Electronisch betalen vol risico's
Newyorkse gouverneur serieuze presidentskandidaat
Parkinson-patiënten gESTMMP
mogelijk snel voor nemocraar
ethisch vraagstuk
OMBARDE]
ff// I
EUROPESE CONSUMENT AANSPRAKELIJK VOOR GEBRUIK PAS EN PIN-CODE
D]
6"
DE STEM EXTRA DONDERDAG 7 APRIL 1988
jjy VOORVERKIEZ]
iketten
^Vergelding
e Cuellar
Verl
met zo'n 185
T48
Van onze redactie buitenland
BANK- en giropassen met
de bijbehorende PIN-code
zijn volgens de actualitei
tenrubriek 'Achter het
Nieuws' gemakkelijk te
vervalsen.
Via een nep-automaat
waarop de gegevens van de
pas kunnen worden overge
bracht, kan de klant zo voor
honderden guldens worden
opgelicht.
De banken en de Postbank
reageerden zo geschrokken op
dit bericht dat een aanzien
lijke verbetering van de
bankvoorwaarden ten gunste
van de consument van de
baan lijkt. De klant blijft in
de nieuwe bankvoorwaarden
aansprakelijk voor gebruik
van pas en PIN-code. Bepaald
geen optimistisch vooruitzicht
op een toekomst waarin we
volledig afhankelijk zijn van
het electronisch betalingsver
keer.
Hoe is het electronisch be
talingsverkeer in het buiten
land geregeld en welke maat
regelen zijn daar genomen om
fraude en vervalsing van
bank-passen, betaalkaarten
en persoonsbewijzen te voor
komen?
In België, waar het plastic
geld veelvuldiger wordt ge
bruikt dan in welk ander
Europees land ook bestaan
twee belangrijke soorten be
taalkaarten, namelijk Mister
Cash en Bancontact. Na de
VARA-uitzending zijn ook in
België vragen gerezen over de
betrouwbaarheid van deze
systemen, maar in de
Vlaamse krant De Standaard
heeft een woordvoerder ver
klaard dat het Belgische stel
sel 'on line' werkt, in recht
streekse verbinding met een
centrale computer die bij elke
handeling een reeks veilig
heidstests uitvoert en onre
gelmatigheden onmiddellijk
signaleert. Dat zou al ver
schillen van het gedecentrali
seerde Nederlandse systeem.
Vervolgens wordt een reeks
gegevens die de gebruiker van
de kaarten in België bij het
invoeren in een automaat
verstrekt, onmiddellijk in co-
devorm omgezet. Dus zelfs als
die informatie al zou kunnen
worden gecopieerd, is ze voor
een derde nog onbruikbaar.
Bovendien is het 'klavier' zo
danig beveiligd, dat het vrij
wel onmogelijk na te maken
is. De aanmaak geschiedt op
aanwijzing en onder controle
van de betrokken financiële
instelling.
Tenslotte, nog steeds vol
gens De Standaard, is het bui
tengewoon moeilijk hier om
de gegevens en code van
kaarten te verzamelen. Met de
biljettenautomaten kan dat
niet, met de automaten op
pompstations evenmin. Blij
ven over de winkels met be-
taalterminals, maar die wor
den vanuit een centraal punt
bewaakt en worden afgescha
keld bij misbruik.
Paul Trescase, directeur
veiligheid en fraudebestrij
ding van de Economische Be
langengroep van de gezamen
lijke Franse banken reageert
verbaasd als hij hoort van de
in Achter het Nieuws ver
toonde PIN-code-truc. Het
apparaat waarmee je iemand
de geheime code van zijn
plastic betaalkaart zou kun
nen ontfutselen zonder dat hij
het in de gaten heeft moet in
Frankrijk nog worden uitge
vonden.
Dagelijks geconfronteerd
met alle mogelijke oplich
tingstrucs kan Trescase de in
formatie nauwelijks serieus
nemen. „Als er benzinepom
pen in het spel zijn heb ik wel
een idee waar het verhaal
vandaan komt. In Montpellier
speelde in februari een spec
taculaire zaak. Een nep-auto-
maat was neergezet bij een
benzinepomp waar electro
nisch kon worden betaald. De
klanten tikten hun code in en
de nep-automaat slokte de
kaart op. Dat heeft één nacht
geduurd en een aantal men
sen was het slachtoffer. Maar
toen ze de volgende dag terug
kwamen om hun kaart op te
halen kwam de fraude uit.
