TOON HERMANS GENIET VAN HET KLEINE GEÏMPROYISEER:
I
door dirk uellenga
Wat een weelde!
Tineke houdt op
met ontbijt-tv
TERDAG
RIL 19881
ZATERDAG 9 APRIL 1988
artbeeld
zalm
'a"eelHl„ T?lan- Pat ik iets
Geploeter
Hartoperatie
Niet eeuwig
Betere wereld
Mistige fase
Verwondering
Versjes
Respons
Het succes gaat onze stoutste dromen
ver te boven. Het is geweldig om deel
uit te maken van de geschiedenis van de
tv"
Leonard Katzman, producer 'Dallas'
DE STEM^
Nooit meer zo'n
show'
kwam de commandant
kerstcadeautje voor
een kabel vanuit de ka-
ie doortrekken", vertelt I
oe kan Albina ooit weer
„Ik weet het niet. Mis-
dkkelingshulp uit Neder-
laar alstublieft hoe hard j
hebben." En wie heeft
a verwoest? „Ik weet het
riet bij", luidt het veilige
en vinden we een tweede i
unilie. In een totaal leeg-
erder in behoorlijke staat f
etje aan de rand van de i
touw Wong en haar kin-
lust bij. „Wij zijn in ja-1
imen. Maar we moeten
t nog krijgen. Onze zoon j
bananen met Frans
ijgen 50 gulden per weeli,
elke maand een voed
de Pater Albrink Stich-
t veel voor zes personen.1
it we nodig hebben is j
er. En het tweede wat we
andere mensen die terug
d om ons weer te gaan af-
nilitairen. De jongen mei
de borst tuurt naar de
e rivier, waar de stad San
in de avondzon. „Daar is
n en croissants", zegt
aar begint morgen ook de j
assen de Surinaamse rege- j
e Brunswijk, zeggen wij j
ed. Er moet een einde ko-
trijd. We hebben nu toet
Suriname. Waarom zou j
met vechten?"
Toon, de laatste
overlevende uit het
tijdperk van de le
gendarische Grote
Drie (Kan, Sonne-
veld, Hermans) is op
71-jarige leeftijd
weer terug op de
planken. Niet zo pro
minent als voorheen,
maar toch: Toon is er
weer. De afgelopen
week probeerde hij
samen met zijn zoon
Maurice en zangeres
Gemma van Eek een
nieuwe show uit in
Sittard, Kerkradeen
Heerlen. Het enthou
siasme van het pu
bliek deed de grij
zende Hermans
zichtbaar goed. Uit
rustend van zijn suc
ces vertelt de clown
entertainer en filo
soof over zijn lief de
voor Limburg, thea
ter en'de mensen'.
Over verwondering
en wonderen, over de
ups en de downs van
het ouder wordende
kind.
Toon Hermans: „Nu is iedereen bekend en dat komt echt door de televisie hoor."
or Ray Simoen
igs het Heilig Hartbeeld
s blijven staan voor de toll
n kerk. Als we Albina uil
ken we in een steegje een
Hij is 'Pension Oom Ja®
imen. En hij moet een van
olen zijn die de terugkeei
heeft aangedufd. We spre- y
maar hij blijft schuw op een
en kijkt naar de grond,
jn verhaal wel eens willen
lij wil niks zeggen", stelt i'
uit Nederland vast. R°)i
ig glimlachen om zulk een,
isme. „Wat hij wilde zeggen
:straald", zegt de chauffer
:rs zet naar Paramaribo.
|„Een voorstelling in het Limburgs
zou ik nog graag eens willen doen.
Dat klinkt toch zo ontzettend
nooi. Vooral het Maastrichts.
jèaaankdat klinkt fantas-
sch. Het wordt wel een lange
voorstelling, maar zeker een me-
llodieuze. Let maar op het Neder
landse woord lang, dan weet je
hoe kort dat allemaal is."
Limburg brengt de geur van vlaai en
de dreun van de deksels met carnaval.
Toon Hermans zit onmmiddellijk op
zijn praatstoel.
