>e schrijvers kwamen later, aangeschoten
Hoe Vlaams wordt de Boekenweek
)E WOELIGE GESCHIEDENIS VAN DE BOEKENFEESTEN
icht naar
Imfestival
werkt
reede nel
Uitgevers willen af
van BTW op boeken
Van Dis en Nooteboom
in Nacht van het Boek
Jeroen-Faust Brouwers
als literaire alchemist
ïoeten weg
GESCHENKEN VAN MAARTEN BIESHEUVEL EN JEROEN BROUWERS EN EEN SCHOOLPROJECT
5 12 MAART 198È1
ffftTEM BOEKENGIDS ZATERDAG 12 MAART 1988
Kovan Dijk
Afschuwelijk
Geloofsleer
Minimaal 19,50
Beginnelingen
Meewarigheid
Biesboek
ACTIE IN BOEKENWEEK 16-26 MAART
G2
r of de BET? Woens-
eters en op Nederland1
Iben een flinke vinger
tv. Maar hoe doen 2»
poor Dirk VeUenga
et niet goed doen, mo- mjsLUKTE toneelstukken, glurende auteurs achter ta-
|>ns dan schuldig aan voi drank, lonkende dames op de dansvloer, ver-
kunstwerken, boycots en rellen. Dat beeld krijg je
18onnde legendarische boekenbals na het lezen van 'Het ge-
zich een beetje ge- J^goekenfeesten', dat Wim Schouten schreef voor de
I vrienden en relaties van de CPNB (Collectieve Propaganda
van het Nederlandse Boek) bij de jaarwisseling 1987-1988.
Wim Schouten was jarenlang „Victor van Vriesland^ Jany
jl5 vice-voorzitter van CPNB
;ze,.r.
lat 'ultra's' (een nieuvy
uitgeven, zei Goedele:
1?" Van de laatste gast
dam, kreeg ze een
ontvangst met de woor.
j ik gesteld",
erhockeyer reageerde u
ver de 'ultra's' sloot ze
fuk voor jullie komst",
en in de Himalaya
en?" Het antwoord
je toch je broek uit
„dat lijkt me span-
verantwoordelijk voor de boe
kenfeesten die als opening gol
den van de boekenweken. Hoe-
I wel schrijvers de feesten ken-
neivjk altijd hebben beschouwd
als dé gelegenheid om de natie
te shockeren en daarna op
nootse wijze door te zakken,
J ?ioofde Schouten zich jaarlijks
Goedele en wordt ze 1 mooie, artistiek ver
Waarom laat ze onmo. ---
noli
tover kleine criminali-
zegt dat hij een boek
anekdote. „Het lijkt me
|rdt", is het enige wat
erpen. j
op het andere net, is ooit
oy'. Zijn shows bij Veto-
liddelmatigheid. Een
activiteiten, dat had Ruif
1 dringt zich ook de ver-
vonden van Eddie Becker,
or. Peeters praat met een
1 en mannen die een
(„Dan ga ik nu weer ntir
Verder zien we 'the one
art Peeters zelf wat in
1 zijn ogen verhult niet
de show nog suffer en on.
?1 Belgen in huis? „Er ligt
)k", zegt Mike Verdrengh,
enteert, in de VARA-
|ie nadering van de com-
sten. Daar zal iets van
j k niet meetellen in de of-
en beetje anders en dat vin-
bben dat charmante argelo-
n, maar men vergeet dat
|dingen verdwenen zijn.
igenheid soms niet veel
ateurisme. Bart en Goedelt
de BRT, in hun eigen na-
ij en, niet in het gezel-
jioofdcommissaris Blauw.
|nier uitstekende tv maken.
ordt argeloosheid bijvoor-
kunst verheven.
raatzucht voorlopig niette
r de schrijver Herman Bros-
Taams zat te zijn. Hij zal
1 tv wel een gloednieuw boe
eren, want zo is Goedele ook
nu al het zoeken na>t
Ipersoonlijkheid die de ko-
?hap van de Filmbiennalé
mde filmmakers als Fede-
n Liliana Cavani hebben
riële voordracht bedankt
Roland Holst, Anthonie Donker
en Kees Kelk keken aan een ta
feltje, een glas drinkend, met
jaloezie naar de schuifelende
jonge garde", noteerde Schou
ten. Het was een traditioneel
beeld tijdens de Boekenbals.
