Lugubere driehoeksverhoudingen
Vlaamse letterkunde als cabaret
KiMtllMFn
klaar
Manuel
Puig De vrouw
die engel was
Agathon
TOPPER VAN MANUEL PÜIG; VERFRISSEND DEBUUT VAN ESTHER TUSQUETS
Verkrampte omgangsvormen
Een plooienrok van zijde
lag op de dorre heide
lelfcimgm] pflftTEM BOEKENGIDS ZATERDAG 19 MAART 1988
ïaag
Nieuwe thema's
Hartverwarmend
Moordpartij
DE REGELS VAN HET HUIS'
Vernieuwer
Kleine stukjes van Henk Komijn Meijer GOEDKOPE GRAPPEN EN GROLLEN VAN HERMAN BRUSSELMANS
Boon
L.H.Wiener: eenzaam en zinloos
G2
van 8 uur merkte ik het
Peter Brusse is al weet
asevier en zijn opvo]get
voorheen in de Haags»
Dnenigheid in Den Haas
U van de regering. jori^
stoere taal. Het geheel
van de Maas en andere
dat andersom gedaan
i aan, zei hij altijd. Hij
it zijn Engelse tijd: een
net gemopper over de
hadden belaagd op zijn
een leuke band tussen
enthousiast,
t meer aandacht voor de
anger. Woensdag liet hij
emen rond het nieuwe
uitspraken op van de
paspoorten zou mogen
eelste schermutseling in
n de Maas was verder
al naar de vierde plaats,
begrafenis van de IRA.
rezuingingsplannen van
Haag dus. In de tijd van
dsnieuws wat minder
hekel aan statigheid en
s was, liet hij ons kijken
met het onderwerp te
werp de volgende keer
beelden te zien. Van een
in Zuidamerika werden
agen oud waren. In zijn
os de beelden het nieuws
ook geen plaatsje in het
entair redacteur en ooit
rweede Kamer, heeft nu
tjeskijken. Het gevolg is
Vries krijgen en meer
rden voorgelezen. Vorige
toen maar liefst tien
werden gewijd aan het
siding om te kankeren op
ofd in de kussens als hij
onn, op die vervelende
eens wat variatie in je
tob gezegd en nu maakt
ng en ligt de klemtoon op
je koffie schieten, als hij
ïtwaart. Willem zit nu in
lem met zijn verkleumde
enerf of langs de snelweg
hter het bureau zit, blijlrt
iben!
heren en dames van het
sn zien, althans als vaste
ren medelijden met Haye
dio zijn ogen half sluit en
emel wendt, niet wetend
rudt ook je hoofd als je
>t ziet zitten die op een
Waarom nemen ze die
s?
it alles weer goed. Erwin,
er de kaart schuiven en
[en. Het kijkvolk is stil en
Over het weer en het
irs weet 99 procent al
gaat. 30 procent is er-
/ARA en EO naar het
rt het tweede net be
en VPRO. 40 procent
:o en Teleac verhuizen
an de dienst Kijk- en
den dat 33 procent de
prijs stelt, 38 procent
romen met de uitbrei-
ers verwacht dat het
aantrekkelijk dan wel
ten 1 en 2. 37 procent
irlo, hoofd van de tele-
tig samenwerken wat
ïementen. Alle bespe-
ir evenementen te wij -
stgelegd in een aantal
p 11 april het 100 jaar
ieuwe zender.
natuurlijk de NOS)
edt elke bespeler van
tn het Eurovisie Song-
erdaagse zullen voor-
het EK Voetbal in
tgezonden worden. De
vinden voor een groot
het derde net toch een
eden. De Spelen zullen
iog niet, dat de zwerf-
erdrift van de Viking®
een klimaatsverandering
■g werden gebracht. Ook
taal wordt er rijker door:
rwin en zijn maten het,
in over 'een mogelijk
op regen,' dan bedoelen ze
een kans van 20-80% te"
dat het plaatselijk giet.
'grote kans' daarentegen
op het vermoeden dat het
land een kans heeft van
procent om nat te worden,
iw is geen witte droont
van Bing Crosby 'n
sfeer, maar wordt geru-
:rd in kristallen
les, naaldjes, prisma s<
itjes of combinaties hier-
Vlet deze kennis duwen we
gemotiveerder de wagen
ls hij niet wil starten.
