UITBLAZEN
Strijd om de 'Generale' in eindfase
[a 211 dag
[EUN-VERDA
je Stem com r
Onthutsend
Perreweps
perewesp
DE STEM ACHTERGROND VRIJDAG 8 APRIL 1988
ëvën
-DESTEM-
BELGISCHE 'OUDE DAME' VOLGENDE WEEK MET BILLEN BLOOT
Afmaken
Ziekenhuis
als garage (2)
PAPIER
VOOR UW PEN
SDI
)ESTEMBINNENLANC
JREDA - 'Aardig en intellige
iFerdy) E. heeft gekend.
kortsluiting
L]
TERREWEPS slaat
nergens op. De zich
van dialect bedie
nende autochtonen van
Oosterhout-Dongen en
omgeving zitten dus fout.
Ook de aanhangers van de
theorie dat perreweps van
pèèrdewesp komt hebben
hoogstwaarschijnlijk ongelijk.
Mijn eigen bedenksel over de
middeleeuwse, rondreizende
barbier-geneesheer als bron
van het woord perreweps,
wordt door verschillende lezers
aan de kant geschoven, in en
kele gevallen zó overtuigend
dat ook de Latijnse benaming
voor de 'gewone' wespen, Para-
vespula vulgaris respectievelijk
germanica, zal moeten verval
len als oorsprong van onze per
reweps. Jammer.
Mijn verhaaltje over die
middeleeuwse 'marktdokter'
was geïnspireerd door een boek
dat ik pas gelezen had en dat
zo'n dokter als hoofdpersoon
heeft. Het speelt in het nog pri
mitieve, Angelsaksische Enge
land, in het midden van de
elfde eeuw en gaat over een
jongen die als wees bij een
rondtrekkende kwakzalver te
rechtkomt en dan ontdekt dat
hij de gave heeft mensen te ge
nezen. Hij neemt levensgevaar
lijke risico's om in het Perzi
sche Isfahan geneeskunde te
kunnen gaan studeren. De ge
weldige voorsprong die hij daar
opdoet leidt er, na zijn terug
keer in Londen, alleen maar toe
dat hij van een soort ketterij
wordt beschuldigd en naar de
Schotse Hooglanden moet
vluchten. (De heelmeester door
Noah Gordon. Uitgeverij Lui-
tingh).
Mijn theorie was dat mid
deleeuwse geneesheren bij het
behandelen van wespesteken
zich het latijnse 'paravespula'
heten ontvallen en dat de pa
tiënten dit woord op de duur
overnamen en verbasterden tot
perreweps. Dat kan alleen al
niet, aldus L.M. Bouten uit
Oosterhout, omdat de Latijnse
naam Paravespula daarvoor
veel te jong is. De naam is be
trekkelijk kort geleden ge
vormd, „vermoedelijk op grond
van gewijzigde inzichten over
de systematiek van de wespen.
Voordien", zo gaat Bouten ver
der, „was de Latijnse naam ge
woon Vespa vulgaris."
Bertus de Vree uit Rijen,
oud-corrector van deze krant
en een op de redactie destijds
terecht gevreesde kei op taalge
bied is er eens breed voor gaan
zitten. „Het is verkeerd ervan
uit te gaan dat het woord uit
het Latijn komt", schrijft hij.
„Men heeft in het Germaans
wel meer woorden die bijna een
zelfde structuur hebben als het
Latijn, Romaans, Gallo-Ro-
maans en het Oudfrans ook
kennen. De wesp is er een voor
beeld van: wepsa (Germaans),
vespa (Latijn), gwespa (Ro
maans) en guêpe (Frans)."
Na ook de Romaanse talen
en het moderne Frans (terre-
dan wel guêpe) te hebben geëli
mineerd als mogelijke oor
sprongen van de perreweps,
rest De Vree alleen de moge
lijkheid dat perreweps „een ge
woon dagehjks woord uit het
WIM KOCK
Germaans is." Dan gaat de
Vree een stap verder om te ko
men waar we wezen willen:
„Als we te werk gaan volgens
analogie is het onmogelijk dat
perreweps van pèèrde- komt.
Vergelijk alle samenstellingen
met pèèrde-. Nergens gaat de
'd' verloren. Er blijft geen an
dere mogelijkheid over dan dat
de perreweps een perewesp is."