„Ik zal nooit vergeten dat ik een jaar
of zes geleden met een groep carnaval
vierde in Maastricht. Ik had twee van
die deksels bij me en ik geloof dat ik
honderd miljoen keer met die dingen
pp elkaar heb geslagen. We waren al
lemaal verschrikkelijk toegetakeld.
1 ook, ik zag er beestachtig uit. Maar
r vind dat heerlijk hè. Als je dat
[iedereen aan het verstand zou kunnen
brengen, hoe heerlijk dat is om lekker
"nee te deinen met die kleurrijke
nensen allemaal.
Wat me het meest is bijgebleven,
dat we een straat ingingen en opeens
"tilstonden voor een beeld, dat ik nau
welijks kende. Dat was het beeld van
Dlterdissen. Die kinderen klommen
er toen op en pakten die man om de
hals. Dat was zoiets moois. Dat had
iets van een naïviteit en lievigheid dat
er echt door ontroerd was. Daar
eekt toch een bepaald gevoel voor
Taditie achter."
„Ik woonde toen in de Stokstraat en
s ik met uitging met carnaval, dan
vam dat allemaal langs mijn raam.
Vooral s nachts was dat mooi als de
laatste uit het café langs kwam en je
hoorde die laatste galm. Zo'n kreet
Jiver dje steentjes, zo mooi vol melan-
uiohe en eenzaamheid, geluk en zat-
AU® zat in die laatste kreet,
s heb het zo vaak nagedaan."
En door het chique hotel galmt de
ec imitatie van een dronken
Jf Ijk*01 een nachtelijke straat.
riKt °P "it zijn kleine show en zegt
r®ontschuldigend: „Ohje wilt mis-
u®n lets anders weten?"
naar een landelijk dag-
ton' v k°P 'Toon is weer herre-
nVerzinkt in gepeins en legt de
ant misprijzend terzijde.
of ik dood te" ee-
lioer óf s bekende geouwe-
Waari 6611 bekende man bent.
vat k emaal niks aan kunt doen,
wL,, ma,al H"*5 bijzonders is.
cho rl^a?r enkel be meest spasti-
ntmoowleSA<?P krijg, als mensen me
an hi,Iff 'k iets anders ben
s i]ks, dat is mijn hele leven al
Het gesprek komt nu in wat serieuzer
vaarwater, het reepje snor plooit zich
niet meer zo komisch. Nadat hij jaren
zelf in kleine zaaltjes in boerendorpen
geploeterd en geschaafd heeft aan
zijn métier, hindert hem de instant
bekendheid van de beeldbuis-gezich
ten.
„Iets wat me ontzettend intrigeert
is hoe bekendheid en bekwaamheid
tegenwoordig door elkaar lopen. Nu
denken ze dat bekendheid hetzelfde is
als bekwaamheid. Toen ik pas begon
moest je nog een bepaalde bekwaam
heid hebben om aan de bak te kunnen
komen en bekend te worden. De me
dia hadden toen nog niet hun verte
kenende macht. Van een goed dok
tertje zeiden ze: dae in Munsterge-
laen, da's 'ne gooie, dae kent 't good.
Nu is iedereen bekend en dat heeft de
televisie echt gedaan hoor. De men
sen, die alleen maar zeggen wat er
komt op de televisie, die gaan het land
in en verhuren zich voor ƒ5000 per
avond, gewoon om de modeshow aan
elkaar te praten.
Nou kan ik toch wel iets hè? Niet
veel, maar ik kan nog wel iets. Ik zit
al 50 jaar in dit vak. Maar dat iemand
nog helemaél niets kan en dan toch
nu totaal bekend wordt, dat gaat er
bij mij niet in. Iedereen, die zijn smoel
op dat kastje laat zien kan een jaar
later een one-man-show beginnen."
„Ik had dat geploeter niet willen mis
sen. Ik ben er blij om dat het zo gelo
pen is. En mijn zoon Maurice, die nu
15 jaar meeloopt in dat vak, die heeft
ook alles gedaan: lichten, regie bij de
televisie en vloeren geveegd. Nu staat
hij dan te zingen. Het is aan hem te
zien dat het dit zijn wereld is gewor
den.