Ook traditie werd het dat
Metten Koomstra de zalen ver
sierde met allerlei opvallende
objecten. Lang hielden zijn
kunstwerken het nooit uit in de
zaal en de gangen. In de feest
vreugde werd alles gesloopt,
het leek of iedereen een leuk
aandenken aan het bal mee
wilde nemen voor zijn of haar
werkkamer. Koomstra denkt
dan ook met gemengde gevoe
lens terug aan zijn activiteiten:
„Half twaalf ben je klaar en om
één uur is het kaalgesplukt
Dan sta je voor lui".
Er werd elk jaar gevochten om
de entreekaartjes, ondanks
slechte toneeluitvoeringen en
liederlijk gedrag van colega's.
Soms waren er ook succesvolle
voorstellingen. Wim Sonneveld
en Wim Kan traden zonder
wanklank op voor de mensen
uit het boekenvak. Met Willen
Frederik Hermans ging het
weer minder goed. Hij schreef
een eenakter over een slechte
uitgever. „Iedereen begreep dat
hij daarmee Geert van Oor
schot bedoelde", schrijft Wim
Schouten. Ko van Dijk zou de
hoofdrol spelen, maar het stuk
werd uiteindelijk afgekeurd en
nooit opgevoerd.
Regelmatig kwam koningin
Juliana kijken. Ze maakte ooit
een praatje met Bert Schier-
beek, die net de Van der Hoogt-
prijs had gekregea „Mijn ge-
ï1 is hier al te veel gesproken", lukwensen, meneer Schierbeek,
donk er in de zaal een luid "ja', bent u er blij mee?" Schierbeek
legde uit dat schrijvers het niet
best hadden, maar dat hij niks
anders kon dan doorgaan met
schrijven. „O, ja meneer
Schierbeek", zei de koningin en
antwoorde avonden.
De eerste rel na de oorlog
ontstond toen burgemeester
d'Ailly van Amsterdam vlak
voor de openigsvaond van de
ikenweek het stuk 'Jan Pie-
szoon Coen' van Slauerhoff
verbood. Bliksemsnel werd
toen door Carel Briels 'Het
Kind van Staat' van Schimmel
op de planken gezet De schrij
vers kwamen uit protest niet
kijken Ze meldden zich later
aangeschoten op het bal in de
Stadsschouwburg in Amster
dam.
Een der officials liet in De
Groene Amsterdammer weten:
„Ik was diep getroffen. Ge
moet weten dat ik door het ap-
jalus juist wakker was ge-
ichrokken uit het gezonde
dutje dat Schimmels door
wrocht toneelstuk bij mij had
aangericht. Nauwelijks had ik
de ogen geopend en mij ver-
Geert Luberhuizen op het Boekenbal van 1957
en worden van een Neder- trouwd gemaakt met de ge-
J dachte dat ik niette bed lag, of
is dat de Nederlandse tv
hten en nieuwe stemmen,
1 beetje uit de klauw dreigt
en onbezoedeld. Op elk Ne
e: oh, hij zong laatst dat
ie stomme kwis, of: hij
obers gezegd.
ie stoet der protesterende
drijvers drong de zaal bi-
ten".
'De ondergang van de Arma-
la' van Jeff Heyendaal stond
n 1950 op het programma, met
lor Hermus als Philips de
Pweede. Het stuk was aan de
aaie kant Toen 'de kardinaal'
bp het podium zei: „Majesteit,
)e spelers weigerden na de
lauze voor dit publiek op te
reden, maar konden toch over,
worden om verder
ze maakte einde aan gesprek
door te zeggen: „Ga zo voort,
meneer Schierbeek en gij zult
spinazie eten". Schierbeek was
zeer verbaasd: „Wat Majesteit,
spinazie? Daar hou ik niet
van".
