'Het leed is nog niet verwerkt'
Moskou maakt particuliere uitgeverij mogelijk
MAURICE DE WILDE (64) BLUFT VOOR BRT GRAVEN IN DE OORLOG
Molukkers: emoties
en 'eisenpakketten'
BRUSSEL - Onder aanzwellende muziek loopt
een man in regenjas naar de voordeur van een
woning.
Sabotage
Harder
Neergekogeld
Schoolplein
Bedreigd
Concessie
Gefusilleerd
DINSDAG 29 MAART 1988
FEDÜCO BRENGT VIERLUIK
Werkloosheid
REGERING SOVJETUNIE GEEFT 3500 VERBODEN TITELS VRU
„Laatst stond ik in Story mat een foto van
'mij en mijn dochter Desi. Vind ik leuk. Ook
voor Desivoor later"
Mariëtte Bruggeman, tv-omroepster
DE STEM
poor Frans Boogaard
Kort nadat hij aangebeld heeft, haalt hij een 9 millime-
-pistool te voorschijn. De man die opendoet, krijgt van
een meter afstand een voltreffer tussen de ogen. Hij slaat
achterover. Bloed spat in het rond.
„Ik heb", erkent twee uur later
BRT-programmamaker Mau
rice De Wilde (64), „zelf nogal
aarzelingen gehad bij deze ope
ningsscène. Ik sta bekend als
een sober tv-maker. Maar in de
eerste plaats wil ik de vrijheid
die ik voor mezelf opeis in mijn
werk, aan mijn medewerkers
en mijn regisseur niet ontzeg
gen. En in de tweede plaats: de
oorlog is een zeer wrede tijd
geweest. We mogen dat niet
wegstoppen. In tegendeel, we
moeten dat onze jongeren laten
zien. Omdat niemand vergeten
mag hoe gruwelijk die tijd is
geweest, moeten we laten zien
dat in oorlogstijd de ene mens
werkelijk een wolf voor de an
dere is."
Terwijl op het tweede net nog
de herhaling loopt van zijn suc
cesvolle serie over de politieke
collaboratie, komt De Wilde
begin april alweer met zijn
nieuwe reeks op de buis. Rode
draad in die acht, elk ongeveer
anderhalf uur durende pro
gramma's zijn de represailles
waarmee verzet en collaboratie
elkaar bestookten en die, zo be
nadrukt De Wilde op zijn
werkkamer bij de BRT, vooral
niet mogen worden verward
met de repressie. „De repressie,
waarover ik trouwens later
nog een serie hoop te maken,
voltrok zich na de oorlog en in
de tijd van de bevrijding. De
represailles, of vergeldings
maatregelen, situeren zich
tijdens de oorlog, en dan vooral
in de laatste oorlogsj aren."
„In oktober '42 werd in
Duitsland de verplichte ar
beidsinzet ingevoerd, en vanop
moment zijn veel jonge
mannen ondergedoken en van-
zelf - ze moesten óók eten - bij
het gewapende verzet terecht
gekomen. Je had hier een keur
van verzetsgroepen: de witte
ides, het geheime leger, de
gewapende partizanen, die ver
bonden waren met het Front de
l'lndépendance. Het waren ze
niet allemaal communis
ten, maar veel acties, vooral
van de gewapende partizanen,
waren wèl door communisten
geïnspireerd. Zij gingen verder
dan andere verzetsgroepen;
voerden grote en gevaarlijke
sabotagedaden uit, en pleegden
aanslagen op collaborateurs."
De Wilde, al jaren bezig met
het in beeld brengen van colla
boratie en verzet in Vlaande
ren en Wallonië, wijst erop dat
«n complex van factoren som
mige verzetsgroepen tot steeds
harder acties aanspoorde. Hon
ger en kou, het wegvoeren van
joden en politieke gevangenen,
he terechtstelling van gijze
laars, maar ook de langzaam
kerende kansen van de Duit
sers in de oorlog, werkten dat
proces in de hand. Eind '42 be
gonnen gewapende partizanen
m heel België stelselmatig col
laborateurs uit te schakelen,
waarbij vooral verklikkers en
uniformdragers het moesten
ontgelden.
De Wilde: „De haat tegen
non was in feite groter dan te-
de Duitsers. Vaak waren
zwarten die zich hadden aan
gesloten bij de Sicherheits-
dienst of bij de Algemene SS-
Vlaanderen fanatieker dan de
vijand.