Hun rekeningen werden
uiteraard meteen geblok
keerd".
Een woordvoerdster van de
Belangengroep geeft toe dat
de consument in een lastige
positie zit wanneer onverla
ten zich zonder dat hij het
merkt van zijn PIN-code be
dienen. Een probleem blijkt
dat flink wat mensen vergeet
achtig zijn en daarom him ge
heime code samen met hun
kaart bewaren. Volgens een
onderzoek uit 1984 zou liefst
één op de drie Fransen de cij
fers ergens op een papiertje
hebben gekrabbeld.
De schade door fraude voor
itó w i 4 mikt 4 M
Het zogenaamde flappentappen' uit een geldautomaat gebeurt steeds meer in de avond
en weekenduren.
de Franse banken lag vorig
jaar rond de 0,1 procent van
het totale volume van trans
acties met betaalkaarten. De
woordvoerdster schat het ver
lies luchtigjes op 'een paar
honderd miljoen franc'. Daar
bij gaat het dan om trucs met
de 'oude' magneetstripkaar-
ten. Trescase voorspelt dat die
fraude toch zijn langste tijd
heeft gehad. De chipkaart of
'slimme betaalkaart' heeft in
Frankrijk zijn intrede ga-
daan. Van deze kaart, deels
grabriceerd door Philips, zijn
er inmiddels enige miljoenen
in gebruik.
De 'carte a puce' ziet eruit
als een gewone betaalkaart,
maar bevat in de linkerbo
venhoek een goudkleurige
chip. Naar verluidt zouden
fraudeurs vele jaren nodig
hebben het daarin opgeslagen
beveiligingssysteem open te
breken.
De plastic betaalkaarten
die in Nederland met een op
mars bezig zijn, worden in
Italië nog weinig gebruikt.
Kopers en verkopers houden
van handje contantje. Het
lijkt er zelfs op alsof het eer
der moeilijker wordt met che
ques en creditcards te betalen.
Dat zelfs Euro-cheques niet
aangenomen worden is sche
ring en inslag. Geschreven of
gedrukte bordjes „Non si ac-
cetta assegni" (Men accepteert
geen cheques) hangen in
steeds meer winkels.
Wat de Britse betaalpassen
en PIN-codes betreft zijn er
voor zover bekend geen pro
blemen van electronische
aard, maar in Groot-Brittan-
nië kunnen dergelijke kaar
ten niet in automaten worden
gestopt om betalingen te doen.
Je kunt ze wel gebruiken om
geld te incasseren, maar dit
alleen in bankautomaten. De
Britse posterijen hebben nog
geen betaalpas gelanceerd,
vermoedelijk omdat de con
currentie van de machtige
creditcard-ondernemingen
zoals Acces, Barclays/Visa en
American Express veel te
stërk is
Al vanaf 1982 hebben de
banken in Duitsland en
vooral hun rekeninghouders
in toenemende mate last van
'elektronische inbrekers', die
met behulp van EC-kaartco-
des de kredietwaardigheid
van de bankklanten met suc
ces beproeven. Het weekblad
Der Spiegel en de ARD-tele-
visie brachten in december
1986 de problemen in de publi
citeit, tot groot verdriet overi
gens van de banken en de po
litie. Zij meenden dat met de
publikatie enerzijds slapende
honden werden gewekt, en
anderzijds kaarthouders no
deloos ongerust werden ge
maakt.
De meeste banken stuurden
aan hun klanten een gerust
stellende brief, die tegelijk
een aantal waarschuwingen
en tips bevatte om misbruik
van de PIN-code door derden
te voorkomen. Het financiële
risico voor op criminele wijze
van bankrekeningen verdwe
nen geld ligt overigens in eer
ste instantie nog steeds bij de
rekeninghouders. Pas vanaf
het moment waarop de ver
missing van de kaart is ge
meld of aangifte bij de bank
van ander misbruik van de
code is gedaan gaat het risico
over naar de bank. Meestal is
echter het onheil al geschied
voor het moment waarop de
gedupeerde rekeninghouder
het misbruik heeft geconsta
teerd.
