkomstig van het slagveld in Afgha
nistan: er wordt gewerkt met lesbriefjes
van de commandanten van het Natio
naal Islamitisch Front. Ook bij meer
'neutrale' lessen, zoals wiskunde, komt
de oorlog en de strijd tegen het commu
nisme aan de orde. In de eerste klassen
van de lagere school krijgen de kinderen
sommetjes als deze: „Er is een patrouille
van tien Russische soldaten. De Muja
heddin schieten er vier dood. Hoeveel
Russen zijn er dan nog over?".
„De oorlog ligt erg dicht bij de bele
vingswereld van deze jongens", verklaart
Qaderi. „Dat stelt ook bepaalde eisen
aan de schoolreglementen. Vooral tij
dens de zomervakantie vertrekken
oudere jongens naar Afghanistan om
deel te nemen aan de oorlog. Blijven ze
langer weg, dan wordt dat niet gezien als
verzuim. In feite is iedereen op school
reuze trots op deze jongens. Als één van
de verzetscommandanten ons vraagt een
bepaalde scholier „uit te lenen", dan
wordt dat nooit geweigerd".
De ontwikkelingsorganisaties breken
zich intussen het hoofd over de vraag op
welke manier de hulp aan de Afghanen
kan worden voortgezet als de eerste
grote groepen naar het land zouden te
rugkeren. Hulpverlening via het wanke
lende en door veel vluchtelingen ver
foeide communistische regime in Kabul
lijkt een heikele onderneming.
En wat zal er met de Afghaanse com
munisten in Afghanistan gebeuren als de
vluchtelingen zouden terugkeren en de
verwoestingen aantreffen die de partij
met hulp van vrienden van het Rode Le
ger heeft aangericht? Zal de eventuele re
migratie van miljoenen Afghaanse vluch
telingen misschien een nieuwe vluchte
lingenstroom op gang brengen, maar
dan richting Sovjetunie?
Dat scenario is zo vreemd nog niet, als
je luistert naar de retoriek van de meeste
islamitische verzetsbewegingen in Pakis
tan die hel en verdoemenis afroepen over
de communistische partij.
Ook onze dorpsoudste Wakil Ghani
uit het kamp Lakhti Bonda wil van geen
genade weten. Hij valt bijna van zijn
kleed van het lachen als hem gevraagd
wordt hoe vergevingsgezind zijn dorp
kan zijn tegenover de 'collaborateurs' die
in het dorp waren achtergebleven.
„Wat wij met hen doen?", vraagt de
oude man grinnikend. Zijn ogen glinste
ren: „Ze moeten zich bekeren tot de is
lam. Alleen dan is er vergeving".
De volgende vraag komt voor Ghani
als een volslagen verrassing. Wat zal er
gebeuren ingeval de communistische
broeders onverhoopt niet van hun geloof
wensen te vallen?
Die mogelijkheid gaat Ghani's voor
stellingsvermogen bijna te boven. Maar
dan slaat hij zich op de benige knieën
van de pret. Antwoordt, nu in het En
gels: „I will cut them, of course!".