Chris Leeflang, lang voorzitter
van de CPNB en voorganger
van Geert Lubberhuizen en
Paul Brand constateerde met
spijt dat de jaren zestig van de
Boekenbals niets heel lieten:
„Het echte, leuke elitaire Boe
kenbal is overleden aan de tijd
geest. De koningin, dat vond
fenomeen dat men met het
woordje 'democratisering' be
stempelt, maar dat men demo
cratie niets te maken heeft, dat
fenomeen heeft een einde aan
het Boekenbal gemaakt Ik
denk dat het ook iets te maken
heeft met de stimulerende tij
den, die we na de Tweede we
reldoorlog beleefden, alles was
in opbouw, ook de boeken".
In 1963 waren er acties tegen
stipendiabeleid van CRM. De
schrijvers wilden een boycot
van het Boekenfeest, maar kre
gen een paar dagen voor de
openingsavond hun zin en alles
kon gewoon doorgaan.
men niet meer nodig; de prij- Rlr)Ot
zen, die vond men ook niet
meer nodig. Het afschuwelijke In 1965 ging de hele club naar
- foto edoy postwma de boer.
de RAI in Amsterdam, waar
Studio 'De koning komt voor
bij' van Sybren Polet speelde.
Tijdens de repetities bleek dat
een van de acteurs open en
bloot een plas op het toneel
deed. En Hare Majesteit zou
komen! Er werd snel een oplos
sing bedacht 's Avonds deed de
acteur het met zijn rug naar
het publiek. Maar er waren
meer problemen. De koningin
moest door een gang vol foto's
van blote vrouwen Op het
laatste moment werd een
kleine omweg gevonden, zodat
de koningin al die schunnighe
den bespaard bleven. „Het was
het laatste bezoek van een ko
ninklijke gast aan het Boeken
feest", meldt Schouten.
In 1970 gooide men het over
een hele andere boeg. Er was
een forum onder leiding van
W.L. Brugsma met Mary
McCarthy en Günter Grass. De
pers was erbij en men sprak
van een 'Lezersfeest' in plaats
van een 'Boekenfeest'. De fo
rumdiscussies was echter on
verstaanbaar vanwege de vre
selijke akoestiek. Daarna zaten
de genodigden aan aan een
'Bourgondisch Diner' met paté,
speenvarken en Limburgse
vlaai.
Een van de gasten, Henk
Kersting was baas van het
persbureau AP in A'dam en hij
gaf een bericht door dat de
New York Herald Tribune
haalde. Het was een ironisch
ooggetuigeveslag. Er werd een
levend varken rond de tafel ge
reden, volgens een oude tradi
tie. Gasten keken verbaasd toe.
Walgelijk, werd er gemompeld.
Een van de serveersters kreeg
het te kwaad en riep in de mi
crofoon: „Het is een schande.
Dat is nu wat jullie gaan eten".
De gasten uitten hun afkeu
ring door borden en glazen
naar tafelvoorzitter Wim
Schouten te werpen De trai
teur wilde de zaak kalmeren en
zei dat de serveerster was ont
slagen en naar huis gezonden
Dat maakte alles alleen nog
maar erger. Harry Mulisch
deed met satanisch plezier een
voorstel: hij wilde al collecte
ren voor de ontslagen serveer
ster. Schouten probeerde zaak
te sussen, schrapte het varken
van het menu en zei dat hij aUe
schade op zich nam.
Daarna verdwenen de rok-
kostuums, smokings en opwin
dende damestoUetten vor enige
tijd om in jaren '80 weer lang
zamerhand terug te keren. Dit
jaar is er weer een Boekenbal:
dinsdagavond (i5 maart) om 21
uur in de Staddschowuburg in
Amsterdam. In het voorpro
gramma treden op Marijke
Boon, Montezuma's Revenge en
In Memoriam Generaal Heus-
denbroeck en het Bal wordt 'op
toon gezet door het Groot Niet
Te Vermijden Dans Showor
kest, la Strada, de Berini's en
De Disco'. Het boekje 'Het ge
woel om Boekenfeesten' wordt
een dezer dagen door De Bezige
Bij (opnieuw) op de markt ge
bracht
partijtl
an het beeld dat de
oor ogen staat
Nadat de communist Ca»
izzani en Gianluigi Rondi,
christendemocratie na sta»}
Biennale hadden gel
ïoesten de socialisten aan
eurt komen - jammer all<
at hun kandidaten tot nu
liiet zwaar genoeg bleken
elf niet wilden. Ondertus»
vordt de tijd van voorbent,
ling van het eerstvolgende I»
lival van 31 augustus tot
eptember steeds korter.