Het resultaat is er nu. Het is niet
bewust zo gepland. We hebben 't in
eens tijdens de repetities ontdekt. De
muzikanten zeiden: waarom laat je
die jongen niet zingen, hij heeft een
mooie stem. Zo is het begonnen. Er is
iets in je lijf, een uitstraling. Je hebt
die of je hebt hem niet. En Maurice
heeft een buitengewone sterke aan
wezigheid. Dat merk ik aan het pu
bliek. Mensen pakken hem na tien
minuten. Hij heeft ze op zijn hand.
Dat is geen verdienste, maar een na
tuurlijke gang van zaken. Als je het
niet hebt, kun je je gek zingen, rot
studeren, dan lukt het je nooit."
loof ook dat ik het welletjes vind. Ik
weet niet wanneer. Ik weet nooit
wanneer. Heb mijn hele leven nooit
geweten wanneer."
De nieuwe show, waarvan de try-outs
gehouden werden in Sittard, Kerk-
rade en Heerlen, zijn niet opgezet om
zoon Maurice alleen te leren optreden,
zegt hij met nadruk.
„Ik heb natuurlijk geen zin om hier
eeuwig mee door te gaan. Ik heb nog
wel iets in mijn hoofd wat ik ga doen,
maar ik ga nooit meer zo'n grote show
doen met 15 man op de weg. Dat is om
te beginnen onbetaalbaar. En ik ge-
Na een hartoperatie was het een tijdje
stil rond Toon. Maar nu is hij er dan
weer. Wat is de reden voor deze come
back op 71-jarige leeftijd?
„Theater is het belangrijkste in
mijn leven. Het ontspant me ontzet
tend. En als je het zolang hebt gedaan
krijg je toch heimwee naar mensen.
Ik heb het theater altijd beschouwd
als een ontspanning. Zoals andere
mensen naar het café gaan zo ga ik
naar het theater. Een beetje lol en
flauwekul trappen en dan ga ik weer
naar huis. Overdag doe ik heel andere
dingen. Met andere mensen gezellig
genieten, dat heb ik nodig. Dat houdt
ook in dat die hele kritiek me hele
maal niets doet.
Zo'n meneer, die het allemaal gaat
analyseren en verklaren waarom dat
allemaal zo leuk was, da's toch hele
maal niet nodig. Da's toch luguber.
Laat die optredens maar allemaal zo
klein blijven en zo flexibel en geïm
proviseerd. Daarom improviseer ik
altijd zo op het toneel. Ik wil ook nooit
hetzelfde doen. Iedere avond is als het
ware een try-out. Ik kan niet als een
machine iedere dag aflopen. Ik moet
zin hebben en we moeten kunnen la
chen."
Zonder een zweem van sentimenta
liteit: „In zekere zin is het toch een
vorm van liefde, hoe theatraal dat ook
mag klinken. Maar het woord liefde
klinkt al gauw theatraal omdat het
bijna nooit in de ware zin van het
woord wordt gebruikt in deze tijd. Als
je het uitspreekt ben je tegelijk een
dominee of een sentimentalist."
Zijn woorden doen wat prekerig aan,
de ogen hebben inmiddels hun
pretglans verloren. Toon is serieus.
„Er is ontzaglijk veel liefde. Maar dat
durft niemand te zeggen omdat we
dan versleten worden voor week of
zwak."
De handen worden gevouwen en de
ogen kijken door de dakkapel naar
buiten. Groen licht valt naar binnen.
„Er zijn zeker tekenen die erop wij
zen dat we op weg zijn naar het goede.
Na de tweede wereldoorlog is het toch
steeds maar beter geworden. Toen ik
de kop van Gorbatsjov voor de eerste
keer zag, zei ik tegen mijn vrouw: de
wereld wil veranderen. Er zijn wer
kelijk tekenen. Dat zie je ook aan de
kinderen en kleinkinderen. Als ik nu
mijn kleinkinderen zie, dan zie ik
hoeveel die anders zijn dan ik zelf
was. Daar zie ik toch iets in van een
heel nieuwe wereld. Een betere we
reld."
Heeft die bypass en uw ziekte uw vi
sie op uw leven veranderd? Heeft het
ook in uw werk doorgespeeld?