Maar bovendien waren de
collaborateurs een makkelijker
doelwit. Bij aanslagen op colla
borateurs traden de Duitsers
minder hard op dan bij aansla
gen op 'eigen' mensen."
Op bescherming van orde
handhavers als politie en rijks
wacht hoefden de collabora
teurs, een enkel geval daarge
laten, al evenmin te rekenen,
maar dat leidde er wel toe dat
zij, geholpen door de SS, de
vergelding steeds meer in eigen
hand namen. Eind '42 ontstond
in de gelederen van de Alge
mene SS-Vlaanderen een ver
geldingscommando, dat onder
leiding van Robert Verbelen
talloze represaille-acties on
dernam, waarbij niet alleen
verzetslui, maar ook tal van
vooraanstaande burgers om
het leven werden gebracht. De
aanslagen en overvallen na
men toe, en begin '43 was de ge
weldsspiraal onomkeerbaar.
Verzetscellen manifesteerden
zich buitengewoon brutaal, de
'andere kant' sloeg buitenge
woon hard terug. Tegen die
achtergrond greep ook het
drama plaats van Meensel-
Kiezegem; een klein, uit twee
parochies bestaand dorpje
middenin de driehoek Leu
ven/ Diest/Tienen, centraal in
het oostelijk van Brussel gele
gen Hageland.
De Wilde: „Eind juli '44 had in
de omgeving van Meensel-Kie-
zegem, waar tot dan het verzet
eigenlijk maar op een heel laag
pitje stond, een toevallige ont
moeting plaats. Drie partiza
nen van het gewapende verzet,
twee mannen en een vrouw, op
zoek naar een geschikte plaats
voor het droppen van wapens,
stuitten daar op Gaston
Merckx, oom van een bekende
andere Merckx, en drie vrien
den van hem. Zij waren onder
weg naar de kermis in Attenro-
de-Wever, niet ver vandaar.
Het verzet in die tijd was al
heel brutaal, en één van de drie
partizanen moet geroepen heb
ben: 'Halt, Gestapo!', waarna
ze ook de papieren van Merckx
en zijn vrienden nog opvroe
gen. Maar Merckx, die bekend
stond als een collaborateur en
soms ook openlijk in uniform
liep, reageerde meteen: 'Die
zijn niet van de Gestapo, want
dan zou ik ze kennen'.
Over wat er daarna gebeurd
is, lopen de lezingen uiteen.
Volgens het verzet heeft
Merckx zijn pistool getrokken -
hij was gewapend - maar werd
hij al neergekogeld voor hij iets
kon doen. Volgens de vrienden
van Merckx is de Gaston op de
vlucht geslagen en werd hij in
een korenveld naast de weg,
dwars door een schoof, kapot
geschoten.
Hoe dan ook, de gevolgen
zijn verschrikkelijk geweest.
Op 1 augustus werd in het dorp
een razzia gehouden, waarbij
drie inwoners ter plekke wer
den doodgeschoten en een
vierde in zijn hoeve levend
werd verbrand. Tijdens een
Maurice de Wilde rakelt in zijn nieuwe oorlogsserie gevallen op, die het Belgische verzet
liever verzwijgt. Hij constateert dat niet alleen aan de kant van de collaboratie fouten zijn
gemaakt. - foto archief de stem
Met ingang van 8 april
brengt de BRT-tv een
nieuwe, acht-delige se
rie over de oorlog: 'De
tijd der vergelding'.
Daarin belicht program
mamaker Maurice De
Wilde (bekend van 'De
Nieuwe Orde' en van
'De Kotiaboratie' die
deze weken op donder
dag wordt herhaald) de
overvallen en dodelijke
aanslagen van collabo
rateurs en verzetsmen
sen, die in delen van
België zó talrijk waren
dat er een burgeroorlog
aan de gang leek.
Onze correspondent
in Brussel sprak met De
Wilde en zag één van
zijn uitzendingen: een
'case-study' over een
klein Vlaams dorpje,
waar de oorlog nog
steeds niet voorbij is.
tweede razzia, tien dagen later,
werden honderd inwoners van
Meensel-Kiezegem opgepakt.
Daarvan zijn er 71 weggevoerd
naar Duitse kampen, en van
die 71 zijn er maar een handje
vol meer teruggekomen. Uit
eindelijk is één op de acht in
woners van die terreur het
slachtoffer geworden. Voor een
dorpje als Meensel-Kiezegem is
dat een vreselijke tol geweest.