In Duitsland blijkt het
grootste gevaar voor uitlek
ken van de PIN-code bij de
bankpashouders zelf te lig
gen. Niet zelden schrijven zij
de PIN-code op de kaart zelf
of bewaren ze bij de kaart in
de portemonnee of porte
feuille een briefje met het
nummer erop. En in veel ge
vallen laten ze geïnteresseer
den domweg over de schouder
meekijken wanneer ze de ge
heime code indrukken wan
neer ze bij de bank geld 'uit de
muur' halen. Voor die geïnte
resseerde is het vervolgens
doorgaans een klein kunslje,
de bankpas te rollen.
Een truc van zakkenrollers
is ook, zich na de diefstal tele-
fuiiisch bij de bestolene te
melden en zich voor te doen
als rechercheur of bankem
ployé, die meldt dat de verlo
ren bankpas is bezorgd. Of
meneer of mevrouw even zo
goed wil zijn om de PIN-code
te geven, ter controle...
Tot zo ver gaat het nog om
een risico dat de rekening
houder in grote mate zelf kan
uitsluiten of verkleinen. In
middels echter maken crimi
nelen geraffineerd gebruik
van de elektronica om de re
keninghouders hun viercijfe-
rige bankgeheimpje te ontfut
selen. Hoe voorzichtig de
kaarthouder in zo'n geval ook
is, het geheim lekt uit.
De beveiliging die op de
geldautomaten zit om inbraak
in de computergegevens en
vervolgens misbruik daarvan
te voorkomen, is blijkens een
publikatie in het vakblad
'Kriminalistik' helemaal niet
zo onneembaar als de beden
kers hadden beweerd. Een
handige elektronicus tapt de
geldautomaat zodanig af, dat
op zijn privéschermpje de
PIN-code zichtbaar wordt die
wordt ingetikt. Plus de ove
rige gegevens natuurlijk van
de rekening waar het om
gaat. Kaartjes met magneet
strips zijn in de handel, voor
twee kwartjes per stuk. Ap
paratuur om gegevens in die
strip op te slaan en terug te
lezen ook. Het kopiëren van
een bankpas is een fluitje van
een cent vergeleken bij het
nadrukken van een bankbil
jet.
Nu komt een handige elek
tronicus natuurlijk niet ge
makkelijk binnen in een geld
automaat om aftaplijntjes te
leggen. Maar (geld)nood
maakt vindingrijk. Twee in
woners van Keulen hadden
voor een geldautomaat in hun
stad een 6 centimeter diep
frontje gemaakt dat er net zo
uit zag. Erin zat een leesappa-
raatje dat de gegevens op de
magneetstrip van de bankpas
van de argeloze rekeninghou
ders registreerde. Plus een
zendertje, dat de gegevens
doorstuurde naar hun werk
plaatsje. De klanten dachten
dat de automaat defect was en
togen gepikeerd naar de
dichtstbijzijnde automaat. De
Keulenaren dupliceerden in
middels de kaart en sloegen
hun slag. Eén klant werd zo
8000 mark lichter gemaakt.
Door Charles Bremner
VOOR de aanwezige elite uit politieke en media-kringen
leek het er zaterdagavond even op alsof president Rea
gan zijn natuurlijke troonopvolger kroonde. „En wat
gaat de Great Communicator hierna doen?" grapte de
president met de in avondkleding gehulde beroemdhe
den, die om hem heen dromden. „Ik denk", zo zei hij, „dat
hij gouverneur van New York wordt" - implicerend dat
Cuomo zijn plaats in het Witte Huis overneemt.
Mario Cuomo, de on
verklaarde kandidaat, wiens
schaduw steeds dreigender
opdoemt boven de chaotische
campagne voor de democrati
sche presidentsnominatie,
nam het compliment dank
baar in ontvangst en sprak
zijn liefde en waardering voor
de republikeinse president
uit. Een filmproducent onder
de gasten omschreef het voor
val als een scène uit een Wes
tern waarin John Wayne de
macht overdraagt aan de
nieuwe revolverheld in de
stad.
Met een andere democraat
zou iets dergelijks ondenk
baar zijn geweest. Cuomo
wordt nog al eens vergeleken
met Hamlet wegens zijn ge
brek aan zelfvertrouwen.
Maar van alle presidentskan
didaten is Cuomo de enige die
zich op het niveau van Rea
gan kan bewegen. En opnieuw
wordt gesproken over de mo
gelijkheid dat de piekerende
New Yorkse gouverneur op
geroepen wordt als de demo
craten geen acceptabele kan
didaat kunnen distilleren uit
de beschikbare hap. Voor de
partij-oudsten ligt dat er alle
maal net iets te dik bovenop.