„Ik geloof het wel" zegt hij half
fluisterend. Het gefriemel aan een
koekje houdt op. „Je hecht meer aan
dingen die je blijdschap geven. Aan
genegenheid bijvoorbeeld. Ik geloof
dat ieder mens uit iedere impasse
enorm veel moed, wijsheid en kracht
haalt. Daar dienen die dingen voor.
Als het altijd op een lijn ging zou het
veel treuriger zijn dan met die ups en
downs. Dat is leven. De ups horen bij
de downs."
Toon raakt aan een van zijn stok
paarden. „Geluk, dat voel ik als ik
aan het schrijven ben. Geluk moet je
niet als één geheel beschouwen maar
als honderdduizend kleine dingetjes.
Wonderen hebben zijn leven evenzeer
bepaald als de 'putten', waar hij vaak
in is geraakt. Vooral de crisis tussen
zijn 50e en 60e staat hem nog goed
voor ogen. En Toon zou zichzelf niet
zijn als hij ook daar niet een wonder
inzag en de woordspeling niet zou op
zoeken.
„Toen had ik 't gevoel dat ik door een
mist heen moest. Tja, een erg mistige
fase. Dan denk je: ik kan niks meer,
ik heb nog een paar jaar te gaan.
Maar het is toch de mooiste fase van
je leven. Een fase, die treurig lijkt en
tegelijk een triomf is."
Goed eten, drinken en een vriend,
zoals hij in een van zijn versjes zegt,
willen dan nog wel eens helpen.
„Ik had een goeie vriend, die had
dat goed door. Ik ben drie weken bij
hem geweest en ik kwam daar 16 kilo
aan. Hij liet me eten als een varken en
van dattum (maakt pimpelend ge
baar), zodat ik elke avond strontzat
naar mijn bed ging. Maar ik kwam
toch mooi uit die mist Een paar
maanden later had ik een volkomen
vernieuwde blik op alles. En je staat
versteld later, alsof je altijd achter
matglas hebt gekeken. Alles was weer
doorzichtig geworden."
Ouderdom brengt vaak heimwee
naar de geboortegrond. Gaat u terug
naar Limburg?
„Nee, heimwee naar mijn geboorte
grond heb ik niet. Dat komt natuur
lijk omdat ik te lang ben weggeweest.
Wel gehecht aan mijn geboortegrond
hoor, maar da's iedereen. De vent, die
zingt van 'I left my heart in Sweijk-
huizen' net zo goed als de vent, die
zingt 'I love New York'. De mens is
net een konijn, gehecht aan het hol
letje, waar hij uitgekropen komt. Dat
heeft niets te maken met je verstand,
maar alles met je ziel.
Wat brengt de toekomst voor een
71-jarige?
„Ik weet nog niet hoe het zal gaan,
ik ben nog jong hè, dus misschien als
ik tachtig ben, wie weet," grinnikt hij.
Hebt u wel spijt over iets dat u niet
gelukt is?
- foto frans welters
„Nou, als ik terugkijk op mijn leven
is er aleen maar verwondering, dat
het zo gelopen is. Ik begrijp er niets
van, geen barst. Ik ben zoveel mislukt
en ook zo vaak. En ik heb ook zoveel
dingen goed gedaan dat ik niet meer
bijhoud wat goed en fout is gegaan. Ik
doe. En daar is alles mee gezegd. Ik
doe wat ik wil en wat mijn impulsen
mij ingeven. Er hoeft niemand meer
te zeggen of ik goed of slecht ben. Om
te beginnen ben ik goed, want ik ken
mijn vak. En als een ander dat niet
goed vindt, vind ik dat best. Dan moet
hij naar een ander gaan kijken die hij
wél goed vindt. Zo simpel is dat.
Naar de tv ('dat altaar van onbe
nul') kijkt hij amper. Intellectualiteit
zegt hem niets. Wel boeken over filo
sofie. Vooral de Grote Ziel uit India,
Gandhi, roert hem enorm. „Van
Gandhi, die dezelfde gevoelens heeft
over het leven, heb ik veel geleerd.
Maar Gandhi was van een dienaar
van zijn volk. Ik ben maar een klein
klootje."
Wat vind u van al die mensen, die
het geloof voor ons moeten vorm ge
ven? Hebt u veel vertrouwen in men
sen als Gij sen en de paus?
