DE STEKft
serie over wraakactie van bedrogen vrouw op vara-tv
uivelin van Fay Weldon slaat toe
'Kunst heeft alles te maken met aanraken'
Voor hetzelfde geld nu
7pagina's meer informatie
en programma's
V"
Concertgebouw helft
groter na renovatie
Tel: 01150-94300
4,00-
0.00
4,00'
•21.00 UUR
•18,00 UUR
-18.00 UUR
DONDERDAG 7 APRIL 1988
Schreeuwpartij
Eerste slag
Tel: 01155-1651
Tel: 01146-161
N Tel: O115O-810C
iigentijds
;roots
Sprookjes
EEUWFEEST GEBOUW EN ORKEST
Zijvleugel
Nuttig
Beton
Mikro Gids verrast opnieuw:
II
1
Zwart en wit zijn geen kleuren.
Anders had iedereen kleuren-tv"
Dre Flip de Wijs, medialoog en petomaan
.oor Dirk Vellenga
f)E mooiste vrouw speelt niet de hoofdrol in de
BBC-serie 'Leven en Liefdes van een Duivelin',
die de VARA vanaf zondag (10 april) gaat uitzen
den Ruth de centrale figuur, is een vrouw van 1
tneter 89 en 90 kilo, met wel erg opvallende haren
op bovenlip en kin en die nogal onhandig is in
haar bewegingen.
fee wordt door haar man vernederd en bedrogen, maar
heemt wraak op nauwkeurige, fantasierijke en vooral
adicale wijze. De serie van vier delen is gebaseerd op het
;elijknamige boek van Fay Weldon, dat in 1983 ver-
Icheen.
jay Weldon houdt zich in al
har romans op cynische wijze
Lig met de machtsverhoudin
gen in onze samenleving,
fin haar visie zijn vrouwen
harvan vaak het slachtoffer.
j> werkt niet met theorieën of
bgans aan een andere maat-
^happij, maar beschrijft met
jen knipoog de wrange werke-
fikheid. In 'Leven en Liefdes
san een Duivelin' gaat de
,...npathie van de kijker snel
aar de hoekige, struikelende
;uth, die van onderdanige
ismus verandert in een on-
nbare duivelin.
iRuth en haar maan Bobbo,
jen geslaagd zakenman, wonen
in een welvarende wijk. „We
jebben het goed, hoor ik van
jobbo. Hij is steeds minder
.aak thuis, dus zegt hij het niet
Beer zo vaak als vroeger", laat
Fay Weldon haar Ruth zeggen.
Bobbo heeft een vriendin, Mary
Fisher, een blonde godin, die in
een toren aan de kust woont en
zeer succesvolle liefdesroman
netjes schrijft.
Ruth omschrijft zichzelf als
volgt: „Zo blond als Mary Fis
her is, zo donker ben ik en ik
heb een vooruitstekende kaak,
zoals je vaker bij lange, don
kere vrouwen ziet en ogen die
tamelijk diep in mijn gezicht
verzonken liggen en een
kromme neus. Mijn schouders
zijn breed en hoekig en mijn
heupen breed en vlezig en de
beenspieren goed ontwikkeld.
Mijn armen, ik zweer het, zijn
te kort voor mijn lichaam. Mijn
aard en mijn uiterlijk zijn met
elkaar in tegenspraak. Ik had
pech, zou je kunnen zeggen,
inde grote loterij die her vrou
wenleven is."
Als de ouders van Bobbo op be
zoek komen en Ruth voor een
uitgebreide maaltijd moet zor
gen, barst de bom. Schalen
schieten over het tapijt, de
hond en de kat gaan tekeer en
de conversatie eindigt in een
schreeuwpartij. „Je bent een
slechte moeder en een nog
slechtere echtgenote en koken
kun je ook niet", snauwt Bobbo.
„Volgens mij ben je helemaal
geen vrouw. Volgens mij ben je
een duivelin".
Ruth is volkomen uit het
Julie Wallace (links) als de robuuste duivelin in de BBC-serie die de VARA uitzendt.
lood geslagen. „Hij zal wel ge
lijk hebben", denkt ze. „Hij
doet het zo goed in de wereld en
ik zo slecht, dat ik wel moet
aannemen dat hij gelijk heeft".