V-redactie
nstalige Belgische net gajj
na's flink aanpassen en uw
snder, die nu vrij spaarzawj
1st vooral vullen met spoj"
ingen. De huidige naam
ngen de concurrentie te lijf *3
lie in Beïgië te ontvangen
rélé 21 bovenal een tv-net
erlangende kijker die op zoe
fende documentaires, exob
Door Henk Egbers
Dinsdag 15 maart is het
Boekenbal in Amsterdams
Stadsschouwburg; start
voor de 53e Boekenweek
die duurt van 16 tot en met
26 maart. De 'Relatie Ne
derland-Vlaanderen' is het
thema van deze week,
waarin het (literaire) boek
om bijzondere aandacht
vraagt. In Vlaanderen we
ten ze van niets.
Afgelopen week was ik in
Antwerpen op een perspre
sentatie van de 'Aktie Salto's',
waarmee tien jonge en kleine
Vlaamse uitgevers van 14
maart tot en met 1 april zich
in Vlaanderen presenteren.
Niemand had gehoord van de
aandacht voor Vlaanderen
tijdens de Nederlandse Boe
kenweek; laat staan dat ze er
bij betrokken zijn.
Het lijkt er een beetje op
bat de relatie Nederland-
«aanderen door het CPNB
(Collectieve Propaganda van
bet Nederlandse Boek) op zijn
^ntje wordt beleden. Dat
gaat dan via een essay-op
dracht aan de Vlaamse ka-
bonnier Jeroen Brouwers, een
™um voor ingewijden in De
orakke Grond te Amsterdam
een schoolprojekt met de
brochure 'Van Flapzeilen tot
kaatsen', die begint met de
constatering dat 'De gemid-
tSfe .Hollander evenveel van
telgië begrijpt als een blinde
v® Rubens'.
de perspresentatie van
ue Boekenweek mocht de sar-
'astische Kas Deprez uit Ant-
werpen de media toespreken
y®uit zijn Vlaamse frustra-
waarna de Nederlandse
lournabsten weer overgingen
de orde van de dag. De
tot op heden een ab-
®act begrip voor de meeste
ensen, betaalt Maar wat ze-
,als positief gezien kan
»wden is het feit dat dit in-
wuut ter bevordering van
rvmtegratie tussen Neder-
n Europees karakter krijgt-
om 20 uur in samenwerking
even van nieuwe films die op
draaien. Verder komen er v
j.a. het Koningin Elizabeth^
ipees Kampioenschap voetbal
september. *1
reportages en thema-weken ey° Aan r] d pK
samenwerking met de reeds «j acuL
veel aan hitparademuziek t*
gaat ontwikkelen (o.a.
Ld voor lezingen door
Letlandse en Vlaamse
jWs.over en weer) die
r bij de 'gewone' men-
staan (telefoon 070-
vetfi aan zuijjaiducimu^v.-
.dynamische en flitsende te»"
t eerste net blijft in gebruik v(*
uwsuitzendingen en tv-series
j activiteiten in Ne
tland, die het CPNB meldt,
r
zijn er slechts vier, waarop
aandacht geschonken wordt
aan het boek uit Vlaanderen:
in boekhandel Bellemans te
Axel treden een Nederlandse
en Vlaamse boekverkoper op;
bij boekhandel Belle in Hel
mond signeert Jos Vandeloo;
bij Dekker en Van de Vegt in
Nijmegen Hugo Claus en in
Hoofddorp wordt in de open
bare bibliotheek een panel ge
houden met vier schrijvers uit
Vlaanderen.
Verder zijn er onder meer
zes 'avonden met Biesheuvel',
een boekenfeest in Ede zonder
één Vlaming; een boekenbal
in Rotterdam zonder één Vla
ming; de Nacht van het boek
in Tilburg, waarbij van de
twaalf schrijvers alleen Jos
Vandeloo het thema van de
boekenweek waar moet ma
ken etcetera. Vlaanderen-Ne-
derland? Een wassen neus!
