DE STEM
VOORVECHTER VAN
LINKS IS NU
HET OOMPJE VAN
IEDERE FRANSMAN
IESTE
ROEI
KANKE
DE UNIEI
THERAI
VAN DR. BI
ZATERDAG
16 APRIL 1988
e vele biografen van Frangois Mit
terrand zijn er nog niet uit. Hoeveel gedaanteverwisse
lingen heeft de Franse president het bijna afgelopen
'septennat' - de zevenjarige ambtstermijn - nu eigen
lijk ondergaan? Twee, drie, of wellicht zeven, zoals de
kritische journaliste Catherine Nay betoogt in haar
boek 'Les sept Mitterrand'. Op de getekende omslag
ervan voert het staatshoofd een ingewikkelde goo
cheltruc uit met de maskers van ondermeer Léon
Blum (de man van de Volksfront-regering in 1936),
Charles de Gaulle en Ronald Reagan. Volgens Nay is
Mitterrand steeds rechtser geworden en eindigt hij zijn
regering als absolute monarch met de lauwerkrans
van keizer Augustus.
Francois II
Grote zaak
Boekenkast
Schandalen
Europa
Racisme
je de enige bent die
operatie. Je voelt je
operatie liepen de
besmettelijke ziekte
van kankerpatiënten
artsen en ook niet dc
Je bent toch beter!
(35) uit Bergen op
ze vindt dat er vani
moet woorden aan
patiënten, vooral vé
kanker.
Emen
D
Door Bob van Huët
Gezien de voorkeur van mevrouw Nay
voor de rechtse presidentskandidaten
Jacques Chiracs en Raymond Barre lijkt
dat getal zeven wat overtrokken. Maar
een feit is wel dat de socialist Francois
Mitterrand de afgelopen jaren een aantal
spectaculaire bochten heeft genomen.
De man die, pas gekozen, op 21 mei
1981 in het Panthéon nog rozen legde op
de grafstenen van Jean Jaures, Victor
Schoelcher (schafte de slavernij af in de
Franse koloniën) en verzetsheld Jean
Moulin, wil nu, tijdens de campagne
voor een mogelijk tweede ambtstermijn,
toch liever niet meer met die 'socialisti
sche' bloem worden vereenzelvigd.
Geen rozen-in-vuisten dus achter het
spreekgestoelte. De eens zo onverzoen
lijke vertegenwoordiger van het 'peuple
de gauche' (het linkse volk) is immers
'Tonton' geworden, het oompje van alle
Fransen. Die metamorfose heeft hem
voor 24 april en 8 mei, respectievelijk de
eerste en tweede ronde van de presi
dentsverkiezingen, verreweg de beste pa
pieren verschaft voor prolongatie van
zijn verblijf in het Elysée, het presiden
tiële paleis in Parijs.
Aan 37 miljoen kiesgerechtigde Fransen
straks de kwaliteit van de cirkel te beoor
delen, maar de eindjes zitten in ieder ge
val aan elkaar. Als hij volgende maand
inderdaad herkozen wordt (alle peilingen
wijzen daarop) zal Francois de Tweede
ongeveer net zo populair zijn als voor
ganger Francois de Eerste, zeven jaar ge
leden. Een hele prestatie, want halver
wege zijn termijn brak Mitterrand nog
het record van Giscard als impopulairste
president van de Vijfde Republiek. De
boei die redding bracht heette 'cohabita
tion' ofwel het politieke voordeur delen
van een linkse president met een rechtse
premier.
Veel meer dan zijn concurrenten Barre
en Chirac profiteerde Fran?ois Mitter
rand van deze unieke figuur in de Franse
politiek. Twee hanen kraaiden op één
hok; de regering regeerde, de president
arbitreerde. De dankbare rol van waak
zame hoeder van de grondwet en de 'de
sociale verworvenheden' bleek de socia
listische monarch op het lijf geschreven.
De vroegere Mitterrand met een rode roos op het spreekgestoelte.
