Inas woeste
reclame voor
zonnecellen
Duizend technologen en geen industrieel
LONENDE ENERGIEBRON VOOR FILIPUNSE EILANDENBEVOLKING
Zonder 'sociale controle' meer kans op tumorvorming
WETENSCHAP
fCAMPIOE
DE STEM EXTRA
CONGRES OVER BODEMVERVUILING IN HAMBURG:
In het NOS-journaal waren er beelden van te
zien: de typhoon Ina die november vorig jaar met
een snelheid tot 250 kilometer per uur over de Fi-
lipijnen raasde. Op het eiland Burias werd tien
procent van de bevolking dakloos, dertig procent
van alle huizen liep schade op. Van een schoolge
bouw bleef slechts de vloer over, en het dak vloog
van het gemeentehuis.
Lonend
Waterpompen
Zelf maken
Kanalen
N I EU WS FEITEN
Antimaterie als 'raketbrandstof
Onderzoek naar virussen in water
Wageningen op de palingtoer
Röntgentelescoop
WAALWIJK - PSV er
van de KNVB-beker.
'SV op 12 mei in de fine
Mensen besmet bij proef koepokvirus
Nog sleutelen aan Fermats stelling :herP genoeg voor.
'Strengere normen voor nitraat nodig'
T50
Door Laur Crouzen
In een bijna verdacht opge
wekte sfeer zijn half april
meer dan duizend deskun
digen in Hamburg bij elk
aar geweest om te praten
over 'bodemvervuiling'. De
rode draad van dit door
TNO en het Westduitse mi
nisterie van Onderzoek en
Technologie georganiseerde
congres was een praktische.
Het is allerwegen bekend
dat in de afgelopen eeuw de
opkomende industrie haar
afval overal zomaar ge
dumpt heeft.
Hoe komen definitief van van
die troep af bv door verbran
ding of afbraak door bacteriën
of hoe kunnen we de rommel
van lucht, aarde en (grondma
ter afsluiten, buiten het milieu
houden? Dat waren voor de
verzamelde technologen de
hamvragen, onderverdeeld in
disciplines als het opsporen
van chemische vuilnisbelten,
het vaststellen van de gevaar
lijkheid van de gedumpte stof
fen voor het milieu en de mens,
het plannen en uitdenken van
maatregels en het opzetten van
een bewakingssysteem na het
'inpakken' van de troep.
Op al die terreinen is sinds
het eerste congres 'Bodemver
vuiling' in Utrecht in 1985 best
vooruitgang geboekt. Maar in
Hamburg is duidelijk gewor
den dat naast de technische
vragen en antwoorden nog en
kele andere belangrijke noten
te kraken zijn. Ongeveer na
elke voordracht over een be
paalde opruim-methode stond
er in de zaal een meestal keurig
in het pak zittend heerschap
op, die vroeg wat deze fraaie
oplossing zou gaan kosten.
Waarschijnlijk waren deze
nette vragenstellers de enige
vertegenwoordigers van de in
dustrie, die het congres bij
woonden. Niet de vervuilende
industrie, want die blonken
ruimkosten in West-Duitsland,
Nederland en zelfs heel Europa
door de zalen. Er werd zelfs
door de Westduitse minister
Riesenhuber kalmpjes gecon
stateerd dat de 'vervuiler nog
steeds betaalt'. Alleen: in Ham
burg waren ze er niet: de ver
vuilers. Er stond niemand op
om te zeggen of hij wel of niet
betaalde of dat hij bij het ken
nis nemen van het enorme eco
logische denkwerk geleerd had
van zijn fouten. En dat men
niet bang hoefde te zijn om met
de kraan open te dweilen, want
werkelijk opvallend door af
wezigheid. En toch zou bezoekle industrie zou alles aan pre-
aan het congres erg zinvol zijn ventie van afval gaan doen.
geweest. Want van alle kanten De enige industriëlen, die af
vlogen schattingen van de op- en toe naar de microfoon slo
pen, waren de jagers op paten
ten en octrooién van nieuwe
vindingen. Om daarmee weer
geld te verdienen. Zo wast in
het land van de chemische in
dustrie de ene hand de andere.
Het ene chemische concern
maakt troep en het andere ver
koopt succesvol een methode
om die troep weer op te ruimen.
En beiden maken winst.