Of een 'grensgeval'; in
Baarle-Nassau-Hertog treedt
in ieder geval op 16 maart
Monika van Pamel op in de
gemeenschappelijke biblio
theek. Zo maar zelf georgani
seerd.
Kas Deprez: „Voor de Friezen
interesseert buiten Friesland
niemand zich. Zo is het met de
Vlamingen in Nederland.
Taalverhoudingen als
machtsverhoudingen is een
gegeven dat in Nederland to
taal onbekend is. Nederland
en Vlaanderen horen wel tot
hetzelfde taal-, maar niet tot
hetzelfde cultuurgebied. Er is
geen taalpolitiek ten aanzien
van het Nederlands in Vlaan
deren, er is enkel de geloofs
leer geformuleerd door een
aantal hogepriesters van het
monocentrisme: de Randstad
en verder niks; pour les Fla-
mands la même chose. Zij lij
ken nog niet door te hebben
dat hun calvinistische taaige
loofsleer door het gros van de
Vlaamse sprekers bij voor
keur op een typisch katho
lieke manier beleden wordt".
Nederland heeft 12x meer
uitgevers dan Vlaanderen;
65% van de omzet van de Ne
derlandstalige boeken op de
Vlaamse markt komt uit Ne
derland, omgekeerd gaat het
Jeroen Brouwers: Neder
landse literatuur ontkiemd
in Vlaanderen
- foto chris van houts
slechts om 5%. Deprez: „Zoiets
heeft grote gevolgen. Het
woord 'taalmacht' met be
trekking tot het Nederlands is
geen godsdienstige term en
komt dus niet eens in de
Vlaamse literatuur voor..."
De meeste mensen merken de
aanwezigheid van de Boeken
week alleen aan hun porte-
monnaie en - sinds vorig jaar
- aan twee boekenweekge
schenken (min of meer). Dit
jaar gaat het om de verhalen
bundel 'Een overtollig mens'
van J.M.A. Biesheuvel dat je
cadeau krijgt als je in de Boe
kenweek voor minimaal
ƒ19,50 boeken koopt (zolang
de voorraad - 490.000 exem
plaren - strekt) en het essay
'Sire, er zijn geen Belgen' door
Jeroen Brouwers dat met de
goed Vlaamse uitdrukking
prix d'ami voor ƒ4,95 te koop
is.
De relatie van Brouwers
met Vlaanderen mag als be
kend worden verondersteld.
Ook het feit dat Jeroen vanuit
de Nederlandse Achterhoek
met veel gal het Vlaamse lite
raire leven, met een haat
liefde houding, bestookt is be
kend. In het essay 'Sire, er zijn
geen Belgen' scheldt Brou
wers weliswaar nog, maar
zeer ingehouden. Trouwens
Benno Barnard heeft deze
taak ten dele van hem overge
nomen. De spü van zijn be
toog heeft hij gebaseerd op
een door Ons Erfdeel uitgege
ven studie van Omer Vander-
putte 'Het verhaal van een
taal'.
Na een aantal platitudes
over Belgen/Vlamingen aan
de orde gesteld te hebben,
probeert Wj duidelijk te ma
ken dat de Nederlandse taal/
literatuur is ontkiemd uit de
Vlaamse. Maar Vlaanderen is
eeuwenlang bezet gebied ge
weest, waardoor de taal daar
onder druk kwam te staan.
Bovendien gedroegen de Hol
landers zich 'alsof de gewes
ten beneden Wuustwezel een
bezette kolonie vormden'.
Brouwers vergelijkt het
'biedermeier slapstickoorlog
je' dat Nederland in 1830 tegen
België voerde met de politio
nele acties in Indonesië. Toen
daarna de Taalstrijd' een so
ciale, economische en poli
tieke strijd werd hebben Hol
landers de Vlamingen laten
barsten. Hoe dat tot op de dag
van vandaag voortduurt,
maakt Brouwers aan de hand
van voorbeelden duidelijk. De
Nederlanders als 'het botste
volk ter wereld' speelde en
speelt daarbij geen glansrol.
Jeroen Brouwers noemt zijn
essay 'een cursus Vlaanderen'.