52 lessen van 'Vroege Vo*
zijn niet bedoeld om
poor Anton Theunissen
1 jjet is nauwelijks bij te benen, maar de groeiende berg
Latijnsamerikaanse en Iberische literaire boeken blijft
gevarieerd en vol hoogtepunten. De oogst van de laatste
maanden (aan vertaalde werken): Een topper van de Ar
gentijn Manuel Puig, een verfrissend debuut van de
Spaanse Esther Tusquets, een indrukwekkende bundel
van de Duitser B. Traven en een minder sterke detec
tive van een superauteur, de Peruviaan Mario Vargas
het 'afsplitsingen' van Ana
zijn, verschillende vrouwen
weliswaar, maar waarschijn
lijk een en dezelfde persoon,
ontsproten aan de morbide
fantasie van de afgepeigerde
Ana.
'De vrouw die engel was' is
de topper van de vier vertaalde
Puigs. Door middel van flash
backs (zijn filmverleden!)
speelt hij grandioos met de
chronologie zonder dat de lezer
ooit verdwaald raakt in de tijd.
In dit boek valt te genieten van
Puigs zeer gevarieerde schrijf
technieken, eigenzinnige the
matiek (seks en menselijke re
laties), zijn fraaie herscheppin
gen van en parodieën op de po
litiek, zijn satires op het ma
chismo en zijn erotische be
schrijvingen. Zijn bekende in
grediënten, zoals spot, satire,
dwaze persiflages en wrange
humor, zijn ook in dit boek
volop aanwezig.
Voor haar roman 'De liefde is
een eenzaam spel' kreeg de
Spaanse Esther Tusquets (52)
de literatuurprijs van de stad
Barcelona. Zij is vrij laat met
schrijven begonnen, maar be
hoort tot die generatie van jon
gere Spaanse schrijver die niet
langer proberen het gemeen
schappelijke verleden (de Bur
geroorlog en de Franco-dicta
tuur) te verwerken maar op
zoek gaan naar nieuwe the
ma's.
Het verhaal in 'De liefde is
een eenzaam spel' begint in de
Manuel Puig (putch op zijn
ans) is een 54-jarige Argen-
je schrijver die niet echt is
doorgebroken met zijn romans,
maar met het medium film. Hij
had dit medium net de rug toe
gekeerd - hij studeerde filmre
gie in Rome - toen hij grote be-
I kendheid kreeg als de auteur
van het boek van de film 'De
j van de spinnevrouw'. Pas
daarna werd hij een gevierd
auteur.
Van zijn romans is 'De kus
van de spinnevrouw' technisch
en het minst interessante.
Zijn later vertaalde romans
Het verraad van Rita Hay-
worth' en de 'Buenos Aires af
faire" zijn alom geprezen boe
ken waarin duidelijke sporen
van Puigs passie voor de film
zichtbaar zijn. Onlangs is een
nieuwe Puig verschenen: 'De
vrouw die engel was'. De
hoofdpersoon in deze roman is
:30-jarige Argentijnse Ana,
jodziek, in ballingschap in
Mexico, gevlucht voor het Pe-
ronistische regime. Zij heeft in
Buenos Aires in Theater Colon
gewerkt. Christina Deutekom
zong er. Ana vertelt in dialogen
met haar feministische vrien
din Beatriz en de linkse advo
caat Juan José Pozzi over haar
I verleden, haar nachtmerries en
vooral over haar gefrustreerde
I liefdes.
Er lopen verschillende ver
talen door elkaar. Soms gaat
het over een prachtige Weense
fimactrice uit de nazi-tijd,
is over het toekomstige le-
I ven van geheim agente W218.
Het wordt allengs duidelijk dat
Mario Vargas Llosa.
verduisterde vertrekken van
de verwende Elia, die in het
huwelijk is gestapt 'als in een
goedbetaald baantje', gevangen
zit in 'de cirkel van luiheid en
apathie' en zich door de arme
vriendin Clara laat informeren
over de groeiende verliefdheid
van Clara's ex-minnaar Ricar-
do, een jonge dichter. Ricardo
observeert Elia maandenlang
en zij geniet er huiverend van.
Zij gaat hem ontmoeten in ca
fés *waar zij beschermd wor
den door hun harnas van liefde
en ijs' en uiteindelijk bij haar
thuis, waar hij haar 'erotisch
mag inventariseren'. Maar
haar eenzaamheid heft zij niet
op.
