Tsjernobyl geeft na twee jaar nog reden tot zorg S repen Psychochirurgie: Opereren met blote handen 'Klank houten bugel is veel warmer en ronder' TESTMUSICUS ABEN UIT ECHT: pg STEM EXTRA OP MAANDAG 25 APRIL 1988 SPOREN RADIOACTIEVE VERVUILING NOG VOLOP AANWEZIG Schapen C op il-TK «ars CÜIÜÜA jfceMTEÜAHÏ K HBBflOK Hmriil' IIHKMAUIt MEDISCHE RUBRIEK and het christendom lerk wordt - mede jenheid gesteld om ennium begint op 5 10 juli. Onze redac- plaatsen waar de rak met bisschop- Iging ook buiten de >xe kerk op zoek naar liceren wij het laat- >rtage. n wij de macht van de T48 -[WEE jaar na de kern ramp in Tsjernobyl wor den in Groot-Brittannië jog grQte kudden besmette schapen apart gehouden, laten Turken nog altijd hun favoriete thee staan, enblijven bezorgde ouders inde Bondsrepubliek me tingen verrichten naar ra dioactiviteit. In het Oost blok is de nieuwbouw van kerncentrales sinds de ramp intussen op volle sterkte voortgezet. Door Girard Steichen (AP) DE ergste kernramp uit de ge schiedenis gebeurde op 26 april iS86, Een reactor van de kern centrale in de Oekraïne barstte open tengevolge van een explo- en daarop volgende brand, stuurde grote wolken radio actieve stof de lucht in. Gedra- jen door sterke wind ver breidde de radioactieve fallout ach over de wereld, om het zwaarst neer te komen waar iet op dat moment regende of sneeuwde. Buiten de Sovjetunie werden met name Scandinavië, Polen, Iroot-Brittannië en het zuiden van de Bondsrepubliek getrof- 'en. In de Sovjetunie kwamen mensen om het leven en werden duizenden anderen ilootgesteld aan gevaarlijke doses radioactieve straling. Hoewel de meeste Westeuro- sse landen snel maatregelen loffen en de schade daardoor leperkt hielden, kampen de zwaarst getroffen gebieden wee jaar na dato nog met aan zienlijke problemen. In de min der ernstig besmette gebieden van Zuideuropa melden de autoriteiten dat de radioactieve straling in lucht en voedsel weer is teruggezakt tot aan vaardbare niveaus. Toch dur ven de Turken nog altijd niet van hun eigen thee te drinken. Thee en hazelnoten uit Turkije werden na de ramp door de EG jeiveerd, omdat zij te hoge ingsdoses bevatten. De Turkse regering heeft gezegd dat de partijen zijn vernietigd, maar volgens recente persbe- ichten hebben heel wat gewe tenloze handelaren de thee ge woon overgepakt en onder an dere naam verkocht. De gevolgen van Tsjernobyl: besmette melk in Engeland foto ap Besmet rendierenvlees in Zweden h Groot-Brittannië worden op boerderijen 500.000 be smette schapen apart gehou- ien, en in Zweden zijn dit jaar D.000 rendieren ongeschikt verklaard voor consumptie, ïadat vorig j aar 75.000 van deze lieren wegens te hoge besmet- tagsgraad werden vernietigd. Zweden heeft gezegd dat een 'felle reactie op het ongeluk de Wdierindustrie en het tradi- ionele bestaan van de Laplan- die ze fokken voor de on- ang heeft behoed. Volgens 'oorzitter Bengt Ekendahl van «i door de regering benoemde «nmissie zal het echter nog 20 «t 30 jaar duren voor de ren- ferteelt de gevolgen teboven al zijn gekomen, vooral omdat te dieren zich voeden met mos- «h die heel lang radio-actief 'lijven. Zweedse milieu-acti- isten zeggen dat niet alleen endieren, maar ook vissen, teddestoelen, bessen en vlees tet het zwaarst getroffen cen trale deel van Zweden twee jaar na de ramp nog niet eet baar zijn. In de schapenteeltgebieden van Cumbria, Noord-Wales, Zuidwest-Schotland en Noord- Ierland, waar het kort na het ongeluk in Tsjernobyl hard re gende, ligt de radioactiviteit nog hoog boven het door de re gering aanvaardbaar geachte niveau. Britse boeren hebben van de regering meer dan tien miljoen pond (35 miljoen gul den) ontvangen. In Oostenrijk en zuidelijke delen van de Bondsrepubliek worden reeen en wilde zwijnen ongeschikt geacht voor mense lijke consumptie, en er wordt niet meer op de dieren gejaagd. Ook paddestoelen worden niet veilig geacht, en de Oosten rijkse regering heeft de bevol king op het hart gedrukt er hooguit tweemaal per maand van de eten. Het Westduitse weekblad Der Spiegel berichtte