[Anders leren kijken naar Antillen
Schilderen in aluminiumpoeder
OLF
NOS BRENGT ZESDELIGE TV-SERIE 'ANTILLAANS VERHAAL'
'Beeld van Antillen in
media deugt vaak niet'
Het wil maar niet lukken
met het 'reddende
tientje' voor de omroep
LEDING voor
meisjes
bi):
EEN serie van zes tv-documentaires over het
verleden van de Nederlandse Antillen en Aruba,
[wordt vanaf vanavond ongeveer gelijktijdig in
Nederland en de Antillen/Aruba uitgezonden.
[Het is een co-produktie van de NOS, TeleCuracao
en TeleAruba, met medewerking van FBN-St.
Maarten.
Bevestigend
Kloof
nerboetiek
ILLEKTIE
SNOEZEPOES
PAULUS VAN DE VOREN ZIET 'ONGEKENDE MOGELIJKHEDEN'
Openheid
Fijner
DINSDAG 15 MAART 1988
REYNA JOE VAN TELECURAsAO:
snnispolo.
28-176 f34,95
short. Polyester-
Maten 128-176
55
103 tel. 01150-13284
Voorlopig heb ik aardig «at geld, 't zou
►best eens kunnen dat het drie Jaar duurt
voor ik weer iets heb bedacht"
J.M.A. Biesheuvel, schrijver
DE STEM
:Tïn
I Door Henk Egbers
[et is door 140 mensen ongeveer tweeënhalf jaar aan ge
werkt. Gelijktijdig verschijnt er een door scenario
schrijver Luis H. Daal en Ted Schouten samengesteld
I aanvullend boekwerk met dezelfde titel als die van de tv-
I serie: 'Antilliaans verhaal'.
fijnzinnige onderscheid tussen
'de bevolking en de bewoners'
van de eilanden.
In de RAI te Amsterdam pre
senteerden de NOS de serie en
uitgeverij De Walburg Pers het
boek aan minister Jan de Ko
ning, gevolmachtigd minister
Boy Hernandez en de vertegen
woordiger van Arubaans ge
volmachtigd minister Merry-
weather, Willems, alsmede aan
leen driehonderdtal genodig-
I den Tijdens de persconferentie
I waren er kritische vragen over
I de manier waarop de produktie
I gemaakt was. Moest Nederland
weer zo nodig een vinger in de
I pap hebben Waarom het geld
I niet aan de Antillen gegeven,
I zodat zij zelfstandig deze serie
konden maken?
Zowel de Nederlandse eind-
I redacteur, Kees van Lange-
I raad, als de Curacaose tv-
I maakster Reyna Joe spraken
Ihun waardering uit over deze
Ivorm van samenwerking,
waarbij in de beste verstand-
I houding harde noten zijn ge-
I kraakt Op de eerste plaats is
I ernaar gestreefd om het ver-
I haal vanuit de Antillen zelf te
I laten ontstaaa Er is vooral ge-
I filmd met mensen uit de Cari-
I ben, die hun verhaal vertellen.
De synposis werd geschreven
i door een Antilliaan - Luis Daal
en de studieredactie bestond
uit dr. Paula, directeur van het
[Centraal Historische Archief
Curacao, Curacao's gedepu-
teerde ing. A Salsbach en prof.
[dr. H. Hoetink uit Utrecht Ne
derland heeft met name via de
NOS de techniek voor zijn re-
kening genomea De op zijn
[laatste benen lopende Sticusa
[heeft voor een belangrijk deel
ncierd.