Dagelijks brengt Ricardo
perverse verslagen uit aan
Clara die 'de beelden opslaat in
dat deel van de geest of de ziel
dat bestemd is voor de onge
neeslijke wonden'. Uiteindelijk
zal ook Clara in het wellustige
spel worden betrokken. Een
wrang en mooi verhaal over
een lugubere driehoeksverhou
ding. Van Esther Tusquets is
nog weinig werk in Nederland
bekend. Zij schreef tot nu toe
ook weinig, maar afgaande op
deze kleine roman, haar 'Ne
derlandse' debuut, valt haar
beeldenrijke en ironische stijl
op. Hopenlijk laat Meulenhoff
het niet bij deze ene vertaling
van Tusquets'werk.
B. Traven is een groot (be)
schrijver van de Indianencul
tuur in Latijnsamerika. In zijn
novellen en verhalen laat Tra-
- foto archief de stem
ven zich van zijn sterkste kant
zien. Hij schrijft bondig, iro
nisch en kritisch. Hij benadert
de Indianen liefdevol en stelt
onbegrip en onbenul van de
westerse uitbuiters op een
uiterst sarcastische manier aan
de kaak.
Meulenhoff heeft gelukkig
de volledige bundel met 'De
verhalen' van B. Traven uitge
geven. Achtentwintig prach
tige vertellingen, waaruit Tra
ven zelf naar voren komt als
een hartverwarmende pleitbe
zorger van een onderdrukte
klasse. Zonder de kronikeur
van de Indianencultuur iets te
kort te willen doen, mag wel
gesteld worden dat Traven de
Indianencultuur benadert met
een iets te romantische optiek.
Zijn verhalen lezende krijg je
de indruk dat Traven ideali
seert. Het zou te maken kunnen
hebben met zijn merkwaardige
en starre politieke denkbeelden
die compleet achterhaald zijn.
Elke klasse-auteur schrijft wel
eens een minder boek, maar
zelfs dan valt er vaak te genie
ten van een vlekkeloze tekst en
een originele structuur. Mario
Vargas Llosa, een van de be
tere schrijvers onder de Latijn
samerikanen, heeft met zijn
'Wie heeft Palomino Molero
vermoord?' niet zijn sterkste
roman, een detective, afgele
verd, maar het is spannend,
mooi geschreven boek en qua
thematiek actueel:
Het verhaal speelt in Peru,
eind jaren vijftig. Een jonge
soldaat van een luchtmachtba
sis aan de kust wordt op brute
wijze vermoord, na eerst beest
achtig te zijn gemarteld. Het
onderzoek naar de moord
wordt geleid door Silva, een
onverstoorbare luitenant van
de guardia civil, die daarbij
wordt geassisteerd door ser
geant Lituma, een van de on-
overwinnelijken uit Varga's
Llosa's bestseller 'Het groene
huis'.
Hardnekkig speurwerk leidt
de beide mannen naar de
Luchtmachtbasis, waar een ty
pisch machtsconflict tussen le
ger en guardia civil wordt uit
gevochten. Het verslag over de
moordpartij, die in de doofpot
dreigt te worden gestopt, is so
ber, maar het geeft Vargas
Llosa de kans alle registers van
kritiek open te trekken tegen
een samenleving waarin het
individu wordt platgewalst
door perverse en corrupte
baasjes.
Manuel Puig: 'De vrouw die engel
was'. Uitg. Agathon, prijs 34,50.
Esther Tusquets: 'De lietde is een een
zaam spel'. Uitg. Meulenhoff, prijs
ƒ27,50.
B. Traven: 'De verhalen'. Uitg. Meu
lenhoff, prijs 4250.
Mario Vargas Llosa: "Wie heeft Palo
mino Molero vermoord?'. Uitg. Meu
lenhoff, prijs 2750.
-i/ori?
Door Hans Rooseboom
|De twaalf-jarige Daphne leeft in schijnbaar ideale om
standigheden. Ze woont met haar ouders in een prachtig
huisi met een paradijselijke tuin vol vruchtbomen. In de
nabijheid zijn beukenlanen en stroomt een rivier.
b Hermine de Graafs nieuwste
novelle (korte roman) 'De re-
1 gels van het huis' schijnt voort
durend de zon, bloeit de Ja
panse kers en zoemen de bijen.
klinken vrolijke geluiden
1 van de rivier.