„God is veel te groot voor een be
paalde gemeenschap of groep. Ik her
ken in de kerk een signaal van leven
van Christus, maar meer niet. Maar
dat signaal kan ik op een landweg of
in de Vogelstruys vinden. Voor die
God hoef ik niet naar de kerk.
De weg naar God loopt via het we
reldwijde, het kosmische. Niet via het
bisdom Roermond. Dat is maar een
zandkorreltje op de eeuwigheid van
het geloof. Je moet, als je over God
spreekt, proberen het allemaal veel
groter te zien. Dan moetje aan de hele
santekraam denken en niet aan een
meneertje, of die nu Gij sen of Kneu-
termans heet.
Van dat geloof getuigt hij vaak in zijn
goed verkochte boeken. Geen litera
tuur volgens mensen die zich kenners
wanen. Hindert dat niet?
„Mijn versjes zijn kleine opmer-
kinkjes. Ik schrijf ze voor het volk,
bepaalde gedachtetjes. Verdere pre
tenties hebben ze niet. Wat ze van
mijn versjes zeggen, interesseert me
nooit. Wie zegt dat het niks is, moet
het niet lezen."
Hij denkt net zo over zijn liedjes:
„Ja god, het zijn zeepbelletjes,
deuntjes, melodietjes. Die moet je ook
niet zo vaak repeteren. Ach het wag
gelt en wiebelt zo'n beetje. Dat moet
je ook zo laten. Ik ben geen man die de
wereld gaat verbeteren of scherpe op
merkingen maakt over het leven. Ik
ambieer dat ook helmaal niet. Dat
moet je ergens anders doen, niet in
het theater. Voor mij is een entertai
ner een vent die de zaak aan het la
chen maakt en kleine leuke dingetjes
zingt, die smaken als een koekje."
Je voelt je als kijker een stuk rijker. Sinds maandag hebben
we er een kanaal bij en op de drie Nederlanden zijn zoveel
nieuwe dingen te zien dat je je een soort Kuifje in
Wonderland voelt. Wat een zendtijd, wat een
mogelijkheden, wat een weelde!
Het is alsof zendtijd geen cent meer kost. Maandag mocht
Elco Brinkman na de officiële opening van Nederland 3 zelf
een programma presenteren. Hij stond op een boot en
wandelde door Leiden en mocht van de NOS-leiding net zo
vaak 'eh' zeggen als hij wilde. Hij wordt zo'n beetje
gepresenteerd als de weldoener die ons eh Nederland eh 3
heeft geschonken en daarom had hij eh waarschijnlijk het
recht zoveel clichés over zijn stad te vertellen, dat de
aflevering van 'Ontdek je plekje' over Leiden (vrijdag)
volkomen overbodig werd.
Uren heeft Nederland 3 over voor voetbal, ook al worde)
wedstrijden niet uitgezonden. Op Tweede Paasdag ging
Engelse wedstrijd niet door en woensdag kréaqq wp Aj
niet te zien, maar Tom Egbers hield het jhöófqp^béli Dar
maar een documentaire herhalen en wat ujtis
weinig beoefende sporten geven. "t,
Cultuurzoekers en zeker Jan Blokker en deijfffish', diejjaltijd
hebben gepleit voor een cultuurnet, hebben al de eers
teleurstelling te verwerken gekregen. De film 'Vroegi
dood' met Jasperina de Jong moest wijken voor het
voetbalgeweld. Nederland 3 kreeg in de eerste' week
uitgelezen kans het Grote Publiek te trekken en niet
boeiende wedstrijd Real-PSV kon men móqitèloos sci
Voetbalcommentator Theo Reitsma is ëen toonbeeld
rust vergeleken bij de opgebonden Evef
Poelmann, maar hij was naarjvjadridgi
huiswerk te doen. Spaanse namen spral
Michel moet je niet op z'n Engels uitspn
van invaller Llorente had hij toeh moeteri weten d;
dubbele L in Spanje een J worcft «Blijkbaafcluisteri
goed naar de Spanse verslaggevers óm tffirrrjieen, 1
gebruikte ook redelijk vaak het wooriredelijk. Acl
zijn maar kleinigheden op een net dat eigenlijk noi
verkeert in de pioniersfase.
