Eerste paal
bouwenquête
Tot grond toe afgebroken
an
Algemene Rekenkamer staat voor schut
ONDERVOORZITTER VAN REY ENQUÊTECOMMISSIE:
ISRAËLISCH
Enquêtecommissie slaat reus
op lemen voeten bewusteloo
Washington
r)E STEM BUITENU
DE STEM EXTRA BINNENLAND WOENSDAG 9 MAART 1988
DEN HAAG - „Ex-staatssecretaris Gerrit Brokx
is totaal ongeschikt gebleken voor de contróle en
naleving van regels, waarvan hij er één zelfs he
lemaal heeft helpen ontwerpen. Daar rommelde
hij mee. Wat dat betreft was het een knoeier.
de onderste steen
boven
Toekomst
Onervaren
bouw-emquete
Boosdoener
VERNIETIGEND OORDEEL OVER BROKX EN GRUUTERS:
BIVRIEZEN TEGOE
T48
DEN HAAG - De Algemene
Rekenkamer staat voor
schut. Dit instituut, dat
sinds jaar en dag voor de
Staten-Generaal de in- en
uitgaven van de departe
menten controleert, is met
een harde klap van haar
voetstuk gestoten door de
enquêtecommissie bouw-
subsidies.
Volgens de enquêtecommssie
heeft de top van de Algemene
Rekenkamer stelselmatig
waarschuwende rapporten van
ondergeschikten over oneigen
lijk gebruik van bouwsubsidies
naast zich neergelegd.
De overheid moet, zo schrijft
de commissie, contróle bij de
partementen voortaan dan ook
maar door externe acountants
laten uitvoeren.
De Algemene Rekenkamer
heeft zaken bewust niet in de
jaarverslagen opgenomen en
de Tweede Kamer informatie
onthouden.
De Rekenkamer heeft in de
periode van 1971-1980 over 1293
departementale onderwerpen
gerapporteerd. Maar hoewel er
bij het ministerie van Volks
huisvesting naar verhouding
het meeste geld omgaat, had
den slechts 21 onderwerpem
betrekking op dit het ministe
rie.
Van die 21 onderwerpen
heeft het overgrote deel geen
betrekking op bouwsubsidies.
In de jaarverslagen, die tussen
1968 en 1983 uitkwamen, is geen
enkele passage opgenomen
over Volkshuisvesting. Als de
Rekenkamer al rapporteerde,
dan gebeurde dit veel en veel te
laat, aldus de felle kritiek.
Volgens onder-voorzitter
van de Enquête-commissie,
Van Rey, heeft de Algemene
Rekenkamer al die jaren in
coma gelegen. In 1984 rappor
teerde de Algemene Rekenka
mer over over een declaratie
van 10.000, die in de formatie-
tijd van een nieuw kabinet ge
maakt was. Daar werden wat
zure opmerkingen over ge
maakt. Dat er tegelijkertijd on
terecht honderden miljoenen
guldens subsidies de bouwput
ten in borrelden is de top van
de Rekenkamer ontgaan. De
rapporten die daarover bin
nenkwamen, werden voor ken
nisgeving aangenomen," zo
verklaarde Van Rey desge
vraagd.
Brokx was 'een knoeier'
Door Marcel van Lingen
Ik had gedacht dat hij veel verstandiger zou zijn geweest.
Hij wilde blijkbaar niet luisteren."
De ondervoorzitter van de Par
lementaire Enqueêtecommisie
Bouwsubsidies (PEB), het
WD-Tweede-Kamerlid Jos
van Rey, aarzelt geen moment
om de reeks opmerkingen over
de ex-staatssecretaris van
volkshuisvesting in het eind
rapport in te dikken tot een
paar korte zinnen.
„Het rapport van de commis
sie gaat over een groot aantal
regelingen, bestrijkt een reeks
van jaren en spreekt daar een
hele rij verschillende oordelen
over uit Je moet natuurlijk
uitkijken om één persoon daar
voortdurend uit te lichten.
Maar Brokx heeft nu eenmaal
bij verschillende onderzochte
regelingen een vinger in de pap
gehad. Dan krijg je zoiets. Hoge
bomen vangen veel wind," al
dus Van Rey.