Er is geen gezin dat aan die
wraakacties geen vader, moe
der of zoon verloren heeft."
In een volledig aan het drama
in Meensel-Kiezegem gewijde
uitzending, 'case-study' in de
tv-wereld, reconstrueert De
Wilde de verhoren op het
schoolplein, en praat hij 'on the
spot' met overlevenden.
In indrukwekkende, vaak
uiterst moeizaam tot stand ge
komen gesprekken laat hij we
duwes aan het woord, die tij
dens de razzia's hun echtge
noot, soms ook hun ouders en
kinderen verloren, en dat nog
altijd niet hebben verwerkt;
vrouwen, die tijdens hun ver
hoor met koppelriemen op de
rug en geslachtsdelen werden
geslagen; een met de SS sym
pathiserende De-Vlagger, die
vanwege die puur-sadistische
martelpraktijken weigerde aan
de tweede razzia deel te nemen;
de dienstdoend SS-officier, die
zich de naam van het dorp niet
meer weet te herinneren; en
een man die na drie kampen te
rugkeerde, en die voor de ca
mera in snikken uitbarst als hij
zich voor de geest roept hoe een
vrachtauto met lijken die bij
een Duits kamp in de modder
wegzakte moest worden gelost,
en zich temidden van die licha
men nog een overlevende be
vond die hem aankeek.
„Meensel-Kiezegem," zegt
De Wilde, „is een drama ge
weest dat het menselijk bevat
tingsvermogen ver te boven
gaat. Niemand in het dorp, of
die nu aan de kant van het ver
zet of van de bezetter stond, wil
daarover nog praten. Op de
film zie je dat soms iemand wat
zegt over het verlies van een
familielid. Dat is dan 's nachts
om kwart over twee gebeurd,
nadat ik daar al van 's morgens
tien uur af zat te praten. Het
leed is na 44 jaar nog steeds
niet verwerkt."
In zijn documentaire, met
name die over Meensel-Kieze
gem, heeft De Wilde, die vooral
heeft willen laten zien tot
welke wreedheden de mens in
oorlogstijd in staat is, zich zeer
terughoudend opgesteld.
Hijzelf legt bijvoorbeeld
geen relatie tussen Eddie
Merckx en diens oom Gaston.
In de eerste plaats omdat hij
dat journalistiek niet relevant
vindt; in de tweede plaats om
dat van de familie Merckx een
deel aan de goede en een deel
aan de verkeerde kant stond,
en de latere wielrenner uit de
goede tak afkomstig is.
De vrienden van Gaston
Merckx, die hem vergezelden
toen hij onderweg naar de ker
mis werd doodgeschoten, ko
men niet in beeld, en wie nu
feitelijk de dodelijke kogel
heeft afgevuurd op de toen 22-
jarige collaborateur, is tot op
de dag van vandaag zelfs voor
de gewezen partizanen in
Meensel-Kiezegem zelf een ge
heim.
De Wilde: „Ik heb, ook in de
documentaire, een aantal ge
sprekken met Louis van Brus
sel, één van de leiders van het
gewapende verzet in de regio
Leuven. Hij was bereid als
zegsman van de partizanen op
te treden, maar hij was zeer
onaangenaam verrast toen ik
er uiteindelijk tóch achter
kwam wie de vrouw en de twee
mannen waren die op die be
wuste dag Merckx en zijn
vrienden tegenkwamen. Ik heb
hen alle drie gesproken, maar
één van hen bedreigde mij met
het leven als ik in de uitzending
hun namen zou onthullen. Ik
heb dan een concessie gedaan
door slechts hun verzetsnamen
te noemen."
In zijn uitzending schrijft De
Wilde de aanslag, die om be
grijpelijke redenen door het
verzet nooit werd opgeëist, aan
bataljonscommandant Léon,
René en Gilberte toe. Voor de
gedreven en wettelijk tot ob
jectiviteit verplichte tv-jour-
nalist (BRT-statuut!) is het
moeilijk verteerbaar dat hij
niet verder kon gaan, maar
Van Brussel, de Leuvense par
tizanenleider, vraagt daarvoor
in de uitzending begrip. De
prijs voor de dood van Merckx,
vinden achteraf ook de sympa
thisanten van het verzet, was
veel te hoog.
In het dorp is nog altijd de
woede niet geluwd over de
wraaklust van de moeder van
de vermoorde collaborateur,
die na de dood van haar zoon
eiste dat honderd inwoners van
Meensel-Kiezegem zouden
worden gegijzeld en gefusil
leerd. De familie beschikte bij
de Duitsers blijkbaar over een
dermate groot krediet, dat aan
die wens gevolg werd gegeven.