De eens zo onverzoenlijke vertegenwoordiger van links Is 'Tonton'geworden, het oompje van alle Fransen en heeft daardoor
de beste papleren voor de komende presidentsverkiezingen. - foto epa
De metamorfose van
Frangois Mitterrand
Hij kon standjes uitdelen wanneer de re
gering naar zijn mening doordraafde met
'reaganistische hervormingen', die ook in
de publieke opinie slecht vielen. Zijn po
pulariteit groeide en de eerste 'Tonton
maniakken' werden gesignaleerd. Vol
gens de temperamentvolle Catherine
Nay ontstond een persoonsverheerlijking
die niet ver af lag van die rond Kim II
Sung in Noord-Korea.
Zeven jaar Mitterrand hebben Frankrijk
niet onberoerd gelaten. Wat betreft de
binnenlandse politiek beschouwt de pre
sident de decentralisatiewet van zijn wij
len vriend en minister Gaston Deferre
als 'de grote zaak' van zijn ambtstermijn.
Voor het eerst kregen de rechtstreeks ge
kozen regionale- en departementale be
sturen daadwerkelijk enige invloed. De
prefecten (de door Parijs aangewezen
'departement-commissarisen') zagen hun
gezag verminderen.
De 'lokalen' bleken zelf hun zaakjes te
kunnen runnen, al vielen de kosten veel
hoger uit dan aanvankelijk begroot.
'Kinderziektes', zegt men op het Elysée,
waar erop wordt gewezen dat zonder het
eeuwige wachten op groen licht uit de
hoofdstad nu veel minder tijd verloren
gaat. De meeste regiobesturen zijn overi
gens in handen gekomen van gaullisten
en liberalen, zodat de decentralisatie ook
in die kringen positief wordt beoordeeld.
Mitterrands verkiezingsbelofte 'één
groot, verenigd en openbaar onderwijs
systeem' in te voeren was aanleiding
voor een van de grootste demonstraties
ooit in Frankrijk gehouden. Naar schat
ting 2 miljoen Fransen gingen op 24 juni
1984 in Parijs de straat op voor voor de
'ecole libre', het vrije, katholieke onder
wijs. Tot ergernis van zijn eigen, socialis
tische, achterban moest de president de
omstreden hervorming tenslotte intrek
ken. De verbazing was groot toen een
volgende socialistische onderwijsminis
ter brak met opvattingen van de mach
tige onderwijzersbond FEN en 'ouder
wetse' taal- en rekenlessen verlangde.
Afgezien van enkele grote manifestaties
als het studentenprotest, eind 1986 (te
gen het universiteitenplan van de rechtse
minister Devaquet) werd er dit septennat
beduidend minder gedemonstreerd en
gestaakt dan daarvoor. Sommige poli
tieke waarnemers noemen dat de echte
grote verdienste van het socialistische
staatshoofd. De bonden bleken veel
meer van de linkse president te pikken
dan zijn rechtse voorgangers. Onder
Mitterrand maakten de Fransen kennis
met de gaatjes in de broekriem.
De verwachtingen waren toch hoog ge
spannen toen 'de sfinx' na twee mislukte
pogingen dan toch in het Elysée kwam.
Meer dan eens afgeschreven als politicus
maakte Mitterrand een verbazingwek
kende come-back. Het linkse volk danste
uitgelaten op de Place de la Bastille; dat
van rechts probeerde zijn kapitaal in vei
ligheid te brengen. Zwitserse banken de
den gouden zaken. „Sommigen zagen het
rode leger al over de Place de la Con
corde marcheren", typeert een Franse
journalist de stemming onder de verlie
zers. Een maand later vreesde men voor
het einde van de wereld toen socialisten
en communisten ook de parlementsver
kiezingen wonnen en samen gingen rege
ren. 110, niet kinderachtige, verkiezings
beloften waren door Mitterrand gedaan.
Als eerste liet hij in het parlement de
doodstraf afschaffen. Bang voor een re
volutie als in 1789 hoefde dus niemand
te zijn.