De verwisseling van 'p' en
't' (terreweps) ontstaat volgens
de Vree bij onzorgvuldig ge
bruik van het woord heel ge
makkelijk doordat de plofklan-
ken 'p' en 't' qua vorming zo
dicht bij elkaar liggen. Volgens
De Vree heeft het woord perre
weps „een eigen (historische)
Germaanse ontwikkeling on
dergaan en is het niet beïnvloed
door welke Romaanse taal dan
ook." Benamingen van dieren,
werktuigen, voorwerpen etc.,
die een belangrijke rol speelden
in het dagehjks leven van de
plattelandsbevolking hadden
een grote kans te overleven,
zelfs nadat een andere taal als
algemene voertaal was gaan do
mineren. In dit verband wijst
De Vree op het frappante ver
schijnsel dat in het dialect zelfs
de 'ps' van het Germaanse
woord wepsa bewaard is geble
ven. Volgens hem kunnen we
de 'sp' van wesp beschouwen
als hypercorrect, zoals kaai
kade moest worden en rauwe
ham soms ruwe ham.
Hebben we nu de oorsprong
en de betekenis van perreweps
gevonden? De Vree is zeer reso
luut in zijn conclusie:
- Perreweps is een eigen Ger
maans woord;
- het heeft een eigen fonetische
ontwikkeling;
- door analogie is bewezen dat
het woord de betekenis heeft
van perewesp en niet van paar-
dewesp.
Ik kan tegen zijn redenering
en conclusies niet op. Wie wel?
Nog steeds heb ik de verkla
ring niet gevonden van het
woord singoren in de talloze
'fantasiegerechten' waarmee
kinderen werden afgescheept
die vroegen wat ze te eten kre
gen. H Oerlemans uit Dongen
denkt me op weg te helpen met
de uitdrukking die zijn moeder
daarvoor had: Husse mee samo-
ren. Ik word er niet wijzer door
helaas. Bij G. van Herpen uit
Breda aten ze vroeger thuis
knollepotte-megaosie en bij H.
de Vooght uit Oosterhout stront
mee stripkes en rooie ripkes.
Eigenaardig is de tekst
waarmee bij De Vooght de
maaltijd werd afgesloten, alvo
rens het dankgebed op te zeg
gen: „Het heeft gesmaakt en
d'r zal geen zand meer afgaan."
De Vooght zelf kent de beteke
nis van deze uitdrukking niet.
Ik ook niet. Wie kent haar wel?
Even Uitblazen,
4800 MB Breda.
Postbus 3229.
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIINIIIIIIIIIIF.
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans-hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176 Telefax 076-236405.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Telefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363,4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023, 4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen bij vooruitbetaling te voldoen:
24,90 per maand; 71,85 per kwartaal of 279,15 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van resp. 1,- per maand,
1,90 per kwartaal, f 7,60 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor posttoezending geldt een toeslag. Losse nummers: ma. t/m zat. J 1,25.
Service-afdeling abonnementen: 076-236472, ma. t/m vrijd. 8.30-17.00 uur.
Heeft u de krant niet ontvangen 7 Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Centrale reclame-afdeling 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur en
zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
„DALLAS zonder vrou
wen". Zo noemt Etienne
Davignon, directeur en
top-woordvoerder van
de Generale Maatschap
pij, de nu al drie maan
den durende machtsstrijd om de grootste
superholding van België.
Sinds de Italiaanse industrieel Carlo De
Benedetti op 18 januari de top van de 'Ge
nerale' inlichtte over zijn plannen om eer
ste aandeelhouder te worden, zijn de mil
jarden inderdaad over tafel gevlogen.
Een buitengewone algemene aandeelhou
dersvergadering aanstaande donderdag is
de voorlopig laatste aflevering in het feuil
leton. Dan moet de 'oude dame' met de bil
len bloot, en zal blijken wie er écht de baas
is in België.
Door Frans Boogaard
CARLO De Benedetti, de
Italiaanse industrieel die
in één klap heel België
wilde opkopen, kan in een
opzicht tevreden zijn, zelfs
als aanstaande donderdag
blijkt dat hij niet de groot
ste aandeelhouder van de
Société Générale is.
Van wat hij nog maar een
aantal weken geleden een 'in
geslapen boeltje' noemde, een
holding zonder veel creativi
teit, waar het zaken-doen
vooral als een lastige bijkom
stigheid werd gezien, is in
Brussel niets meer terug te
vinden. Op het hoofdkantoor
van de 'Generale', pal tegen
over de ambtswoning van de
missionair premier Wilfried
Martens en met als naaste bu
ren het parlement en het ko
ninklijk paleis, heerst nu een
sfeer van koortsachtige be
drijvigheid. Leden van de
Raad van bestuur, adviseurs,
juristen, afgevaardigd be
stuurders en kantoorperso
neel werken zich uit de naad
om de buitengewone aandeel
houdersvergadering, die sta
tutair op die plaats moet wor
den gehouden, tot in de
puntjes voor te bereiden.