„Moeder Merckx moest haar
goesting krijgen," zegt in de
film één van de overlevenden.
Volgens Maurice De Wilde -
die eind dit jaar met pensioen
gaat, maar die van de BRT-lei-
ding de gelegenheid hoopt te
krijgen ook de militaire en pa
ra-militaire organisaties en de
repressie nog in documentaire
programma's om te zetten -
zijn de represailles vooral in de
omgeving van Leuven en in
Belgisch Limburg buitenge
woon hevig geweest.
Over en weer werden daar
bij ook 'vergissingen' begaan,
dat wil zeggen: verkeerde men
sen omgebracht.
De Wilde sprak in Leuven
een vrouw waarvan het verzet
de moeder, twee zussen en een
broertje terechtstelde. De
vrouw zelf kreeg een nekschot,
maar de kogel, die er via de
wang weer uitkwam, raakte
geen vitale delen, en als bij
wonder overleefde ze de aan
slag.
Achteraf bleek het hele gezin
volmaakt onschuldig aan de
collaboratie waarvan het door
het verzet was verdacht.
De Wilde: „Het verzet is er
niet blij mee dat ik dergelijke
gevallen oprakel, maar het is
duidelijk dat niet alleen aan de
kant van de collaboratie fouten
zijn gemaakt. Er werden per
soonlijke vetes uitgevochten,
en vaak waren er wraakgevoe
lens over het wegvoeren van
familieleden. Bij het plannen
van nieuwe overvallen of aan
slagen (in zijn documentaires
vermijdt De Wilde het woord
'moord') speelde dat mee. De
felheid van veel aanslagen is
daaruit te verklaren."
De Wilde zelf schetst het ge
val van een verzetsman uit
Belgisch Limburg, van wie na
een aantal verzetsacties twee
broers worden opgepakt en ge
fusilleerd. Bij een inval bij hem
thuis worden de vader, de zus
ter en zijn nog jonge echtgeno
te, die net bevallen is, naar een
concentratiekamp gevoerd. Al
leen de baby en de grootmoeder
blijven achter.
De Wilde: „De grootmoeder
heeft waarschijnlijk aan die
baby haar leven te danken,
maar de betrokken verzets
man, Remy Nulens, heeft ge
zworen dat hij collaborateurs
ging schieten, zoveel hij er kon
raken. Men had hem mij gesig
naleerd als iemand die veel had
gedood, en dat bleek ook wel te
kloppen. Hij heeft mij geen
precies aantel willen noemen,
maar toen ik hem vroeg: 'Ben
ik er ver af als ik zestig zeg?',
was zijn antwoord: 'Nee, ge zijt
in de buurt.'
Dat wil zeggen dat die ene
persoon tegen de zestig tegen
standers van kant heeft ge
maakt. De meeste verzetsmen
sen hadden daarvoor een 7.65
politierevolver, maar er waren
er ook die met een Parabellum
9 millimeter rondliepen. Dan
waren ze nog zekerder dat ze
niet naast schoten. En aan de
andere kant ging het al net zo
hard. Na de aanslag op de re-
xistisehe burgemeester van
Groot-Charleroi, Oswald
Englebin, en zijn vrouw en
zoon, kregen de rexisten de
goedkeuring van de hoogste
SS-leiders in ons land om bij
wijze van vergelding honderd
gijzelaars op te pakken. Op
vluchtenden werd in het wilde
weg geschoten, en als er
iemand niet thuis was, werd
een familielid of zelfs dienst
personeel meegenomen. Uit
eindelijk zijn 21 gijzelaars in de
kelder van een kleine arbei
derswoning opgesloten, en die
zijn op twee na één voor één
doodgeschoten. Vlak vóór de
woning, zodat de anderen wis
ten wat hen te wachten stond."
'De tijd der vergelding' van
Maurice De Wilde wordt uit
gezonden via BRT-1, elke
vrijdagavond met ingang van
8 april. De uitzending, gewijd
aan het drama in Meensel-
Kiezegem, is de vierde in de
reeks, die op vrijdag 27 mei
wordt afgesloten.