Achteraf heeft men de president verwe
ten dat zijn boekenkast destijds nauwe
lijks economische werken bevatte. Oner
varen adviseurs mochten hun leuke plan
netjes in praktijk brengen.
De Franse economie werd op de proef
gesteld: de laagste salarissen gingen plot
seling omhoog (het minimumloon met
tien procent), uitkeringen stegen zelfs
met 20 procent, de werkweek zonder
loonverlies verkort en er kwam een vijfde
betaalde vakantieweek. Het kunstmatig
opkrikken van de koopkracht leidde wel
iswaar tot de beoogde, grotere consump
tie, alleen kochten de Fransen buiten
landse in plaats van de eigen produkten.
In die „enigszins dwaze jaren", zoals de
historicus Emanuel Le Roy Ladurie ze
later noemde leerden Mitterrand en de
socialisten tot hun schade en schande
dat Frankrijk geen eiland was, maar af
hankelijk van bewegingen in de wereld
economie.
Het experiment socialisme-k-la-fra-
n^aise liep uit op een fiasco. De werk
loosheid was toegenomen en minister
van financiën Jacques Delors, de huidige
EG- commissievoorzitter zat met in de
begroting voor 1982 met een gat van
liefst 95 miljard francs. Een record. Het
roer moest om wilde Frankrijk niet on
der curatele gesteld worden. Devaluaties
waren onvermijdelijk en 'soberheid'
werd het nieuwe devies. De inflatie kon
worden beteugeld. Van nieuwe nationali
saties was uiteraard geen sprake meer.
„Dode industrie-takken kunnen het
beste worden afgezaagd", liet Mitterrand
zijn nieuwe premier Fabius zeggen.
De socialisten gingen moderniseren.
Uit onvrede over de 'ruk naar rechts'
verlieten de vier communistische minis
ters een jaar later de regering. De mis
lukte samenwerking met de socialisten
zou de PC veel leden kostten. Francois
Mitterrand heeft er nooit een geheim van
gemaakt de invloed van de communisten
te willen beteugelen. Als het de bedoe
ling was de PC te breken dan is dat zeker
gelukt. De president wenst nu - en werkt
ook in die rechting - een brede, centrum
linkse coalitie.
Met spectaculaire bouwwerken in Parijs
heeft Mitterrand (net als zijn voorgan
gers) aan zijn onsterfelijkheid en imago
willen werken. Ook de socialistische pre
sident heeft zich gedragen als een mo
narch, zoals de Fransen hun staatshoofd
nu eenmaal graag zien. Maar de smet
van een aantal flinke schandalen bleef
hem evenmin bespaard. Zijn rol in de
zaak van het door de Franse geheime
agenten opgeblazen Greenpeace-schip
'Rainbow Warrior' - waarbij een Neder
landse fotograaf om het leven kwam - is
nog altijd niet opgehelderd.
Uiterst vaag zijn de bemoeienissen
van de president met de illegale wapen-
verkopen aan Iran. Volgens Mitterrand
is in beide zaken zonder zijn medeweten
gehandeld. Maar zowel 'Greenpeace' als
het Franse 'Irangate' vielen onder defen
sie, een terrein dat Mitterrand net als de
buitenlandse politiek voor zichzelf reser
veerde. De Fransen zelf lagen van beide
'affaires' overigens niet echt wakker.
De amnestie die hij in 1981 aan een
aantal linkse extremisten verleende
kwam hem duur te staan toen Action Di
recte een bloedig spoor door Frankrijk
trok.
Hoewel tien jaar geleden nog een uit
gesproken tegenstander van kernwapens
werd de 'force de frappe' juist onder
Mitterrand uitgebreid en gemoderni
seerd. Een fraaie leuze uit 1981 „de ka
nonnen om te smeden tot ploegijzers" en
het voorstel de dienstplicht te verkorten
tot zes maanden zijn allang vergeten.
Mitterrand heeft het belang van de
Franse wapenindustrie voor de nationale
economie erkend. En met een kortere
dienstplicht riskeert hij alleen meer
werklozen. Weg dus deze idealen. De
president werd adept van Charles de
Gaulle. Het 'niet vergelijkbare' Franse
nucleaire arsenaal kan volgens hem niet
ter discussie worden gesteld bij ontwape
ningsgesprekken tussen oost en west.
