Chagall-donatie te zien in Centre Pompidou
'Antilliaans Verhaal'
ook boeiend als boel
NOS, NCRV EN AVRO VIEREN VIJFTIGSTE VERJAARDAG VAN KONINGIN
Museum
Amstel-
kring bestaat
honderd jaar
Fort Asperen krijgt
negen Theaterbeeldenl
)estemgids 2
DINSDAG 19 APRIL
De vijftigste verjaardag van koningin Beatrix
heeft Hilversum zo geïnspireerd dat drie avon
den achter elkaar feestprogramma's worden uit
gezonden.
Majorettes
Hella Haasse
DEEL VAN KUNSTSCHAT VAN FRANSE STAAT GEËXPOSEERD
Museum
Groen
VANAVOND LAATSTE TV-UITZENDIMJ
DUITSLAND 1
DUITSLAND 2
Leerschool
„Er is in Vlaanderen een zekere
slordigheid in het levenspatroon en
die hangt samen met een bepaald
taalgebruik.
Ivo Michiels, schrijver
DE STEM
T2
Drie avonden Beatrix op de tv
Van onze rtv-redactie
De AVRO begint op 28 april, de NOS volgt op 29 en de
NCRV heeft de beurt op 30 april.
De programma's hebben een
verschillend karakter, maar
echte afspraken over de inhoud
hebben de omroepen niet ge
maakt. „Coördinatie, dat woord
is niet zo bekend meer in Hil
versum", zegt Hetty van Kem
pen, betrokken bij de produktie
van het NCRV-programma.
„Wij zitten in ieder als enige op
koninginnedag. Van Veronica
hebben we die avond geen con
currentie te duchten".
De NCRV brengt op 30 april
een show van anderhalf uur
met de titel 'Zij die geluk
brengt'. Daarin zijn video-op
namen, 8mm-films en foto's te
zien die door amateurs zijn op
gestuurd na een oproep van de
NCRV in februari. Het Bra
bants Orkest begeleidt het ge
heel en speelt een deel van de
symfonie 'La Reine' van
Haydn.
Een speciaal voor de jarige
koningin geschreven lied wordt
gezongen door Lee Towers,
Anita Meyer, Oscar Harris en
andere Nederlandse artiesten.
Verder zijn in de NCRV-show
Michel Fugain, Henk Elsink en
Montezuma's Revenge te zien.
Voor de presentatie zorgen Li-
sette Hordijk en Dick Pas-
schier.
Over de inzendingen van
'oranje-filmers' is de NCRV dit
tevreden. Hetty van Kempen:
„Nou en of. We hebben 200
films binnengekregen. Daar
reken ik dan alles bij, van
8mm-filmpjes tot video-opna
men. En er zijn 4% duizend fo
to's. Het loopt van zeer rijp tot
zeer groen. Er zijn foto's bij
waarvan je je afvraagt: hoe is
het mogelijk dat iemand het zo
uit de hand kan. Maar soms zie
je ook 700 hoofden met daar-
Hella Haasse interviewt
koningin Beatrix in het
feestprogramma van de NOS.
- FOTO ANP
tussen een geel hoedje en dat is
dan de koningin. De opdracht
was ook heel simpel: de konin
gin moest er op staan."
Veel komt uiteraard niet in
aanmerking voor uitzending op
tv, maar er zijn genoeg bruik
bare foto's en films. „Bij de
filmpjes zitten hele leuke din-'
gen. Er zijn kleurenfilms uit de
allereerste tijd. Soms volgt een
filmer het bezoek van de ko
ningin aan zijn plaats. Dan zie
veel muziekkorpsen en majo
rettes en een heel klein stukje
koninklijk mezoek. Maar er
zijn films die echt goed zijn op
genomen en professioneel ge
monteerd."
Het blijkt dat het wel en wee
van de Oranjes veel mensen
bezighoudt. „Je hebt mensen
die in hun vakantie even langs
Soestdijk rijden in de hoop dat
de familie net naar buiten
komt", aldus Hetty van Kem
pen. „Mensen sprongen onmid
dellijk op hun fiets toen ze
hoorden van de verloving van
Beatrix en dan schoten ze heet
van de naald hun plaatjes."
In het programma vertellen
mensen over hun filmpjes. Ook
de prijswinnaars zijn aanwe
zig. Een jury, bestaande uit
hoffotograaf Paul HufLeo Vo
gelzang (winnaar Zilveren Ca
mera) en cineast Frans Weisz,
beoordeelde de inzendingen op
kwaliteit en originaliteit.