Een Molukse punker wekt ook in eigen kringen
bevreemding. fotofeduco
Door Jan Koesen
HILVERSUM - Drie generatie Molukkers komen
aan de orde in 'Asas Bergelombang', een vierluik
doku-drama's, door Feduco gebracht op 11,18 en
25 april en op 2 mei. Een doku-drama is een krui
sing tussen een dokumentaire en een toneelstuk
je. Met deze vórm kun je zonder al te schoolmees-
terig te doen, veel informatie kwijt.
Feduco heeft een rubriek
'Medelanders-Nederlan
ders' en jaarlijks zijn de
Molukkers hierin onder
werp. Deze keer gaat de
rubriek vooral over de
emoties waar elke Mo-
lukker doorheen moet.
Hoe denken zij individu
eel over hun verleden, de
aanleiding van hun ver
blijf in Nederland en hun
idealen? Vier hoofdpun
ten worden in het vier
luik besproken. In de eer
ste aflevering krijgen we
het probleem van de be
jaarden in de Molukse sa
menleving. Opname van
een bejaarde vader of
moeder is een gezin van
de kinderen is niet meer
zo vanzelfsprekend als
vroeger of in het thuis
land. Nu bestaat de mo
gelijkheid dat bejaarde
Molukkers terug keren
naar de kampong van
weleer.
In aflevering 2 staat de
vrouwenemancipatie
centraal. Een vrouw wil
meedoen aan een typisch
westers fenomeen: de
vrouwengroep. Deze acti
viteit vergt nogal veel in
zet in een Molukse wijk.
In de aflevering zien we
het verzet van de man die
het allemaal maar onzin
vindt dat zijn vrouw de
deur uitgaat. Heel typisch
is het bezoek dat enkele
vrouwen brengen aan een
oude tante, die zij willen
inschakelen. De man, de
oom dus, gedraagt zich
als een regelrechte tiran
en verbiedt zijn vrouw 's
avonds de deur uit te
gaan. Tevens wordt het
probleem besproken van
de dochter die moet kie
zen tussen Havo en Mavo.
Ze kan prima de Havo
aan, maar wil liever met
haar vriendin naar de
Mavo. Haar ouders ver
zetten zich hier tegen.
In de derde aflevering
komt de onevenredig
grote werkloosheid onder
jonge Molukkers ter
sprake. Velen verkeren in
een uitzichtloze situatie.
De vader van het gezin
vindt eindelijk werk,
maar de prijs hiervoor is
dat hij de wijk uitmoet.
In de slotaflevering
schaft de jonge David
zich een veelkleurige ha-
nekam aan. De vader
wordt woest, dreigt met
geweld, uiteindelijk valt
het best mee, maar als
David met zijn super-
punkhoofd in de oude
wijk komt, wacht hem
hoon en onbegrip, ook
van de jongeren.
'Asas Bergelombang'
(Cultuur in beweging)
verschaft ons de Molukse
optiek. Toch is het verba
zingwekkend om te zien
hoezeer de Molukse si
tuaties lijken op die van
de blanke Nederlanders.
Generatie-conflicten zijn
er overal. Waar laten we
de bejaarden, is alom een
onopgeloste vraag, werk
loosheid is zeker niet al
leen tot de Molukkers be
perkt en vrouweneman
cipatie waarachtig ook
niet.
Het opvallendste Mo
lukse element is de twee
taligheid. Iemand begint
een zin in het Moluks Ma
leis, en gaat halverwege
over op Nederlands en
omgekeerd. De ondertite
ling is dan ook tweetalig.
Deze vermenging van
twee telen is normaal
voor Molukkers, verzeke
ren ons de Molukse ma
kers van het programma.
Het is boeiend om Maleis
te horen en te lezen en
opeens flitsen daar woor
den tussendoor als 'wijk-
gebouw', 'eisenpakket'
'subsidie-aanvraag' en
'thema-avond.'
Het ideaal van de RMS,
dat destijds tot kapingen
en gijzelingen leidde,
komt maar heel terloops
ter sprake, in de vorm
van enkele foto's. De pro
grammamakers hebben
toch wel op hun tenen
rond deze afschuwelijke
geschiedenis gelopen. Iets
minder benauwdheid
was wel zo goed geweest,
je kunt dit hoogte- of
dieptepunt in de Molukse
geschiedenis niet verdon
keremanen. De Moluk
kers vechten om behoud
van him eigen cultuur,
maar krijgen het hier
steeds moeilijker mee.
Stalin: boeken die hij ver-
)00<ï, zijn nu weer verkrijg-
Mar.
foto anp
MOSKOU (AP) - Om het te
kort aan 'goede' boeken in
de Sovjetunie tegen te gaan
heeft de regering twee
maatregelen aangekondigd.