Zou dat soms het antwoord
zijn op de vraag, die prof. dr. B.
Sangster van het Rijksinstituut
voor Volksgezondheid en Mi
lieuhygiëne (Bilthoven) in
Hamburg stelde? Met Charles
Darwins gedachtengoed in het
achterhoofd vroeg hij zich af
hoe de mens zo'n succesvol dier
kan zijn. De klassieke verkla-
ring voor succes als diersoort is
het harmonieus leven in zijn
omgeving. Gezien alle milieu
vervuiling kan nauwelijks ge
zegd worden, dat de mens in
harmonie met zijn natuurlijke
omgeving leeft. En toch puilt de
aarde van de mensen?
Tussen alle technologie om
afval op te ruimen hebben che
mische fabrikanten de enige
methode gevonden, die hen
goed uitkomt: de een maakt
winst ondanks troep en de an
der net dankzij.
Dit moet echt de menselijke
succesformule zijn. Of zouden
er nog andere mensen dan fa
brikanten bestaan, voor wie
niet-dodelijk brood langzaam
onbetaalbaar wordt?
De zonnepanelen naast het gemeentehuis bleven staan,
en hoewel er dakpannen op terecht kwamen, bleven ze
perfect werken. De typhoon bleek een gunstige reclame
voor zonnecellen. „We waren stomverbaasd", zegt ir.
Peer de Bakker, die er al drie jaar onderzoek doet naar
betaalbare toepassingen van zonne-energie. Deze energie
komt uit cellen, die ongeveer tien procent van het erop
vallende zonlicht omzetten in elektrische stroom.
Volgens De Bakker kunnen zeker een half miljoen Fili-
pijnse huishoudens op den duur van stroom uit zonlicht
profiteren. Even terug in ons land, doet hij verslag van
zijn overwegend zonnige ervaringen.
Een station voor telecommunicatie, hoog boven de be
woonde wereld, draait bijna permanent op zonne-energie.
Zonnepanelen bezorgen een huis op het platteland een
voudige verlichting en stroom voor radio en televisie.
Door Kees Buijs
Vroeger moest de plaatselijke
dokter van het Filipijnse eiland
Burias voor de jaarlijkse inen
ting tegen mazelen zestien tot
24 uur reizen. Het vaccin koelde
hij in stikstof. Direct na aan
komst in Burias moest hij het
onmiddellijk verdelen en injec
teren, anders was het niet meer
Ing. Peer de Bakker: Zeker een half miljoen huishoudens
op de Filipijnen kunnen een zonnecelsysteem betalen.
bruikbaar. Desondanks eiste de
mazelen jaarlijks gemiddeld
zes levens op het eiland.
Vorig jaar kreeg het gemeente
huis van Burias een proefin
stallatie van zonnepanelen.
Daarop werd een koelkast aan
gesloten, waarin de dokter zijn
vaccin kon bewaren. Het resul
taat: voor het eerst trok de ma
zelenepidemie voorbij zonder
één dode. Bovendien zorgen de
zonnecellen 's avonds voor de
verlichting van de raadszaal,
het politiebureau en de gevan
genis.
Burias is een van de 7100
eilanden van de Filipijnen. Het
ligt in het hart van het eilan
denrijk, zeshonderd kilometer
ten zuiden van de hoofdstad
Manila. Burias heeft honderd
duizend bewoners, die voor het
merendeel in dorpen verspreid
over het 75 kilometer lange
eiland wonen.
Er is geen stroomvoorzie
ning. De eilandbevolking deelt
dit lot met ruim de helft van
alle Filipino's. 29 miljoen men
sen - vier tot vijf miljoen huis
houdens - behelpen zich hoofd
zakelijk met kerosine- en pe
troleumlampen, gaskousjes,
batterijen en accu's. De elektri
ficatie van het land ligt al een
paar jaar nagenoeg stil, want
nieuwe aansluitingen kosten
verhoudingsgewijs meer dan
de bestaande op de grote eilan
den.
De eerste twintig jaar heeft
Burias van de regering in Ma
nila geen elektriciteit te ver
wachten, zegt ing. Peer de Bak
ker. Hij is verbonden aan de
Deutsche Gesellschaft für
Technische Zusammenarbeit
(GTZ), een organisatie die ont
wikkelingswerk uitvoert in op
dracht van de regering van de
Bondsrepubliek. GTZ wil Bu
rias op grote schaal van stroom
uit zonnecellen gaan voorzien.