Meer dan 160 jaar lang was
het 180 zitplaatsen tellende
auditorium op de beneden
verdieping voldoende om de
toeloop van belangstellende
aandeelhouders op te vangen,
maar donderdag wordt dat
moeilijker.
Hoewel er niet veel kleine
aandeelhouders meer zijn, en
een paar andere zeker verstek
zullen laten gaan - koningin
Beatrix bijvoorbeeld, en ko
ning Boudewijn, alsmede de
Zaïrese president Moboetoe,
van wie overigens wordt be
twijfeld of hij nog aandelen
heeft - wordt voor de 'verga
dering van de eeuw' een onge
kende drukte verwacht.
Daarin namelijk moet de ont
knoping plaatsvinden van
wat het Amerikaanse zaken
blad Business Week zonder
aarzelen omschreef als 'de
grootste strijd om een onder
neming, die Europa ooit heeft
meegemaakt'.
Té lang misschien voor bui
tenstaanders, maar zeker niet
voor geïnteresseerde Belgen,
die ongeveer met zijn tien
miljoenen zijn, heeft het
drama rond de 'Generale' zich
voortgesleept. In een duize
lingwekkend machtsspel met
steeds weer nieuwe ontwik
kelingen op de Brusselse
Carlo de
Benedetti
(rechts) samen
met minister
van Financiën
Eyskens - fotoanp
beurs, tactische zetten en te
genzetten en juridische trou
vailles, hebben de twee voor
naamste tegenspelers, De Be
nedetti en zijn Franse holding
Cerus, en het Franse Suez
rond wie de 'oude' Generale-
leiding zich heeft gegroe
peerd, miljarden op tafel ge
legd. Naar schatting De Bene
detti een kleine 4 miljard,
Suez iets minder dan de helft.
Niet alleen voor 'kleine'
mensen, maar zelfs voor 'klei
ne' ministers van Financiën
als Ruding en Eyskens zijn
dat bedragen die tellen. Het
'spel' rond de Generale is dan
ook van het begin af het spel
van het kapitaal geweest, van
de grote cijfers. Van koers
stijgingen die de beursnote
ring van het Generale-aan-
deel uiteindelijk tot het vier
voudige opjoegen, van de ver
handeling op en buitenom de
beurs van soms vier, vijf mil
joen aandelen op één dag.
België even als navel van
de financiële wereld, met
plotseling de Brusselse beurs
prominent in de kolommen
van gerenommeerde bladen
als de Wall Street Journal,
Newsweek en Business Week,
die normaal koning Boude
wijn in Denemarken zoeken
en de Belgische regering in
Amsterdam. Zó hoog gingen
de golven en zó on-Belgisch
was de omvang van de strijd,
dat zelfs een financiële
krachtpatser als André Ley-
sen, die zich ooit in een over
moedige bui 'de Belgische De
Benedetti' noemde, met zijn
hele Gevaert-holding maar
een paar dagen mocht mee
spelen. Na die paar dagen,
waarin Leysen met eigen en
vreemd kapitaal probeerde de
'Generale' voor België te be
houden, kocht De Benedetti
hem uit.
In het hele Generale-drama
is Leysen de enige die tot nu
toe tastbaar winst heeft ge
boekt. De 'redder' van België,
die dit verscheurde, maar
daarom niet minder mooie
koninkrijk uit de klauwen
van die Italiaanse geldwolf
zou houden, ontpopte zich op
een strategisch moment tot
'raider' (iemand die met een
rücksichtsloze aandelenhan
del veel geld verdient). Leysen
af door de zijdeur, maar voor
lopig is hij wel de enige die
aan het Generale-drama ruim
192 miljoen heeft verdiend.
Er zijn er die hun principes
voor minder verpatsen.
