'Anschluss' bij het Derde Rijk: de feiten op een rij
Het heilig geloof in
senator Albert Gore
HOE HITLER ZONDER SLAG OF STOOT OOSTENRIJK KON INLIJVEN
kamer ten
VVD onder vuu
IDE STEM COM
DE STEM ACHTERGROND DINSDAG 8 MAART 1988
prt STEM BUITENLAf
-DESTEM-
50 jaar na de
Anschluss
Go(u)d hè
Agenda
Reizen
Partner
Haags
hoogstandje
Trossen los
Schelm
DEN HAAG - Staatssecn
zondheid) heeft gisteren
men van de verklaring die
dag aflegde over het kabin
sisverzekering tegen ziekte
Woede bij WD
Vaste premie
TS|
Door Jo Wijnen
SENATOR Albert Gore,
de Kennedy van het zui
den, het meest welbe
spraakte politieke won
derkind van de VS en
jongste presidentskandi
daat die de Democraten
ooit naar voren hebben
geschoven, wordt de
nieuwe president van
Amerika.
Tenminste, daar zijn de in
woners van het stadje Car
thage heilig van overtuigd.
Die overtuiging wordt niet
zozeer gevoed door politiek
inzicht, als wel door puur
chauvisme. Want Albert
Gore is een inwoner van het
Carthage. Gemeenlijk ver
wijzen de burgers ter plaatse
naar hem als de zoon van 'de
oude senator'. Dat is Albert
Gore sr. die twaalf jaar zit
ting had in het Huis van Af
gevaardigden en vervolgens
18 jaar senator was. Ook de
oude Gore woont nog steeds
in Carthage, een vlek in de
heuvels van Tennessee.
De boerderij van de Gore's
- eigenlijk een landhuis - ligt
temidden van 250 ha. weiland
langs de boorden van de ri
vier de Cumberland. De oude
senator is naast politicus ook
nog veefokker en boze tongen
beweren nog steeds dat zijn
faam meer berust op wat hij
in zijn stallen, dan op wat hij
in het Capitool in Washing
ton deed. Jaarlijks komt de
bloem van Amerika's vee
fokkers naar Carthage om er
het levend fokmateriaal te
kopen waarop het fortuin
vande Gore-dynastie rust
Er is intussen geen inwo
ner van Carthage te vinden
die niet in het aanstaande
presidentschap van de jonge
Gore gelooft. De ambitieuze
senator is het gesprek van de
dag. Een krant in Tennessee
maakte zelfs melding van het
feit dat Carthage's geloof in
Albert Gore half-religieuze
dimensies heeft aangenomen.
„Dat is allemaal jaloezie",
zegt Fritz Sircy, die in het
midden van het stadje het
Walton Hotel uitbaat in een
verveloos en goedeels verval
len pand waaraan de tijd
lang geleden alle glorie heeft
ontnomen. Daar verzamelen
zich op de zondagmorgens de
inwoners van de stad om er
- na het voldoen van hun
kerkelijke plichten - een ste
vige lunch tot zich te nemen.
Zegt Fritz Sircy: „Het is
hier iedere zondag druk. Het
verschil is alleen dat de men
sen nu nergens anders meer
over praten dan over Albert
Gore."
Aan de stamtafel van het
Walton Hotel verwerkt een
gezelschap Carthagers de
zondagmiddaglunch. De
groep wordt gedomineerd
door een tanige heer die zich
als J.B. Smith voorstelt en
die de als woordvoerder van
zijn tafelgenoten optreedt.
J.B. Smith blijkt een soort
politiek orakel te zijn dat
graag heeft dat naar hem
wordt geluisterd.
„Gore wordt de volgende
president van Amerika. Zo
zit dat, mijnheer", zegt J.B.
Maar, zo wagen wij voor-
Albert Gore: 'welbe
spraakt wonderkind'.
- FOTO AP
zichtig tegen te werpen, de
opiniepeilingen wijzen nog
niet geheel in die richting. Nu
ontvouwt J.B. Smith een op
merkelijke samenzwering-
theorie, die erop neerkomt
dat de republikeinen in het
geniep de zakken van demo
craat Jesse Jackson hebben
gespekt. Jackson kan op
grond van deze manipulaties
de democratische winnaar in
het zuiden worden. Maar
Jackson kan het nooit bol
werken tegen Bush. „Be
grijpt u hoe het zit?" vraagt
Smith.