„Voor gewone hoogspannings
lijnen heb je een enorme lengte
nodig", aldus De Bakker. „We
hebben uitgerekend dat ze
meer kosten dan de installatie
van aparte systemen van zon
nepanelen. De kosten van
stroomopwekking door kleine
dieselgeneratoren komen even
hoog of iets hoger uit dan door
zonnecellen. Voor eilanden als
Burias ziet de Filipijnen zonne
cellen daarom als een lonende
mogelijkheid."
Als iedereen op Burias
stroom wil hebben, zijn er
veertienduizend zonnecelsyste
men nodig. Dat lukt natuurlijk
niet. Laat vijf procent er eens
aan beginnen, redeneert De
Bakker, dat is een mooi begin.
Een speciale regeling van aan-
en afbetaling en gratis service
moeten de aanschaf van de eer
ste zonnepanelen door de
eilandbevolking haalbaar en
aantrekkelijk maken.
Kleinere systemen van zon
nepanelen draaien al drie jaar
proef bij 32 huizen, elders op de
Filipijnea De arme bewoners
betalen er maandelijks onge
veer evenveel voor als ze an
ders kwijt zijn aan petroleum
en batterijen.
Verder heeft de Filipijnse PTT
besloten om 28 relaisstations
die op bergtoppen staan, te
voorzien van zonne-energie. De
stations vormen de ruggegraat
van het nationale telecommu
nicatienet. Nu kost het trans
port van dieselolie vele dagen,
en moet men vaak uren te voet
met olieblikken naar boven
klauteren om de generatoren
aan de gang te houden.
Een proefinstallatie van zon
nepanelen bij zo'n station bleek
een* succes. Deze levert onge
veer zes kilowattuur per dag:
genoeg om zender, ontvanger,
lampen en een televisietoestel
van stroom te voorzien. De
Bakker: „We dachten dat de
generatoren per jaar honderd
uur zouden moeten bijsprin
gen, vanwege het ontbreken
van zon bij slecht weer. Uitein
delijk hoefde het nog geen der
tig uur."
Zonne-energie houdt nog meer
zaken op de Filipijnen draai
end: straatverlichting, lan
dingsbakens op het vliegveld
van Manila, oplaadstations
voor accu's, broedmachines en
waterpompen. „Waar je met de
hand kunt pompen, moet je
geen zonnecelsysteem neerzet
ten", aldus De Bakker. „Maar
waar een pomp ver afgelegen
ligt, is het zinnig. Bovendien
voorkom je met water uit
hooggelegen bronnen, dat de
bevolking, die bijna altijd langs
de kust woont, het zoete water
daar te hard gaat oppompen,
waardoor de bronnen zeewater
aanzuigen en verzilten."
Volgens De Bakker blijkt
zonne-energie op allerlei plaat
sen concurrerend met ener
gieopwekking uit brandstoffen,
terwijl de toepassing van
wind- en getijde-energie op de
Filipijnen wat is blijven han
gen. Alleen waar waterkracht
aanwezig is, is die verreweg
het goedkoopst. En irrigatie
met behulp van zonne-energie
blijkt nog steeds te duur.
„We zijn het stadium van het
ontwikkelen van zonnesyste-
men uit, en we gaan nu naar de
toepassingen", zegt hij; overi
gens zonder de bedoeling om de
Filipijnen vol zonnepanelen te
zetten. Het gebeurt alleen op
plaatsen waar het volgens zijn
berekeningen echt lonend is.
Alleen de zonnepanelen wor
den geïmporteerd; alle andere
onderdelen - kabels, frames, tl-
buizen, lampen en schake
laars- maakt de plaatselijke
industrie zelf. Kan men ook de
zonnecellen zelf maken?
De Europese Gemeenschap is
dat aan het bekijken. Maar De
Bakker is er sceptisch over. „De
technologie is nog volop in ont
wikkeling. Zo raakt men op de
Filipijnen altijd een paar jaar
achterop, en kan men niet con
currerend produceren. Eerst
moet de technologie rijper wor
den. De assemblage van zonne
panelen kan men overigens wél
zelf ter hand nemen."
Van onze redactie wetenschappen
Wanneer sociale controle in
de samenleving vermindert
of ontbreekt, krijgen maat
schappelijke uitwassen
meer kans. Dat is bekend.