onlangs dat het aantal ver keersongelukken waarbij reeën zijn betrokken sinds Tsjernobyl scherp is toegeno men, waarschijnlijk omdat de jagers uit vrees voor besmet ting niet langer jacht maken op de dieren. De politieke fallout van de ramp blijft eveneens actueel. In de Bondsrepubliek wordt tus sen regering en oppositie geru zied over de vraag of er een veilige kernindustrie kan be staan. Volgens Lieselott Blunck van de SPD heeft Tsjernobyl duidelijk gemaakt dat beveili ging tegen rampen van deze omvang onmogelijk is. Martin Gruener van het ministerie voor milieubescherming en veiligheid van kernreactoren, heeft geprobeerd het publiek te sussen met de verzekering dat op de lange duur in de Bonds republiek geen nadelige effec ten voor de volksgezondheid van de ramp te verwachten zijn. In Zwitserland hebben mi lieu-activisten en tegenstan ders van kernenergie dit jaar voldoende handtekeningen bij een gebracht om twee refe renda over kernenergie af te Het graf van een brandweerman in Tsernobyl - fotoanp Besmette groenten in Duitsland - foto ap - foto anp dwingen. Een van de volks raadplegingen vraagt de bouw van nieuwe kerncentrales voor een periode van tien jaar stop te zetten. De tweede vraagt de bevolking in te stemmen met ontmanteling van de vijf be staande centrales, en een ver bod op de bouw van nieuwe. De referenda zullen waarchijnlijk niet voor 1990 in stemming worden gebracht. In Italië heeft Tsjernobyl de facto geleid tot stopzetting van het uitbreidingsprogramma voor kernenergie. In november 1987 sprak de Italiaanse bevol king zich in een verhouding van 4 tegen 1 uit tegen verder gebruik van atoomenergie. Ita lië heeft drie operationele kerncentrales, die echter alle tijdelijk zijn gesloten in ver band met routine-onderhoud en opwerking van de reactor brandstof. De bouw van een vierde reactor, die bijna gereed is, is stopgezet. Toen de Ita liaanse premier Giovanni Go- ria in maart besloot deze cen trale te laten afbouwen wekte dat de woede van de Socialisti sche Partij, en droeg mede bij tot de val van Goria's vijf par tijencoalitie. Het ongeluk heeft ook enkele positieve effecten gehad in de vorm van een betere samen werking tussen oost en west. In maart bracht een Sovjet-dele gatie een bezoek aan Groot- Brittannië, waar de twee lan den elkaar beloofden informa tie over de veiligheid van kern centrales uit te wisselen en ejk- aar op de hoogte te stellen als er sprake is van belangrijke lekkages. De Bondsrepubliek heeft technische gegevens over vei ligheid verschaft aan de DDR, en heeft vorig jaar met de Sov jetunie een overeenkomst ge sloten voor samenwerking bij de ontwikkeling van kernergie. De meeste Europese landen blijven geïmporteerde voe dingsmiddelen op radioactieve besmetting controleren, hoewel een algeheel verbod op invoer van bepaalde goederen vorig jaar werd opgeheven. Directeur Arkadiusz Zmys- lowski van het Poolse atoom bureau zei dat in Polen geen gevolgen van Tsjernobyl meer merkbaar waren, en dat de straling was gezakt tot het ni veau van voor de ramp. Op 15 april meldde een land- bouwfunctionaris in de Oekraine, Aleksej Denisenko, dat de landbouwproduktie sinds het ongeluk was verbe terd, en dat er „geen onherstel bare schade" was aangericht. Hij zei dat alle produkten op besmetting werden gecontro leerd voor zij werden verkocht. Ondanks alle geruststellin gen en verzekeringen dat de meeste gebieden in Europa niet ernstig besmet zijn geweest, blijven veel mensen zich zor gen maken over de gevolgen op de lange termijn. De Zweedse milieu-activiste Eva Goes zei dat mensen in Zweden nog steeds gebruik maken van de geigertellers die zij zich na de ramp hebben aangeschaft, en dat volgens hun proeven geen sprake is van vermindering van de straling. Bezorgde ouders in het West duitse Wiesbaden blijven het voedsel voor hun kinderen con troleren op besmetting in een door henzelf opgezet meetsta tion. Eigenares Bini Jones van een schapenfarm in Noord-Wales zegt dat het hoogst gelegen deel van haar 45 hectares nog steeds besmet is, maar dat ze het no