Het is een cursus voor begin
nelingen, die hier en daar wat
eenzijdig is. Maar de meeste
Nederlanders zijn nog begin
nelingen als het aankomt op
een wezenlijk relatie Neder
land-Vlaanderen, die een boe
kenweekslogan overstijgt. In
dit verband een aanbevolen
boekje.
Het Boekenweekgeschenk
bestaat sedert 1984 uit litera
tuurgevoelige opdrachten.
Dat dit is aangeslagen bewijst
onder meer het feit dat de op
lage sedertdien met 100.000
exemplaren is toegenomen tot
bijna een half miljoen. Na 't
Hart, Campert, Minco en De
Loo past Biesheuvel in de rij
van de populaire literatuur-
makers. Biesheuvel met zijn
verhalen vol gefrustreerde
nostalgie in een doorgaans
burgerlijk décor van middel-,
matige verzuchtingen heeft"
een grote aantrekkingskracht
Maarten Biesheuvel:
cliché's over onvervulde
verlangens
- foto george verberne
op een publiek dat zindert van
beheerst genot Met andere
woorden: hij ligt me niet zo;
eerlijk is eerlijk.
Na de eerste twee van de vijf
verhalen uit 'Een overtollig
mens' dacht ik mijn mening te
moeten herzien, maar j ammer
genoeg ging deze pret daarna
niet door. Het titelverhaal en
'Een Job van onze tijd' (hoe
kan het anders) gaan over
twee meewarige mannen die
hun hele leven achter zichzelf
aanlopen; die Teven' van on
vervulde of onvervulbare
verlangens. Het lukt Biesheu
vel om het ene cliché van
meewarigheid na het andere
echt en origineel tot leven te
brengen. Johan Knipperling
wordt opgevreten door angst
en eenzaamheid. Zowel zijn
scriptie als aanbeden vrouw
blijven dromen. Johan is als
de zwerfkatten bij wie hij
tenslotte letterlijk in de
smaak valt Maar dan is het te
laat. Wreed roerend als een
sprookje.
Dat karakter heeft ook het
Job-verhaal, waarin Hans
Feinstich, eveneens student
alles doet om het meisje van
zijn leven te vinden, maar hij
wordt als Job door God te
grazen genomen. Dat is in het
algemeen Biesheuvels' leefge-
voel, zoals bekend. In de an
dere verhalen komt schij nhei-
ligheid aan de orde via een
dorpsburgemeester die in Pa
rijs op stap gaat; richten een
wrede gouverneur en zijn
vrouw in Maastricht in het
midden van de vorige eeuw
onderdanen ten gronde,
waarna tenslotte meester
Biesheuvel zich blijft verba
zen over zijn bestaan. Die
verhalen bezitten niet de
spanning, het verrassende en
het fijnzinnige van de eerste
twee, die deze bundel met
name de moeite waard ma
ken.
En wie er dan nog niet genoeg
van krijgen; de vrouw van de
auteur, Eva Biesheuvel-Güt-
lich, is zo handig geweest om
samen met Tilly Hermans het
'Biesboek' samen te stellen.
Dat toont de wereld van de
schrijver met 200 foto's, Ulu-
straties en documenten, door
hemzelf van commentaar
voorzien. Deze 162 pagina's
zijn aanmerkelijk duurder
dan de 94 van het Boeken
weekgeschenk; namelijk
ƒ45,- gebonden en ƒ29,60 als
paperback.
Tenslotte de lesbrief 'Van
flapzeilen tot schaatsen'. Deze
is samengesteld door Daniel
Billiet en Remco Ekkers en
behandelt de cultuurverschil
len tussen Vlaanderen en Ne
derland. Dat gebeurt via frag
menten uit proza van Walter
van den Broeck, Gie Laenen
en Monika van Paemel uit
Vlaanderen en van Peter van
Gestel, Renate Dorrestein en
Bril en Van Weelden (Ar
beidsvitaminen) uit Neder
land.
Poëzie wordt respectieve
lijk aangeleverd door de
Zeeuwen Johanna Kruit en
Hans Warren, WUlem WU-
mink en Jolanda Boomsma en
Tom Lanoye, Luuk Gruwez
en Hugo Claus. Voor de leer
lingen zijn vragen toegevoegd
die soms vanuit vooroordelen
geformuleerd zijn, maar te
vens dwingen er andere lite
ratuur op na te slaan. Kas De
prez vertelt tenslotte wat er
aan de Taalunie vooraf ging.