De ondervoorzitter laat zich
niet uit over de politieke toe
komst van de al eerder versto
ten staatssecretaris. „Daar heb
ik het niet over. De eindconclu
sies laten we over aan de
Tweede Kamer en dan moeten
we maar zien wat er van komt.
Ondervoorzitter Van Rey zal
als Tweede-Kamerlid daarin
een uiterst bescheiden rol ver
vullen," zo zegt hij.
Na de perspublikaties op 19
augustus 1986 over mogelijke
miljoenenfraude door het Al
gemeen Burgerlijk Pensioen
fonds (ABP) heeft Van Rey zich
bijna constant beziggehouden
met 'de zaak' en was de eerste
die van de daken schreeuwde
dat er een parlementaire en
quête moest komen.
„Een dag nadat die berichten
verschenen. Ja, dat klopt. Die
arme Joris (WD-fractievoor-
zitter Voorhoeve,MvL.) belde
me daar onmiddellijk over op:
'Heb je dat echt zo gezegd, Jos?'
Natuurlijk, natuurlijk, heb ik
dat gezegd. Die beerput moet
open, man."
Sinds die dag bemoeide het
Roermondse WD-kamerlid
zich bijna alleen nog met 'de
bouw' en werd, toen de parle
mentaire enquête een feit was,
gekozen tot ondervoorzitter
van de enquêtecommissie. En
kele jaren daarvoor had Van
Rey zich nadrukkelijk bezigge
houden met malversaties in de
bouwwereld.
Gerommel bij de Sittardse wo
ningstichting SBDI zorgde er
voor dat Van Rey frontaal op
de toenmalige staatssecretaris
Brokx botste. „Ik was toen net
in de Tweede Kamer en dus on
ervaren. Dat heb ik geweten,
want Brokx maakte daar han
dig gebruik van. Ik ben er nu
van overtuigd dat Brokx toen,
in 1984, wist wat er op nog veel
grotere schaal in de bouwwe-
reld én op zijn ministerie
scheef zat Dat wist hij. Kan
niet anders. Die SBDI-zaak
was het topje van een giganti
sche ijsberg. De reactie van
Brokx toen was waarschijnlijk
zo furieus omdat hij toen al
vreesde dat de ijsberg zou kan
telen."
Van Rey is na anderhalf jaar
onderzoek tevreden over de
parlementaire enquête, maar is
„geschokt" over de eindresulta
ten. „Je houdt het toch niet
voor mogelijk dat een compleet
ministerie hartstikke slecht
opereert. Dat is een schok, als
je zoiets moet constateren, dat
verzeker ik je. Het vervelende
is dat ik geloof dat het bij an
dere departementen niet veel
anders zal zijn. Voor het minis
terie van onderwijs vrees ik het
ergste. Daar gaat zoveel geld
om. Ik heb er een tijdje over
nagedacht. Ook over dat gigan
tische geklungel met die stu
diefinanciering. Er moet een
parlementair onderzoek komen
naar de problemen bij de stu
diefinanciering. Deetman is de
boel nu op poten aan het zetten,
maar daarvoor hebben ik-
weet-niet-hoeveel mensen zit
ten blunderen. Ik stel mijn
fractie voor om de mogelijk
heid van een dergelijk onder
zoek eens te bekijken. De
Tweede Kamer heeft nog lang
Stempel op Brokx
niet al het materiaal daarover
ontvangen," aldus Van Rey.
Van Rey is „een heel klein
beetje opgelucht" dat de beleg
gers in ieder geval niet als de
grote boosdoener uit het en
quêterapport bouwsubsidies
tevoorschijn komen. Voor het
rommelig opererende departe
ment en voor de Algemene Re
kenkamer ligt dat anders.
„De torenhoge stapel van
blunders die de Algemene Re
kenkamer bij elkaar heeft we
ten te sprokkelen, dat heeft mij
het meest verbijsterd. Werke
lijk ongelooflijk, dat dit zoge
naamde 'geweten' van Neder
land het er zo bij heeft laten
zitten. De Algemene Rekenka
mer heeft al die jaren in coma
gelegen. In 1984 rapporteerde
de Rekenkamer over een decla
ratie van 10.000 die Nijpels in
de formatietij d inleverde. Daar
werden wat zure opmerkingen
over gemaakt. Dat er tegelij
kertijd onterecht honderden
miljoenen guldens subsidie de
bouwputten in gleden, is de top
van de rekenkamer ontgaan.