Als Bobbo definitief de benen
neemt naar de luxueuze toren
van Mary Fisher, gaat Ruth
zich plotseling ook als duivelin
gedragen. Ze steekt haar huis
in brand en brengt haar twee
kinderen naar Mary en Bobbo.
Dan begint ze aan een lange
wraakactie, die gericht is op de
vernietiging van Mary Fisher.
Het verhaal neemt dan een
bijna bovennatuurlijke wen
ding. De geloofwaardigheid
wordt op speelse wijze geweld
aan gedaan. Zodra Ruth een
duivelin is geworden is alles
mogelijk. Ze laat haar oude le
ven achter zich en begeeft zich
eerst naar een motel, waar ze
voor geld heren behaagt. Ver
volgens duikt ze als hulpkracht
onder in het bejaardentehuis
'Restwood', waar de oude moe
der van Mary Fisher verpleegd
wordt. Ze brengt de bejaarden
vitamine B in plaats van va
lium en iedereen leeft od.
Dan wordt haar plan duidelijk.
Ze zorgt ervoor dat Mary's
moeder een bezoek brengt aan
haar dochter. Mary Fisher is
niet gesteld op deze indrings
ter, maar kan niet voorkomen
dat haar moeder bij haar in
trekt en haar privé-leven blij
vend komt verstoren. Dat is de
eerste slag die Ruth de 'she-de-
vil' de gehate Mary toebrengt.
Als Vesta Rose begint ze een
eigen uitzendbureau, dat vrou
wen aan werk helpt. Ondertus
sen dringt ze regelmatig bin
nen in het kantoor van haar
ex-man en rommelt ze in zijn
boeken. Ze maakt in zijn naam
grote sommen geld over naar
een rekening in Zwitserland.
Als die transacties aan het licht
komen, moet Bobbo er voor
boeten.
I ny
I na
Brio
Bm<
Keramiek van Carmen
Dionyse, tekeningen van Fons
de Vogelaere. Galerie Wil-
'iam Wouters, Oosteeklo.
ïpen: do. t/m ma. van 14.00-
19.00 uur. Tot 17 april a.s.
De zalen van galerie William
Wouters aan de Antwerpse
Heirweg 5 te Oosteeklo (gem.
Assenede) zijn ditmaal ge
vuld met het werk van de in
ternationaal befaamde Belgi
sche keramiste Carmen Dio
nyse en haar man, de teke
naar Fons de Vogelaere. Nog
nooit waarschijnlijk heeft
ien de naam van een beel
dend kunstenaar in de loop
fier j aren de essentie van haar
werk zo zien dekken als bij
naar, die haar tweede, van de
Griekse god Dionysos afge
telde voornaam als haar
beeldhouwerspseudoniem ge
bruikt. Immers de bustes,
koppen en maskers, die sedert
te jaren zestig vrijwel haar
iiug onderwerp vormen,
ichijnen regelrecht aan de
'oes van een hallucinerend
>nderbewustzijn tevoorschijn
t omen dat, hoewel gevoed
ioor het zien van grootse ele
mentaire landschappen en de
meldende kunst van vele
leemde culturen blijk geeft
'an een onvervreemdbaar
igen signatuur.
De koppen, die zij met vo
leindigd technisch meester
schap in klei boetseert en ver-
'olgens, bedekt met verfijnde
p zeldzame glazuren, in het
'venvuur hun bestendige
'onn verleent, hebben het tij-
teloze en raadselachtige van
nensen die duizenden jaren
ier in turfvenen gemummif i-
•*rd werden, zo hieratisch
houding en gelaat-
rekken. Ze zijn om beurten
Frans Erkelens, schilderijen en Ton
van Grunsven, keramiek. Restaurant
Markendael, Bouvignelaan 3, Breda.
Open: tot en met 24 april. Open: dage
lijks 11-21 uur.
