DE STEM
i
PENEN
ILIAAL:
PROVINCIALE ACTIE
OM DIEREN VOORAL
MET RUST TE LATEN
N
WÊÊ. \:W
NDEL
EN PARKETVLOEREN
Fet zijn grote bruine ogen en zijn
|onbeholpen schommelgang op het droge doet de zee
hond harten smelten. Beelden van de brute afslach
ting van jonkies door geldjagers staan op ieders net-
Vlies. De zeehond kan niet stuk, zou je zo zeggen, een
makkie voor het fonds van de prins. Maar nee, de pu
blieke belangstelling is juist een bedreiging voor het
Ijieve dier, zeker in de Zeeuwse wateren waar de zee
hond net weer zijn draai lijkt te hebben gevonden.
..Wij houden van de zeehond; andersom gaat dat niet
■op," zegt milieu-gedeputeerde Greet de Vries-Hom-
nes. Uitgerekend in het hoogseizoen - juli, augus-
pJS - hebben zeehonden hun zoogperiode en willen
p rust. Voor de provincie aanleiding om, in samen
werking met het ministerie van landbouw en rijkswa-
prstaat, een grootscheepse voorlichtingscampagne
PP touw te zetten. Tot en met de zomer van volgend
Laar reist een tentoonstelling door heel de provincie:
^ehonden in de Zeeuwse wateren. Laat ze met rust!
Regeling
Tentoonstelling
Acrobaten
Goede kans
België
De boer op
oermond, Zwartbroekstraat 19,
etshows.
SARANTIE
i ven
■aliteit van onze vloeren. Het leggen
ichiectt door pure vakmensen.
9 - voor
7.00
P
m'
15 - voor
J 19.00
P
m'
>9 - voor
46.00
P
m'
19 - voor
16.00
P
m2
54,- voor
79.00
P
m2 I
55 - voor
J 49.00
P
,m!
34 - voor
79.00
P
m2"
39 - voor
28.00
P
,m2
58 - voor
38.00
P
m21 1
nlsche afspraak kunt u
yezoeken en profiteren van
nbledlngen.
lan ook alle tijd u goed en
adviseren.
)1100-30630
)1652-3900
)1652-5895
077-825522
)9-3291486819
MAASTRICHT ROERMOND
OKEREN (BELGIË)
I. B.T.W., ongelegd, tenzij anders vermal
Er zijn weer zeehonden In de Zeeuwse wateren. Willen we ze daar houden dan moet de dieren rust gegund worden.
- FOTO ZEEHONOENCRÈCHE RETERBUREN
aq
Dinsdag
Woensdag
art
22 maart
23 maart
in:
show in:
show in:
Oudenbosch
RtMSM
(B-)
Oostertiout
Terne uzmj
M
Door Jan Jansen
r*™t het natuurlijk ook verkopen als
T stisch produkt. Wie wil zijn vakan
te wet doorbrengen in het land waar het
en zo goed is dat de zeehond er gedijt.
Dr M- u't®'ndelijk ook een beetje een
P eefdier: in smerig water houdt-ie het
Vnl "It' Dat er nu in Oosterschelde en
roor-Delta weer enkele tientallen wor-
r geteld, bewijst dat het water schoon
is, ideaal voor waterrecreatie.
.T en provincie zien anderzijds wel
at de VVV er niet echt mee op de
ende toer kan: 'komt dat zien'.
Want dat ze met zijn allen komen kijken
naar de zogende zeehonden op de platen,
is nou net niet de bedoeling. 'Met een
verrekijker, dat zou kunnen,' suggereert
Greet de Vries in het besef dat je dat
mooie plaatje niet helemaal kunt weg
stoppen voor vakantiegangers.
„Een zeehond", weet de gedeputeerde,
„heeft er al last van als een schip op
enige afstand passeert, zeker in de zoog-
tijd. Vogels niet, die blijven gewoon zit
ten, maar zeehonden met jongen slaan
gauw op de vlucht, en dat is heel slecht,
zeker voor het kroost". Je kweekt er de
befaamde 'huilers' mee, jonge zeehond
Zeeuwse zeehond is terug
jes, zo genoemd naar het klaaglijke ge
luid dat ze voortbrengen als ze hun moe
der kwijt zijn. Jonkies die nog geluk heb
ben als ze levend aanspoelen en verhui
zen naar Pieterburen.
Daarom moet er een betredingsregeling
komen die een aantal platen tot verbo
den gebied verklaart. Zeker van de Rog-
genplaat, waar de meeste dieren zijn ge
teld, moeten vakantiegangers, wormen-
spitters en andere rustverstoorders af
blijven. In de Voor-Delta, nieuwe platen
die voor de kust op de kop opsteken, is
dat minder nodig. Zeehonden hebben
het gebied ontdekt, watersporters nog
niet.