dig heeft om haar schapen te weiden, „ledereen zei dat zoiets niet kon gebeuren met kern centrales, maar het gebeurde wel, en nog wel heel ver weg. We maken ons zorgen over de gevolgen voor onze kinderen en de generaties na hen." <^.SS. WEINIG schrijvers hebben zoveel brieven in hun bus gevonden (plus minus hon derd in de maand) als de man die schreef: Bewaar nooit een brief en schrijf er nooit een die het publiceren waard is: George Bernard Shaw. Vier kloekige boek delen vullen ze nu, gebun deld, bewerkt en uitgege ven. Niet mis, maar G.B.S. heeft het er ook naar ge maakt met zijn getimmer aan de weg. Hij liet het niet bij het schrijven van toneel stukken. Hij interesseerde zich voor vrijwel alles en spuide daar zijn mening over, van spellinghervor ming tot vegetarisme. Uiteraard bleven hem de brieven van geestelijk be schadigde lezers niet be spaard, maar die liet hij vol deernis onbeantwoord. Met alle andere brief schrijvers maakte hij korte metten. Een vervelend vrouwmens dat hem de lite raire probeersels van haar dochter opstuurde ter be oordeling kreeg wel een brief terug: „Mevrouw, een schrijfster die haar moeder op pad laat gaan om de mensen lastig te vallen maakt geen schijn van kans. Hoe eerder uw dochter van huis wegloopt, hoe meer kans ze maakt op een loop baan als schrijfster". Een andere schrijver die zijn werk wilde voorzien van een voorwoord door G.B.S. kreeg ten antwoord: Niet doen. Wie zou nog kennis willen nemen van uw lite raire prullaria na het lezen van mijn brilliant voor woord? Wat koning Midas aan raakte veranderde in goud. Een vodje papier waar G.B.S. zijn handtekening op zette werd £1,- waard en de ponden uit zijn tijd hadden evenveel koopkracht als twaalf gulden vijftig in ons land. Hij had wat tegen de telefoon en deed veel af per briefkaart. Op deze wijze bestelde hij iedere maand voor vijf pond aan postze gels bij het postagentschap in zijn dorp. De kantoor houdster heeft al die brief jes met zijn handtekening voor tien shilling verkocht tijdens zijn leven en voor vijf pond na zijn dood. Hij gunde het haar graag, want op tien shilling zat George Bernard niet te wachten. In 1925 kreeg hij de Nobelprijs toegewezen waaraan ver bonden een geldprijs van £50.000. Hij wees ze beide af. Het boek van zijn brieven heet 'Geachte Heer Shaw' omdat het merendeel der brieven zo begon. Niet alle maal. Er waren er ok bij die een tikkie anders begonnen, zoals bijv. 'Charmant ge niale Blaaskaak' en op de envelop stonden ook vaak bizarre vermeldingen, zoals op een brief uit Tsjechoslo- vakeie met de adressering: Aan Zijne Majesteit, de auteur koning G.B.S. Lon den, Anglie. Keurig bezorgd werd ook de brief in een en velop die vermeldde: Aan 's Werelds Grootste Bel- Esprit (To the World's grea test Wit) London. Toen Zijne Majesteit Koning Auteur ergens had gepubli ceerd dat hij een vereniging had gesticht tot Afschaffing van het Kerstgebeuren met hem als voorzitter en tot op heden maar één lid: hijzelf, kwam diezelfde week al de briefstroom op gang van schrijvers die zich opgaven als lid. Er was ook een soort dreigbrief bij. Een dame in New York schreef hem: Voor u het weet staat u oog in oog met het Kerstkindeke dat dan tevens de Opperrechter zal zijn die Zijn oordeel velt over u. Uit alle rangen en standen van de samenleving kwamen de brievea Zo was er een vrouw die schreef: „Nodig mij eens uit op de 'tea'. Ik neem zelf wel een boterhammetje mee", maar ook de eerste minister van Engeland nodigde hem uit voor een bezoek aan het landgoed Chequers om daar te tea te gebruiken. The Prime Minister: Ramsay MacDonald krabbelde als P.S. onder de uitnodiging: Voelt u niets voor 'Sir' Ber nard Shaw?' Shaws ant woord is bewaard gebleven. Over de tea op Chequers wilde hij nog nadenken, maar Sir George 'over mijn lijk'. John O'Mill 'Dear Mr. Shaw' Selections from G.B.S.'s post-bag. edited bij Vivian Elliot Bloomsbury £14,95 Van onze verslaggever PEY-ECHT - „De houten bugel is een grandioos instru ment met een prachtige klank. Persoonlijk vind ik dat hij de koperen bugel