In het voorjaar begint alles te kriebelen
wat leven heet. Waarom dan ook niet in
de kunst! Zoals wellicht bekend organi
seert de stichting PING in Breda een se
rie lezingen en workshops in Marken
dael en op 1 mei een beurs in Turfschip
in het kader van een gezonde levens
kunst. Omdat beeldende kunst ook iets
te maken kan hebben met een gelukkig
en gezond leven zijn Frans Erkelens en
Ton vanm Grunsven uitgenodigd onder
dit gesternte hun kunst hier te tonen.
„Kunst heeft alles te maken met aan
raken. Scheppen wil zeggen dat de geest
de materie aanraakt. Onze Westerse cul
tuur zit vol taboes betreffende het aan
raken. Zo kan een schilderij ook een ge
nezende werking hebben op degene die
erdoor wordt 'aangeraakt'. Ik zeg niet
dat dit perse door mijn schilderijen ge
beurt", aldus Frans Erkelens. Ook voor
Frans van Grunsven heeft kunst alles
van doen met 'aanraken'. Als amateur-
archeoloog komt hij voortdurend in aan
raking met de aarde. Dat zet zich voort
in zijn omgaan met klei om voorwerpen
te maken die weer geïnspireerd worden
door vondsten die uit deze aarde te voor
schijn kwamen. „Ik voel me daar erg
goed bij" zegt hij.
Frans Erkelens werkte met visueel
gehandicapten. „Dat heeft me ontzettend
veel gedaan op het gebied van de tast
zin". Hij exposeerde in dit verband met
de groep Inkvis in de Nieuwe Kerk in
Amsterdam; een tentoonstelling die door
prinses Juliana geopend werd. Hij werd
indertijd ingedeeld bij het Fantastisch
Realisme; in een gelijknamig boek dat
over deze 'beweging' verscheen. Frans:
„Ik laat mij niet indelen. Ik ben de afge
lopen vijfentwintig jaar - ik studeerde in
1961 af op de Koninklijke Academie in
Den Haag - bij mezelf gebleven". Zijn
stijl is in die periode niet erg veranderd.
Dat heb je als je jezelf blijft, zegt hij.
Zelf presenteert hij zich nu als een ar-
chaisch realist. „De leer der ouden blijft.
Ik wordt aangetrokken door Joodse, In
donesische, Chinese en vele andere voor
vaderen. Ik ben in Indonesië geboren en
dat land is een vergaarbak van alle mo
gelijke invloeden. Ik ben geen magisch
realist. Dat is me te beperkt. Het esote
risch denken boeit me. Ja, ik gebruik
symbolen, maar dit begrip is zo'n cliché
geworden. Het symbool bestaat in mijn
werk, maar met een eigen interpretatie.
De beelden komen in me op als gunst.
Concentreren, mediteren en bezig zijn is
daarvoor nodig. Dan komt er iets bin
nen; ontstaat er een link. Dat wil zeggen
dat je wil bij het werk ingebed wordt in
een stroom, die vertakkingen krijgt. Je
moet kiezen. Het animisme is daarbij be
langrijk voor mijniet de guna-guna.
Schilderen is een aanrakingsritueel.
Dat kennen we in het Westen niet meer.
In musea mag je hier niets aanraken bij
voorbeeld. In de joodse cultuur begint
het al met het aanraken van de klaag
muur. Ook in de Indische cultuur zie je
dat bij godenbeelden. De essentie van
liefde is aanraken. Geestelijke aanra
king vraagt om een lichamelijke verta
ling. Een gedicht schrijven over rozen
zonder daarbij rozen aan te raken is on
echt. Op mijn schilderijen is onder meer
sprake van een elfen-cultuur. Die heeft
zeer te maken met een aanrakingscul
tuur, maar door het Christendom is deze
'onschadelijk' gemaakt door er een
sprookjescultuur van te maken", aldus
Erkelens.
Verder ben ik bezig geweest de laatste
tijd met de joodse cultuur; werkte met
het thema 'genezen' en schilderde inspi-
ratief. Dat laatste neigt naar het ab
stracte. Wat het thema 'genezen' betreft:
als ik een doek maak met de intentie er
een geneeskrachtige werking in te leg
gen, kan het mogelijk zijn dat die inten
tie bij de beschouwer omgezet wordt in
werkelijkheid. Je kunt bijvoorbeeld een
boerderij met bomen schilderen waar
van een rustig-makende werking uit
gaat. Het schilderen wil zo en bijdrage
zijn aan het zoeken naar harmonie in de
mens.