Ten eerste zullen 3500 boe
ken die voorheen verboden
waren, weer op de planken
mogen verschijnen, en ten
tweede wordt een nieuwe
wet voorbereid om uitgeve
rijen toe te staan die wer
ken publiceren op kosten
van de auteurs.
De Sovjet-bevolking klaagt al
jaren dat de boekwinkels vol
staan met politieke tractaten,
moralistische lektuur en wer
ken van partijfunctionarissen,
maar dat de boeken van goede
schrijvers uit binnen- en bui
tenland, nauwelijks te krijgen
zijn.
De Pravda bericht dat
schrijvers die bereid zijn hun
eigen geld te riskeren, hun
werk mogen laten publiceren.
De eventuele winst moet dan
gedeeld worden met de over
heid, die de boeken distri
bueert, maar verliezen zullen
door de schrijvers zelf gedra
gen moeten worden.
Alia Kozdreva, juridisch ad
viseur van de Staatsuitgeverij,
die toezicht zal houden op het
particuliere project, zei dat la
ter deze maand normen zullen
worden opgesteld voor de in
houd van werken en de oplage.
Het project is voornamelijk
bedoeld om freelance schrij
vers naar de publieke markt te
lokken en weg te houden bij de
ondergrondse uitgeverijen.
Volgens de huidige voorschrif
ten mogen alleen broodschrij
vers die het goedkeuringsstem-
pel van de overheid hebben ge
kregen, hun poezie en proza le
gaal uitgeven.
De Staatsuitgeverij wil op
deze manier ook nieuwe bron
nen van inkomsten aanboren,
zo legde de Pravda uit. Onder
Sovjet-leider Gorbatsjov heb
ben overheidsinstellingen de
opdracht gekregen om de uit
gaven zoveel mogelijk te dek
ken.
Maar onder Gorbatsjov
wordt ook een grotere vrijheid
voor de kunst en kunstenaars
bepleit en worden tal van wer
ken gepubliceerd die eerder
verboden waren. Spoedig zul
len dan ook nieuwe uitgaven
verschijnen van populaire
werken als 'De Meester en
Margharita' van Michail Boel-
gakov en van 'Dokter Zjivago'
van Boris Pasternak.
De Sovjetskaja Koeltoera
berichtte dat de GlavLit, de
staatsinstelling die al tientallen
jaren zorg draagt voor de cen
suur, zich op het ogenblik buigt
over de eventuele vrijgave van
zo'n 6.000 boeken, die in spe
ciale pakhuizen zijn opgesla
gen. De meeste van deze titels
werden onder Stalin verboden
en uit de bibliotheken en win
kels verwijderd, omdat hun
schrijvers politiek gevaarlijke
ideeën zouden hebben.
„Het merendeel van deze
boeken waren werken van
schrijvers die verdacht waren
ten tijde van Stalins persoon
lijkheidscultus", zei Vladimir
Solodin, lid van de GlavLit, te
gen de Sovjetskaja Koeltoera.
„De andere hadden andere ge
breken, zoals een voorwaard
van dergelijke verdachte poli
tici, citaten uit hun werken of
hun foto". Zo bevatten 180 van
deze boeken een verwijzing
naar Nikolai Boecharin en 70
een verwijzing naar Alexei Ry-
kov, twee vooraanstaande poli
tici uit de beginperiode van de
Sovjetunie, die door Stalin
werden geëxecuteerd maar vo
rige maand door Gorbatsjov
zijn gerehabiliteerd.
GlavLit, het Directoraat ter
Bescherming van Staatsgehei
men in de Uitgeverij, werd in
1922 ingesteld om ervoor te zor
gen dat gepubliceerde werken
niet mank zouden gaan aan
ideologische onzuiverheden.
Sindsdien heeft het steeds als
censurerende instelling ge
functioneerd en heeft het ver
moedelijk zelf ook de verboden
boeken in de ban gedaan.
Volgens de krant heeft een
commissie van GlavLit zich
vorig jaar gebogen over 4000
boeken en daarvan 3500 voor
publicatie geschikt geacht. De
500 boeken die verboden ble
ven, waren overwegend 'uiterst
opruiende literatuur en natio
nalistische geschriften', aldus
Solodin. Het besluit om ze in de
pakhuizen te houden is echter
nog niet definitief; ze zullen
opnieuw bekeken worden als
alle boeken een eerste keer zijn
afgewerkt.