Daarbij mocht niet uit het
oog verloren worden dat voor
verschillend publiek ge
werkt werd. Zullen de Neder-
nders naast bekende feiten
uit de Cariben geconfronteerd
worden met nieuwe gezichts
punten, ook de kijkers op de zes
ilanden zullen waarschijnlijk
verrast worden, want zij weten
niet veel van elkaar, zo werd
t gezegd. Luis Daal maakte het
Bij de voorvertoning (een com
pilatie) kregen we de indruk
dat hete hangijzers vermeden
zijn. De serie wil identiteitsbe
vestigend zijn voor de bewo
ners van dit deel der Cariben,
waarbij de nadruk ligt op de
eigen ontwikkeling van ieder
eiland. Opgemerkt werd dat
desintregrerende krachten bij
deze evolutie groot zij a Een
man als dr. Claude Wathey (St
Maarten) komt in beeld, waar
bij hij opmerkt: „Je kunt me er
beter buiten laten, want ik
word van alles en nog wat be
schuldigd zonder dat bewijzen
worden aangedragen."
Hoewel Kees van Langeraad
zegt: „We hebben spaarzaam
gewerkt met namen", zit de se
rie vol persoonlijk gekleurde
interviews met personen als
Jan Yapa Beaujon, Frans Booi,
dr. A. Paula, Elis Juliana,
Frank Martinus Arion, Ruth
Zefrin, Nydia Ecury, Wilson
Papa Godett en andere 'cory
feeën' der eilanden. Deze ge
sprekken en de daarbij ho
rende beelden zitten zeer dicht
tegen de eilanden aan.
Het is voor 75% een historisch
beeld geworden vanuit de An
tillen zelf en het is geen Neder
lands gekleurd 'geschiedenis
boekje' geworden. En dat is al
heel wat als je bedenkt dat de
Antillen nog steeds bezig zijn
zich te bevrijden van de Neder
landse geschiedenisboekjes op
school, waarin de slag bij
Nieuwpoort belangrijker is dan
de Tula-opstand. De NOS heeft
op zijn minst geprobeerd in de
voorbije jaren een tv-geschied-
schrijving te maken over de
voormalige Nederlandse kolo-
nieën die méér vanuit die lan
den dan vanuit Nederland zelf
ingekleurd werd. Om bij de
West te blijven: Suriname's
Wilde kunst werd indertijd aan
de hand van Helman verkend.
■JWsfiHWr»
Regisseur Kees van Langeraad voor de zoutbergen van Bonaire.
Het Antilliaans Verhaal start
vanavond met 'Stille Getuigen'.
In dit deel één wordt met name
de geologische oorsprong Van
de zes eilanden verbeeld, waar
bij aandacht is voor de oerbe
volking ervan (de indianen),
die met de komst van Colum
bus in 1482 van him ondergang
verzekerd waren. Deel twee
heet 'Vreemde voetsporen' en
behandelt de 16e en 17e eeuw
waarin de zes Antilliaanse
eilanden een speelbal werden
van vreemde machten of
krachten: de Nederlanders en
Spanjaarden en andere Euro
pese kapers, alsmede de door
joden opgezette handel op Cu
racao en de door de West-Indo
nesische Compagnie versterkte
slavenhandel, die Afrikanen
tot een nieuw soort oerbevol
king van de Cariben maakte.
Maar 'een slaaf is een kip', zo
heet het in een oud lied in het
Papiamentu. Met andere woor
den: hij is gelijk aan een te
slachten beest. Ondanks totale
rechteloosheid begon in de 18e
eeuw een culturele overle
vingstechniek, waarmeer de
zwarten met ontwijking, mis
leiding en slimheid de witten
de baas blevea Die witten be
haalden overigens met illegale
handel fabelachtige commer
ciële successen en hielden vrij
heidsgedachten van zwarten
onder de duim (onder meer met
het bloedig onderdrukken van
de Tula-opstand).
In het vierde deel, 'Spre
kende getuigen', komen onder
meer aan de orde de Curacaose
vrijheidsidealisten. Carlos Piar
en Luis Brion alsmede het
einde der slavernij, waarmee
Nederland in 1863, na een twin
tig jarige discussie in de
Tweede Kameer als laatste in
Europa een begin maakte. Er
wordt aandacht besteed aan
getuigenissen uit de tweede
hand, waarbij bijvoorbeeld een
roerend slavenverhaal op St-
Maarten zeer illustratief is.