Het is nu een jaar geleden
dat Cuomo de partij shoc
keerde met zijn besluit niet
deel te nemen aan de race om
het presidentschap. En hij
houdt nog steeds vol dat hij
niet van plan is zijn beslissing
te herzien. Maar door de
enorme wisselingen van voor
verkiezing tot voorverkiezing
- Jesse Jackson die de kleur
loze Dukakis een nederlaag
toebrengt in Michigan en Du
kakis die Jackson weer ver
slaat in Connecticut - krijgt
de gouverneur weer een gro
tere rol toebedeeld.
Hij zou bijvoorbeeld be
kend kunnen maken welke
kandidaat hij gaat steunen bij
de allerbelangrijkste voorver
kiezing in de staat New York
op 19 april, hetgeen hij tot nu
toe steeds geweigerd heeft.
Het feit dat hij niet bereid
schijnt Dukakis, of iemand
anders, te steunen, versterkt
de speculatie dat Cuomo over
gehaald kan worden om als
grote-redder-in-nood van de
democratische partij naar vo
ren te treden.
Welke kwaliteiten maken
Mario Cuomo, de zoon van
arme immigranten uit Sa
lerno en een advocaat die pas
op veertigjarige leeftijd aan
een politieke loopbaan begon
en die zich slechts zelden bui
ten zijn staat waagde, nu juist
zo aantrekkelijk voor de par
tij? Waarom denken zo velen
dat hij de persoon is die een
historische getij wisseling in
de Verenigde Staten teweeg
kan brengen, van een republi
keinse naar een democrati
sche regering? Net als zijn ka
tholieke collega John FKen
nedy deed in 1960. Het ant
woord luidt, kort gezegd, dat
hij vertrouwen wekt; hij is
welbespraakt, heeft inzicht,
gezag, integriteit en charme -
en vooral dat laatste is de zo
belangrijke karaktereigen
schap die geen enkele van de
kandidaten van 1988 combi
neert met andere kwaliteiten.
Richard Nixon werd de
Cuomo-kracht gewaar toen
de nieuwe gouverneur de na
tionale aandacht op zich ves
tigde met zijn bezielde pro
grammaverklaring tijdens de
democratische conventie in
1984. „In het televisie-tijdperk
is er een scherp onderscheid
tussen de kandidaat die poë
zie spreekt en degene die
slechte proza spreekt. Mon-
dale kon zich alleen maar in
proza uitdrukken. Reagan
kan heel poëtisch praten.
Cuomo is zo formidabel om
dat hij één van de heel wei
nige politici is die beide be
heerst", zei Nixon.
Cuomo's volgelingen zijn
van mening dat hij de enige
Gouverneur Cuomo: niet van plan zich alsnog kandi
daat te stellen.
man is die in staat is de oude
democratische droom, de
ideeën die zijn held Franklin
Roosevelt naar het Witte Huis
brachten, te combineren met
het fiscale onservatisme dat
één van de grondstellingen
van de jaren ta. htig is.
Cuomo, een lie Taal die
pleit voor het gezinsleven en
voor medelijden aan de be-
hoeftigen, heeft de belastin
gen in zijn staat - de op één na
grootste van de Verenigde
Staten - al weten te verlagen.
Met zijn lengte van 1.80
meter, zijn atletische gestalte
en Napolitaanse grijns,
springt hij op en neer achter
kansels en op podia. Hij speelt
in op grote menigten toehoor
ders met een mengeling van
warmte en humor, sarcasme
en passie; en dat met het re
denaarstalent dat, afgezien
van Jackson, bij de huidige
lichting presidentskandidaten
zo pijnlijk ontbreekt. Cuomo's
politieke kwaliteiten zijn zo
indrukwekkend dat toen hij
zich vorig jaar niet kandidaat
stelde, iedereen dacht dat hij
een vreselijk geheim te ver
bergen had.
tamelijk bekrompen wereld
beeld genoemd. Pas het afge
lopen jaar of zo is de gouver
neur wat actiever geworden
buiten de grenzen van zijn
eigen staat.