Minder bekend is, dat wan
neer de sociale controle in
levend weefsel geheel of ge
deeltelijk wegvalt, de kans
op tumorvorming groter is.
Vergelijkingen tussen de
maatschappij en een le
vende organisme leiden snel
tot verkeerde conclusies.
Maar in dit geval is de pa
rallel opvallend.
Over de oorzaken en het ont
staan van tumoren weet men
uit bevolkingsonderzoek onder
meer, dat voedingsbestandde
len meer of minder kans bieden
op kanker. Fundamenteel SchadG
speurwerk naar de mechanis
men van het ontstaan en de
groei van tumoren gebeurt
grotendeels indirect, via proef
dieren of via celkweeksyste-
men, in de reageerbuis.
De vraag is telkens of de uit
komsten van dit laboratorium
onderzoek ook maatgevend zijn
voor wat er in het lichaam van
de mens gebeurt. Het vinden
van geschikte celkweken en
van een juiste uitleg van de ex
perimentele resulaten is dan
ook een belangrijk weten
schappelijk doel geworden.
Bij de vakgroep toxicologie
(vergiftkunde) van de Wage-
ningse Landbouwuniversiteit
is een testsysteem ontwikkeld,
dat nieuwe mogelijkheden
biedt om in het laboratorium
zicht te krijgen op belangrijke
mechanismen van tumorvor
ming. De methode stoelt op de
gezamenlijke kweek van twee
soorten cellen: een laag van
kippelevercellen en een laag
van cellen die oorspronkelijk
uit het longweefsel van een
hamster komen.
Oplichtende hamstercellen, waarin met behulp van mi
cro-injecties kleurstof is gespoten. Wanneer geen verkeer
tussen de cellen optreedt, blijft de kleurstof in de cellen,
waarbij de letters LUW te lezen zijn. Treedt er na de vorming
van kanaaltjes wel onderling contact op, dan verspreidt de
kleurstof zich, en ontstaat een onleesbaar geheel.
- FOTO LANDBOUWUNIVERSITEIT WAGENINGEN
De levercellen hebben de
eigenschap dat ze nog een dag
of vijf het vermogen behouden
om zogenaamde biotransfor-
maties uit te voeren. Dit zijn
omzettingen via enzymen, die
ook bij de mens vaak het begin
van tumorvorming inluiden.
Nogal wat verdachte stoffen in
onze omgeving zet de lever om
in schadelijke produkten, die
ons erfelijk materiaal kunnen
beschadigen.
In het testsysteem van on
derzoeker dr. W.M.F. Jongen is
de tweede laag cellen - de ham-
sterlij n- bij uitstek geschikt
om als mikpunt te dienen voor
dit soort schade. Met behulp
van kleurtechnieken en micro
scopische opnamen is die
schade duidelijk af te lezen.
Jongen promoveerde onlangs
op dit onderwerp aan de Land
bouwuniversiteit.
Hij ziet grote mogelijkheden
om zo aan de weet te komen,
langs welke biochemische om
zettingsroutes tumoren ont
staan, en hoe die routes zich
wijzigen onder invloed van
stoffen die er om bekend staan
dat ze tumoren bevorderen of
juist remmen. Vitamine C bij
voorbeeld is een stof die ons tot
op zekere hoogte kan bescher
men tegen tumorvorming. Hij
is in staat een aantal gevaar
lijke stoffen direct op te rui
men, voordat die een cel over
stuur kunnen maken.
Tijdens zijn onderzoek ont
dekte Jongen via sterk ver
grote opnamen de vorming van
kanaaltjes, die het binnenste
van twee cellen met elkaar
verbinden. Deze tunnelstructu
ren blijken zich te vormen tus
sen de twee celsoorten uit kip-
pelevers en hamsterlongen. Tot
voor kort was het verschijnsel
alleen bekend tussen cellen van
dezelfde soort.
De kanaaltjes laten signaal-
stoffen door, die waarschijnlijk
een sturende, controlerende rol
spelen in het weefsel. Ze zou
den er onder andere voor zor
gen, dat jonge cellen uitgroeien
tot gespecialiseerde cellen. Nu
is het juist typisch voor tumor
vorming, dat die ontwikkeling
ontspoort.