De gedeputeerde hoopt dat de betre
ding binnen de dam valt te regelen bij de
wet bescherming natuurmonumenten,
waar de Oosterschelde grotendeels onder
valt. „Die wet regelt in een keer alles, dat
is veel praktischer". Lukt dat niet, dan
wordt er gewoon een provinciale veror
dening gemaakt, die trouwens ook de
talrijke vogels meer rust moet geven.
Maar een prettig vooruitzicht vindt ze
dat eigenlijk niet, dat soort verbodsbepa
lingen.
De vraag is hoe je de kolonies af
schermt. Handhaving van rust en orde is
een taak van de rijkspolitie te water,
maar die heeft ook geen stationnetje aan
de Roggenplaat. Bovendien houdt Greet
de Vries met van machtsvertoon en het
vermanende vingertje. Voorlichting is
haar toverwoord. „Niet dat vingertje
omhoog, wel steeds wijzen op de waarde
van het gebied, zo lang dat mensen zich
beschaamd gaan voelen als ze toch te
dicht in de buurt komen, omdat ze weten
dat dat foute boel is".
In dat streven past de tentoonstelling
'Zeehonden in de Zeeuwse wateren', nu
te zien in Oostkapelle (natuurhistorisch
museum), vanaf half maart in Middel
burg, en daarna - deels per boot - rei
zend door heel Zeeland. Verhelderende
teksten en plaatjes van het dier, dat niet
alleen de lieveling is van natuurbescher
mers. Zijn liefdesleven, zijn kostwinning,
zijn geschiedenis, zijn milieu; het komt
allemaal in beeld. Even bladeren in de
catalogus:
„Amper veertig jaar terug was het nog heel
gewoon dat op zandbanken in de Zeeuwse
wateren tientallen zeehonden lagen te zon
nebaden. Het geeft mensen te denken dat
ze in de jaren zeventig door vervuiling,
overbejaging en het rumoer van de Delta
werken, praktisch waren verdwenen. Ze
leken uitgestorven en dat zegt iets over de
kwaliteit van het milieu, waarvoor de die
ren een fijne neus hebben: PCB's dunnen
iedere populatie uit.
Hoewel allerlei soorten - van zadelrob
tot klapmuts - nu en dan aanspoelen komt
van oudsher alleen de gewone zeehond in
groten getale voor in de Nederlandse kust
wateren. Hij woont het liefst op platen en
banken naast diepe geulen, waarin zijn
voedsel -platvis is favoriet - rondzwemt.
Daarom voldoen vooral estuaria en getij-
degebieden als de beide Schelde's aan zijn
eisen, een milieu waarin eb en vloed het
ritme bepalen.
Zo lomp als ze op het droge zijn, zo sierlijk
ontpoppen ze zich onder water als ware
acrobaten. Zeehonden duiken diep, snel en
lang net zolang tot hun kostje gekocht is.
Maar ze begeven zich niet alleen daarvoor
te water. Vaak doen ze een tukje op het
droge, maar ze kunnen ook zwemmend
slepen. Juli is zowel paar- als geboortetijd,
een nerveuze periode van verhoogde activi
teit: vechtpartijen tussen concurrerende
mannen, jacht op voedsel, baby's zogen en
leren zwemmen, een hele klus voor moe
ders, zeker als ze ook nog op nieuwsgierige
mensen moeten letten. Moeders en kinde
ren lopen nogal eens buikverwondingen op
als ze zich te vaak en te gehaast van v n
plaat naar het water moeten slepen...
Van kou hebben ze met hun vijf centi
meter dikke speklaag niet gauw last. Zee
honden horen drie keer beter dan mensen,
maar zien met hun mooie ogen in de verte
slechts vage schimmen. Dan zijn de snor
haren beter ontwikkeld, voelhoorns waar
mee heel wat langszwemmende vissen zich
aan de jager hebben verraden. Voor een
dier dat in het water zo beweeglijk is, is de
zeehond groot en zwaar: zeventig tot hon
derd kilo, tot 1.60 meter lang.
Zo zwommen er in vorige eeuwen vele
honderden, misschien wel duizenden rond
in de Zeeuwse wateren. Een te grote con
current voor vissers, zodat de Staten van
Zeeland in 1591 een premie van een daal
der uitloofden voor iedere gevangen of ge
dode zeehond Dergelijke vangstpremies
bleven tot in 1949 bestaan. Begin deze
eeuw werden er jaarlijks nog honderden
geïnd, en pas in de jaren vijftig legde de
overheid ae jacht aan banden. Het scha
mele restant vormde geen bedreiging meer.