Voor buitenlandse aangele
genheden wordt het moeilijk
als een president over weinig
informatie uit eerste hand be
schikt. Cuomo bracht zijn
wittebroodsweken met Ma
tilda door in Italië in 1954 en
bracht in 1980 nog een blik-
sembezoekje aan zijn land
van herkomst. Vorig jaar
maakte hij een reisje naar
Moskou in een poging een
bredere kwalificatie te ont
wikkelen. Maar afgezien van
Zijn jeugd, hij groeide op
als zoon van een Italiaanse
kruidenier in een van de ar
mere wijken van Queens, en
zijn carrière als advocaat in
Queens en Brooklyn, waren
aanleiding tot speculaties en
geruime tijd circuleerden ge
ruchten over een mogelijke
mafia-achtergrond van de fa
milie Cuomo. Tot grote woede
van de gouverneur. Eind vo
rig jaar werden die roddels op
effectieve wij ze de wereld uit
geholpen door een groot on
derzoek van een New Yorks
tijdschrift. Aangetoond werd
dat de geruchten volkomen
ongegrond waren en dat ze
verzonnen en rondgestrooid
waren door Cuomo's tegen
standers.
Ondanks al zijn vaardighe
den, wordt Cuomo's weg naar
de macht belemmerd door
zijn zelfbespiegelende natuur,
waardoor zowel vrienden als
vijanden hem omschrijven als
een „paradox". „Hij lijkt ge
lukkiger te zijn in tegenspoed
dan in voorspoed", zegt Jack
Newfield, een bevriend jour
nalist. „En hij voelt zich blijk
baar meer op zijn gemak in
zijn eentje, mijmerend, of
schrijvend in zijn dagboek,
dan als gezaghebbend mid
delpunt van een jubelende
schare bewonderaars." Elke
ochtend om vijf uur maakt
Cuomo notities in zijn dag
boek, dat wel het meest open
bare vertrouwensdocument
genoemd mag worden. Tot nu
toe heeft hij al twee delen ge
publiceerd.
Uit Cuomo's dagboeken
spreekt een gevoeligheid die
zijn vijanden een overdreven
lichtgeraaktheid noemen en
waaraan zij zijn rancuneuze
aard wijten. Achttien maan
den geleden bracht hij een
stroom van negatieve publici
teit op gang nadat hij woe
dend was uitgevallen naar
verslaggevers die hem vragen
stelden over zijn Italiaanse
afkomst. In een nationaal
srijdperk geven dergelijke
karaktertrekjes natuurlijk
aanleiding tot problemen.
Politieke deskundigen wij
zen op nog andere gebreken
en zwakke plekken die bij een
Cuomo-kandidaatschap naar
voren zouden komen, mocht
hij onderworpen worden aan
de vuurproef van een cam
pagne. Als eerste wordt zijn
deze drie korte trips heeft hij
zich niet buiten Noord-Ame-
rika gewaagd. Verslaafd aan
zijn werk, heeft hij sinds de
jaren vijftig slechte twee
maal vakantie genomen.
Cuomo's gouverneurschap
wordt ook niet door iedereen
gezien als een onverdeeld suc
ces. De kritiek luidt dat hij
niet kan delegeren en te
zwaar leunt op zijn onofficiële
adviseurs, vooral op zijn zoon
Andrew, een 29-jarige advo
caat in Manhattan die in 1984
zijn vaders campagne leidde
en een soort politieke goeroe
voor hem is.
Cuomo wordt geprezen
voor zijn morele leiderskwali
teiten in zaken zoals de aids-
epidemie in de Verenigde Sta
ten. Maar er wordt tevens in
toenemende mate gewezen op
de kloof tussen de verwach
tingen die hij wekt en wat er
uiteindelijk daadwerkelijk
van terecht komt. Zijn tegen
standers zeggen dat hij ge
faald heeft op bijvoorbeeld
het terrein van de huisves
ting. Zelfs zijn successen, het
sluitend maken van de staats
begroting en het verlagen van
de belastingen, worden vaak
toegeschreven aan de bloei die
de nationale economie door
maakt en niet aan zijn be
stuurlijke talenten.
Wat de toekomstverwach
tingen van Cuomo aangaat
zijn de meningen verdeeld.
Sommigen van zijn beste
vrienden zeggen dat hij niet
zit te springen om president te
worden. Newfield is van me
ning dat hij een afkeer heeft
van de trucjes en het bedrog
van de politiek, ook al is hij de
kunst wel machtig. Maar an
deren, onder wie burgemees
ter Edward Koch, zijn vroe
gere rivaal, beschouwen zijn
voortgang naar het Witte
Huis als iets onvermijdelijks.