'Op eigen kracht' heet deel vijf.
De olieindustrie luidt nieuwe
en welvarender tijden in op
Aruba en Curacao. Nederland
gaat zich meer bemoeien met
- FOTONOS
de eilanden, maar drie honderd
jaar koloniale tijd en tegen
strijdige culturele invloeden
maken tegelijk de kloof met
Nederland groter. In deel zes
wordt aandacht besteed aan
het Curacaose oproer in 1969.
De gevolgen ervan laten hun
sporen na tot op de dag van
vandaag.
De conclusie luidt: Op de zes
eilanden ontspruiten kiemen
van zelfbewustzijn, maar onaf
hankelijkheid voor de Antillen
is een illusie. Daarvoor zijn de
eilanden te klein en te dicht be
volkt Men zal aangewezen
blijven op buitenlandse inves
teerders. En voorlopig nog op
hulp van Nederland. Het gaat
er nu om dat de Antillianen op
de creatieve manier meeden
ken en meebeslissen in het be
leid van die buitenlanders.
Als Van Langeraad zegt:
„We zijn met onze hele NOS-
fabriek naar de Antillen ge
weest", dan is dit te zien aan
het fraaie en veelzijdige beeld
materiaal. De in Columbia wo
nende Nederlander Kreuzberg
werd bovendien nog voor deel
één erbij gehaald om onderwa
ter-opnamen te maken. „Maar
er zijn veel gegevens, die niet te
verbeelden zijn op tv", aldus
Luis Daal, „daarom hebben we
er ook nog een boek bij ge
maakt".
Het laat zich los van de tv-
serie lezen. In twintig hoofd
stukken heeft hij samen met
Ted Schouten, vanuit het
standpunt der eilanden, chro
nologisch evenzoveel thema's
behandeld; onder meer: de
Precolumbiaanse mens, Neder
landers overzee, de slavenhan
del, de weg naar emancipatie,
olie als water, dertig mei en de
status aparte. Het boek bevat
160 pagina's met 125 illustraties
en kost 34,50. Het ligt vanaf 15
maart in de boekhandel.
De eerste uitzending is van
avond om 21.30 uur op Neder
land 2. De volgende uitzendin
gen zijn op 22 en 29 maart op
Nederland 2 en 5,12 en 19 april
op Nederland 3.
Beeld van de Tambu', een slavendans op Curaqao.
[tat 34 Sluis
1-2027
/an0t/m16jaar.
Door Henk Egbers
BREDA - „Ik ben gek ge
worden op deze materie. Je
kunt er alles mee doen",
zegt beeldende kunstenaar
Paulus van de Vorea Hij
experimenteerde een half
jaar met aluminium en
coatingpoeder voor een be-1
drijf in Eindhoven, dat
aluminium materialen
voor de bouwwereld be
handelt. In galerie Kunst
onder de Toren in Breda
zijn momenteel de eerste
resultaten te ziea Biedt dit
procédé nieuwe mogelijk
heden aan de beeldende
j kunst?
Het was de Bredanaar Jos
Herben, manager bij Boma
Loating, die op het idee kwam
en op gegeven dag bij Paulus
van de Voren in zijn atelier in
u? binnenstapte. Galerie
houder Harry Pulles: „Paulus
altijd intens bezig te expe
rimenteren en ik dacht bij
hem moeten ze zijn!" Paulus:
Jk kreeg een tas met alumi
nium plaatjes en poeders, met
het enige verzoek 'zie maart
en handleiding."
Boma's directeur Dick v.d.