De rapporten die daarover bin
nenkwamen, werden voor ken
nisgeving aangenomen. Dat to
tale gebrek aan controle, zowel
bij het ministeries zelf als de
Algemene Rekenkamer: niet te
geloven, niet te geloven."
Voelt Van Rey zich na an
derhalf jaar rekenen, onder
zoeken en uitpluizen, geassis
teerd door een leger medewer
kers, niet „een oud wijf" dat al
les achteraf narekent en er dan
een meetlat naast legt? Ex-di
recteur Wiarda van het ABP
schreeuwde Van Rey die kwa
lificatie toe tijdens zijn ver
hoor.
„Het zal me een zorg zijn dat
iemand me een oud wijf noemt,
of zo. Deze parlementaire en
quête heeft zijn nut volledig
bewezen. Zelfs als je ruim re
kening houdt met de druk die
er op het ministerie werd uit
geoefend, is er aangerommeld
met gemeenschapsgeld. Dat
staat als een paal boven wa
ter."
Het CDA-kamerlid Paulis,
tevens lid van de enquêtecom
missie liet begin februari we
ten dat dergelijke langlopende
onderzoeken veel en veel kor
ter moeten. Van Rey, staand
achter zijn bureau met het
eindrapport onder zijn arm:
„Het was blijkbaar nodig dat
het zo lang moest duren, dat is
op zich al erg genoeg. Iedereen
mag zeggen wat hij wil. Maar
als Paulis zoiets roept, die ge
durende de enqueête nauwe
lijks iets gedaan heeft, dan
haal ik mijn schouders op voor
zo'n uitlating."
Het einde van een onderzoek. Tweede Kamer-voor
zitter Dolman krijgt van enqxietevoorzitter De Vries
de bevindingen aangeboden. - fotoa»
De eerste paal voor de parlementaire enquête bou-
subsidies werd via perspublicaties in augustus 1986
geslagen. Er werd bekendgemaakt dat het Rijk hon
derden miljoenen teveel aan bousubsidies had be
taald.
PvdA, WD en CDA stelden daar schriftelijke vragen over
aan de toenmalige staatssecretaris Brokx. Het Openbaar
Ministerie was toen al bezig met een strafrechtelijk onder
zoek.
Op 1 september gaf staatssecretaris Brokx een voorlopig
antwoord op de kamervragen en deelde hij mee dat hij
maatregelen zou nemen.
Woordvoerders van de fracties in de Tweede Kamer wil
den echter aanvullende informatie. De WD-er Van Rey
verklaarde dat er een Parlementaire Enquête gehouden
moest worden.
Brokx begon vanaf die tijd tientallen kilo's materiaal toe
te sturen aan Tweede kamer en pers. Op 15 oktober 1986
zond Brokx de Tweede Kamer ewen 'tussentijdse evalua
tie', maar een dag later besloten twee kamercommissies
dat er onderzocht moest worden of een Parlementaire En
quête ingesteld moest worden.
Diezelfde dag, zo bleek later, zond CDA-fractievoorziter
Bert de Vrie een vertrouwelijke brief aan premier Lubbers
waarin hij schreef „dat het twijfelachtig is of iemand, die
in de komende tijd regelmatig vereenzelvigd zal worden
met een beleid, dat ruimte liet voor ontoelaatbare praktij
ken van beleggers, voldoende politiek gezag zal behouden
om beleidsmatig en in het verkeer met beleggers orde op
zaken te stellen." Bert de Vries meende „dat Gerrit (Brokx
red.) er- zowel politiek als persoonlijk- wijs aan zou doen
de weg vrij te maken voor een andere bewindspersoon op
deze post."
De brief lekte een week later via deze krant uit en Brokx
diende zijn ontslag in. Op 26 november werd besloten tot
een Parlementaire Enquête, met als voorzitter de PvdA-er
Klaas de Vries en de ondervoorzitters Weijers (CDA) en
Van Rey (WD).
Vanaf 12 januari 1987 begon een leger medewerkers aan
de voorbereiding van de enquête. Op 20 augustus waren
hadden al ruim 84 voorgesprekken plaatsgevonden met ge
tuigen. De openbare verhoren begonnen op 31 augustus. De
laatste van de 77 openbare getuigenverhoren vond plaats
op 5 november.