Als het onderling verkeer
tussen cellen niet goed loopt,
maken ze volgens Jongen eer
der kans in een kankercel te
ontaarden. De sociale controle
in het weefsel is dan namelijk
geheel of gedeeltelijk wegge
vallen. Dat de vorming van ka
naaltjes wordt beïnvloed door
de aanwezigheid van stoffen
die kanker remmen of bevor
deren, is een ontdekking die de
opheldering van kanker, en
wellicht ook het voorkómen er
van, een stapje verder helpt.
De Amerikaanse luchtmacht hoopt antimaterie te ku^
gaan gebruiken om raketten de ruimte in te schieten. Sleek
milligram antimaterie zou bj voorbeeld de space shuttle van/
NASA kunnen voortstuwen. Dat scheelt enorm in gewicht,
brandstofvolume.
Antimaterie is het spiegelbeeld van de materie waaruit wij;
de aarde en het heelal zijn opgebouwd. Antimaterie bestaat
atoomdeelljes met een tegengestelde elektromagnetische
ding als de bekende (positief geladen) protonen en (negatief,
laden) elektronen. Wanneer een deeltje antimaterie een nia<
riedeeltje tegenkomt, verdwijnen ze letterlijk in het ni»
Maar daarbij zenden ze een grote hoeveelheid energie uit, ii
vorm van gammastraling.
Wetenschappers van de Amerikaanse luchtmacht gaan
McortfcüOA
VAN GILS
NIK BOLi
SU's marine
Nieuwstraat 12 - Oosterho
voet en de armen omhoog
iet doel inliep: 3-1. Doel-
nan Roox bevond zich in de
niddencircel, om zijn aan-
,allers in het wanhopige
dotoffensief te voeden.
[üjrKRADE (ANP) - Uit-
jndelijk lachten de Roda-
ren machines te bouwen om deeltjes antimaterie op te siaan" |upporters als laatste, toen
om de vrijkomende energie te benutten als voortstuwing'anchez Torres in de slot-
raketten. Dit opslaan moet gebeuren in hoge magneetveld, 'jnUUt met de bal aan de
De antideeltjes moeten precies op hun plaats blijven of intS J 1
nauwkeurige baan blijven rondvliegen; anders knalt de
voortijdig uit elkaar.
Deskundigen schatten de waarde van een duizendste gram;-
timaterie op twintig miljoen gulden. Het onderzoek gebe,
door het ruimtevaartlaboratorium van de luchtmacht in Ca
fornië en het wetenschappelijk onderzoeksbureau
luchtmacht in Washington.
fan Reker, volgend jaar trainer
van Roda, is voorlopig de enige
van de huidige VW'ers die
Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieuhygijj! ferzekerd is van Europees
(RIVM) en het Keuringsinstituut voor Waterleidingartiksk voetbal. Reker had zich, om
(KIWA) gaan samenwerken in hun onderzoek naar de aam
zigheid van virussen in het water.
Het virologielaboratorium van het KIWA, een instantie j
waterleidingapparatuur beoordeelt, gaat met het person»
over naar het RIVM in Bilthovea Het RIVM deed al onder»
naar virussen in voeding, maar wilde ook het water gaan»
derzoeken. Het nieuwe samenwerkingsverband zal de aan»
zigheid van virussen in zuiver drinkwater na afvallozing
gaan bekijken. Ook zal onderzoek worden gedaan naar vin
sen in het oppervlaktewater.
De Landbouwuniversiteit Wageningen begint een groot ond?
zoek naar het kweken van paling. De vakgroep visteelt env.
serij gaat zich de komende jaren uitgebreid bezig houden vanNijnatten
de voortplanting, groei en gezondheid van paling.
De vakgroep koos voor dit onderzoek omdat er steeds meert'
lingkwekerijen komen. Daarnaast ontstaat een steeds grol terRVOnd een dienst
tekort aan paling. Doordat paling zich in gevangenschap vi
wel niet voortplant, zijn de kwekerijen aangewezen op ja
paling. Maar ook de beroepsvisserij, die in het IJsselmeer
andere binnenwateren op paling vist, is afhankelijk van deit rw komt de landskamoi
tuurlijke aanwas van paling. Als gevolg van overbevissing -
watervervuiling dreigt een groeiend tekort aan jonge paling
Volgens onderzoeker L. Heinsbroek is de afgelopen anderl
jaar onderzocht wat de beste methode is om palingen te hi
den. Nu spitst het onderzoek zich toe op voortplanting, voeè fenigszins wit om de neus.
groei en gezondheid. Over de levenscyclus van de paling isr itraat namelij k het kampi!
steeds veel onduidelijkheid. Het is bijvoorbeeld niet zeker
welke manier palingen zich voortplanten.