De AVRO komt op donder
dag 28 april in 'Als je koningin
bent' met gesprekken met
mensen die nauw betrokken
zijn bij het protocol, de kleding,
de diners. „Zij houden zich
vooral bezig met het randge-
beuren in de koninklijke huis
houding," zegt men bij de
AVRO. „Uiteraard wordt het
programma gelardeerd met ar
tiesten."
Op vrijdag 29 april brengt de
NOS een televisieportret van
koningin Beatrix dat ongeveer
twee uur duurt. Rudolf Spoor
regisseert het programma, dat
de titel kreeg 'Beatrix, konin
gin'. NOS-tv-directeur Ed van
Ed van Westerloo zorgde zelf
voor samenstelling en eindred
actie.
Hoofdmoot vormen gesprek
ken die schrijfster Hella
Haasse voerde met de konin
gin. De gesprekken zijn tussen
augustus 1987 en maart 1988
opgenomen op Huis ten Bosch,
in Paleis Noordeinde en op Het
Loo.
Hella Haasse spreekt met
koningin Beatrix over de mo
narchie, haar eigen functione
ren als staatshoofd, de inhou
delijke kant van haar werk en
het uiterlijk vertoon van het
koningschap. Verder praat ze
over haar jeugd, haar gezin en
tal van andere zaken die haar
belangstelling hebben, zoals
moderne kunst.
In de film zijn opnamen te
zien van de koningin in haar
AMSTERDAM (ANP) - Mu
seum Amstelkring aan de
Oudezij ds Voorburgwal in
Amsterdam, beter bekend
onder de naam van het his
torische schuilkerk] e 'Ons'
Lieve Heer op Solder' dat
zich in het pand bevindt,
bestaat deze maand hon
derd jaar.
Dit eeuwfeest wordt gevierd
met een aantal activiteiten.
Ook de Oude Kerk op het Oud-
kerksplein (de voorganger van
'Ons' Lieve Heer op Solder') en
de St. Nicolaaskerk aan de
Prins Hendrikkade (de opvol
ger van het zolderkerkje) zul
len bij de eeuwfeestmanifesta
tie worden betrokken.
De manifestatie - die bestaat
uit vier tentoonstellingen in
drie kerken, een serie muzikale
activiteiten zoals een concert
serie, twee wandelconcerten,
drie muzieklezingen, de uitvoe
ring van een speciaal voor het
eeuwfeest gecomponeerd werk
en een serie andere lezingen -
wordt gehouden onder het
motto 'Vroomheid op de Oude
zij ds'. De tentoonstellingen ge
ven een beeld van zeven eeu
wen kerkgeschiedenis.
De vier tentoonstellingen in
de drie kerken, die op een
steenworp afstand van elkaar
liggen, duren van 23 april tot en
met 26 juni. De andere activi
teiten gaan door tot het najaar.
De drie muzieklezingen wor
den ook in de drie kerken ge
houden. De Amsterdamse mu
sicoloog en kunsthistoricus drs.
Pieter Fischer zal tijdens deze
lezingen een beeld geven van
zeven eeuwen kerkmuziek in
Amsterdam. De andere lezin
gen zullen allemaal worden ge
houden in de Amstelkring. Ook
de beurt zal bij de festiviteiten
worden betrokken
Door Bob van Huët
PARIJS - Toen de Rus-
sisch-Franse schilder
Marc Chagall op 28 maart
1985 op 97-jarige leeftijd
in Saint-Paul de laatste
adem uitblies liet hij zijn
erfgenamen behalve hui
zen en vijftig kilo goud
vooral een duizendtal
kunstwerken na.
Experts schatten de waarde
van dat alles op een kleine
240 miljoen gulden. Veel te
veel voor een aantal Franse
sensatiekranten die bij voor
baat smulden van de juridi
sche oorlog die zeker zou los
barsten tussen de verschil
lende familieleden van de ar
tiest. Het drama van de Pi-
casso-erfenis lag nog vers in
het geheugen.