Cuomo daarentegen ver
klaarde vorige week dat de
uiteindelijke presidentskan
didaat iemand moet zijn van
de beschikbare deelnemers.
Die keuze moet in elk geval
vaststaan vóór de partij con
ventie in juli om te voorko
men dat een bloedbad ont
staat. Intussen probeert de
gouverneur „vast te stellen
hoe hij de democratische par
tij het meest van dienst kan
zijn".(Copywright The Ti
mes/De Stem)
Door Barenda
Grutterink (ANP)
ER moet een
landelijke
werkgroep 'Par
kinson en trans
plantatie' ko
men. Daarin
moet aandacht
worden besteed
aan de moge
lijkheden om de
- soms nog erg
jonge - lijders
aan de ziekte
van Parkinson
te genezen door
middel van in
spuiting van
hersencellen
van dode foetus
sen.
MILWAUKEE (RTR/UPI) -
*'ichael Dukakis is dinsdag
de Democraten als eerste
iindigd in de voorverkie-
ïgen in de Amerikaanse
tat Wisconsin.
gouverneur van Massachu-
>tts versloeg de zwarte bur-
•rrechtenactivïst Jesse Jack-
jn met een verrassend grote
jrsprong. Met zijn overwin-
ig herstelde Dukakis zich als
de favc
sche n
Huis.
Na t
van de
47 pro
voor
vallen
de De
ventie
rijker
gunsti|
voor
Sted
De voorzitter van de Nederland».
Parkinson-patiëntenvereniging, c
Schamhart. - totoi»
Dat schreef dr. G. Boer van
het Nederlands Instituut voor
Hersenonderzoek op 29 maart
in een ook door dr. H. Stein-
busch van de Vrije Universi
teit en dr. J. van Manen van
het AMC ondertekende brief
aan collega's en aan de Ge
zondheidsraad. De kans be
staat dat hersencellen van
dode foetussen de hersenen
van Parkinson-patiënten
kunnen helpen met het aan
maken van de stof Dopamine.
Het niet meer of onvoldoende
produceren van Dopamine is
de oorzaak van de ziekte van
Parkinson.
In Nederland wordt de me
thode met de hersencellen al
enige jaren succesvol met rat
ten uitgeprobeerd. In Mexico
en Zweden hebben echter de
eerste menselijke patiënten
onlangs al foetale cellen in
hun hersenen ingespoten ge
kregen. Over de resultaten is
nog niet veel bekend, maar er
wordt meer van verwacht dan
van het inspuiten in de herse
nen van cellen uit de eigen,
ook Dopamine producerende,
bijnierschors. Met die me
thode is in Zweden, Mexico,
China en de VS geëxperimen
teerd, maar behalve in Mexico
zijn de medici er nergens en
thousiast over. De verbeterin
gen die sommige patiënten
ondervonden hielden maar
kort stand.
Een commissie van de Ge
zondheidsraad, die onder lei
ding stond van de theoloog/
ethicus prof. dr. H. Kuitert,
heeft al in 1984 een uitspraak
over het gebruiken van foe
tussen voor onderzoek en the
rapie gedaan. Het gebruiken
van foetussen tot 24 weken
oud mag, aldus de commissie,
mits de dood onomstotelijk
vaststaat en de ouders ak
koord gaan. Het oordeel van
de commissie is geen wet,
maar er zijn geluiden dat er
nog dit jaar in politiek Den
Haag over gesproken zal wor
den. Dat is ook nodig, want de
ontwikkelingen gaan volgens
dr. Boer 'thans zeer snel' „Te
verwachten is dat binnenkort,
maar zeker op het eerstvol
gende symposium over her
senweefseltransplantatie in
1989 in Lund in Zweden meer
zekerheid en informatie over
de behandeling van de ziekte
van Parkinson gegeven zal
worden."
Ook de 30.000 Nederlandse
Parkinson-patiënten zullen
belangstelling hebben. Als
hersencel-transplatie een
gangbare therapie zou wor
den, dan lijkt er materiaal ge
noeg beschikbaar te zijn. Er
worden in ons land jaarlijks
17.000 abortussen gepleegd.
Die hebben echter niet alle
maal de juiste leeftijd voor
transplantatie (dat is rond de
tien weken) en zijn niet alle
maal gezond. Bovendien gaat
een rekensommetje in dit sta
dium sowieso niet op: het is
ook niet duidelijk welke Par
kinson-patiënten voor trans
plantatie in aanmerking zou
den komen.