De enige die ook wat mag
zeggen is een man die zich
kortweg 'Carlos' noemt. Het
privilege het woord te voeren
is hem vergund omdat hij uit
een naburige, door de repu
blikeinen gedomineerde
county komt. Zegt Carlos:
„Wij moeten hier niks van
Dukakis en Jackson hebben.
Wij zijn conservatieve demo
craten. Dat wil dus zeggen:
geen gezeur, geen uitkerin
gen, maar keihard werken."
Als we het Walton Hotel
verlaten heeft de zondags
rust Carthage volledig in
haar greep. Zelfs het Gore-
hoofdkwartier zit potdicht.
Fritz sluit de deuren achter
ons. Zijn concurrent van het
Town House is al dicht. Bij
het tankstation, waar een
bord staat met „Welcome
Home, Al", gaan de lichten
uit.
In Carthage mogen de Go-
re's het voor het zeggen heb
ben, maar op de zondagsrust
heeft zelfs de volgende presi
dent van Amerika geen
greep. Daarom heeft de fa
milie Gore zich naar het 100
kilometer verderop gelegen
Nashville begeven en voert
daar campagne, zonder dat
Albert er zelf bij is. Tipper
houdt een gloedvolle speech.
De oude senator vertelt
anekdotes. „Midden in de
nacht belde Al mij uit bed.
Hij zei: pa, ik wil president
worden. Ik wreef de slaap uit
mijn ogen en antwoordde:
mijn jongen, het mag mis
schien niet zo'n goed idee
zijn, maar ik zal zeker op je
stemmen". Het toege
stroomde publiek juicht en
klapt. Er wordt om moeder
Pauline geroepen. Maar die
is er niet „Moeder voert
campagne in Oklahoma",
zegt de oude senator. „Als ze
er zou zijn, zou de meest
wijze politicus van ons alle
maal tegenover jullie staan."
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans-hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176 Telefax 076-236405.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Telefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65,4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, «01608-21550.
Postadres: Postbus 363,4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14,01140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023, 4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, «01650-37150.
Postadres: Postbus 35,4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145,4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen bij vooruitbetaling te voldoen:
J 24,90 per maand; 71,85 per kwartaal of 279,15 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van resp. 1per maand,
1,90 per kwartaal, 7,60 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W
Voor posttoezending geldt een toeslag. Losse nummers: ma. t/m zat. J 1,25.
Service-afdeling abonnementen: 076-236472, ma. t/m vrijd. 8.30-17.00 uur.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Centrale reclame-afdeling 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur en
zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
Vrijdag 11 maart herdenkt Oostenrijk officieel de
aansluiting van de eerste republiek bij Adolf Hitlers
Derde Rijk. Die 'Anschluss' was, nu een halve eeuw
geleden, het begin van de acht donkerste jaren uit de
republikeinse historie van het land.
De Oostenrijkers hebben het er moeilijk mee. Zeker
in deze tijd nu de kwestie Waldheim, Oostenrijk voor
de hele wereld in een kwaad daglicht heeft gesteld.
Decennia lang is er met geen woord over gerept, maar
nu lijkt iedere Oostenrijker niet langer over de fouten
uit het verleden te kunnen of willen zwijgen. Met de
'pijnlijke herdenking' van de Anschluss bij nazi-
Duitsland hoopt Oostenrijk definitief af te rekenen
met de duistere periode in de geschiedenis. De vragen
hoe Oostenrijk in 1938 zonder slag of stoot opgenomen
kon worden in Hitiers Grootduitse Rijk en op welke
wijze de Oostenrijkers momenteel het donkerbruine
verleden verwerken, staan centraal in een serie van
drie delen van STEM-correspondent Rink Drost.
Door Rink Drost
WIE wil begrijpen hoe en
waarom Oostenrijk tussen
11 en 13 januari 1938 nazi-
Duitsland als een rijpe ap
pel in de schoot viel, moet
in de geschiedenis aan
merkelijk verder terug
gaan dan een halve eeuw.
Het zaad voor de 'Ansch
luss' was al in 1918, aan het
eind van de Eerste We
reldoorlog, gezaaid.