Het eindrapport met een omvang van 3000 pagina's
werd, na enkele vertragingen, gisteren officieel aangebo
den aan de voorzitter van de Tweede Kamer'
De enquêtecommissie lette op de kleintjes, want van het
toegestane budget is nog ongeveer 1 miljoen gulden over.
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG - Niet de beleg
gers in de bouw, maar een
bedroevend slecht werkend
departement van Volks
huisvesting én de Algemene
Rekenkamer zijn verant
woordelijk voor een ver
spilling van honderden mil
joenen guldens aan bouw
subsidies.
Ex-staatssecretaris Brokx
heeft op vele punten gefaald, de
Tweede Kamer herhaalde ma
len bewust geen inlichtingen
verschaft en op eigen houtje
subsidieregels toegepast. Het
gebrek aan controle door
Brokx was onverantwoord en
het toezicht daarop van de Al
gemene Rekenkamer volstrekt
ontoereikend. De solo-acties
van ex-minister Gruijters wa
ren ontoelaatbaar en zijn ver
klaring daarvoor slechts vis
serslatijn.
In het gisteren aan de
Tweede Kamer aangeboden
eindrapport van de Parlemen
taire Enquêtecommissie Bouw
subsidies (PEB) worden het de
partement van Volkshuisves
ting, de eigen Accountants
dienst en de Algemene Reken
kamer tot de grond toe afge
broken.
Na anderhalf onderzoek en
77 getuigenverhoren pleit de
Enquêtecommissie de grote be
leggers echter praktisch vrij:
het departement liet zoveel on
duidelijkheid bestaan voor be
leggers dat deze niet van „laak
baar" gedrag kunnen worden
beschuldigt.
Het ministerie van Volks
huisvesting controleerde wél
de sociale woningmarkt, maar
bewust niet de beleggers die de
premie-huurwoningen voor
him rekening namen. Volgens
de enquêtecommisie is dat on
toelaatbaar.
De vrijheid die de beleggers
daarom kregen en de prijs die
het departement daarvoor over
had was te hoog. „Het departe
ment vond het belangrijker be
leggers niet af te schrikken dan
om subsidies zorgvuldig uit te
keren. Veel van datgene wat
als een onjuiste en onbedoelde
uitvoering en toepassing van
de regelingen kan worden be
schouwd, is in dit licht de prijs
die door het departement min
of meer bewust is betaald voor
de participatie van de beleg
gers in de bouw," zo oordeelt de
enqueêtecommissie. Deze ja
renlang volgehouden opvatting
van het departement heeft tot
een gigantische verspilling van
overheidsgeld geleidt. „De ge
brekkige controle op het depar
tement heeft het mede mogelijk
gemaakt dat door foutieve
ambtelijke toepassing van de
regels honderden miljoenen
guldens ten onrechte zijn uit
gekeerd".
Ex-staatssecrtetaris Brokx,
die in oktober 1986 moest op
stappen omdat CDA-fractie-
voorzitter Bert de Vries vond
dat hij gedurende een parle
mentair onderzoek geen staats
secretaris kon zijn, wordt door
de enquêtecommissie van alle
bewindslieden het hardst aan
gepakt. Bij de drie onderzochte
bouwsubsidies, de
'regeling '68'
de regeling '75'
en bij de omzetting van pre-
miehuur- naar premiekoopwo
ningen (OKH) heeft de ex-be
windsman op meerdere gebie
den gefaald.
De kern van de regeling '68'
was dat beleggers per huis (ob
ject) een vast subsidiebedrag
kregen, dat hoger was naar
mate de bouwkosten lager wa
ren. Het ministerie moest dus
goed controleren of de door de
beleggers opgegeven bouwkos
ten klopten. Dit gebeurde ech
ter niet, ondanks het feit dat
het ministerie daar herhaalde
malen voor gewaarschuwd wa
ren. De 'trucs' die beleggers
toepasten om de bouwkosten te
drukken werdenb door het mi
nisterie getolereerd. „Het feit
dat de stichtingskosten van be
leggers woningen niet werden
gecontroleerd berustte minder
op een concreet besluit bij de
voorbereiding dan op een reeds
lang binnen het departement
gevolgde gedragslijn," aldus
het rapport.