«urk: „We reiken de kunste
naar onze technische know
how aan en verder is hij vrij
wdoen wat hij wil. De eerste
msultaten zijn veelbelovend
"Mn er nieuwe moge-
uj Kneden in voor de architec-
^•Paulus heeft goede re
kten behaald in korte tijd,
aar wat hier nu hangt zien
Jhls een tussenfase. Het
P cede is geheim, beschermd
en geregistreerd".
ri„ u^e wanden in de gale-
hangen schilderijen,
Paulus van de Voren bij één van zijn met aluminiumpoeder op aluminiumplaat
geschilderd beeld met de titel Try for a prayer. foto de stem dick de boer
waarbij je je verwonderd af
vraagt of die door dezelfde
kunstenaar gemaakt zijn. Dat
is het geval, maar het heeft
van doen met het experimen-
terea Paulus heeft alles opge
hangen uit de voorbije pe
riode om te laten zien wat er
zoal geprobeerd is. Artistiek
staat hij niet achter alles.
Sommige dingen (zoals een
reeks bloempaneeltjes)
maakte hij op verzoek van
Boma. die er iets in de rich
ting van relatiegeschenken in
ziet.
ring met een commercieel-
technisch bedrijf samen te
werkea Dat heeft me veel
moeite gekost, maar er was
openheid naar beide kan tea
Zij gaan in op aspecten, ter
wijl ik me vooral richt op de
totaliteit. We liggen soms 125
miljoen kilometer uit elkaar.
Maar Tagore zegt dat een ver
stand dat scherp is tevens
breed is." Ook de directeur
spreekt van een spannende
wisselwerking, waarbij men
op het bedrijf met andere
ogen naar kunst leert kijkea
Paulus van de Voren, die
enkele jaren op St Joost
leerde kijken, zoals hij zelf
zegt, doet 'alles': beelden ma
ken, tekenen, schilderen, et
sen... „Telkens anders, met
hoogte- en dieptepunten. Om
dat het leven zo is. Ik schilder
dingen die ik meemaak. Wan
hoopsgebaren. Natuur-erva-
ringen. Het ondergaan van
boedhistische invloeden.
Maar werken met poederlak
op aluminium is zo nieuw
voor me. Alles kan Ik kan er
bijvoorbeeld mee etsen zonder
zuur. Ik kan twintig lagen
over elkaar aanbrengen Ik
kwast, hamer, kras, veeg...doe
er alles mee. De eerste 150 jaar
ben ik er niet mee uitge
speeld".
Paulus; „Het was voor mij als
kunstenaar een nieuwe erva-
De resultaten laten je denken
aan emailles. Paulus: „Het
werkt niet als emaille. Het is
anders van structur. De poe
der is fijner en is ook niet gif
tig. Het smeltpunt ligt anders.
Emaille is uitgewerkt na het
branden Met dit materiaal
kun je laag na laag doorgaan
Ja, ik brand met een lamp".
Meer wil hij er niet over
kwijt. Jos Berben zegt, dat je
je als kunstenaar duur moet
installeren om dit te kunnen
doen Het ligt niet in de lijn
van de verwachting, zegt hij,
dat dit materiaal gemakkelijk
gemeengoed wordt bij kun
stenaars. Zelf denk ik dat het
hier gaat om een eenvoudig
procédé waarvan men het pa
tent wil beschermen
Sommige stukken hebben
een soort sgraffito-techniek.
Paulus: „Ja, maar wat ik met
Wasco of cement niet kan is
het aanbrengen van lijnen
met rode of gele bramen En
wat ik op die grote schilde
rijen met poeder geschilderd
heb red je niet met acryl. Die
serie vrouwen zou in verf heel
anders geworden zijn. Ik ben
nu bezig een reeks geta-
toueerde mannen te maken,
waarbij ik probeer te accen
tueren dat ze vriendelijker
zijn dan vele mensen soms
denken Ik blijf met dit mate
riaal bezig; vijftien uur per
dag."
Harry Pulles: „Bij de be
zoekers aan deze tentoonstel
ling merk ik een bijzondere
belangstelling bij architecten
Het is inderdaad mogelijk met
dit materiaal meer kleur in
onze architectuur te brengen
met een materiaal dat weer-
bestendig is." Boma-coating
heeft deze ontwikkeling on
dergebracht in een afzonder
lijk collectief van kunste
naars en technici met de
naam Colommé (040-451822).