Een van de hoofdthema's uit Mitter
rands huidige verkiezingscampagne is
Europa, het presidentiële stokpaardje.
Volgens Tonton moeten zijn landgeno
ten alles op alles zetten om op 31 decem
ber 1992 klaar te zijn voor de interne
Europese markt. Het enthousiame van
de president wordt weliswaar niet door
alle Fransen gedeeld, maar een meerder
heid ziet toch heil in het verenigd
Europa waarvoor hij reclame maakt. Het
hand-in-hand van de kleine Mitterrand
en de grote Helmut Kohl in Verdun,
symbolisch voor de Frans-Duitse toena
dering, was voor de Fransen een van de
ontroerende momenten van het septen
nat. Terecht wordt het 'Eureka'-initiatief
(dat de technologische ontwikkeling in
Europa moet stimuleren) op het actief
van de president geschreven.
Zal Frankrijk daarom aan de hand
van Koning Tonton de 21 eeuw binnen
stappen? Zo zeker is de president-kandi
daat van zijn herverkiezing dat het ver
kiezingsprogramma deze keer de kerk in
het midden laat. Hoogst zelden valt Mit
terrand nog uit zijn rol van de man die
alle Fransen wil verenigen. Zo hoopt hij
ook de geschiedenis in te gaan.
Jammer. Met uitzonde
ring van de Vlamingen
spreekt bijna niemand
onze taal. De Afrikaners, de zo
nen en dochters van Paul Kru-
ger, kunnen het een beetje le
zen. Het gevolg hiervan is dat
alleen wij en de Afrikaners uit
het geslacht van Bobbejaan en
Sarie Marijs weten dat wij,
middels de Haarlemmer Lau
rens Janszoon Coster, de boek
drukkunst hebben uitgevonden.
De Vlamingen doen gewoonlijk
net alsof ze dat zijn vergeten,
wellicht om te voorkomen dat
wij door eigen glans worden
/erblind. De rest van de wereld
weet, uit twijfelachtige bron,
dat het Gutenberg is geweest.
Ik vroeg, om het leed nog eens
te peilen, aan een mij bekende
Amerikaanse: Who invented
the art of printing? Het ant
woord kwam snel en meedo
genloos: Gotenburg.
Diefstal, neen roof, van zulk
een voornaam stuk uit ons cul
turele erfgoed, met de zwij
gende instemming van de rest
van de wereld, maakt me ra
zend.
Een niet minder ernstig geval
van culturele plunder is thans,
blijkens een bericht in The
Sunday Times, in gang gezet
door een achtergestelde zwarte
vrouw, Diane Abbott, die na
haar studies aan de Universiteit
van Cambridge - waar de ver
worpenen der aarde sa
menklonteren - lid is gewor
den van het Britse Lagerhuis.
Zij verklaarde in Philadelphia
dat de Britten het racisme heb
ben uitgevonden.
Wij dienen krachtig tegen
deze uitspraak te protesteren.
Opnieuw dreigen we het slacht
offer te worden van ons kleine
taalgebied en lopen we het ri
sico dat alleen wij, en de Afri
kaners, de waarheid kennen.
Want wij zijn het, die het ra
cisme hebben uitgevonden. Dat
de Britten met behulp van het
racisme een groter koloniaal
wereldrijk konden bouwen is
mogelijkerwijs te danken aan
het feit dat hun koloniale doel
stellingen minder verheven wa
ren dan die van ons.
Ik wil hier slechts wijzen op
de aanleg van de grote Postweg
op Java, waar de Indonesiërs
veel aan hebben gehad. Maar
de uitvinders van het racisme,
dat zijn wij. Wij hebben er zelfs
een evangelische onderbouw
aan gegeven, een bijbelse ge
loofwaardigheid. Het waren
ook onze voorouders die de
eerste zwarte slaven naar Ame
rika hebben gebracht. Dat was
een moment van grote histori
sche betekenis.