De commissie heeft echter
geen bewijs gevonden van het
zogenaamde herenakkoord
tussen het ABP en het ministe
rie. Daarin zou afgesproken
zijn dat het ministerie ooglui
kend zou toestaan dat bouw
kosten onjuist werden opgege
ven. Ex-directeur beleggingen
van het ABP, Masson beweerde
dat het herenakkoord wel was
afgesproken.
De Algemene Rekenkamer,
die de in -en uitgaven van alle
departemten controleert, heeft
absoluut gefaald bij de controle
op die bouwkosten. Ondanks
jartenlange rapportages over
het foutieve gebruik van de re
geling '68 negeerde de top van
de Rekenkamer die rapporta
ges: „volstrekt ontoereikend,"
aldus de enquêtecommissie.
De kritische rapporten vie
len ook bij het ministerie in de
prullenmand. Top-ambtenaar
Steensma wordt door de en-
quêtecomissie hiervoor gena
deloos afgestraft. „Een niet mis
te verstaan signaal over een
onbedoelde toepassing van de
regeling is op basis van onei
genlijke argumenten terzijde
geschoven. Deze nalatigheid
heeft mogelijkerwijs ook nog
grote financiële gevolgen voor
het Rijk gehad," zo luidt het
keiharde verwijt.
Bij de uitvoering van de
nieuwe regeling, de '75', die de
regeling '68' rond 1975 verving
faalden volgens ex-minister
Gruijters en ex-staatssecreta
ris Brokx. Met die nieuwe re
geling wordt meer rekening
met inflatie en schommelende
kosten. Kenmerk van de rege
ling is dat er nu juist méér sub
sidie te verkrijgen is als de
bouwkosten hoger uitvallen.
De beleggers zien er niet veel
in.Het eigenmachtig genomen
besluit van Gruijters om, ter
wijl de regeling '68' formeel al
afgeschaft is, beleggers nog
maanden te laten profiteren na
de oude regeling zonder de
Tweede kamer daarvan op de
hoogte te brengen, is ontoelaat
baar.
Gruijters afgebroken.
Ook de wijze waarop de mi
nister de oude regeling nog toe
paste vindt de commissie
uiterst bedenkelijk. Gruijters
zei in zijn verhoor dat hij via
het uitzetten van een klein
visje (het laten gebruiken van
een oude regeling) een grote vis
wilde vangen (beleggers warm
maken voor een minder aan
trekkelijke regeling). Volgens
de commissie heeft Gruijters
zijn doel hier niet mee bereikt.
„Het verhaal over de visjes en
de vissen beschouwt zij als vis
serslatijn." De commissie vindt
dat een minister niet van de re
gels mag afwijken. Prof. mr.
Scheltema, hoogleraar be
stuursrecht, noemt de handel
wijze van Gruijters ook on
juist.
Volgens de commissie heeft
staatssecretaris Brokx én zijn
ambtelijke top gefaald bij de
behandeling van de beruchte
nota Post. In die nota gaf
hoofd-ingenieur Post een voor
beeld, hoe het ABP in de rege
ling '75 onjuiste, te hoge, bouw
kosten opgaf om zo meer subsi
die in de wacht te slepen. Post
stuurde de nota persoonlijk
aan de verantwoordelijke di
recteur-generaal Koopman.
Die deed er niets mee, en zei la
ter dat iedereen die zijn aan
dacht wil hebben dat krijgt
door bij hem binnen te lopen.
De commissie; „Deze verkla
ring is niet afdoende. In de ivo
ren toren van het departement
in Zoetermeer wist men dat de
werkelijkheid anders was en er
bestond kennelijk geen aanlei
ding om eens met de brenger
van de boodschap naar de door
hem geconstateerde feiten te
kijken." Het verwijt aan Brokx
is
- foto anp
harder. Deze is volgens de com
missie op de hoogte gebracht
van de nota Post en heeft aan
al deze verslagen onvoldoende
aandacht besteed.
Brokx ging volgens de en
quêtecommissie opnieuw in de
fout toen hij het ABP onder
hands één procent extra subsi
die beloofde. Hij meldde dat
niet aan de Tweede Kamer. Dit
vindt de commissie een vorm
van ongelijke behandeling en
bovendien meent de commissie
dat Brokx de Kamer op dit
punt onvolledig geïnformeerd
heeft.