Door Henk Egbers
„IK HAD aanvankelijk absoluut geen zin om aan het
project 'Antilliaans verhaal' mee te werken. De deni
grerende houding waarmee Nederlandse journalisten
- op enkele uitzonderingen na - hun Antilliaanse col
lega's doorgaans benaderen en berichten over ons
volk, was ik meer dan zat."
Reyna Joe (32) producer bij
TeleCuragao overwon haar
weerstand en zegt nu: „Hoe
wel ik door enkele mensen
bevestigd ben in dat gevoel,
heb ik er achteraf geen spijt
van. Dat komt met name
door de loyale opstelling van
NOS-producer George van
Breemen en eindredacteur
Kees van Langeraad. Het
ging er soms keihard aan
toe, maar wel integer. Wij
zien en interpreteren de din
gen op de Antillen vaak an
ders dan de Nederlanders.
Nog afgezien van doodge
wone vooroordelen als 'met
mensen uit Cura?ao kun je
geen afspraken maken'. Ge
bleken is dat onze mensen
ook serieus kunnen werken!
Als wij voor ons werk in
Nederland komen, krijgen
we steevast te horen: kom je
een cursus volgen? TV-
mensen vragen ons vaak:
kunnen jullie dit wel? Etce
tera. Nederlandse collega's
die op de Antillen komen
zijn meestal heel aardig en
vooral aan de bar, waar ze
zich laten fêteren, heel ge
zellig. Wij voorzien ze van
veel informatie. Maar als je
later de produkten in krant,
op radio of tv hoort en ziet
herken je het niet meer. Dat
komt niet alleen omdat hün
interpretatie van de zaken
bij ons anders is, maar er is
bij hen geen échte ruimte
om naar ónze interpretatie
te luisterea
Als een journalist van een
bezoek aan de Antillen al
leen maar een verhaal over
de slechte behandeling van
honden overhoudt, is dat on
waarachtige eenzijdigheid.
Ik heb geen behoefte om te
schrijven of een reportage te
maken over de slechte be
handeling van honden in
Nederland, die er met hun
minimale bewegingsvrij
heid op flatjes, met een
blokje-om af en toe, veel
slechter aan toe zijn! Ieder
een weet dat Nederland de
cadent is en dat er alles kan,
maar ik heb geen zin om dèt
wereldkundig te maken!",
aldus Reyna.
Zij studeerde van 1974-78
aan de school voor journa
listiek in Utrecht Werkte
twee jaar voor de Wereld
omroep en is nu negen jaar
in dienst bij TeleCuragao.
Daarbij volgde ze talrijke
cursussen, onder meer in
Hollywood over film- en tv-
produktie. Trouwde met
haar studievriend en collega
Reyna Joe: „We werken
hard aan onze toekomst".
FOTO NOB
van radio Curon Z86 en
heeft nu de zorg voor twee
kinderen naast talrijke tv-
produkties. Verder geeft ze
onder meer les aan de uni
versiteit van de Antillen
(UNA), maar heeft ook nog
een kinderkoortje etcetera.
Reyna: „Het was een
prima ervaring om met
NOS-mensen, die ons
meestal als gelijkwaardig
behandelden, te werken aan
onze geschiedenis. Deze is
nu zó gevisualiseerd dat wij
er verder mee kunnen. Op
de Antillen, op Curasao,
wordt door velen hard ge
werkt aan de toekomst Wat
de Nederlandse media
vooral haalt is wat er mis
loopt, maar we werken ook
aan zaken die goed beginnen
te gaan. Er wordt veel ge
daan. Was dat niet het geval,
dan had ik beter in Neder
land kunnen blijven," zegt
Reyna, klappertandend van
de kou...