Op bevel van de geallieerde
overwinnaars werden Duits
land en Oostenrijk geschei
den. Vervolgens werd het
oude Oostenrijk stevig gecou
peerd. Gedaan was het met
het Habsburgse Rijk, met de
Oostenrijks-Hongaarse mo
narchie, met Wenen als het
kloppende en walsende hart
van Europa. Met Oostenrijks
invloed op het wereldgebeu
ren.
In de oude Oostenrijks-
Hongaarse monarchie vorm
den de tien miljoen Duits
sprekenden onder 53 miljoen
inwoners van dertien natio
naliteiten de overheersende
minderheid. Nu bleef een re-
publiekje over met alleen
maar zeven miljoen Duits
sprekenden, afgesneden van
de rijke industriële en agrari
sche inkomstenbronnen in
Tsjechoslowakije en Honga
rije. In dat geloof werden ze
gesterkt door de naoorlogse
economische malaise, de
enorme werkloosheid en de
moeizame wederopbouw.
De wereldmacht werd
voortaan uitgeoefend in Lon
den, in Parijs, en vooral in
New York. Later voegde Ber
lijn zich bij dit gezelschap.
Maar Oostenrijks stem telde
niet meer. Dat deed zeer.
Na het verlies van de Eerste
Wereldoorlog voelde Oosten
rijk zich aanvankelijk nog
volop deel van het Duitse rijk.
Op 12 november 1918 had de
provisorische Nationalver-
sammlung (de Eerste en
Tweede Kamer) in Wenen
eenstemmig de republiek
'Deutsch-Österreich' uitge-
roepea Sterker nog: de staat
werd nadrukkelijk 'bestand
deel der Duitse republiek' ge
noemd. De hereniging leek het
logische vervolg. Maar het
Verdrag van Saint Germain
in 1919 draaide die besluiten
De pijnlijke herdenking
terug. Het 'Deutsch' moest uit
de naam geschrapt wordea
Een 'Anschluss' werd botweg
verboden.
De christensocialen gingen
in 1922 een coalitie aan met de
Grootduitse Partij. Als voor
naamste taak zag deze combi
natie het voorkomen van de
'Bolsjewisering' van Oosten
rijk. Polariserende krachten
van links en rechts kregen
vrij spel. De rechtse 'Heim
wehren', die al vroeg inten
sieve contacten onderhielden
met het Hongaarse Horthy-
regime en Mussolini's Ita
liaanse fascisten, ontwikkel
den zich tot regelrechte par
tij legertjes.
In november 1930 werd de
socialistische partij voor het
eerst sinds 1919 weer de groot
ste partij. Maar ze bleef in de
oppositie. De regering van de
christensociale dr. Engelbert
Dolfuss regeerde met een par
lementaire meerderheid van
één stem.
Toen in 1932 de nationaal-
socialisten bij deelstaat- en
gemeenteraadsverkiezingen
336.000 stemmen vergaarden,
eisten kort daarop zowel de
sociaal-democraten als de na-
tionaal-socialisten op grond
van de gewijzigde politieke
verhoudingen nieuwe verkie-
zingea Dolfuss, tot 1932 nog
aanhanger van de Groot
duitse gedachte, verzette zich
daar hevig tegen Als fanatiek
katholiek zag hij zich na de
benoeming van Hitier tot
rijkskanselier in Duitsland
(30 januari 1933) tussen twee
bedreigende vuren: het natiü-
naal-socialisme en het mar
xisme.
Dolfuss' kans verkiezingen
te voorkomen volgde op 4
maart 1933. Hij ontdekte een
procedurefout in de stemming
over een motie van wantrou
wen, ingediend door socialis
ten en Grootduitsers, en ont
bond na het opstappen van de
drie parlementsvoorzitters
het parlement. Zonder parle
ment regeerde hij verder,
De Duitsers werden in Oostenrijk met bloemen en gejuich ingehaald.
krachtens een oude oorlogs
machtigingswet uit 1917, die
ondanks taaie pogingen van
de socialisten nooit buiten
werking was gesteld.
Met steun van Mussolini,
die op zijn beurt weer mocht
rekenen op de steun van de
Heimwehren in Oostenrijk, en
onder verwijzing naar het lot
van de sociaaldemocraten in
Duitsland wist Dolfuss de so
cialisten over te halen hun
toestemming te geven aan een
beperkte regeerperiode zon
der parlement.