Voor de Generale Maat
schappij, die begin vorige
eeuw door Willem I werd op
gericht om de ontwikkeling
van de industrie te bevorde
ren en de al te voorzichtige
bourgeoisie daarvoor risico
dragend kapitaal uit de zak te
kloppen, kwam de 'overval'
van Carlo De Benedetti begin
dit jaar als een complete ver
rassing. Vorig jaar, toen er al
wat beweging zat in de Gene-
rale-aandelen en voor het
eerst geruchten opdoken over
een 'geheimzinnige koper',
dacht Generale-gouverneur
René Lamy aan iedereen, be
halve aan Carlo De Benedetti,
die hij op dat moment nog als
'vriend' betitelde. Maar toen
de Italiaanse Olivetti-topman
op 17 januari de Raad van Be
stuur van de Generale meldde
dat hij 18,6 procent van het
aandelenkapitaal in handen
had en van plan was een
openbaar bod uit te brengen
op nog eens 15 procent, bracht
Lamy zijn gevoelens voor
deze 'roofvogel en imperialist'
met heel wat minder warmte
naar buiten. „Met termen die
op het Kremlin allang voor
bijgestreefd zijn," zo zou De
Benedetti een dag later alle
beledigingen aan zijn adres
samenvatten.
De Italiaanse industrieel,
beter toegerust om de media
te bespelen dan Lamy en Da
vignon, trok zich met een
flinke schare adviseurs,
beurs- en financieel specialis
ten en juridisch raadgevers
terug op de bovenverdieping
van het Hilton-hotel. Daar
vandaan lichtte hij zijn plan
nen toe om in het zicht van de
Europese eenheidsmarkt in
1992 de Belgische holding, die
in binnen- en buitenland
meer dan 1200 bedrijven con
troleert en waarvan de hele
Belgische economie recht
streeks afhankelijk is, tot een
nog grotere Europese holding
uit te bouwen. Tevens ver
zette hij zich tegen de kapi
taalsverhoging (12 miljoen
nieuwe aandelen bovenop de
28 miljoen bestaande) en
scheldpartijen waarmee de
top van de Generale hem bui
ten de deur wilde houden, en
bracht hij beleefheidsbezoek-
jes aan de hele top van het de
missionaire kabinet Martens-
VII. Als een rasechte, maar
dan veel sympathieker J.R.
speelde De Benedetti vol
overgave in op de toch al door
een slepende kabinetsforma
tie gevoede walging voor het
politieke bedrijf, en België ge
nóót.
"Ik was blij dat Martens zo
makkelijk met zijn agenda
kon schuiven, want de mijne
zat vol," aldus de Italiaanse
super-ster, die later een paar
van zijn eigen medewerkers
'te vergaande arrogantie' zou
verwijten.
Toen op 8 februari de Gene-
rale-leiding André Leysen
naar voren schoof in een
uiterste poging om met
Vlaams en buitenlands kapi
taal de Société voor België te
behouden, had de voormalig
'Europees manager van het
jaar' De Benedetti zelfs tal
van vooraanstaande Walen al
in zijn zak. „Liever een Ita
liaan aan de macht dan een
Vlaming", aldus de socialisti
sche burgemeester van Char
leroi, die met deze kreet in
Franstalig België grote bijval
vond.
Leysen, die zijn hand over
speelde, onder meer door zich
op te werpen als woordvoer
der van kapitaalkrachtige
concerns die hij vergeten was
te raadplegen, zag zich al na
een paar dagen gedwongen
tot een neutrale positie, die hij
zelf, zinspelend op de Franse
holding van De Benedetti,
gekscherend als 'Cerus-posi-
tief noch Cerus-negatief' om
schreef. Niet veel later bleek
Leysen voor een fikse vrijage
met De Benedetti toch niet
bang. Voor eigen rekening ac
cepteerde hij een minder
heidsaandeel in diens sub
holding 'Europe 1992', daar
mee de positie van Cerus bin
nen het aandelenkapitaal van
De Generale versterkend. De
Generale hergroepeerde zich,
en accepteerde een pact met
het Franse Suez in een nieuw
anti-De Benedetti-front Dat
front beweert nu ruim 50 pro
cent van het aandelenkapitaal
in handen te hebben, maar De
Benedetti zegt dat dat onmo
gelijk is.
Volgens het Amerikaanse
blad Business Week heeft de
Franssprekende Italiaan, die
over de hele wereld baas is
van meer dan 100.000 werkne
mers en die in Wallonië al en
thousiast tot 'president van
België' is uitgeroepen, bewust
toegeslagen op een moment
dat Brussel zonder volwaar
dige regering zat. Twee jaar
eerder, toen hij een vijandig
bod lanceerde op de Franse
producent van auto-onderde
len Valéo, wachtte hij ook de
parlementaire verkiezingen
af om een minimum aan poli
tiek verzet te hoeven weer
staan. Volgens Business Week
is dat de reden geweest dat de
Franse minister van Finan
ciën, Balladur, de afgelopen
maanden Suez voluit heeft
gesteund in haar pogingen De
Benedetti bij de Generale bui
ten te houden.