Erkelens haalt zijn thema' s ook uit de
klassieke mythologie (bijvoorbeeld Leda
en de Zwaan) of uit de Bijbel (bijvoor
beeld Esther) en een andere keer zoekt
hij een cadans in het ritme van bijvoor
beeld de paleistuin bij het Loo. Hij zegt
geen boodschappen te hebben, maar wel
wil meedelen (in plaats van mededelen).
Kleur is daarbij voor hem minstens even
belangrijk als de vorm. Zij doeken en te
keningen hebben iets van een ver
droomde dramatiek, die dan weer
prachtig gecomponeerd in de hand ge
houden wordt en dan weer de indruk
wekt van een gelegenheidsstuk dat let
terlijk en figuurlijk niet zo goed uit de
verf gekomen is. Frans Erkelens uit Den
Haag is een vruchtbaar producent met
hele mooie doeken en tekeningen binnen
dit genre en dan weer met missers. Er
vaar èn kijk.
Ton van Grunsven uit Drunen is een
onderwijsman. Met zijn acte mo-b plas
tische vormgeving geeft hij handvaar-
digheidslessen in Vlijmen. Maar het
liefst loopt hij over het land om te speu
ren naar oude voorwerpen van onze
voorouders. „Ik loop er wat af en mijn
huis wordt te klein door de vele vond
sten. Ja, het is vooral het kontakt met de
grond dat me aanspreekt. Onze Westerse
cultuur is er een van raak me niet aan;
afstand. Je mag hier in musea niets
vastpakken. Dat mag je hier wel met de
dingen die ik maak". Dat zijn uit de klei
getrokken voorwerpen die min of meer
te maken hebben met de gevonden ste
nen werktuigen. Ze hebben een aarden
glazuur en liggen lekker in de hand. Ze
hebben alles van doen met vasthouden.
Verder vallen op een aantal 'vreemde
mannetjes'; koppen als eieren (dat wil
zeggen handgevormde modellen die fijn
liggen binnen de beslotenheid van een
toegeknepen hand). Vorm en kneep zijn
verder met elkaar in relatie gebracht
door die hoofdjes in te passen in drape
rieën rond de kopjes. Tenslotte maakte
hij kleine staande plastieken, die te ma
ken hebben met takken en stukken hout
die hij ook vond op zijn tochten. Ze zijn,
vereeuwigd in klei, opgezet. Tenslotte
vind je er enkele vazen, die hij zelf het
liefts vergelijkt met stuif zwammen.
Ton: „Het is allemaal niet zo diepgra
vend. Ik beleef er op de eerste plaats ple
zier aan en hoop dat dit ook bij anderen
het geval is."
zoals Rilke het uitdrukte,
schoon en verschrikkelijk. Zij
roepen het beeld op van de
mens zoals dat de goden in de
droom verschenen zou kun
nen zijn voordat zij de mens
schiepen met alle mogelijkhe
den van verzaliging tot eeu
wige vloek. Ze zijn onaan-
randbaar en door een grote
zone van stilte omgeven en
van een tot onder de huid
dringende expressiviteit.
Menselijk leven met al zijn
gevoelsmogelijkheden als
rimpels water bevroren tot
een laatste staat van bevrij
ding en rust. Men moet deze
keramische beelden zien, om
dat zij volmaakt uitdrukken
wat nauwelijks in woorden te
vatten is en zeker ook om te
ervaren wat werkelijk grote
eigentijdse kunst kan zijn.
Zozeer de kunst van Car
men Dionyse voortkomt uit
askese, drang naar het ele
mentaire en wezenlijke en
door intuïtie en instinct wordt
geleid, zo zeer worden de te
keningen van Fons de Voge
laere bepaald door een speels,
fantaserend en associërend
intellect dat leidt tot vrijwel
altijd absurde of makabere
voorstellingen, getuigend van
virtuoos vakmanschap en
originele verbeelding. Het be
hoeft wel geen betoog dat
beide kunstenaar, Carmen
Dionyse en Fons de Vogelae
re, elk op hun en toch ook er
gens verwante wijze de ruim
ten van Galerie William
Wouters onder een voelbare
spanning zetten die men met
ontroering en bewondering
ondergaat.