Deze lesbrief is gratis verzon
den naar alle 3600 scholen van
het voortgezet onderwijs in
Nederland. Docenten en leer
lingen hebben er samen een
goede handleiding aan. We
zijn benieuwd of en hoe de
flapzeilen in de Vlaamse wind
gezet zuUen worden.
In de boekenweekgeschenken van Biesheuvel wor
den bladwijzers gestoken met een pleidooi voor af
schaffing van BTW op boeken. - fotoanp
AMSTERDAM (ANP) - In alle 490.000 exemplaren van
het boekenweekgeschenk van dit jaar zit een bladw
ijzer, waarin een BTW-nultarief voor boeken wordt
bepleit. De bladwijzers werden onlangs allemaal met
de hand ingestoken. Secretaris R. Vrij van de Konink
lijke Nederlandse Uitgeversbond heeft dit meege
deeld.
De bladwijzeractie is onder
deel van de eind vorig jaar
gestarte campagne 'geen be
lasting op lezen - zeg nee te
gen BTW op boeken'. De
KNUB werkt hierin samen
met de Boekverkopersbond
en de gezamenlijke Boek
handels.
De boekenweek 1988 vindt
plaats van 16 tot en met 26
maart. Het geschenk werd
dit jaar geschreven door
J.M.A. Biesheuvel. De titel
van het bijna honderd pagi
na's teUende geschenk is
'Een overtollig mens'.
De boekenbranche vindt
dat boeken niet belast mo
gen worden met BTW. Het
lezen moet zoveel mogelijk
worden gestimuleerd, vindt
het boekenvak, omdat het
boek een produkt is van 'vi
taal cultureel en maat
schappelijk belang' boeken
zijn meer dan 'gewone con
sumptiegoederen'. De uitge
vers en boekverkopers we
ten zich gesteund door
auteurs, bibliotheken en
Consumentenbond.
Van onze kunstredactie
TILBURG - In de Tilburgse
Schouwburg wordt vrijdag
25 maart tussen 20.45 en 5
uur (de volgende ochtend)
weer de Nacht van het Boek
gehouden. Het thema is dit
jaar 'Reizen door de Nacht'.
Schrijvers als Adriaan van
Dis en Cees Nooteboom,
scheppers van reislitera
tuur, lezen voor uit eigen
werk.
Andere schrijvers die in Til
burg het woord nemen zijn
Remco Campert, Annie M.G.
Schmidt, Marijke Höweler, Jos
Vandeloo, Mensje van Keulen,
Bob den Uyl, Marjan Berk,
Joost Zwagerman, Geerten
Maria Meijsing, Didi de Paris,
Jasper Mikkers (Tymen Trosl-
ky) en Jaap Houdijk.
Ischa Meijer interviewt
auteurs. Voor vrolijkheid
wordt verder gezorgd door het
orkest 'In Memoriam Generaal
Heusdenbroeck', zangeres Ine
van den Bergh, cabaretier
Mark van de Veerdonk,
basklarinettist Hein Peijnen-
burg en de Surinaamse zange
res Gerda Havertong. Kaarten
kosten 10 gulden en zijn o.a. te
krijgen bij de Schouwburg in
Tilburg (013-432220).
Door Henk Egbers
IN het Achterhoekse land waar de boer nog voortploegt,
ploetert Jeroen Brouwers door met zijn leed. Behalve het
tweede boekenweekgechenk maakte hij ook 'De oude
Faust', deel twee van zijn 'Kroniek van een karakter'.
Brouwers roert op zijn zolderkamer als een alchemist in de
pot van zijn leven; verguldt met woorden de daaruit opstij
gende stank. En och en och en och...
Het levensleed is door Jeroen
Brouwers vertimmerd tot een
literaire stijl. Bij de verschij
ning van deel 1 hebben we
daaraan al aandacht besteed.
Hij monteerde brieven aan
vrienden en bekenden uit de
perioden 1976-1981 en 1982-1986.