De Journaals zien er gestructureerd en profession'
in het nieuws van half elf zit zelfs een economisch
Harmen Siezen is nu de grijze eminentie in de
Journaalstudio geworden. Toen de uitslag van Olympique-
Ajax in het Journaal werd getoond, deed hij de kijkers voor
hoe je je ogen moest sluiten als je die uitólag nog niet wilde
weten. Eerder was hij al geïnterviewcMfï 'TV 3', het nieuwe
programma vóór acht uur, dat een aardige aanwinst kan
worden.
Het nieuws kwam de NOS in de eerste week van Nederland
3 te hulp, ook al was het dramatische en trièst.
Donderdagmiddag was er een extra uitzending over de
zaak-Heijn en 's avonds zullen de Journaals druk bekeken
zijn. Diezelfde dag bleek echter ook dat de Nederlandse tv,
ondanks alle nieuwe mogelijkheden, tekort kan schieten.
Geen van de drie netten had donderdag een
actualiteitenrubriek en de omroepen namen ook geen
maatregelen om het avondprogramma aan te passen en
achtergrondinformatie over het brandende nieuws te
brengen.
De VARA verving Goedele niet voor een actuele uitzending,
de AVRO maakte op Nederland 2 geen ruimte voor een
extra 'Opsporing Verzocht', zoals in december, en
Nederland 3, het net waarop toch alles mogelijk is, bleef
zich met andere zaken bezighouden. We moeten kenelijk
nog leren hoe we met onze kijkweelde om moeten gaan.
ris
gn Napel eh
aan zonder kijn
jij verkeerd Uit.
ken en bij dé naam
feen
Tineke, weer naar de middag.
Van onze rtv-reactie
- foto anp
HILVERSUM - Tineke houdt na dit seizoen op met
haar tv-ontbijtshows voor Veronica. Het komend
najaar gaat zij voor die omroep elke zaterdagmiddag
een 'onderhoudend en informatief' programma ma
ken over eten en drinken. De ontbijtshow wordt dan
voortgezet met andere presentatoren, Rolph Pagano
en (waarschijnlijk) Simone Wiegel.
„Ik had gehoopt dit hele seizoen elke week ontbijt-tv te
kunnen maken, maar dat bleek niet mogelijk te zijn door
gebrek aan zendtijd en aan geld. Het was gewoon te hoog
gegrepen. Zo'n programma is toch vrij ambitieus, omdat
wij ons eigen nieuws maken en daarvoor heb je nogal wat
medewerkers nodig", aldus Tineke.
„Ontbijt-tv is leuk, maar het was wel vervelend dat ik
het tot deze week maar een keer in de drie weken kon doen.
Daar werd ik gek van. Zelfs de fanatiekste kijker raakt
dan op een gegeven moment van slag af. Want als die za
terdags wakker wordt, denkt die: 'Is Tineke nou wel of niet
vandaag?"'.
De vraag of de lage kijkcijfers op de zaterdagochtend haar
naar de middagtelevisie hebben teruggedreven, beant
woordt Tineke ontkennend: „Ik heb het wel op willen zet
ten, maar ik wilde er niet altijd aan vast blijven zitten. Bo
vendien weet je van tevoren dat je 's ochtends minder kij
kers trekt dan later op de dag. We hebben dit seizoen als
record bijna een half miljoen kijkers gehad, maar de res
pons is inderdaad veel geringer dan op de shows die 's
avonds werden uitgezonden. Toch zie ik zeker mogelijkhe
den in ontbijt-tv, net als Rob Out (directeur van Veronica,
red.) trouwens. Dat is in het buitenland wel bewezen, maar
dan moet er vijf dagen per week een uitzending zijn. Vero
nica wil dat ook wel, maar ik denk dat dat pas kan als we
commercieel worden".
Veronica zet deze week een klein stapje vooruit in de ge
wenste richting. Na de invoering van Nederland 3 wordt de
freqentie van de ontbijtshows vanaf vandaag opgevoerd
tot eens per week. Dat blijft ook volgend seizoen zo, maar
dan zonder Tineke.