De ziekte van Parkinson is
in de 19de eeuw ontdekt door
de zelf aan deze kwaal lij
dende Britse arts J. Parkin
son. Waarom de hersenen van
een Parkinson-patiënt plotse
ling weinig of geen Dopma-
nine meer aanmaken is echter
tot op heden onduidelijk. Ze
ker is wel dat het niet het ge
volg is van iets wat de patiënt
gedaan, gelaten of meege
maakt heeft. De ziekte is ook
niet erfelijk.
Parkinson is niet dodelijk.
De patiënt is echter voor de
rest van zijn leven aangewe
zen op medicijnen om de
symptomen binnen de perken
te houden, wat niet altijd lukt.
Er zijn drie kernsymptomen:
beven, stijfheid en traagheid.
Het beven is het moeilijkste te
onderdrukken, stijfheid en
traagheid zijn met de medicij
nen wat gemakkelijker te be
strijden. De stijfheid lijdt
vaak tot een gelaat als een
BAGHDAD/TEHERAN (RTI
Iran hebben gisteren laten wet
len gaan met de 'stedenoorlog]
zijdse raketaanvallen talrijke
inderen, zijn gevallen.
-secretaris-generaal Perez de
n nieuwe gespreksronde met de
nden begonnen. De kansen lijker
masker, moeite met spreke
slepend lopen en een
kromde rug.
De kernsymptomen 'tr.
mor, rigor en hypokines
werken in het hele dagelij]
bestaan van de patiënt di
Menige Parkinson-lij
wor^ verstopt;6zich°DooS P® Verenigde Naties erin slagen
de ernst van de klachtqj?®fl®ê maken, die zeveneneenna
nogal eens wisselt, wordt
■aq meldde dat bij een Iraanse
iketaanval op zijn zuidelijke
ivenstad Umm Qasr een la-
re school is geraakt. Drie
ideren kwamen daarbij om
en meer dan 50 mensen, van
ie minstens 41 kinderen,
akten gewond.
Parkinson-patiënt vaak vt
een aansteller verslet
Vooral bij patiënten die vt
en langdurig medicijnen
bruiken kunnen die wissel
gen zich voordoen. Op het
moment dolt de patiënt
zijn hond door de bossen,
het volgende ligt hij als et
dweil is zijn stoel; het ve;
schijnsel wordt 'on-off'
noemd. De Parkinson-pa
kan verder flink depri
worden.
De symptomen zijn
ene patiënt hevig, bij de
dere vallen ze reuze mee.
de een verergeren ze ook
sneller dan bij de ander,
zijn geen twee patiënten
lijk. Het is voor een huisar
die misschien twee of
Parkinson-patiënten
meegemaakt, dan ook
moeilijk om de ziekte te
kennen. Daarvoor is
een ervaren neuroloog nc
Parkinson komt mi
voor bij mensen van boven i
zestig, maar kan wel
opdtreden bij jonge, soms
jonge mensen. Onder de
leden van de Nederlani
Parkinson-patiëntenvereni
ging zijn een kleine 200
tiënten jonger dan 55 jaar. I
jongste lid is 26.
De Nederlandse Pari
patiëntenvereniging, die
toor houdt in Bunnik
voornaamste doelstel
voorlichting en bevordi
van contacten tussen
ten heeft, bestaat op 7
aanstaande overigens
jaar. Zij viert dat met een
ma-dag voor de hele veri
ging in de Jaarbeurs
Utrecht. Dat thema is niet,
als gelet op de ontwikkel
voor de hand ligt, transpl:
tatie van foetale hersencel
maar de evergreen 'de mi
digheid van de patiënt',
september zal de vereni|
wel een thema-dag over
transplantatie-mogelij khi
houden, aldus voorzitter
Schamhart uit Bilthoven.
Iran meldde van zijn kant
dat bij Iraakse lucht- en raket-
aanvallen minstens 30 mensen
in de hoofdstad Teheran en in
andere steden in de pro-
icie om het leven zijn geko-
in. Onder de slachtoffers zijn
ie kinderen, die aan het spe
len waren in een ziekenhuis in
eran, aldus het Iraanse
irsbureau IRNA. Iran en Iraq
ibben gezworen hun doden te
eken.
meldde woensdag een ac
tie van zijn luchtmacht tegen
een olietankschip in de Perzi
sche Golf. Daarnaast vuurde
het naar éigen zeggen vier ra
spten af op Teheran, die op
lêén en hetzelfde moment op de
id zouden zijn neergekomen.