„Met deze serie wordt mo
gelijk het zicht van veel Ne
derlanders op de Antillen
genuanceerder. Er gebeurt
veel bij ons, maar het heeft
een geschiedenis - waaraan
de Nederlanders een groot
aandeel hadden en hebben -
die niet altijd in ons voor
deel werkt De interpretatie
van die geschiedenis ver
schilt nogal eens bij Neder
landers en Antillianen. Dat
hebben we bij het maken
van de serie ervaren, maar
er was wederzijds de bereid
heid om tot een balans te ko
men. Ik hoop dat zowel op de
Antillen als in Nederland de
uitzending hetzelfde effect
zal hebbea" En Reyna Joe
snelt naar Schiphol om de
warmte van haar land weer
op te zoekea
FOTONOS
Door Jan Koesen
HILVERSUM - Als de omroepbijdrage met een tientje om
hoog gaat, is Hilversum een eind uit de nesten. Maar daar
wil Brinkman niet aan en ook de meerderheid van de
Tweede Kamer niet. Dat tientje is heilig verklaard. Het
volk heeft toch al zoveel'lasten, huilen de krokodillen op
het Binnenhof.
In het regeerakkoord is afgesproken dat de omroepbijdrage op
158 blijft staaa Al jaren probeert Hilversum om er iets bij te
krijgea Ons bestel kost een kleine miljard per jaar; een derde
wordt door de STER betaald en de rest, ruim 600 miljoen, uit die
omroepbijdrage. Met het derde net komen er 520 tv-zenduren per
jaar bij, de minister heeft Hilversum een bezuiniging van 40 mil
joen opgedrongen en voorts zijn hand gestoken in de pot met om
roepreserves waar hij alles mee wil doen, behalve omroepen Ver
der wordt het leven overal duurder.
Doe nu een tientje er bovenop, dan krijgen we meer lucht,
steunt Hilversum, onder meer verwijzend naar het buitenland.
Die vergelijking is terecht De Joegoslaaf betaalt 404, de Oosten
rijker 309, de Fin 287, de Zweed een tienlje minder. In Noorwe
gen betalen ze voor hun omroep 275, in Ijsland 243, in Zwitser
land 237, onze Belgische buren 224, onze Duitse buren 220, in
Engeland 194, in Israel 193, in Ierland 188, in Denemarken
173, in Frankrijk 171 en dan pas komt Nederland op de vijfde
plaats van onderen met 158. De Italiaan betaalt maar 148, de
Portugees net als de Jordanees ƒ73 en op Malta nog geen halve
mud aardappelen: ƒ72. In Zweden, Noorwegen, België en Dene
marken is geen reclame voor de publieke omroep. In Algerije, Cy
prus, Egypte, Griekenland en Tunesië wordt de omroepbijdrage
gebaseerd op de elektriciteitsrekening. Geen omroepbijdrage
kennen Libanon, Libië, Luxemburg, Monaco, Marokko, Spanje,
Turkije en Vaticaanstad.
Dat zijn feiten. De Nederlander betaalt een prikkie en met dat
tienlje erbij blijft hij nog onderaan staan. We kunnen waarachtig
niet zeggen dat we ons blauw betalen aan radio en tv. Maar dat
politieke tientje van Brinkman is desalniettemin onaantastbaar.
Het is eigenaardig. In eenderde van de Nederlandse huishou
dens staat een videorecorder. Een filmpje huren kost 5 per dag.
Families stappen met armen vol cassettes de videotheek uit. We
hebben geen armeluis-tv-toestel; integendeel: bijna de helft heeft
een toestel met afstandsbediening en bijna 20 procent beschikt
over Teletekst. We hebben met zijn allen 12.500.000 radio's, in on
telbare auto's rijdt Hilversum mee. Steeds meer peperdure anten-
neschotels verrijzen. We weten niet hoe gauw we op digitale ether
moeten overgaan. We zijn dus kennelijk best bereid om goed te
dokken voor de hardware van radio en tv, waarom dan niet voor
de software? Dat tienlje zou van de grote hoop gaan.