De ex-staatssecretaris
maakt ook fouten bij de derde,
door de parlementaire enquê
tecommissie onderzochte sub
sidieregeling. Bij deze OKH-
regeling (omzetting van pre-
miehuur- naar premiekoopwo
ningen) heeft Brokx volstrekt
op eigen houlje gehandeld.
Doordat premiehuurwoningen
slecht verhuurd werden ont
wierp Brokx een regeling, zo
dat die woningen omgzet kon
den worden in premiekoopwo
ningen. Brokx liet ook, zonder
dit te melden, 947 vrije sector
woningen omzetten. „Er valt
van een beleidslijn weinig te
ontdekken. De ministerraad, de
Tweede Kamer en het ministe
rie van Financiën is voorge
houden dat de omzetingsrege-
ling gold voor premiekoopwo
ningen. In de praktijk is daar
aan niet de hand gehouden,"
aldus de commissie. Brokx had
het Kabinet en de Tweede Ka
mer moeten informeren. „De
omzetting van vrije sectorwo
ningen heeft zich in het sche
merduister afgespeeld," aldus
het commissie-oordeel over de
derde onderzochte regeling.
Door Marcel van Lingen
DEN HAAG - Op de derde dag van de
openbare verhoren van de Parlementaire
Enquête Bouwsubsidies, 3 september vorig
jaar, zette de de directeur van een van de
grote beleggingsmaatschappij Nationale
Nederlanden, J. C van Spronsen, de toon
voor het gisteren aangeboden eindrapport
van de enquêtecommissie.
Afgemeten en strak articulerend trok hij ten
strijde tegen iedereen die de beleggers tot die
tijd als de Grote Boze Wolf in Subsidieland beti
telde. „Hier en daar zijn er berichten over subsi
diefraudes. Na vandaag zou ik dat woord niet
meer willen horen," aldus Van Spronsen. Hij
voegde daar later nog aan toe dat „er dus is ge
praktiseerd in overleg met het ministerie, met
medeweten van het ministerie en met de leiding
van het ministerie."
Dat was andere koek. Tot die tijd was ieder
een er op basis van beschikbare gegevens vanuit
gegaan dat de beleggers als een een horde bloed
zuigers de Volkshuisvestingskas ongemerkt
hadden leeggezogen.
De enqueqêtecommissie dacht dit ook. De on
derzoeksopdracht van de commissie ruikt naar
een aanstaande slachting van de beleggers.
Na 77 getuigenverhoren en 93 voorgesprek
ken, bestudering van vijf externe studies en 12
kilometer archiefmateriaal is de bij velen ver
wachtte openbare executie van 'De Belegger'
van de agenda afgevoerd. Voor wie graag bloed
wilde zien heeft de enquêtecommissie echter een
andere hoofdschotel rauw opgediend.
Nog nooit in de geschiedenis van de Neder
landse ambtenarij is een ministerie zo vernieti
gend door de mangel gewrongen als in het eind
rapport van de enquêtecommissie bouwsubsi
dies.
Regels waren ondeugdelijk voorbereid, con
trole werd noodzakelijk geacht maar stelselma
tig vermeden. Lager in rang staande ambtena
ren die jaren achtereen vanuit een gloeiend
plichtsbesef met niet aflatende ijver onjuisthe
den per telex, telefoon, brief en rapport aan hun
superieuren in de ivoren toren meldden kregen
hun wettelijke jaarlijkse salarisverhoging,
maar hoorden of zagen nooit meer iets van hun
noodkreten. De subsidiestroom bleef vloeien en
door die foutieve ambtelijke toepassing werden
honderden miljoenen guldens ten onrechte uit
gekeerd.
De opstellers en uitvoerders van de regelin
gen worden met in totaal 68 negatieve opmer
kingen van de commissie de mantel uitgeveegd.
De kritiek op het ministerie van Volkshuisves
ting mag echter niet helemaal als een hagelbui
op het hoofd van die ambtenaren alleen tercht-
komen.
Afgezien van een onvoorstelbare reeks bta
ders en voorbeelden zoals de ambtenaar die
jaar lang negatieve rapporten schrijft overi
subsidieverlening en eveneens 15 jaar lang gt
negeerd wordt door zijn bazen, zijn die eerzam
ambtenaren niet altijd geheel uit eigen vrije s
zo gul van hand geweest.