Dolfuss bleef zich verder
afzetten tegen de socialisten.
Op 12 februari 1934 sloeg de
vlam in de pan. Tijdens een
zoekactie naar wapens door
de politie in Linz kwamen de
len van de socialistische
Schutzbund in opstand. Drie
dagen hadden leger, politie en
Heimwehren nodig om de
rode opstand neer te slaaa
Op 1 mei 1934 was Dolfuss'
totalitaire staat formeel een
feit. Eigenlijk was op die dag
een eind gekomen aan de eer
ste republiek Oostenrijk,
want Dolfuss riep in de
nieuwe autoritaire grondwet
de 'Christliche Standestaat'
uit. Het woord 'republiek'
kwam in de grondwet niet
voor. Het woord 'God' des te
meer.
Drie maanden later was
Dolfuss dood, vermoord door
nationaal-socialisten in poli-
tie-uniformen. Kurt Schusch-
nigg werd zijn opvolger, een
weinig minder autoritaire fi
guur. Gedwongen door de
ontwikkelingen in Italië, dat
door zijn onfortuinlijke oorlog
in Afrika met handen en voe
ten aan Duitsland gebonden
was geraakt, moest Schusch-
nigg in toenemende mate in
plaats van bij Mussolini zijn
heil zoeken bij de door hem
verfoeide Duitse nationaal-
socialisten.
De zelfstandigheid in het
buitenlandse beleid moest
Oostenrijk als eerste prijsge
ven. Dat gebeurde in het
'Juli-Abkommen' van 1936.
Voortaan bepaalde Duitsland
Oostenrijks buitenlandse be
leid. Toen Schuschnigg vond
dat dit wat al te rigoureus ge
beurde en hij 12 februari 1938
in Berchtesgaden bij Hitler in
diens Berghof zijn gram wilde
halen, werd duidelijk dat de
Oostenrijkse despoot nog
slechts een marionet van van
de nationaal-socialisten was.
Op 15 februari moest de ge
schoffeerde Schuschnigg in
Berchtesgaden een verdrag
ondertekenen, dat al bijna een
eind maakte aan Oostenrijks
zelfstandige bestaan. Door
Hitier aangewezen nationaal-
socialisten maakten voortaan
in de Oostenrijkse regering de
dienst uit Niet in het verdrag,
maar wel heel duidelijk, had
Hitier de onvoorwaardelijke
'Anschluss' van Oostenrijk
geëist.
Dat was nooit Schuschniggs
bedoeling geweest. 'Rood-wit-
rood (de Oostenrijkse natio
nale kleuren - RD) tot in de
dood', was de leus waarmee
hij op de valreep Oostenrijk
tegen de Anschluss probeerde
te mobiliseren. Eindelijk
zocht hij zijn heil bij de zo
verguisde socialisten. Het leek
nog niet te laat Schuschnigg
kondigde voor zondag 13
maart een referendum af,
waarin de kiezers zich voor
dan wel tegen de zelfstandig
heid van Oostenrijk konden
uitsprekea
Hitler was laaiend, en dat
temeer toen de tot dan illegale
'Revolutionare Socialisten' en
zelfs de communisten na
overleg met en toezeggingen
door Schuschnigg lieten we
ten, voor behoud van de zelf
standigheid te zullen stem
men. Was het referendum ge
houden dan zou meer dan 70
procent van de Oostenrijkers
voor zelfstandigheid hebben
gestemd.
Hitier en zijn tweede man
Generalfeldmarschall Her
mann Göring reageerden met
grof geschut op Schuschniggs
referendum-plannen Via hun
trouwe dienaar dr. Arthur
Seyss-Inquart, sinds februari
minister van binnenlandse
zaken, eisten ze afgelasting
van het referendum. Toen
Schuschnigg weigerde, lieten
Hitier en Göring langs de
zelfde weg, en voor de zeker
heid ook nog via de Duitse
ambassadeur, weten, dat het
vóór de dag van het referen
dum tot een inval van het
Duitse leger in Oostenrijk zou
komen
Schuschnigg capituleerde
op 11 maart. Hij liet de al
volop in gang zijnde voorbe
reiding voor de volksstem
ming afbreken en maakte 's
avonds zowel zijn aftreden als
de ophanden zijnde intocht
van het Duitse leger bekend
Het Bundesheer gaf hij op
dracht, geen tegenstand te
bieden
Diezelfde nacht nog onder
tekende bondspresident
Miklas de benoeming van
Seyss-Inquart tot bondskan
selier, in de praktijk tot leider
van een overgangsregering
die lijnrecht op de Anschluss
en dus Miklas' vertrek aan
stuurde.