op alle fronten overtreft." Dat zijn de lo vende woorden van musicus Piet Aben uit Pey-Echt, een van Limburgs beste bugelblazers, die is aangewezen om het door timmerman Margót Fransen uit Ulestraten ge bouwde instrument te testen. Volgens Aben gaat de vinding van Fransen het in de muziek wereld helemaal maken. „De houten bugel is niet alleen een juweeltje om te zien, maar ook om te bespelen. Ik ben er ver liefd op geraakt. Hij klinkt het zelfde als zijn koperen broertje, maar de klank is veel warmer en ronder. Vooral in de lagere registers valt de schitterende toonvorming op. In de hoogte is het klankverschil minder merkbaar. Als je op een ge wone bugel hard blaast, het zo geheten 'scheuren', dan klinkt hij als een trompet. De houten versie blijft echter, ook al blaas je een dubbele forto, als een bu gel klinken. Bijkomend voor deel is dat hij lichter in gewicht is dan een koperen." Kenmerkend voor blaasinstru menten van topkwaliteit is het zogeheten 'aanspreken', ofte wel de onmiddellijke toonvor ming zonder veel inspanning. Aben: „Je hoeft door de houten bugel bij wijze van spreken maar gewoon lucht te blazen, of er komt al geluid uit. Moei teloos kun je de zachtste pia nissimo blazen, zonder dat er sprake is van een vervormde of overslaande toon. Het perfecte 'aanspreken' vind ik persoon lijk het grootste voordeel van dit instrument. Maar ook een legato, oftewel het binden van noten via alleen de lipspan- ning, verloopt vlekkeloos. De houten bugel zou in een mu ziekkorps uitstekend de hoorn kunnen vervangen omdat hij zo fraai in de lage registers klinkt en makkelijker bespeel baar is." Door Jan Paalman WIE op 19 maart de weekend bijlage van de Volkskrant opensloeg, kon daar onder de kop 'Volstrekt onverklaar baar en toch genezen' een op merkelijk artikel aantreffen. De journalist Michiel Hege- ner berichtte over de wonder baarlij ke verrichtingen van Füipijnse wondergenezers, <be met blote handen, pijnloos en zonder een litteken achter te laten, aan de lopende band bloedige operaties verrichten. «Volgens bijna iedereen die het verschijnsel van dichtbij heeft waargenomen," schrijft Hegener. „hoort het thuis in categorie volstrekt on verklaarbaar". Een patiënt, Unita Ligte- ringen uit Hilversum, laat ach psychisch opereren om dat ze last heeft van wegra kingen. Unita: „Toen rustte een hand even boven mijn nek, vlak onder de schedel- rand, en het volgende mo- ment, met een straal van warmte, schoot die hand naar binnen, alsof er geen enkele weerstand was en zonder de minste pijn. Rond de opening kwam een beetje bloed vrij. En toen - gllppp - het voelde alsof er iets werd weggezo- gea Daarna liet hij het zien: een soort bal van bloedstol- sels en wat ondefinieerbaar weefsel. Om de wond te slui ten hoefde hij er alleen maar over te strijken. De kwaal waar het om ging is nooit meer teruggekomea" Ligteringen woonde zelf op de Filipijnen vele van derge lijke operaties bij en, zo schrijft Hegener, 'veel van Ligteringens beschrijvingen zouden, mits goed gedocu menteerd, voorpaginanieuws kunnen zijn.' Toen gebeurde er iets aar digs: ruzie onder professoren. De astronoom prof. drC. de Jager liet per ingezonden brief weten dat psychische chirurgie op niets anders be rust dan goochelarij en ge woon bedrog. De Jager, voor zitter van Skepsis (een ver eniging die het paranormale kritisch volgt) schreef dat 'zo als altijd het experiment de waarheid aan het licht zal moeten brengen' en stelde zich als proefpersoon be schikbaar. De psychochirurg die in aanwezigheid van een arts, een goochelaar en een notaris er in slaagt om De Jager's ap pendix te verwijderen kan, 'contant betaald', tienduizend gulden verdienen. Dit kwam de Jager te staan op een re primande van Prof. Dr. Ger- rit Huizer van het Derde We reld Centrum in Nijmegen. De Jager zou die tienduizend gulden beter kunnen beste den door zelf op de Filipijnen te aanschouwen hoe lokale genezers landgenoten en wes terlingen 'voor bijna geen geld en in korte tijd van moeilijke kwalen afhelpen'. Ook zou hij zich eens moe ten verdiepen