W.E.
Biem Kikkert, schilderijen
en litho's, Paul Stap, schilde
rijen. Galerie Kunst onder de
Toren, Torenpassage, Breda.
Open: woe-za 13-17 uur. Tot
en met 23 april.
Deze tentoonstelling heeft,
wat de sfeer betreft, een
beetje van doen met die in
Markendael. Kikkert schil
dert een sprookjesachtige we
reld, met een ironische onder
toon. Hij doet dat in pastel-
achtige tinten en met een
zachte streek. Het laat scè-
nisch een beetje voor de hand
denken aan Jeroen Bosch
(meer niet, want dat zou te
veel eer zijn). Ze lijken opge
bouwd en ingevuld vanuit
willekeurige verfformaties;
zoiets als het uitwerken van
een Rorhschachttest met ge
droomde taferelen. Mooie
fragmenten wisselen af met
vastgelopen 'oplossingen'.
Zijn grafische bladen zijn uit
hetzelfde hout gesneden en
zwart-wit veel onbarmharti
ger. Maar ook hier prachtige
partijen van met name land
schappen naast armoedige
invullingen.
Daarbij zie je hoe Paul
Stap collages maakt. Er hangt
een serie abstracten, die leuk
decoractief is, maar waarvan
de inhoud niet veel verder
komt dan die van een vin
dingrijke leerling op een
creatief centrum. Als hij de
collage-techniek echter com
bineert met schilderen en te
kenen gebeurt er wel wat.
Een serie interessante koppen
laat dat zien. Hier komt hij
tot een eigen uitdrukkings
vorm die boeiende resultaten
oplevert. In zijn schilderijen
komen vorm en kleur tot een
soort gebalde explosie.
HE
Tenslotte laat Ruth zich in
een kliniek in Californië omto
veren in een knappe vrouw.
Mary Fisher sterft van ellende,
Ruth neemt haar intrek in de
toren aan de kust, waar de ge
knakte Bobbo voor haar kruipt.
De duivelse wraakactie van
Ruth duurt vier zondagavon
den. Julie T. wallace speelt de
rol van Ruth, Dennis Water
man is Bobbo en Patricia
Hodge is Mary Fisher. De serie
toont aan dat het bioscoopsuc
ces 'Fatal Attraction' maar
kinderspel is en betekent bo
vendien een aardige kennisma
king met het werk van Fay
Weldon.
Een concert anno 1888 van het Concertgebouworkest
wordt opnieuw opgenomen voor de documentaire van
TROSAktua. - foto polygoon
Door Jan Bik
AMSTERDAM - Het
Concertgebouw in Am
sterdam is, na een ingrij
pende bouwkundige ope
ratie, vrijwel gereed voor
het begin van de feeste
lijkheden ter gelegenheid
van het honderdjarig be
staan. Ook voor het al
even oude Concertge
bouworkest breken er
vreugdevolle dagen aan.
Met plezier zal het zijn
sterk verbeterde accom
modatie in het gebouw in
gebruik nemen.
Het heeft wat afgeleden in
de tijd van de verbouwing
en uitbreiding van het ge
bouw. Niet alleen de musici
hebben het moeilijk gehad.
Ook voor de instrumenten,
zoals de vleugels, was het
een barre tijd. Stof dringt
immer overal door en hecht
zich met name aan de ha
merkoppen.
Vandaar dat directeur
Martij n Sanders van het
Concertgebouw dankbaar
het aanbod van een particu
lier accepteerde om op haar
kosten in Hamburg een
nieuwe vleugel te gaan uit
zoeken. Dat betekent een
gift van rond 125.000,-.
Morgenavond wijdt
TROS Aktua een special van
een half uur aan het ver
nieuwde gebouw onder de
titel 'Van lier tot vleugel'
(Nederland 2, 20.20 uur). De
techniek komt ruim aan bod,
maar ook worden concerten
van rond 1888 opnieuw in
scène gezet.