Hitler nam op 12 maart het
zekere voor het onzekere. Om
kwart voor negen die avond
had hij het bevel tot binnen
rukken van Oostenrijk aan
zijn leger, de volgende och
tend, ondertekend. Maar 's
avonds 23.14 uur zond Radio
Wien een bericht uit over een
telegram van bondskanselier
Seyss-Inguart aan de Duitse
regering. Daarin werd ge
vraagd om het zo snel moge
lijk sturen van troepen, 'om
rust en orde te herstellen'.
Seyss-Inquart heeft er later
zeker achter gestaan, maar op
dat moment wist hij niets van
zo'n telegram
In de vroege ochtend van
zondag 13 maart tilden Duitse
militairen de slagbomen van
een aantal grensovergangen
tussen Beieren en Oostenrijk
uit nun scharnieren. Tot hun
verbazing werden ze niet ont
haald op kogels en granaten,
maar op bloemen en gejuich.
Zonder een schot te wisse
len met de Oostenrijkse mili
tairen had Hitier zijn doel be
reikt En meer nog. Door het
uitblijven van een schietbevel
aan het Oostenrijkse leger
had hij dit leger probleemloos
aan het zijne kunnen toevoe
gen.
Het uitblijven van een
Duits-Oostenrijkse oorlog
heeft stellig het verlies van
duizenden levens aan beide
zijden voorkomen. Pure
winst? In de volgende zes oor-
logsjaren verloren 200.000
Oostenrijkse Wehrmachtsmi-
litairen hun leven. Of zij
slachtoffers of mededaders
waren is een kwestie van
waardering. De adelaar in
Oostenrijks wapen heeft twee
koppen, die in tegengestelde
richting kijken. Symbolisch
voor de houding van de Oos
tenrijkers toen en nu?
ELKE zondag zit ze stilletjes
achter in de kerk, als ze ten
minste de zondagsrust niet
verstoort op een of andere
schaatsbaan, klaar voor weer
een gouden plak of een we
reldrecord.
Yvonne van Gennip, de hel
din van de Olympische win
terspelen van Calgary, blijkt
een diep-religieus mens van
het slag Evangelische Om
roep. Ze slaat geen tv-uitzen-
ding van de hinderlijk-blij
moedige evangelisten over en
na afloop - als Yvonne nog
niet genoeg heeft gehad -
kruipt ze lekker warm met de
bijbel in bed. „Zij zal ooit nog
dicht bij God komen", zo
voorspelt iemand uit haar
naaste omgeving.
Tot die tijd is Yvonne
vooral een aantrekkelijk ob
ject voor commercieel inge
stelde types én voor politici.
De gouden medaille voor de
5.000 meter hing Van Gennip
nog nauwelijks om de schou
ders, of de WD-fractie in de
Tweede Kamer had al een ge
lukstelegram richting Yvon-
nes woonplaats Haarlem la
ten gaan. De ondertekenares
van het telegram was de eer
tijds succesvolle zwemster en
huidige liberaal Erica Terp
stra (Olympische Spelen 1964),
die in het telegram quasi ach
teloos de hoop uitsprak de
schaatsster ooit nog eens in de
liberale gelederen aan het
hart te kunnen drukken.
Het lijkt erop dat de WD
de race om Yvonne van Gen
nip wat laat heeft ingezet en
nu al op meer dan één ronde is
gereden. Sinds enkele jaren
verleent Yvonne hand- en
spandiensten aan het christe-
lijk-geörienteerde CDA. In
1986 gaf zij openlijke steun
aan Ruud Lubbers en het
CDA. De christen-democraten
wonnen de verkiezingen van
dat jaar met glans. Het CDA
van zijn kant heeft 'Gouden
Yvonne' nu een donatie doen
toekomen, die bestemd is voor
de inrichting van haar nieuwe
woning.
volg hun reisjes beter samen
kunnen doen, of kunnen
schrappen als een ander al
gaat.