Maar ook het verzet van de
Generale zelf moet weerbasti-
ger zijn geweest dan De Bene
detti had voorzien. Een ban
kier die de bliksemcarrière
van de Italiaanse topmanager
op de voet heeft gevolgd
stelde onlangs vast, dat tot nu
toe De Benedetti er altijd in is
geslaagd om zich met weinig
geld de beslissende stem in
ondernemingen toe te eige
nen. Bij de Generale is hem
dat niet gelukt. Met bijna vier
miljard gulden is De Bene
detti nog steeds minderheids
aandeelhouder van een h0).
ding, waarvan de aandelen
sterk overgewaardeerd zijn
Toen De Benedetti zijn eersfe
18,6 procent verwierf, kon i
dat nog doen tegen een prijs I
van minder dan 2500 frank
(137,50 gulden) per aandeel
Die prijs ging tweede helft ja
nuari en februari pijlsnel om.
hoog. Cerus, dat aanvankelijk
over een 'vrij' kapitaal van2j:
miljard Franse frank ofwel
zo'n 900 miljoen gulden be.
schikte, was niet langer toe-J
reikend. De Benedetti
elders al bedrijven moeten
verkopen.
Maar ook Suez heeft, om
met De Benedetti het poker-
spel in Brussel te kunnen
doorspelen, een flinke veer
moeten laten. Kapitaal met
een rendement van 13 procent!
moest worden ingeruild tegen!
kapitaal met een rendement
van minder dan 4 procent. Die!
verliezen zijn direct. Maar in-J
direct geldt voor Cerus
voor Suez, dat bij gebrek a
middelen nieuwe investerin-f
gen in andere bedrijven
komende jaren achterweg!
zullen moeten blijven, ft,
werkelijke schadepost
daarmee tot een veelvoud op-f-
lopen. De Benedetti
daarop wellicht gedoeld, toen!
hij onlangs in Milaan op
merkte dat hij 'te hoffelijk
was geweest, door al op 17 ja
nuari zijn overname-plannen
aan te kondigen. Had hij i
uitgesteld, dan had hij i
wekenlang aandelen tegen dê I
vrijwel nominale waardt;
kunnen opkopen, en had hij
zich vele tientallen miljoenen!'
bespaard.
Het zijn luxe-fouten,
Jan de Arbeider zich nooitfl
kan veroorloven. Maar
ook financiers met een bi
oneindig kapitaal veel pijnl
doen, qua prestige èn qua por-1
temonnee.
Donderdag is nu D-
maar voor wie, kan ook|
daarna nog onduidelijk
ven. Die onduidelijkheid!
schuilt in de twaalf miljoen!
nieuwe aandelen die de Genei
rale heeft uitgeschreven
De Benedetti buiten te hoii-i
den, en die nu tijdelijk zijns
geparkeerd bij Generale-;
dochter Sodecom. Samen ver
tegenwoordigen zij een kapi
taal van ruim 2,7 miljard gul
den. De Generale wil da
gebruiken om het bestuurs-J
centrum van de 'oude dan'
in Brussel te houden, zij he
een pil die móet worden t
slikt - met zeer zware inbrens|
van Suez.
Maar Leysen, aan wie tienl
van deze twaalf miljoen aan
delen waren beloofd toen hij
nog bezig was het koninkrijk!
te redden, handhaaft zijr.
claim, ook nu hij inmiddels:
naar de 'vijand' is overgelo
pen. De rechter moet in een
zogenaamde bodemprocedure
die maanden, zoniet jaren ii|
beslag kan gaan nemen,
over oordelen. Maar ook in die
tussentijd moet de Generale,:
in een krachtsverhouding die!
donderdag wordt bepaald
door Suez, Cerus, De Bene
detti en een deel van de 'oude
Generaleleiding worden be-l
stuurd. In Brussel zal donder ji
dag iemand de start van een
eens zo veelbelovend avon-j
tuur hartgrondig vervloeken1
In De Stem van 1 april las ik
dat een 52-jarige man tij
dens een rustige wandeling
een gevecht 'op leven en
dood' moest leveren met een
hond. Hier past maar één
maatregel: afmaken zo'n
hond.