We moeten voorkomen dat
straks een arrogante Engels
man of een boetvaardige Portu
gees die eer voor zijn land op
eist. Wij en de Afrikaners, de
afgedwaalde broeders die wij
als mede-uitvinders erkennen,
weten meer van het racisme
dan de Britten, die tijdens het
roven de tijd niet hadden om er
behoorlijk over na te denken.
Van alle volkeren op aarde
houden wij (en Bobbejaan cs)
ons het intensiefst met het ra
cisme bezig. We zitten er het
langste in. Wij hebben een
enorme expertise terzake. Wij
kunnen zelfs ruiken waar een
racist een uur geleden heeft ge
lopen. Het was een wijs man,
die in de lelieblanke jaren vijf
tig - toen we ons exclusief met
het racisme in Amerika bezig
hielden - kon zeggen: „Neder
land heeft geen rassenvraagstuk
bij gebrek aan negers". Wij
dachten toen vrij algemeen dat
het pure deugdzaamheid was,
die ons behoédde tegen zulk
een onmenselijke aandoening.
Wij hebben een diep inzicht
in de materie. Als geen and»
proeven wij dan ook de trieste
verlatenheid in het verhaal vac
een vroegere zwarte presidents
kandidaat in de Verenigde SU-
ten, Dick Gregory. Deze astro
naut, die tijdens zijn explora
ties een kwijlend groen go
drocht ontmoette dat iets weg
had van een monsterlijke vlieg
Het sprak aldus: Ik wil niet dat
je met mijn dochter trouwt.
Door Monique Bakker
Vorig jaar werd bij Jannie kanke
baarmoeder geconstateerd. In
werd zij voor de eerste keer gec
en daarna nog een keer in april,
haar baarmoeder werd weggeha
„Ik wilde precies weten wat e.
ging gebeuren. Ik heb om duidei
leg gevraagd. De gyneacoloog
recht in mijn gezicht dat hij geen
om mij het allemaal te gaan u
Zelfs mijn huisarts belde die ma
vragen of hij aan mij uitleg wild
Ook daarop ging de gyneacoh
in."
Nadat de arts het kwaadaardig
bij Jannie geconstateerd had,zei
haar dat ze toch wel veel wi
sexuele contacten moet hebbeq
ook gezien het feit dat ze ge
was.
„Het was alsof ik een klap in
zicht kreeg. Ik ben inderdaad
den, maar ik heb helemaal gee
lende sexuele contacten. En dt
Leiden waar ik nu onder beh
ben, heeft mij verzekerd dat w.
contacten niet de oorzaak zijn
neacologisch kerker. Dit voc
moet maar eens uit de wereld wq
holpen."
Vrouwenartsen zouden volge
Jen op de dr
wen raakt geestelijk zeer ei
de problemen, nadat ze aar.
aan de baarmoeder of eier
[s geopereerd. De psychisc
blemen komen meestal pas
negen maanden nadat de v|
net ziekenhuis is ontslagen"
Door Monique Bakker
Dr. Gerianne Bos-Branolte, i
chologe en psycho-therapeute
Academisch Ziekenhuis in Leii
moveerde op 3 december 198
psychische gevolgen bij vrouwei
neacologisch kanker en de result
psycho-therapie bij die vrou-
helpt vrouwen die na een operat
baarmoeder of eierstokken psy
he problemen zijn geraakt. I
vorm van hulpverlening verrich
Nederlandse begrippen uniek w
Dr. Bos meent dat de problem
operatie voor een deel veroor
den door onbegrip in de naa^
wng van de patiënte. „Zo'n vro
vaak te horen: Je moet blij zijn
nezen bent. De vrouw wil p,
aar verdriet te verwerken, n
omgeving wil niet met haar pr
verdriet wordt dus een stil verdl
ulp kunnen ze nergens naar
huisarts kan ze niet helpen. Die
vrouwen vaak door naar het
waar M er ook geen raad mee i
met kan
het eng. Net als u
e omgeving van de vrouwen'