Zelf geeft hij het goede
voorbeeld. De premier heeft
een reisje voor later dit voor
jaar afgezegd. De bestem
ming Indonesië.
EINDREDACTIE
PIETER EGGEN
DE dienstreizen van de be
windslieden blijven in Den
Haag voor trammelant zor
gen. Ondanks alle eerder ge
maakte afspraken geven veel
ministers er in de koude win
termaanden nog steeds de
voorkeur aan om naar verre
landen af te reizen. Zo vertrok
minister Smit-Kroes (Verkeer
en Waterstaat) enkele dagen
nadat ze van haar winter
sportvakantie terug was al
weer voor korte tijd naar het
Verre-Oosten. Voor zaken
uiteraard.
En minister Van Eekelen
(Defensie) brengt momenteel
enkele zonnige dagen door in
het Midden-Oosten.
Premier Lubbers zit dat al
lemaal niet lekker. Hij heeft
zijn collega's afgelopen week
nog eens een kattebelletje ge
stuurd waarin hij ze herin
nert aan oude afspraken uit
1986, toen het aantal dienst
reizen ook de spuigaten uit
liep. Vooral Indonesië was in
trek: zo erg zelfs dat behoor
lijk met reisprogramma's
moest worden geschoven om
te voorkomen dat ministers
elkaar daar tegenkwamen.
Om aan die rare taferelen een
einde te maken is indertijd
afgesproken dat alle minis
ters hun buitenlandse reizen
moeten aanmelden bij minis
ter Van den Broek (Buiten
landse Zaken) en als het even
kan ook bij Lubbers zelf.
Dat blijkt niet altijd goed te
lukken, zoals Lubbers zijn
collega's nu voorhoudt. Hij
wil dat ministers in het ver-
NIET de Tweede Kamer zelf,
maar de enquêtecommissie
naar bouwfraude zal de
meeste aandacht opeisen deze
week, als de rapporten open
baar worden gemaakt. In de
luwte van de stormen die
hierover losbranden praat de
Tweede Kamer over een ini
tiatiefvoorstel van D66'er Ny-
pels, die de positie van gepen
sioneerden in pensioenfond
sen wil verbeteren en over de
inlichtingendiensten. Aardig
belooft verder nog het debat
te worden over de 120 km op
autosnelwegen.
EEN van de problemen in het
nieuwe systeem van studiefi
nanciering waarmee minister
Deetman (Onderwijs) nog
steeds worstelt, is dat van de
student-met-partner. De re
latie met een partner is name
lijk van groot belang voor de
hoogte van de studiebeurs,
terwijl het voor Deetmans
ambtenaren uiterst moeilijk
is om na te gaan welke stu
dent nu wel en welke niet sa
menwoont.
En wat maakt die controle
dan zo moeilijk Minister
Deetman geeft er in zijn vo
rige week verschenen rapport
over de studiefinanciering
zelf antwoord op: „Gezien de
grote mobiliteit van relaties
onder studenten is con
trole uitermate ingewikkeld,
zo niet onmogelijk". Dat is
voor Deetman reden om de
relatie met een partner niet
langer te laten meewegen bij
het bepalen van de hoogte van
de studiebeurs. En dus zullen
studenten die met een niet-
verdienende partner samen
wonen, er in beurs (en dus in-
Yvonne van Gennip
...CDA-gift...
komen) op achteruitgaan.
Dat komt ervan als je zo
vaak wisselt van vriend(in).
Vroeger bestond het lied
'Waarom zouden we treuren,
want de bajes is zo groot'. Het
is te hopen dat we binnenkort
kunnen zingen: 'Waarom zou
den we treuren, want de bajes
is een boot"'.
Minister Korthals Altes (Jus
titie) over het oplossen van
het tijdelijke cellentekort.
BONNO Spieker is één van
die volstrekt onbekende ka
merleden uit de rijen van de
PvdA, die zichzelf bezig moe
ten houden met de kruimels
die him spraakmakender col
lega's laten vallen.
Spieker bezorgde zichzelf
enige landelijke faam door
een jaartje of wat geleden
openlijk steun te verlenen aan
de exploitant van een bron-
nenbad in het Groningse
Nieuwerschans. Met dat bad
en de exploitant is het daarna
slecht afgelopen.