I Maar het is in werkelijkheid
eenzame wereld van een in
tens levend meisje van twaalf
[Jaar, te midden van ouders en
j andere volwassenen die op de
I achtergrond hun onbegrijpe
nde levens leiden. Ouders die
jniet zichzelf overhoop liggen,
"Tuut niet in staat zijn hun
o-.i leven richting te geven,
I laat staan dat van hun dochter.
Het enige dat Daphne van
17aar ouders leert is goed ge
drag, beleefd zijn, met twee
'voorden spreken, verder gaat
a® pedagogische onmacht
m. Ze laten Daphne zwem
men.
Letterlijk zwemmen, want
Sit if11 DaPtme goed. En tege-
I "Jleertijd is ze er doodsbang
oor. Ze droomt er iedere nacht
I vnü* s'aaP vallen betekent
Itof apllne onderduiken in
o wirwar van waterplanten
I ,ar omstrengelen als lia-
stengels van veenwortels.
rJL-er wor<den betekent een
I di» ,am ontworstelen aan
I tar°i. emmtnë' in Hë richting
I v® het opppervlak.
•Die
nare slaap-ervaring is
de
•raar om te scholen tot
man, maar leert wel e®
ind leggen met de natuur
en cursus zijn onaf hank®'
van elkaar en nogrnasj'
kan op elk moment in
os stappen. Alle weerman*
:unnen met de Noorderzo"1
ekken, voor hen is nauw'e"
werk meer.
%n eevoig van een afschuwe-
oudere™erin?' Daphne'S
tevn Alicia is negen jaar
in k rivier verdronken
min j'irijn van haar hele fa
ta i ri6 3"iarige Daphne in-
16»r "e'} 691 geheugen als
J?ren pot", zegt zij er-
Daphne identificeert zich
"iet haar dode zusje,
vs zij deelneemt aan een be-
f het k? o zwemwedstrijd, aan
"de van het boek, beseft
Hermine de Graaf - fotoanp
Daphne al voortploeterend
door het water opeens hoe het
allemaal zit. Met haarzelf, haar
verdronken zusje Alicia, en
haar ouders.
„Alicia had wel gesparteld,
in alle ernst van het moment
gesparteld, maar geen kik ge
geven. Nee, kramp was het
niet. Verkrampte omgangsvor
men! Beleefdheid en bang te
zullen storen. Niet roepen,
liever ondergaan, want zoiets
hoor je niet te doea Waar blij
ven we als we niet beleefd zijn,
dan maar liever kopje onder en
als het moet nog een keer en
nog een keertje.Ze gaf geen
kik en ook geen krimp, een af
schuwelijk bewijs van beleefd
heid".
Hermine de Graaf heeft met
'De regels van het huis' uitein
delijk een zeer moralistisch
verhaal geschreven. Maar ook
een erg mooi geschreven ver
haal, vol sfeer en tragiek.
Hermine de Graaf: 'De regels van het
hills'. Novelle. Uitg. Meulenhoff, prijs
ƒ2250.
Door Henk Egbers
Omdat heel Nederland zich in de
Boekenweek buigt over de Vlaamse
literatuur heeft Herman Brussel
mans deze week laten verschijnen
'De geschiedenis van de Vlaamse
Letterkunde'. Je kunt er niet vanuit
gaan dat de naam van Brusselmans
hier - ondanks enkele publikaties bij
Nederlandse uitgevers en een tv-op-
treden - erg bekend is; daarom: wees
op je hoede, hier is een Vlaamse
grappenmaker aan het werk. Maar
die zijn momenteel in Nederland po
pulair.
Het boek ziet er heel klassiek uit; zoals je
je een gedegen handboek voorstelt. Let
ters en lijntjes. Nu is die Brusselmans dan
ook een man met een grote intellectuele
bagage, maar hij is altijd student geble
ven. 'Student' hier te verstaan als iemand
met studentikoze allures. Wie wil kennis
maken met de Vlaamse letterkunde -
waar die dan ook begint en ophoudt -
wordt wel op een min of meer grappige
manier met zijn neus op de 'feiten' ge
drukt.