Maar Valentine ('Vava')
Chagall, de 83-jarige tweede
vrouw van de schilder, zijn
wettige dochter Ida (72) uit
het huwelijk met de in 1944
overleden Bella Rosenfeld, en
zijn buitenechtelijke zoon
David McNeil (42) gedroegen
zich gelukkig waardiger dan
de elkaar verscheurende Pi
casso's. De drie erfgenamen
kwamen overeen gebruik te
maken van de mogelijkheid
hun successierechten en ver
mogensbelasting af te kopen
door schenking van een aan
tal kunstwerken aan de
Franse staat.
Deze twintig jaar geleden
door president Pompidou be
dachte donatie-regeling
heeft de Franse staat een
kleine 500 Chagall's opgele
verd. Een deel van de 46
schilderijen, 151 gouaches,
229 tekeningen, 27 operade
cors en vele boekillustraties
'Maries a la Tour Eiffel' van Marc Chagall.
kan tot 5 juni worden bewon
derd in het Centre Georges
Popidou in Parijs. Wat er
daarna met de werken gaat
gebeuren is overigens nog
onduidelijk. De weduwe van
de kunstenaar hoopt op een
nieuw, aan haar man gewijd
museum in Parijs. Waar
schijnlijker is echter dat de
donatie wordt verspreid over
verschillende Franse musea,
waarbij het bestaande Cha-
gall-museum in Nice zeker
niet vergeten zal worden.
De familie Chagall toonde
zich als gezegd meegaander
dan de Picasso's. „Zoekt u
maar uit", zou Vava Chagall
vorig jaar zelfs tegen de met
de afwikkeling van de dona
tie belaste cultuurambtena
ren hebben gezegd. Naar ver
luidt kon de staat voor 56
miljoen gulden uitzoeken in
het atelier van de in de
- FOTO ARCHIEF DE STEM
Oekraïne geboren schilder,
die in 1937 Fransman werd.
Hoewel de expositie in het
Centre Pompidou uit elekto-
rale overwegingen wat haas
tig in elkaar is gezet (een ca
talogus was niet voorhanden)
kan men toch een goede in
druk krijgen van de enorme
schat die de Fransen ten deel
is gevallen. Vrijwel alle etap
pes uit het veelbewogen le
ven van de surrealist zijn
vertegenwoordigd. Interes
sant is het eerste zelfportret,
geschilderd tijdens de leerja
ren in Sint-Petersburg. Maar
ook de donkere landschappen
uit de eerste tijd.
Ze contrasteren scherp
met een gloeiend schilderij
als 'De Bruiloft' (1910-'ll),
waarin Chagall met prachtig
heldere kleuren uitdrukking
geeft aan zijn joodse kinder
jaren in het dorpje Vitebsk.
Na een verblijf in Parijs
heeft hij, terug in zijn ge
boorteland, een teleurstel
lende Revolutie-ervaring als
'regionaal commissaris voor
schone kunsten'. De kunst
theorieën van de partij-ideo
logen botsten met de opvat
tingen van Chagall. Uit die
bewogen tijd dateert wel een
van de mooiste werken van
de donatie-expositie: 'Bella
met een witte kraag.
Van de prachtige serie 'De
Bijbelse Boodschap', waar
aan Chagall in 1948 begon na
een verblijf in Amerika zijn
ondermeer te zien: 'Koning
David', 'Exodus' en 'De Tocht
door de Rode Zee', waarop
een groene volk van Israël
wordt achtervolgd door
knalrode Egyptenaren. Cha-
galls beroemde symbolen als
de hanen en vliegende won-
derrabijen ontbreken uiter
aard niet. De meeste schilde
rijen en tekeningen zijn
doortrokken van heimwee
naar het oude Rusland, zijn
enige, echte vaderland.
De expositie 'Marc Cha
gall, donaties' duurt tot 5 juni
in het Centre Pompidou in
Parijs (metro: Rambuteau).
Openingstijden: dagelijks
van 12.00 tot 22.00 uur, week
einde en feestdagen vanaf
10.00 uur, dinsdags gesloten.
Toegang: 20 francs.
LEERDAM (ANP) - Van 28 mei tot 1 augustus I
wordt in Fort Asperen de manifestatie 'Theater-1
beelden' gehouden. Negen kunstenaars richten I
elk in een door hen uitgekozen deel van het forti
een ruimte in die op zich een theatraal beeld op.|
levert.
nieuwe figuren: de thi
termaker die zijn eif
visuele vormgever is t_
worden, de decorontwer-1
per die niet exclusief I
voor theater werkt en ds I
beeldende kunstenaar I
die zich eigener bewe-1
ging met theater is
bezighouden. Ze he
gemeen dat ze een onor-ï
thodoxe houding koeste-l
ren ten opzichte van l
neeltradities.