Verleden week wist Spie
ker opnieuw de aandacht op
zich te vestigen. Hij deed dat
tijdens een overleg met minis
ter Smit-Kroes (Verkeer en
Waterstaat) over het varen
onder vreemde vlag.
Spieker zag in dit volslagen
Bonno Spieker
.stoornis.
flutprobleem een fraaie mo
gelijkheid tot politiek scoren.
En dus begon hij een minu
tenlange monoloog over de
communicatiestoornissen tus
sen meest Aziatisch boordper-
soneel en Nederlandse kaai
werkers. „Het zijn toch an
dere mensen", tekenden we op
uit Spiekers mond en ook:
„Hoe moet dat dan als zo'n
buitenlander een tros wil
gooien maar zich niet ver
staanbaar kan maken aan de
mensen aan de wal
Misschien kan iemand in de
PvdA-fractie eens een tros
gooien naar Spieker en hem
op het droge brengen.
HIJ zou het niet slecht doen
als een hoofdpersoon in een
schelmenroman. Fons van der
Stee heeft zelden een kans
voorbij laten gaan om uiterst
avontuurlijk - „Bourgondiër,
dat etiket is voor mij nooit een
belediging geweest" - over te
komea
In een interview in week
blad De Tijd haakt deze oud-
minister van Financiën onder
Van Agt in op die zelfver
wekte traditie. Hij verhaalt
van de stoute medewerkers
die hem tijdens kabinetsbe
raad onverwachte stukken
overhandigden. „Hup, ligt
daar plots een poedelnaakte
Playboy-vrouw op tafel. La
chen bries (van Agt) er di
rect met z'n neus bovenop, Til
Gardeniers in de gordijnen -
de ministerraad lag plat".
Van der Stee verklapt met
zijn Brabantse basstem ook
hoe hij te werk ging bij bezui-
nigingsberaad „Kijk, Sociale
Zaken heb je meestal tegen,
om daar wat mee te regelen
moet je diep in de portemon
nee - laat maar zitten. Daar
entegen is de minister van
landbouw traditioneel ge
neigd je bij te staan, dus je
wheelt en dealt, schuift een
miljoen of wat in die richting:
klaar. Economische Zaken
idem dito. De bewindsman
van buitenlandse zaken heeft
zo'n kleine begroting dat je
hem voor een paar centen te
vriend kunt houden".
En over de honger naar
geld van de collega-bewinds
lieden: „Als je even de minis
terraad uitloopt om je handen
te gaan wassen, ben je al vijf
miljoen kwijt. Zitten ze gelijk
in de kas graaiea Het enige
wat de collega's in het kabinet
willen is - hoe dan ook - geld
van je aftroggelen".
Van der Stee gaat er prat
op Van Agt de vaderlandse
politiek te hebben binnenge
haald. Van Agt, zo weet Van
der Stee, had soms moeizame
relaties met collega-politici,
met Lubbers, Aantjes en An-
driessen - die ook als minister
van Financiën ten faveure
van Van der Stee vertrok.
Maar met Den Uyl had Van
Agt helemaal niet zo'n be
roerde relatie, zegt van der
Stee.
En drank, daar weet Van
der Stee ook wel raad mee. Hij
drinkt het liefste wijn, daarna
wijn en vervolgens wijn.
„Maar er zijn weinig mensen
die me dronken hebben ge
zien", meent Van der Stee,
Behalve dan de parlemen
taire verslaggevers die een
fors aangeschoten Van der
Stee meemaakten tijdens een
kort debat in de kamer. Tij
dens de beantwoording van
wat vragen riep Van der Stee
uit: „Ik mis een stuk". Koos
Postema - toen van Den Haag
Vandaag - voegde hem van de
perstribune toe: „Kijk, eens in
je kraag".
ROTTERDAM - Bestuur en
directie van het Rotter
damse Dijkzigtziekenhuis
hebben gisteren voor het
eerst toegegeven dat er 'een
zeer ernstige fout' is ge
maakt bij de reageerbuisbe
vruchting van de 177 vrou
wen die besmet zijn geraakt
met het geelzuchtvirus he-
patitis-B.
Of er zijn fouten gemaakt bij
de controle van de kweekvloei-
stof, of er is iets misgegaan bij
•de communicatie daarover'.