In het IJsselmeer en andere binnenwateren wordt jaari:
tweeduizend ton paling gevangen. Daarnaast wordt vijd nentee',a'!e kenmerken var
zend ton paling ingevoerd. Volgens de onderzoekers zijn erg let v°f. 6611 vedetten-
zien de omvang van de import en de aanwezigheid van p die het^belangrijkste dr
afzetkanalen voldoende kansen voor palingkwekerijenJ
an zijn buit binnen heeft. De
menteel zijn in Nederland tien kwekerijen die gezamenlijk' kabanders zijn kampioen,
- - - - - - - - - hebben internationale roem
rergaard en raken dus niet
produktiecapaciteit van vijfhonderd ton hebben. Desondar
produceren ze maar de helft. Een van de oorzaken is de pi
siet die grote delen van het Nederlandse palingbestand he lleer geïnspireerd door potje:
aangetast. Volgens de kwekers treedt als gevolg hiervan i sgen FC Groningen en RKC.
uitval en slechte groei op. De Landbouwuniversiteit doel ?frnnr,
men met de universiteit van Leuven onderzoek naar de besti 1/1
ding van de besmetting.
Lockheed heeft een grote röntgentelescoop ontworpen, dien
zeven j aar in een baan om de aarde kan worden gebracht. V
uit zijn hoge positie boven de aardatmosfeer kan de teles» an8 door binnen een half uu
zeer krachtige, explosieve gebeurtenissen in het diepe hei en 2-0 stand te bereiken,
waarnemen. Röntgenstralen bevatten nauwkeurige inforW
over temperatuur, dichtheid en ouderdom van objecten i
heelal.
De zogeheten AXAF (Advanced X-ray Astrophysics Fadl e" voorzet van Brard. Die goal
zal bronnen kunnen opsporen die honderd maal zwakker: chudde PSV geenszins wak-
dan de zwakste signalen die andere röntgensatellieten kul er- Van der Wiel profiteerdi
opvangen. AXAF zal, naar men hoopt, raadsels kunnen) aar optimaal van in de 28st<
sluieren rond verschijnselen als quasars (zeer ver verwijde; linuut. Bosz tikte langs de zij-k
röntgenbronnen), neutronensterren, zwarte gaten en heli
niet eeuwig uitdijen van het heelal.
Wanneer de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie ffl indhovense verdediging
Lockheed de opdracht geeft, wordt AXAF de derde satellie l^lde Van de Kerkhof doo|
NASA's grote observatorium programma. Met een reeks p e benen en scoorde,
telescopen wil men over een aantal jaren vrijwel het gel ..Nog voor rust bood Gillhac
elektromagnetisch spectrum gelijktijdig kunnen waarneme O". ploeggenoten weer wa|
itzicht op een aardig resul
iat- Hij kopte een hoekschof
an Vanenburg voor de graai
Ve
ien de nationale finale en di
lechts een gat van twee
Waalwijk werd bij een 2-0
il goed dus.
let spel van PSV vertoont mo-|
'egen de ploeg van de naaij
IW vertrekkende coach
an Veen kwam PSV op gari
isof het zich door een pol
troop bewoog. Daardoor ver
aste RKC zichzelf en zijn aan-
Na ruim een kwartier speler
jas het de lepe Schapendonl
ie de bal in het doel wipte, na
Bij een veldexperiment met erfelijk veranderde virussen
twee jaar geleden minstens twee mensen besmet geraakt
proef werd in het geheim in Argentinië uitgevoerd doori lPrniQ||o Jn
Amerikaans particulier onderzoeksinstituut. UlallB 111
Het experiment was gericht op het uittesten op vee en mes
van een koepokvirus, dat erfelijk zo was veranderd dat heti 'UffcWOÏ1C I*Ol
muniteit tegen hondsdolheid kan opwekken. De proef
voortijdig beëindigd, toen een Argentijnse onderzoeker erl ANTA CRUZ DE TENE
vallig lucht van kreeg. De clandestiene proef werd openï IFE (ANP) - Matthieij
gemaakt op het onlangs gehouden eerste internationale# érmans startte in
gres over het vrijlaten van genetisch gemanipuleerde mi: onde van Snanie nm etar
organismen in het milieu, in het Britse Cardiff. te winnen Zijn eind
orint was daar inmiddel)
Het definitieve bewijs van de zogeheten laatste stelling i
Fermat laat nog op zich wachten. Onlangs verklaarde del a R Siera Nevi
panse wiskundige Miyaoka het bewijs gevonden te heil ,f™5r5af7,-
maar collega's hebben gaten ontdekt in zijn twintig pagii irst_ ri„ üat,in
tellende bewijsvoering. Miyaoka en het Max Planck Insti® v,,0i+„
voor wiskunde in Bonn, waar hij te gast is, blijven evenwel
timistisch.