Etten-Leur
C.M. Portier-De Deugd
MEN mag - moet zelfs - er
van uitgaan dat interviewer
René van der Velden de
woorden van zijn gespreks
partner de heer F. Croonen,
directeur-geneesheer van
het Ignatius-ziekenhuis, in
De Stem van 30 maart juist
heeft geciteerd. Dit aanne
mende kunnen we niet an
ders constateren dan enige
keren pijnlijk te zijn getrof
fen door de wijze waarop
deze directeur zich als ge
neesheer heeft uitgelaten.
Bijvoorbeeld: „Fouten in
een ziekenhuis zijn net zo
normaal als bij een garage".
Immers, het maken van
fouten is niet normaal,
houdt een afwijking in van
de norm dat men zijn werk
goed doet en geen fouten
maakt. Vervagen van het
normbesef leidt er toe dat
men het normaal gaat vin
den dat er in garages fouten
worden gemaakt. Ik meen
dit niet normaal te mogen
vinden al besef ik terdege
dat er in garages fouten
worden gemaakt. Het zou
evenwel heel wat menselij-
ker klinken als was gespro
ken over het feit, dat fouten
maken menselijk is.
Niet alleen is het grievend
voor de (toekomstige) pa
tiënten met een in een ga
rage ter reparatie aangebo
den auto te worden vergele
ken, nog grievender is het te
moeten lezen: „Als iemand
een spuit toedient met het
verkeerde spul erin is dat
pech. Fout". Een doodnuch-
tere constatering, welke van
geen enkel mededogen met
de verkeerd ingespoten pa
tiënt blijk geeft; die heeft
slechts pech gehad.
„Maar er zijn mensen hier
die de hele dag spuitjes in
mensen zetten", wordt de
heer Croonen aangehaald.
Dat dit 'zetten' tot routine
leidt, is alleszins verklaar
baar en dat men niet 'mag'
of 'moet' verwachten dat
artsen en verplegend perso
neel geen fouten maken, is
dus menselijk en hoe onaan
genaam, toch te aanvaar
den.
Maar al met al kan men
de indruk krijgen dat er in
ziekenhuizen heel wat meer
fouten worden gemaakt dat
men heeft durven dromen.
Zeker nu onlangs is veron
dersteld dat er jaarlijks in
ons land duizend tot twee
duizend mensen zouden
sterven door medische fou
ten. In het Ignatius wordt
gemiddeld twee keer per
jaar een medische fout ver
moed ten gevolge waarvan
iemand overlijdt. „Ik kan
vermoeden dat het er meer
zijn dan die twee, maar ik
heb er geen idee over", zegt
de her Croonen, evenmin als
hij een flauw idee heeft over
hoe de Nijmeegse fysicus
aan het aantal 1000 tot 2000
is gekomen. Deze aantallen
vallen de heer Croonen te
gen en 'bij medici valt zoiets
gevoelsmatig verkeerd'. Ik
mag veronderstellen dat
deze cijfers ook bij mensen
buiten de ziekenhuissfeer
gevoelsmatig verkeerd zijn
gevallen. Doch je kunt je
uiterste best doen om één
derde van de fouten weg te
werken, maar nul is niet
haalbaar", aldus de heer
Croonen. Een schrale troost
of een rijke oogst?
Wat opvalt, is dat de heer
Croonen wel verontschuldi
gend en verklarend spreekt
over de fouten van medici
en verplegend personeel
(waarmede slechts een par
tij van de menselijke kant
wordt benaderd) en dat
nauwelijks wordt gerept
over de gevolgen van fa
lende appratuur. Vallen die
onder het begrip 'medisch
falen' of onder het begrip
'grijs gebied'?
Het Ignatius heeft een zo
genaamde FONA-commis-
sie waaraan medici zelf alle
fouten, ongevallen en near
accidents moeten melden.
Zelf moeten melden. In het
Ignatius krijgt deze com
missie 170 meldingen per
jaar binnen. Croonen weet
dat maar een topje van de
ijsberg wordt gemeld. Ik
mag aannemen dat ook dit
bij velen buiten de medische
stand gevoelsmatig ver
keerd moet vallen. Er sterft
dus heel wat een natuur
lijke dood, mag ik veronder
stellen.
Terugkomend op ons uit
gangspunt: uit niets blijkt
dat de woorden in de aanhef
(waar gehakt wordt vallen
spaanders). En wat dat be
treft is een ziekenhuis net
een houtzagerij) door de
heer Croonen zijn gebezigd.