Meer over de schuldvraag
wilde prof. dr. A. Drogendijk,
hoofd van de afdeling gynaeco
logie, gisteren tijdens een pers-
Dee
Lubbers heeft vrijdag naar zijr
zegd dat de Tweede Kamer zelf
pakket en van de aanvullende
lea
De premier zei dat de aanvul
lende verzekering 'best een
miljard gulden kleiner mag
worden' dan in de voorstellen
van de commissie-Dekker was
voorzien.
Dees ontkende gisteren met
klem dat het kabinet deze
speelruimte in zijn voorstellen
heeft gedaan. „Wie naar de
voorstellen kijkt zal zien dat er
geen bandbreedte in zit", aldus
een zichtbaar gepikeerde Dees.
Zonder het met zoveel woorden
te zeggen, suggereerde Dees dat
Lubbers had zitten jokken.
Dees presenteerde gisteren de
kabinetsvoorstellen over Dek
ker.
De bewindsman sloot met deze
I opmerking aan op de woedende
reactie van de woordvoerder
van de WD-fractie, Nijhuis, in
deze krant van maandag.
Het CDA bleek zeer ingeno
men met de opmerkingen van
Lubbers omdat het de christen
democraten de mogelijkheid
verschaft met de PvdA een
groot basispakket te realiseren.
De VVD is tegen zo'n groot ba
sispakket, omdat dat te veel
lijkt op een volksverzekering.
De WD was ook zeer gepi
keerd over Lubbers, omdat hij
vrijdag al een aantal krenten
uit de Dekker-pap opsomde. De
premier zei onder meer dat in
1990 de kinderbijslag omhoog
zal moeten om het verlies aan
koopkracht voor gezinnen met
een laag inkomen op te vangen.
De fracties van WD en CDA
toonden zich gisteren in offi
ciële reacties beide tevreden
met het kabinetsvoorstel.
he
ge
hc
w
be
ee
m
de
vc
be
ee
di
V£
zij
gt
la
re
de
de
Ee
d£
p£
D
dr
I>
he
gr
ne
lai
de
ve
KI
he
sli
ril
de
er
ra
ee
sli
Wi
ni
ge
'01
tr
De liberalen zijn vooral blij dat
ut j aar al begonnen wordt met
net invoeren van een vaste pre-
UIT DE WIRWAR van Haagse beric
tegenvallers, subsidie-overschrijdin
rief, komt één ding heel duidelijk n
sen de coalitiepartners CDA en WD
Vooral minister-president Lubbers h
gelaten om de kleinste regeringspa
jn te strijken. Tijdens het paspoorte
tensie Van Eekelen - als staatssecr
ce grondlegger van de huidige ch
door Lubbers openlijk aangepakt. I
dienstauto's voor ministers en staat
om't-Kroes van Verkeer en Waters
sing om de WIR af te schaffen kre;
\A/r?.nclere door de strot geduwd,
vvp ers in het kabinet - met minist
Aaken voorop - mocht niet baten,
gentje voor over om de 'overval' op
drijven te laten slagen.
Aan dit rjjtje incidenten kan sinds
t0®9ev°egd. Staatssecretar
neert zich gedistantieerd van de uit
over het kabinetsbesluit over een
Inn Lubbers vindt dat er nog
®"de verzekering. Dees suggereer
?<>9 naar de voorstellen van het k
w^de keer in korte tijd heeft zitten
i vyD ers ergeren zich aan het o
nroi.' in de hoek gezet en zij vra
enmer ertoe beweegt om zo onvr
J.™ nog niet hardop uitgespr
Ei 5»ekornstige samenwerking t
al rond in liberale kring.
iitH?,r?.?tige Verdeeldheid tussen he
drukkl"9 in de discussies over d
7uinSer üdin9 van Financiën. Ru
ianl WD-bewindslieden in
tarte mee eens.
7nJ,?9 Ün,.ziin tijdelijke partners v
leatl jke Bert de Vries tegen
door een aantal promin
innJtH hii alleen maar uit is o
innrH ?1!1 terwijl hij de andere dc
vorrtt !?et 009 verliest. De Vries
lat ni p e sociale zekerheid en t
'ün Werklo°sheid nauwelijks m
iLrW.?" de uitgangspunt
lanriJ kijken getuigt van reali
laarcf ,ekorf is belanSriik. ma