Tweede uitgangspunt I
is de tendens van het spe-1
len op lokatie buiten de
theaters, berustend opdsl
behoefte aan de conven-l
ties van het theater ts|
ontsnappen en zich
ongebruikelijke or
vingen te laten inspire-1
ren.
Lost
Empires
Het bestuur van de
Stichting Fort Asperen
heeft gisteren meege
deeld dat hiervoor de
volgende kunstenaars
zijn gekozen: Jan Fabre
en Marie-Jo Lafontaine,
beiden uit België, Falso
Movi Mento uit Italië, de
Amerikaan John Jesse-
run alsmede Sanne Danz,
Floris Guntenaar, Martin
Jongema, Julian May-
nard Smith en Johan
Vonk. Zij zullen situaties
scheppen die theatraal
werken zonder dat er
spelers aan te pas komen.
Het eerste uitgangs
punt voor de organisato
ren van de manifestatie
is de ontwikkeling van de
visuele aspecten van het
theater. Die toont drie
De NCRV, die deze zevende-
Nee Engelse serie eerst 'Kla
tergoud' had gedoopt, maar
Wan ijlings van afzag toen
bleek dat de VARA vroeger
tl een serie met die naam
bad gebracht, toont weer een
reeks van sterren, waaronder
Sir Laurence Olivier. In deze
{levering trekt Richard de
iatuur in om te schilderen,
naar ook heeft hij oog voor
je charmes van Nancy.
Harry Burrard, de eens zo
revierde komiek, zakt steeds
fcerder af, maar weigert
Voorlopig plaats te ruimen.
Het verloofde paar rijdt door Den Haag (29 juni, 1965). Foto's en films van amateurs van deze en andere gebeurtenissen zijn
te zien in het programma van de NCRV. m F0T0ANP
werkkamer, in haar beeldhou-
watelier, tijdens het paardrij
den op het strand bij Wasse
naar en tijdens een skivakantie
in Lech. Ook zijn beelden te
zien van de koningin tijdens
officiële werkbezoeken in bin
nen- en buitenland.
In Lech, het wintervakantie-
oord van de koninklijke fami
lie, praatte Ed van Westerloo
met de prinsen Claus, Willem-
Alexander, Friso en Constan-
tijn over de koningin.
Op Koninginnedag zelf
wordt het herhaald na de re
portages van het koninklijk be
zoek aan Kampen en Genemui-
den.
inriet Titulaer weer met
ieuwtjes van de elektroni-
iche markt. Een robot die
ran schrijven op een lichtge
lend kladblok, een computer
jic vingerafdrukken her-
rent, een autotelefoon waar
je niet stiekem mee kunt bel
len, een couveuse die voedsel
POor een baby berekent, een
childerende computer en
en pannenspons van kera-
ïiek.
De plank
:n klassiek geworden Brits
lomisch filmpje van Eric Sy-
;es over het vervoer van een
s meter lange plank. Zo
ien we onder meer de oude
jt Arthur Lowe bijgestaan
[oor Joanna Lumley, Brian
:urphy en Lionel Blair. De
won enkele jaren de
ouden Roos van Montreux
in is ook al eerder op de Ne-
lerlandse tv te zien geweest.
23.00
Kultur-
welt
Kees van Langeraad.
Door Henk Egbers
Vanavond is de zesde - en laatste uitzending van de dol
mentaire-serie 'Antilliaans verhaal' (Ned. 3, 21.30 uur).|
reacties bij de kijkers zijn bijzonder positief. Inmiddel
ook het boek 'Antilliaans verhaal' verschenen. Voor i
die deze serie met interesse gevolgd heeft, maar ook"
hen die gevoelens voor 'De West' hebben, is dit kleurrijlj
en goed gedocumenteerde boek aanbevolen.
(et valt niet mee om avant-
ardistich filmmaker te zijn
de Bondsrepubliek. Jonge
lmers trekken weinig pu-
liek en moeten hard sappe-
:n voor de karige centen.
Iet buitenland is wat guller
iet zijn waardering, maar
fik e toestand is nijpend voor
e film- en videokunst.