Ook in deze tweede periode ba
lanceert hij tussen drank en
pen, onthouding en tabletten,
vloeken en onderdanigheid,
liefde en haat. Inhoudelijk, de
feitelijkheden in de brieven,
stelt het aUemaal niet zoveel
voor.
Voor de lezer is het nauwe
lijks interessant, tenzij je het
bijvoorbeeld leuk vindt om te
lezen dat Sonja Barend een trut
is, Aldert Walrecht een hans
worst, Alstein een derderangs
schrijver of over Herwig Wa-
terscheet, Jos Vandelul en
Ward Gruiselier, de geestelijke
terreur van Konnie Koninks en
Vader Abrahams, jeneverwin
den en... enfin „Ik ben een ma
sochist hoor!," roept hij uit Tot
de mooiste regels behoren de
laatste drie, maar die zijn van
J.C. van Schagen: 'Sluit de ra
men niet/ Straks zal het bin
nenkomen/ het aUerstilste'...
Maar Brouwers lees je niet
om wèt hij schrijft, maar hoè
hij het doet. Dat heet litera
tuur. En als je dan een beetje
mee kunt gaan met 'het doel
heUigt de middelen' - een
mooie drol kan kunst zijn - kun
je genieten van zijn tirades aan
Walter van den Broeck, Corine
Spoor, Ton van Deel, René
Stoute, Benno Barnard, Julien
Weverbergh e.a. Voor de een
zal er aUerlei onzin in staan,
voor de ander zeer veel interes
sante dingen. Die 'ander' is dan
iemand die zich een beetje kan
engageren met de literaire in
crowd.
„Schrijven doe je in je blote
kont", heet het. Maar die ziet er
bij Brouwers soms zeer fraai
uit. Lees dit bijvoorbeeld over
de receptie in Leiden bij het
eredoctoraat van Rob Nieu-
wenhuys: „De receptie: alles
bleef maar plaatsvinden bo
venop die grafzerken en temid
den der gebeeldhouwde bon
bondozen voor Beroemde Dode
Vaderlanders. Daartussendoor
zweefden de plateaus met
Drank, vast- en voorgehouden
door aanbiddelijke meiskes. Ik
dronk tomatensaft, of sinaas-
appelensaft, of druivensaft tot
het mij (neemt u mij niet kwa
lijk) de neusgaten uitstroomde.
De oude kurkeik Van Oorschot
verdacht ik ervan dat hij de
plechtigheidzelve had uitgeze
ten met de kruik jenever bij
zijn stoelpoot, om zich uit die
kruik menigviddig te laven bij
wijze van troost en gelijkertijd
bij wijze van voorschot: - hij
was, toen ik hem ontmoette, al
zo luidruchtig als een pauk en
een keer zag ik hem zelfs bijna
omvallen" etc.
Wat betreft zijn schrijvers
bestaan zijn in deel twee onder
meer aan de orde de roman De
Zondvloed, de biografie van
Helène Swarth, Winterlicht,
het zelfmoordboek en dit boek
zelf. De barensweeën komen
uitvoerig aan de orde. Hij
klaagt en tilt af en toe zichzelf
over het zelfbeklag heen als hij
bijvoorbeeld René Stoute advi
seert Maar Angèle (Manteau)
die zich in Brussel door 'die zie-
lepoot Klauw een lint van
Oranje Nassau liet opspelden'
wordt dan weer karakterloos
heid verweten en nog meer
schrijvers als Ruyslinck, Van
deloo en Geeraerts in haar
kielzog.
Eigenlijk deugt er niemand
in zijn Kroniek; het minst Je
roen Brouwers zelf. Je kunt dat
zielig vinden, maar dat is dan
niet de manier waarop je met
deze twee turven wegzakt in je
stoel. Als je niet kunt gemeten
van de manier waarop Brou
wers als masochist opereert
moet je het boek niet lezen.
Misschien moet je zelf een
beetje masochist kunnen zijn
om de gezochte kwetsbaarheid
van Brouwers als een verkwik
kende donderbui over je heen
te laten gaan.
Jeroen Brouwers: 'Kroniek van
een karakter', deel 2. Uitg. H,
prijs 49,50).