De schatting is dat er in de jaren twintig
nog zo'n 1300 exemplaren voorkwamen,
niet alleen op de Roggenplaat, maar even
goed in het Land van Saeftinghe, waar het
water toen nog zuiver genoeg was. Jacht,
vervuiling (PCB's tasten de weerbaarheid
aan en belemmeren de voortplanting), en
sinds de jaren zestig de onrust brengende
Deltawerken deden hun vernietigende
werk doeltreffend: van 300 in 1960 tot
bijna nul twintig jaar later.
'Huiler aangespoeld'. Het is nog voorpagi
nanieuws, maar het onderwerp verhuist
wellicht al snel naar de binnenpagina's. De
laatste jaren duiken ze toch weer op in de
Delta, te tellen in tientallen. En deskundi
gen geven de zeehond een goede kans,
want de waterkwaliteit in de Oosterschelde
is beter dan in het Waddengebied en op
enkele platenstelsels in zowel Wester- als
Oosterschelde voelt het dier zich thuis.
Roggenplaat/Neeltje Jans pal achter de
Oosterscheldedam en zelfs in de Wester-
schelde de Hooge Platen bij Breskens zijn
heel geschikt.
Ze hebben er een kans. Als de Belgen
eindelijk wat minder vuiligheid met de
stroom meesturen, als rustgebieden zijn
aangewezen en het publiek ook echt op af
stand blijft. Misschien als we een eigen
Zeeuwse zeehondencreche krijgen (waar
voor stemmen opgaan) en als er vanuit
Pieterburen jonge dieren worden uitgezet
in de Delta (wat nog dit jaar wordt uitge
probeerd)".
„Zelfs in de Westerschelde zijn er een
paar gezien", zegt Greet de Vries, die dat
beschouwt als „een voorzichtige aanwij
zing dat het iets beter wordt". Gematig
der kan ze zich nauwelijks uitdrukken,
en met reden. Het staat vast dat de
Schelde een van de vuilste rivieren in
West-Europa is. „Het is me een lief ding
waard als dat overleg met België weer op
gang komt, maar ja, ze moeten daar eerst
weer een regering krijgen. Een beetje
eenheid hoop ik. De Vlamingen willen
wel; er zit daar dankzij de milieubewe
ging een stroomversnelling in de aan
dacht voor het milieu, maar dan liggen
de Walen weer dwars".
De Oosterschelde staat er beter voor.
En da's maar normaal, vindt de gedepu
teerde. „Die half open dam ligt er niet
voor niets. Die was bedoeld om de na
tuurfunctie, de kraamkamer te behouden
en uit te bouwen. Het is onze plicht om
daarophet beleid af te stemmen". Het
gebied staat onder druk omdat er overal
wordt geknabbeld aan de open Delta, als
laatste met de afsluiting van Krammer-
Volkerak. Greet de Vries gelooft in be
heersmaatregelen. „Daar kun je wel iets
mee regelen". Dat is bijvoorbeeld aange
toond in het Land van Saeftinghe, waar
grazende schapen het terrein geschikt
maakten als voedselgebied voor ganzen.
Maar als het om de terugkeer van de zee
hond gaat, de rust die daarvoor nodig is,
zweert ze bij voorlichting. „Voortdurend
informeren, beginnen bij het onderwijs,
dat is heel belangrijk. De boer opgaan,
zoals straks die milieukaravaan doet. Zo
hoort het, en zo willen wij het doen". De
gedeputeerde vindt het mooi meegeno
men dat iedereen - van milieuactivist tot
recreatieondernemer- nu wel begrijpt
dat het nodig is de zeehond te ontzien.
„Vakantiegangers komen toch op een
mooi gebied af, willen ook rust en stilte."
De VVV heeft het door.
Het opwarmertje in Oostkapelle is
bijna achter de rug. Officieel begint het
allemaal op 17 maart, met een sympo
sium over zeehonden in Middelburg,
waar meteen de expositie is te zien. Het
materiaal wordt daarna in een boot gela
den, voor een rondvaart langs een aantal
Zeeuwse jachthavens. Dat is bedoeld als
extra trekkertje voor de jeugd. In het ko
mende zomerseizoen reist de tentoon
stelling langs enkele watersportcentra en
hopen de inrichters hun belangrijkste
doelgroep te bereiken, de watersporters.
In het najaar staat een toer langs an
dere gewesten -waaronder Zeeuwsch-
Vlaanderen - op het programma.
Daarna volgt Neeltje Jans en de afslui
ting is in het zomerseizoen van 1989 in
de Grote Kerk in Veere. Greet de Vries
hoopt dat dan inmiddels een groot pu
bliek het in de gaten heeft: laat de zee
hond met rust.