Jaar na jaar heeft de Tweede Kamer, inns
volging van gemeentebesturen, provincies
ondernemers de achtereenvolgende minsistes
staatssecretarissen en ambtenaren met het m
op de keel gedwongen om te zorgen dat de
nieuwbouwwijk na de andere uit de grond
stampt werd. De flegmatieke minister Schi
werd tot grote verbazing bijna door de PvdAi
laan uitgestuurd omdat hij in een bepaald ju
een paar honderd woningen niet had weten air
leveren.
De moties, spoeddebatten, interpellaties f
schriftelijke vragen voor meer woningen volf
den elkaar op met de regelmaat van een
toeren stampende hei-installatie.
Het departement én de verantwoordelijk
zoals Gruijters en Brokx is echter het
kwalijk te nemen dat noodzakelijk geachte cd
tröles stelselmatig niet nageleefd werden. OS
werpers van nieuwe regelingen besteedt
maanden om een regeling min of meer
dicht te krijgen. Controles werden verplicht f'
steld, maar als gevolg van de tot kunst verhev
eigenschap om langs elkaar heen te werken, t*
landden waarschuwende rapporten nauwelijl
bij de man of vrouw die maatregelen zou W
nen nemen. De doodenkele keer dat een rappW
voorzien van een indrukwekkend aantal diers:
stempels, de eindstreep haalde, werd het v(#
kennisgeving aangenomen.
Het meest onthutsende is echter nog dat'
drang om niet te controleren, een eerbiedwaï
dig instituut vergiftigde wiens enige taak hel
te 'controleren'. De Algemene Rekenkar»5
heeft zich van een onverwacht negetieve
laten bewonderen.
Zonder met de ogen te knipperen heeft dit
stituut jarenlang niet gedaan waar het voor If
stemd is. Keiharde rapporten werden terzü'
geschoven. Een ambtenaar van de Ai
Rekenkamer, gedetacheerd bij het ABP,
de loop der jaren kilometers lange telexen
stuurd naar zijn superieuren.
Het is niet verwonderlijk dat in een van
aanbevelingen van de commissie gepleit wo»
voor de aanstelling van externe accountants1
het ministerie.
Die reeks aanbevelingen is een van de f
nige vrijheden die de enqueêtecommissie i
veroorloofd heeft toen zij zich soms verbal'
soms onthutst door die zee van merkwaai
feiten en omstandigheden worstelden.
De commissie heeft een reus op lemen voet
met een enorme dreun bewusteloos geslaf'
Het aftellen gaat binnenkort verder in de rinfj
s:
Paestijnse jongere gooit met
DIN HAAG (ANP) - Pro-
teftdemonstraties en sta-
kiigen lijken de sterke
min van Panama, Manuel
Aitonio Noriega, niet te
raken. Beschuldigingen
o»er drugshandel, corrup-
tii en politieke moorden
d»et de generaal af als
laigenachtige verzinsels
vin zijn vijanden.
fen aanklacht tegen hem in
e Verenigde Staten wegens
zjn betrokkenheid bij de La-
tjnsamerikaanse drugs-
anokkel is volgens Noriega
een 'politieke daad' om hem
'th andere nationalistische
ltiders in Latijns-Amerika
die de VS durven te bekriti-
®ren bang te maken'.
Toen de Panamese presi
dent, Eric Arturo Delvalle,
met Amerikaanse steun de
generaal de laan uit wilde
sturen, bleek hoe zelfverze
kerd Noriega over zijn
machtspositie kon zijn. Niet
hij moest opstappen, maar de
president kon zijn biezen
pakken.
Maar de macht van de ge
neraal dreigt sinds eind vo
rige week snel af te brokke
len. Behalve politiek en juri- 1
(iisch proberen de VS No-
riega nu economisch onder 1
druk te zetten en volgens
waarnemers met succes. Met 1
het bevriezen van de Pana-
mese tegoeden in de VS lij- 1
ken de Amerikanen de achil-
leshiel van Noriega te hebben c
UI
m
s//m is.koopt meteen een lot. Want c
f° n mijoen loten. Verdeeld over 3 trekk.
lot het half miljoen. Eerste trek-
'rê volgende week woensdag. P^EE