Toch is het dienstig als je al van de
échte feiten goed op de hoogte bent wil je
de rimram van Brusselmans kunnen
proeven, waarderen of verwerpen. Zoals
je bij het beluisteren van Wim Kan inder
tijd toch wel wat van de Nederlandse po
litiek moest weten om hem te waarderen,
zo dien je van de Vlaamse literatuur wel
het een en ander te kennen om het caba
ret van Brusselmans te taxeren. Het komt
in het kort hierop neer dat hij vanaf 1830
iedereen in de zeik zet (ik gebruik zijn vo-
cabulair); ongelooflijk veel zaken bij elk
aar en door elkaar haalt om tenslotte te
concluderen dat de Vlaamse literatuur
begint en eindigt als Brusselmans de pen
oppakt, respectievelijk neerlegt.
Dat is een bewuste en als geinig be
doelde overschatting van zichzelf. Het
vervelende is dat Brusselmans ook last
had van een onbewuste overschatting.
Daarvan heeft hij dan zelf geen last; de
lezers wel. Word je aanvankelijk moge
lijk meegezogen door zijn grappen en
grollen, het begint spoedig te vervelen;
temeer omdat, afgezien van verschillende
aardige vondsten, het gros nogal gezocht
en goedkoop is. Brussel is niet de cabare
tier die hij zelf denkt te zijn; wel even,
maar geen 175 pagina's lang.
Gezelle wordt bijvoorbeeld geëerd als de
rrailei nas*
Romancier/essayist Henk Romijn Meijer heeft een aantal cur-
siefjes gebundeld die hij schreef in het Amsterdamse universi
teitsblad Folia Civitatis. Herinneringen aan zijn jeugd, zijn fami-
I lie e.d. die weinig om het lijf hebben.
Het tweede deel van 'Een krans rozen en een zakdoek' is aardiger:
herinneringen aan bekende figuren die Romijn Meijer heeft ge
kend. Gerard Reve (Toen hij nog Gerard van het Reve was'), Ma-
thilde Willink, Bernard Malamud en Joke (Kool-)Smit.
Over de laatstgenoemde goede vriendin, de pionier van de mo-
derne Nederlandse vrouwenbeweging, die een paar jaar geleden
overleed, zegt Romijn Meijer nu: „Ze schreef kurkdroge stukken
waarvan ik het ene nog onzinniger vond dan het andere en ik heb
het aan niemand verteld". Nu Joke Smit niet meer leeft vertelt
H.M. het wel. Niet helemaal netjes.
H.R.
Bok Romijn Meijer: 'Een krans rozen en een zakdoek'. Verhalen, impressie*,
Portretten', Uitg. Meulenhoff, prijs 3750
Hubert Lampo: 'deftig schijten'.
- foto archief de stem
dichter die zijn verzen schreef op de rug
van E. van Oye, één van zijn favoriete
studenten, maar ook als een liturgisch
vernieuwer die de driedimensionele hos
tie wilde introduceren en een preekstoel
met hydraulische vering. Soms beseft
Brusselmans zijn flauwiteiten zelf. Als
hij zegt dat Karei van de Woestijne zich
terugtrok in St. Martens Latem, genoemd
naar de kreet 'Laat hem!', uitgebruld door
Sint Maarten, voegt hij er zelf bij: „Heel
flauw".
En wat hiervan te denken: „Wies
Moens, kent u die? Zo'n kleine dikke met
langharige wenkbrauwen? Na de oorlog
raakte hij nog in de gevangenis ha ha ha
ha. Dat komt ervan van met den mof te
heulen! Zo erg was het nu echter ook niet
Guido Gezelle schreef volgens Brus-
selmans op de mg van een van zijn
studenten.
wat Wies gedaan had. In zijn onnozelheid
ja zelfs zijn onwetendheid! had hij op
straat simpelweg een Duitse majoor
staan masturberen, niet uit seksueel oog
merk maar slechts om zijn door koude en
ontbering aangevreten linkerhand te
warmen. Thuis was de kachel uit en me
vrouw Moens weigerde deze opnieuw aan
te steken zolang ze van haar echtgenoot
voor haar veij aardag geen SS-kostumeke
kreeg. Ja jongens in de oorlog zijn toch
toeren gebeurd!".