Dan moet ik het niet juist
achten dat de kop op pagina
Stad en Streek 4, 'Zieken
huis net 'n houtzagerij', tus
sen aanhalingstekens is ge
plaatst. De heer Croonen
heeft zich al cru genoeg uit
gelaten in zijn vergelijking
met een garage. Ook de kop
op de voorpagina - „Zieken
huis is net een garage" - is
tendentieus, aannemende
dat de heer Croonen slechts
heeft geconstateerd dat fou
ten in een ziekenhuis net zo
normaal zijn als in een ga
rage. Bedoeld wordt eigen
lijk (en dat is heel wat an
ders), dat het net zo normaal
is dat in een ziekenhuis fou
ten worden gemaakt als het
normaal is dat dit in een ga
rage gebeurt. En daarmee
zal de patiënt moeten leren
leven. Of daaraan sterven.
Breda
Joost Andriessen
HET is goed, als een droom
vijf jaar oud is, deze op
nieuw te bezien en jezelf of
de dromer vragen te stellen
Echter, het is in dit geval
geen droom van een kind
maar van een wereldmacht.
Uw achtergrondinformatie
van 30 maart jl., 'Doelstel
lingen van SDI zijn dras
tisch beperkt' is daarom
juist, maar mist de zorgvul
digheid die bij achtergrond
informatie behoort. Dat is
jammer. Enige kantteke
ningen bij dit artikel wil ik
graag maken, omdat (ge
deeltelijke) onjuiste voor
lichting niet tot uw redac
tionele vrijheden zou dienen
te behoren.
De stelling dat president
Reagan in zijn televisierede
van 23 maart 1983 zijn visie
(niet zijn droom) 'Star Wars'
zou hebben genoemd, is ten
ene male onjuist De presi
dent sprak, na het belang
van de vermindering van
nucleaire wapens wederom
te hebben benadrukt over:
'Laat mij met u een visie
over de toekomst delen die
hoop geeft. Het is nodig dat
wij ons bezig gaan houden
met een programma om de
verschrikkelijke dreiging
die uitgaat van de Sovjet-
raketten te keren met mid
delen die defensief zijn'. Pas
in 1984 wordt er een onder
zoeksprogramma gestart
door het Amerikaanse mi
nisterie van defensie dat of
ficieel 'Strategie Defense
Initiative' (SDI) wordt ge
noemd. Tijdens de hierbo
ven genoemde rede geeft dt|
president wel aan wat hel|
toekomstige SDI in
moeten houden.
De media en vooral
Amerikaanse nieuwstelevi-
sie bezigde sinds die redeé
term Star Wars. Officieel ii
altijd gesproken over SDI
en alle andere benamingen
zijn politieke en redaktio;
nele vrijheden. Deze I
tieve) naamgeverij is
de grond waarom de discus
sie over SDI zo vaak in A;
media een negatieve ten
dens meekrijgt. Weinil
wordt bijvoorbeeld gepubUj
ceerd over het Sovjet
programma, terwijl ge
informatie daarover be
schikbaar is. Zelfs partijlei
der Gorbatsjov verklaart!
openlijk in een televisie-in
terview met een Ameri
kaanse CBS reporter
cember 1987) dat zij ook eer
SDI-programma hebber-.
Een redaktioneel achter
grondartikel dient dan nu
beide kanten van het onder
werp te belichten en zie'
niet a priori anti-Ameri
kaans op te stellen
Het stuk zelf is niet sleclrtj
hoewel een aantal techni
sche onvolkomendhedet;
voorkomen had kunne»!
worden: 'Lasers v
niet afgevoerd?; Lasers ver
nietigen niet de raket (d'!j
blaast zichzelf op nadat 1>'
ser fundamentele stuursys
temen onklaar maakt)".
Öitea-Rljen
HAF. Smid
/an onze verslaggever
„rvARLEM - De 56-jarige Gerrit
fan Heijn, topman bij Ahold, ver
dween op woensdag 9 september
1987. Bijna zeven maanden later,
>11 dagen om precies te zijn, hield
iet speciale rechercheteam uit
Haarlem in Landsmeer vijf perso-
len aan die ervan worden ver
lacht betrokken te zijn bij de ont
voering. Een dag later werd het li
chaam van Gerrit Jan Heijn ge
zonden in het bos bij Renkum.