Prins Claus verricht op 11
april in die nieuwe vleugel
de heropening van het ge
bouw. Hij onthult een ge
denkplaat, waarop de na
men van de belangrijkste
sponsors staan vermeld.
De renovatie was ingrij
pend. De onrustbarend
slechte fundering werd,
dank zij een ingenieuze aan
pak, compleet vernieuwd. Er
werd een kelder onder het
gebouw gegraven, waarin
nieuwe technische ruimtes
voor het personeel konden
worden aangelegd.
Voor dirigenten en solis
ten zijn er behoorlijke ka
mers gekomen. En er is, met
name voor koren, een
nieuwe zaal ingericht als in-
zingzaal, onder de Spiegel
zaal. Een ronde ruimte, die
ook voor andere doeleinden,
zoals voor congressen en
presentaties kan worden ge
bruikt. Er is een projectieca
bine geïnstalleerd. Bijzon
der is verder, dat om de
Kleine Zaal een omloop
werd verwezenlijkt.
Dank zij de renovatie
werd de beschikbare vloer-
ruimte in het gebouw met
meer dan de helft vergroot.
Tijdens de werkzaamheden
is er angstvallig gewaakt
over de grandioze akoestiek.
Er zijn door akoesticus ir.
Peutz van het begin af aan
metingen gedaan. De afwij
kingen hebben nooit meer
bedragen dan enkele hon
derdsten van seconden. Het
karwei heeft de akoestiek
niet aangetast, zo is vastge
steld.
Van de meeste technische
ingrepen merkt het publiek
overigens niets. Waar het
wel mee te maken krijgt, is
met een compleet nieuwe in
gang, waarmee tevens de
foyerruimte aanzienlijk
werd vergroot.
Het Concertgebouw heeft
er aan de zijde van het nu
tot Concertgebouwplein om
gedoopte Jan Willem Brou
wersplein, de linkerkant
van het gebouw, een nieuwe
zijvleugel bij gekregen.
Het is een merkwaardige
sensatie in die door architect
ir. Pi de Bruijn ontworpen
zijvleugel te vertoeven. Die
is immers tegen het Concer-
gebouw 'aangeplakt'. Bezoe
kers zijn er binnen en buiten
tegelijk. De bouw van die
zijvleugel betekende een
pijnlijke architectonische
ingreep, die veel kritiek
kreeg, maar die ondanks
protesten werd verwezen
lijkt.
Het grote nut is duidelijk.
Het publiek is er ten zeerste
mee gebaat. Maar het eigen
lijke gebouw is er door aan
getast. De spots, die in de
nieuwe vleugel op de oude
zijgevel van het gebouw ge
richt worden, zullen dat dui
delijk blijven maken.
Architect De Bruijn over
die aanbouw: „Deze vleugel
met overdekte promenade
behoort in zijn geheel tot het
gebouw. De vormgeving is
simpel, met veel glas, waar
door het oude gebouw in zijn
waarde is gelaten. De kleu
ren van het Concertgebouw,
van lichtgrijs naar donker
rood, vindt men in deze aan
bouw terug, verwerkt in
duurzame natuursteensoor
ten."
Sponsoring was noodza
kelijk om het verzakkende
Concertgebouw te redden.
Er werd op grote schaal ac
tie gevoerd. Er werd 35 mil
joen bij elkaar gebracht.
Het Concertgebouw begint
zijn eeuwfeestviering, die
een jaar zal duren, op een
gezonde fundering. Immers,
de tweeduizend vermolmde
houten palen werden tijdens
de reddingsoperatie vervan
gen door 375 betonnen palen.
De belangstelling voor de
eeuwfeestviering is groot.
De openingsconcerten - het
Concertgebouworkest voert
onder leiding van de ver
trekkende Bernard Haitink
de achtste symfonie van
Mahler uit - zijn alle uitver
kocht.
(ADVERTENTIE!
Met de komst van Nederland Hl groeit
Mikro Gids in omvang. En hoe! Elke
dag een volle pagina meer program
ma's en programma-informatie,
Mikro Gids is nu nóg overrkhte-
lljker, nóg informatiever. Totaal 7
pagina's meer. zonder dat u dat
één cent extra kost» Mikro Gids
is en blijft het goedkoopste
omroepblad van Nederland.