in wetenschap pelijk werk van George Meek en auteurs van 'nog zwaarder wetenschappelijk kaliber' als Alfred Stelter of Stanley Krippner. Wat daarvan te denken? Prof. Huizer was zo vriendelijk om mij die bron nen beschikbaar te stellen, en al lezende vielen mij de ogen uit het hoofd van verbazing. In de publicaties wordt zwaar getheoretiseerd over psycho-energetische fenome nen en hoe niet-fysische energie door de genezer op de patiënt worden overgebracht. Maar die theorieën interesse ren me niet: kunnen ze het nou wel, of kunnen ze het niet?, dèt wil ik weten. Van enige twijfel aan het reële be staan van deze verschijnselen is bij de meeste auteurs geen sprake, allemaal komen ze net die genezers tegen die de zaak niet tillen. „Ik ben niet zo naïef dat ik niet zou merken als er gegoo cheld wordt", zegt autoriteit en fysicus Alfred Stelter over de wonderlijke verrichtingen van de beroemde genezeres Josefina Sison. De enige die een min of meer wetenschap pelijk onderzoek opzette is de parapsycholoog George W, Meek. Dit onderzoek uit 1974 is in psycho-kringen zeer vermaard en geldt nog steeds als hét bewijs dat psychochi rurgie echt bestaat. Meek construeerde een doorzichtige perspex opera tietafel, zette daar film- en fotocamera's omheen plus vijf waarnemers waaronder drie dokters. Vervolgens ging de genezeres Josefina Sison aan het werk. Meek beschrijft slechts drie gevallen. Bij de eerste patiënte - een vrouw van 45 met borstkanker - ver wij derde Josefina een be bloed gaas uit de rechter borst en plaatste een nieuw stuk gaas 'zonder een insnede te maken'. De tweede patiënt is Meek zelf. Josefina helpt hem van een urinewegkwaal door zijn onderbuik te masseren waar bij plotseling bloed vloeide. „Er was niet de minste kans dat dit bloed door een truuk verscheen", aldus Meek. Nog een patiënt wordt zeer kort besproken en dat is het dan. David Hoy schrijft er een ontluisterend rapportje over: de genezers bedienen ze zich van goocheltruuks ('George, jij hebt toch ook gezien hoe F. de stenen in haar broekzak verborg?'). Interessant is wat hij zegt van Josefina Sison, de heldin van Stelter en Meek. „Nogmaals, haar werkelijk verbazingwekkende kunnen ligt niettemin binnen de grenzen van de orthodoxe goochelarij en vingervlug heid." Dan is er nog een ander moeilijk punt. Psychochirur- gen staan zelden of nooit toe dat verwijderd bloed of weef sel wetenschappelijk wordt onderzocht. In die enkele ge vallen dat dit wel gebeurde werd dierlijk, in ieder geval 'niet- menselijk' bloed of weefsel aangetroffen. Be drog? Nee hoor, aldus Meek, dat menselijke weefsels zo veranderen bewijst juist de grote energie kracht die van de genezer uitstraalt. Hoe meer je te weten komt, hoe banaler het wordt. Zo zat ik vorige week een lezing uit van de stichting Sampaguita, die geneesreizen naar de Fili pijnen organiseert. Een van de inleiders, de arts Bert van Dierendonck, repte over on gelofelijke zaken als het ope nen van het lichaam zonder dat de genezer de patiënt aanraakt. Dat had ik nou eens graag willen zien, maar toen hij dia's en later een video vertoonde, viel het allemaal weer bar tegen. Je zag een ge nezer steeds een vuist diep in de buik van de patiënt pran gen terwijl de andere hand allerlei bloedige zaken van onder die vuist naar boven trok. Dan wat gepoets met een gaasje en verdomd: geen litteken te zien! Van Dierendonck maakte veel werk van het onderzoek van George Meek, maar vergat het desastreuze rapport van de goochelaar te melden. Ook beweerde hij dat de objectie ve, maar onbekende waarne- mers na afloop van het expe riment een verklaring had den ondertekend dat er geen sprake was van bedrog. Dat is niet zo: Meek vermeldt dat nergens. Nee, het ziet er niet naar uit dat Prof. de Jager ooit die tienduizend gulden hoeft uit te betalen. Integen deel. „Tot op heden heeft nie mand op mijn aanbod gerea geerd. Ik ben bereid om de in zit flink te verhogen". Tot hoever wilt u gaan? De Jager: „Honderdduizend gulden".

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1988 | | pagina 5