Van Antilliaanse kijkers naar
de serie hoor je: „Ik merk nu
pas dat ik mijn eigen land niet
(goed) ken". Van de autochtone
Nederlanders: „Dit uitstekend
gedocumenteerde verhaal geeft
toch een hele andere kijk op dit
gebied. Heel spannend". Opval
lend in de serie is bijvoorbeeld
de grote aandacht voor de Bo
venwindse eilanden (St. Maar
ten, St. Eustatius en Saba).
Kees van Langeraad, NOS-
regisseur, die met Antilliaanse
tv-organisaties en 140 mensen
tweeënhalf jaar werkte aan
deze serie, wijst er in zijn voor
woord van het boek op, dat Ne
derlanders hun kijk op de Ne
derlandse Antillen tot op de
dag van vandaag laten bepalen
door stereotypen. Hij zegt er nu
zelf van genezen te zijn. Maar
het is me bekend dat, wat hij
noemt 'het selecteren en inter
preteren van historisch mate
riaal naar Antilliaanse maat
staven' heel wat strubbelingen
heeft opgeleverd. Ook voor (po
litiek) Nederland is het moei
lijk om in het dekolonialise-
ringstijdvak over de stereoty
pen heen te leren kijken.
De uitzendingen, maar zeker
ook dit boek (waarin nog tal
rijke zaken staan, waarvoor in
de film nauwelijks of geen
ruimte was) zijn daarvoor een
prima bijdrage. Luis Daal
maakte het scenario voor de
tv-serie. Dit boek, dat hij sa
men met Ted Schouten schreef,
is daarvan een wat journalis
tieke uitwerking. Op de tv
heeft men vooral gewerkt met
interviews; emotioneler van
toon dan de neutrale en voor
zichtige opstelling van beide
auteurs.
Wel concluderen ze aan het
slot: „De Nederlandse dekolo
nisatie-politiek is toe aan een
meer genuanceerde benade
ring.Het streven naar een
spoedige onafhankelijkheid
van de Antillen - tegen de wil
van het volk - in de huidige
omstandigheden, is in de ogen
van sommigen 'kolonialisme
van het ergste soort'."
Suriname is een goede leer
school voor de Antillen, al
wordt dat niet gezegd 1
terne 'kolonialisme' - het]
volkings/rassen-vraagstuk I
komt niet echt aan de ordef
selecteren van de gegevei
uiteraard al een gekleu
keuze, maar het interpn
(letterlijk) ervan is nog t
rijker. Daaraan hebbenI
auteurs zich nauwelijks f
waagd.
De Nederlandse AntillenJ
geforceerde éénheid, c
Nederlands koloniaal
is een onmogelijke erfenis!
goed verstaander heeft onj
te begrijpen maar
woord nodig. De beide i
liaanse auteurs hebben c'
logisch in compact maar h
geschreven, korte hoofd:
ken het verhaal verteld 1
Genesis tot de Arubaanse j
tus Aparte. Niemand in
de Apocalyps eruit zal i
Nederlandse zeerovers»
len met de Zeeuwen op de Ij
in de Caribische Zee von
spil van deze historie
Nederland nu dan wel nietlj
teplichtig (we moeten
nieuwe erfzonden
maar wel schatplichtig i
Een relatief grote groepj
tillianen maken moir
deel uit van het maatsd
lijke leven in Nederland]
zijn mensen met hun
eigen karaktertrekken
van de aardige kanten
boek is dat je - zo denk ik j
meer zicht krijgt op dat!
rende. Maar omgekeerd t'
ook al gehoord dat Anti"
door serie en boek beter t
gaten kregen wie ze zelf]
hoe ze zijn samengesteld
inzicht kan alleen maar|
goede komen aan die l
nuancering bij de wedei
verhoudingen.
Het boek is overdadig
streerd (ten dele in kleut
presenteert een stuk Hf]
landse geschiedenis
prettige manier; niet
mend en niet verkett
maar met de intentie te i
naar een nieuw soort i
heid, aan weerszijden
plas.
Luis Daal en Ted
'Antilliaans verhaal'
Walburg Pers, prijs 35.
Krieg der
Töne
i deze videomusical (stereo)
jioet de twaalfjarige Ino een
root pianiste van haar moe-
er worden. Om dit doel te
ereiken, moet een rock-ve-
eraan eerst de kaduke vleu-
el repareren. En voorts
boet Ino meedoen aan de
jiuiekwedstrijd 'Ein Herz
iir Moart', een reclamestunt
an een platenconcern. Het is
en kruising tussen een tv-
el en een videoclip