Iran zei dat het leger een
,akse MiG-23 toestel boven
km had neergehaald. Het lijk
van de piloot is geborgen, aldus
o Teheran.
VN
een re
Iraansi
Buiten
mad J;
week
vangt
Iraaks;-
maar
wie dal
Volgens de radio heeft het leger
vijf raketten afgevuurd op mi
litaire en industriële doelen in
Zuidiraakse stad al-Basrah
vergelding voor Iraakse
vallen op steden in Iran
mier Mir-Hossein Mousavi
•klaarde op de radio dat de
'hevigde Iraakse aanvallen
bedoeld om de parlemen-
e verkiezingen in Iran van
dag te verstoren. Hij zei
■der dat de aanvallen niet
antwoord zullen blijven.
i week later dan oorspron-
ijk de bedoeling was, voert
secretaris-generaal van de
Hetl
besprJ
of res
heidsif
den ge
de Ve
letter
1987 i
De re:
onmid
vijand
king
inter
zen en
ces vij
gen,
ming
onder|
wie
was.
heeft j
meel i
De
verhel
sprak
conve
dragi
aanga
aanvé
herva
oorlof
ont
Iraan
no
antwij
wat
598, all
Vo
vuren
riteit.
ophoi
de
dat h<9
deeld
woorif
ontke
Schamhart zelf heeft ge
problemen met het gebruii
van foetussen: „Abortus is
op zekere hoogte t
teerd. Die discussie is gewe
Dat materiaal dat ligt er,
wordt nu nog gewoon we;
gooid, niet eens begraven,
is dood, het is kapot. Er
een oplossing uit worden
maakt die heel eenvoudig
de hersenen van een Parï
son-patiënt kan worden g<
jecteerd en die hem van
pillen en klachten afhelpt"
Schamhart wijst er
drukkelijk op dat hij vt
zichzelf spreekt en niet
de 3500 leden van zijn ve
ging. „De meningen zijn
lang niet uitgekristallisi
Er zijn ook zoveel gradat
van mag wel en mag niet
zijn natuurlijk ook Pari
son-patiënten tegen aboi
En iemand die tegen aboi
is, die blijft dat, ook al wot
het geaccepteerd. Die n»
dan ook kunnen zeggen
hij een behandeling met ft
taal materiaal niet wil. Er;
ook mensen die hun kindei
niet tegen polio willen la'
inenten, terwijl anderen
vreselijk vinden."
Schamhart gruwt wel
de gedachte aan het specie
voor behandeling van
kinson-patiënten verwen
van een foetus. „Dat
iemand in de VS al eens v«
gesteld te hebben, heel
Dat mag absoluut niet vt»
komen."
(ADVERTENTI
Personal Comr
LANGE BRUGSTRAAT 43 -
Markt 7-9 - Oude
or Marilou den Outer
iiLLO' en 'bicycle' zijn
woorden waarmee de
tenlanderse toerist in
ïlm en Yangshuo de hele
'oke S^raa^ wordt aange-
lijkt of in deze Chinese toe-
sche plaatsen iedereen, van
ig tot oud, tenminste deze
woorden 'buiten de grens'
«t. Zeer veel mensen heb-
rner dan ook hun hoofd-
Idel van bestaan gevonden
toeristische industie.
tien Jaar geleden
tonnen deze zo belangrijke
van inkomsten voortva-
aan te boren Het aantal
whT1 China bezocht
r dlfVanaf 1978 met onge-
r dertig procent per j aar
vorig jaar werden 27 miljoen
Ik de s+f 6+^ld' die Sezamen-
rd US dollars spekten. De
van hen waren over-
Chinezen (ongeveer 25
een), gevolgd door een half
■riLn panners, 300.000
•ai het w83'000 Britten.
Be,<f;itoelaten van indivi-
lUele toeristen heeft tot fee
w^af blj Bedragen. Elk
worden meer en meer ge-
Chinl
volge
enor
word
Iedef
land
zien,
het
zien:|
vanu
zen.
zonsl
tflar
gen.
somt
gen
ver
H|
de
al si
richl
Yar
dor_
beid
in