Volgens het laatste theorema van de Franse wiskundige Pil
de Fermat heeft de vergelijking 'x tot de n-de macht plus
de n-de macht is z tot de n-de macht' geen oplossing, wam
x, y, z en n positieve hele getallen zijn en n groter is dan 2 brim.,
stelling schreef Fermat in de kantlijn van een wiskunde!» lcce Cubmo me
zonder het bewijs erbij te leveren. Hij schreef dat de kantlij last pact^r greep oven
smal was om het bewijs uit te schrijven. 350 jaar later bre r,sprintte naar i
wiskundigen zich er nog steeds het hoofd over. Je leiderstrïï°v JnX Itefiaa
'storelli. f
Alle vier Nederlanders lk
'"grote achterstand op. Li
De normen voor nitraat in groenten en drinkwater moeten vkerbuyk finishte
stuk strenger worden dan nu het geval is. Het nitraatprobl
is zorgwekkend, schrijft de organisatie Konsumenten Kont irtnans had" 22.39 achteij
(KK) in haar maandblad Koopkracht. >nd.
„Sommige groenten kun je 's winters al beter niet meer [slag: Gaston (Spa) 210 km
i problemen te verwachtea"1 (gem. 38,687 km/u), 2. Mij
Maar ook met drinkwater zijn
v sv »v» ffuviiw- Q /o". «UU/ U), a
aanzienlijk deel van de bevolking, vooral ouderen, mensen' 3 I RfL z±i Cubino (Spa)
volkstuinen en baby's die de fles krijgen, krijgt teveel nit n'g(,ez (Sp^ g a-herers^R-n
binnen. Onderzoek van het Rijksinstituut voor Volksgez# anco-Viuar '(Spa), 8. Kelly (lei
LJ AM 1n aam1 -J j.i 1i„«f 1 ïiO Sr»oIA Tn -1
heid en Milieuhygiëne heeft aangetoond dat het om
procent van de bevolking gaat, aldus KK
Op zich is nitraat niet erg schadelijk voor de gezondheid,
in het lichaam wordt het voor een deel omgezet in nitriet1
het transport van zuurstof in het bloed verhindert. Ondi
door CIVO/TNO heeft uitgewezen dat de mens dagelijks
meer dan 0,1 milligram nitriet per kilo lichaamsgewicht
opnemen. Dat betekent dagelijks niet meer dan twee millif
nitraat per kilo lichaamsgewicht. „Dat is 2,5 keer zo wein»(j
nu aanvaardbaar wordt geacht", aldus KK. Daarom moei
normen strenger.
Vuelta een solo aandurfd»
urmans reed in de tweed
aPpe op Tenerife 130 kilome
r alleen voorop. Hij won nie
ei was hij de held van de dag
s hem had het Spaanse
ifde groep op 4.31 minutel
Pinö i ?pa'' a- KeUy <Ie"
Da) «11^'. Jesus Rodriguil
8L* zelfde tijd als Dietae
on^nejfuyk °p 4-31, 146. Bei
•HerJS^t0' N'jb0er °P 22 2
)Wjka (Sira) op 0.54, 4. Kei
5- Dietzen (WD1),
llarfrn' Lejarreta (Spa),
ian r Cardenas (Col), i
als^fPe (Spa) allen zelf
134 neU?' Suykerbuyk
ins tr 5®u,ker op 11.56, 158. Hè
P 23.22,161. Nijboer op 23.3