Brusselmans laat zich begeleiden door
een Nederlandse correspondent, die iets
met Vrij Nederland te maken moet heb
ben, maar ik denk dat hij voetbalt bij KV
Mechelen. Er wordt namelijk nogal wat
ondersteboven geschopt en op de tribunes
van de Vlaamse letterkunde gaat Brus
selmans gemeen te keer. Hij laat er Aster
Berkhof 'keutels persen', Hubert Lampo
'deftig schijten', de 'klungel Alstein zei
ken', Jef Geeraerts zich verrijken door
'schrijven en drie maal daags naaien' etc.
Boons Kapellekensbaan blijft alleen
overeind. Maar hoe! „Boon trekt de con
sequenties uit het rauwe dynamisme van
Walschap en Céline (die had zelfs nazi
sympathieën! Wat is levensangst verdui
veld daartegenover?!). Van zijn oer-ta-
lent de oerovervolheid van De Kapelle
kensbaan getuigen, doch nu uitermate
gedetacheerd. (Laatst kwam ik dat woord
eens tegen in een brochure. Dat ga ik bin
nenkort ook eens gebruiken, was meteen
mijn vaste overtuiging. Schrijven is ste
len is mijn leus)".
In het slothoofdstuk voert hij de ge
boorte van zijn eigen talent op. Jammer
dat hij niet van die schandelijke, onbe
nullige, onbehoorlijke of slechte dingen
gedaan heeft die hij zijn collega's toe
dicht, dan was zijn leven mogelijk inte
ressant geweest om te lezen.
De rimram van Brusselmans is soms
om te lachen, maar vaker om te huilen.
Nog afgezien van de rammelende con
structie en kromme zinnen, die zelfs als ze
bewust zo gebracht worden niet écht leuk
zijn. Gelukkig constateert hij in de slota
linea van het boek: „Jezus, hoe was het
ooit zo ver kunnen komen! Tot m'n stu
dententijd was ik een gelukkig mens, lees
daar Prachtige Ogen maar eens op na. En
dan ineens het ware leven. De slag kwam
hard aan. Het ware leven lag me niet zo".
Daarom blijft hij blijkbaar het 'ware' le
ven verwarren met zijn studententijd.
Herman F.M.Brusselmans: 'De geschiedenis van de
Vlaamse Letterkunde'. Uitg. Dedalus Nijgh Van
Ditmar, prijs 29,50
„God nog aan toe achten
dertig was hij nu en nog niets
was geluktbijna veertig
en een sombere solitair met een
steeds stroever scharnierend
karkas was hij ten prooi
aan een voortdurend proces
van fysieke en emotionele ero
sie later misschien dat
het later of was het al te
laat
Bij L.H. Wiener is somberheid,
uitzichtloosheid, aftakeling, al
coholisme en dood troef. In zijn
meest recente verhalenbundel
'Wegens mensenkennis geslo
ten' zijn deze thema's nog ster
ker aanwezig dan in zijn vorige
boeken.
Wat Wiener is overigens wel
steeds beter doet is schrijven.
„En dan mijn pen, mijn schrijf-
zwaard van goud, de Sheaffer
Excalibur, in zijn speciaal voor
hem vervaardigde etui. On
overwinnelijk, indien door mij
gehanteerd".
In deze bundel grijpt Wiener
weer eens terug naar zijn jeugd
in het vreselijke dorp Zand-
voort, zijn onblusbare seksuele
nood, de toenemende wanhoop
van de ouder wordende leraar
(de eeuwig jonge en mooie
meisjes van gymnasium zes al
pha), de dood van zijn vader en
moeder en de vergetelheid in
de fles.
Zoals gezegd, goed geschreven
zijn deze episoden uit een een
zaam en zinloos leven wel.
Goed voor een middag of avond
leesplezier zonder diepgaande
gevolgen.
H.R.
LH. Wiener: 'Wegens mensenkennis
gesloten'. Uitg. Bert Bakker Amster
dam. Prijs 1950.
De tijger van Marit Törnqvist.
Door Muriel Boll
IEDEREEN kent wel een paar bakerrijmpjes uit zijn
hoofd, zagen zagen wiedewagen, schuitje varen of het
pikante Kortjakje. Ze werden je met de paplepel ingego
ten en sindsdien niet meer uit je geheugen weg te bran
den.