„Sr was al niemand meer die nog ge-
loofde in de behouden thuiskomst van
leijn. Al sinds begin december was
iiiets meer vernomen van de ontvoer-
lers Eind december sprak minister
Corthals Altes via een brief aan de
Veede Kamer zijn medeleven uit
iet het verlies dat de familie 'naar
Nie:
/an onze verslaggever
Zijn zuster zegt: „Hij was zachtaa
én leed gedeeld".
De man met wie hij de laatste
Jaren een zakelijk geschil uit
vecht via advocaten, zegt: „Hij
vas een verdomd intelligente
aan, met goede contactuele
dgenschappen".
De negatieve karakterteke-
ingen komen niet verder dan:
[,Hij was niet zo'n rustig type"
„Hij was misschien een
etje een warhoofd". Ook
vordt gezegd dat hij 'in zich-
elf gekeerd was' en 'niet te
[reel sprak'.
De man die zo gekarakteri-
erd wordt, bekende woens
dagavond Gérrit Jan Heijn te
(lebben ontvoerd en gedood,
iet is de persoon die door de
olitie werd omschreven als
en bende van harde, satani-
che en onverbiddelijke crimi-
|ielen, die niet in paniek raak-
en en de ontvoering van Gerrit
Jan Heijn degelijk voorbereid
adden'.
Da
was
van J
Dell
Hij
tuig!
snel
kuni
Niemand van de mensen in zijn
Imgeving die kan geloven dat
het de werkloze ingenieur uit
Landsmeer was die gewoon
Sloorleefde na de ontvoering en
illeen af en toe onderdook om
Ie familie Heijn op te bellen of
het losgeld te incasseren,
i Dat ongeloof verleidt een
bud-collega er toe te zeggen dat
het nog niet bewezen is dat hij
e dader is. En loco-burge-
aeester Van de Bos van
-andsmeer zegt; „Hij is nog
liet veroordeeld".
Zijn zuster zegt: „Wij zagen
ilkaar weinig, dus ik kan er
liet veel over zeggen. Maar ik
Senk dat kortsluiting door een
pf andere gebeurtenis hem
hiertoe heeft gebracht".
De familie E. kwam voor de
orlog naar Oosterbeek, waar
Dl
ders
schal
bij
ten
ver
mij
band
vooif
weri
met
vooif
satii
een
CreJ
orga
daai
wij
den
tot
voos
Het.
iEEN Italiaans maffia-team, ook gee
arde criminelen, heeft Gerrit Jan H
_fiaar een werkloze ingenieur van 45
jprie grote kinderen, uit een riitjeswc
Onthutsend,
hoogstwaarschijnlijk op z'n eentje he
eloerd. Hij heeft de ontvoering in z
oorbere|cj Daarbij bedacht hij ook, c
biawlf handigst zou zijn en da
frachtoffer zou afsnijden. Hij liet het
»ok op die 9de september vorig jaar.
imii?«fuV"lrn,aakt Qevoel voor cynisrr
imilie Heijn. Hij inde 450.000 gulden
•Lrisvader Speelcle 211 da9en lang:
oiitie en justitie hebben zich, voorzov
7i?n H-Ure van de ontvoerder verkeken
de? ripv400r het losgeld 9een betere p
yon?nr, 70rmat van 2iin autootje en
tie ?p HnSJn eJs 'ndertijd aan de famili
d?e!non?i u met het welbevinde
'nzet' b,i'kt nu uiterst lu
it?e valt i?tcW(aS al d00d- Noch de fam
bii hpfhf verwijten. Maar wel is
toen al ?eek worden van de feiten,
oer?n8ncftrtou0als.wij eerder constatee
te streven naar afspra
?e!?w n'phifu'lte!,ten- ln de eir>dfase
fc?dte?o£'eken dat de Journalistiek h
Mten Lf^eging om al dan niet tot pc
iaten kan' Journalisten kunr
lèn als ze niet beschikken ov
hngszaak?"19 96tr°kken worden uit
kter0?^0?6^3" 5lechts constatere
icj ontvoerder(s) en afperser^
loet wnrHCipe e,ke Wurman tot eer
Eesteffi 96aCht' helpt ons 00k
isVnon?fJ^Wellkende onthulling var
'ens bN te ?lehn de visie °P de ^hts
srvallen pen> en dat zonder ta
froosfdatrileVe[!zeer een onthutsen
Voor een dealrecharche de zaak heefl
1° een deel van het gevoel van onm