In 'Lang zul je leven' staan nieuwe bakerrijmpjes van Iene
Biemans en ze zijn zeker zo sterk als de oude bakerrijmpjes. De
versjes verdienen het om uit het hoofd geleefd en doorgegeven
te worden, zó mooi zijn ze.
Soms herinneren ze an de oude bekende rijmpjes, soms heb
ben ze elementen van oude sprookjes.
Een plooienrok van zijde
lag op de dorre heide.
Kom er niet aan, kom er niet uit
Het is de rok van de eerste bruid.
Kom er niet uit, kom er niet aan.
Het is de rok van de witte maan.
Een juweeltje dat alles in zich heeft om je te betoveren: mooie
woorden, herhalingen, ritme en rijm, en afwisselende klin-
kerklanken. Zelfs babies van je daar mee, je kunt spelen op het
ritme en het leren onderscheiden van de klanken is het prilste
begin van hun taal. De verges zullen vooral kinderen van twee
tot vijf jaar boeien en verrukken. Die hebben al wat begrippen
onder de knie en snappen dat een rok van zijde niet thuishoort
op de dorre heide.
Mooie woorden in vreemde combinaties maken nonsensvers-
jes waar je lekker om kunt lachen. Daarbij hebben ze iets ge
heimzinnigs dat je verwondert en dat zich vasthaakt in je ge
dachten. Nergens kun je opzoeken wat de inhoud betekent voor
rou, dat moet je zelf ontdekken; voor goede kinderpoëzie blij
ken dus dezelfde voorwaarden te gelden als voor poezie voor
volwassenen. De potloodtekeningen van Mance Post (wanneer
wordt zij eens bekroond geven de sfeer van de verges heel
mooi gestalte.
'Lang zul je leven' is een schitterend bundeltje dat niet alleen
vanwege de mooie titel een waardevol (kraam)cadeauije is.
Eerder schreef Biemans al 'Mijn naam is Ka'. Bij dezelfde uit
gever, Querido, kwam een overzichtsbundeltje uit met 35 vers
jes van Han Hoekstra, 'De kikker van Kuddelstraat'. Met An
nie M.G. Schmidt schreef Andreus in de vijftiger j aren voor het
jeugdblad Kris-Kras dat veel heeft betekend voor de ontwik
keling van de kinderliteratuur.
Andreus wist precies waar kinderen pret om hebben en zij
kunnen zich duidelijk iets voorstellen bij zijn verges, bijvoor
beeld bij het titelversje dat zo begint:
Er was een koebeest en
er was eens een kikker.
De kikvors was een dikzak, en
de koe was nog veel dikker.
Lekker lopende versjes waarin elke regel een eenheid vormt
zodat het geheel makkelijk te begrijpen is en zo zijn alle 35
versjes.
De versjes in 'Daar komt de tijger' van Hans en Monique
Hagen gaan over onderwerpen die elk kind van tijd tot tijd be
zig houden: de fiets, de reus, kussen, buikpijn...
'Verhaaltje' laat zien dat kinderen wel veel kunnen beleven,
in het echt of gefantaseerd, maar daarover vertellen valt niet
mee. Dat is in twee regels gebeurd terwijl er zes nodig zijn om
je duidelijk te maken datje toch echt even moet luisteren
ik heb een verhaaltje
niet in een boekje
maar in mijn mond
zal ik het vertellen
let op
doe je oren open
daar ging ik
samen met de hond
toen was het afgelopen
In deze gedichtjes staan geen onnodige woorden zodat je er
eigen gedachten in onder kunt brengen en ook hier is klank
weer een belangrijk element.
Bij elk gedichtje staat een grote tekening, soms over twee
pagina's, waardoor het extra leuk wordt om het boekje vaak
samen te lezen. Dat is geen straf want het zijn goede, nu en dan
poëtische, versjes. Kleuters zijn gevoelig voor peozie en deze
drie bundels laten zien hoe mooi en volwassen poezie voor hen
kan zijn.
Iene Biemans: 'Lang zul je leven'. Uitg. Querido, prijs 1750. DL: Mance Post
Han Hoekstra: He kikker uit Kudelstaart*. Uitg. Querido, prijs 1750. HL
Jenny Dalenoord
Hans en Monique Hagen: Haar komt de tijger1. Uitg. Van Goor, prijs 1950.
HL: Marit Törnqvist
Tekening van Mance Post in 'Lang zal ze leven'.