'Laat Twee van Breda rustig thuis sterven' hans ve| Storm Kunstmatige besmetting Vereniging: molens zijn 'algemeen geliefd cultuurgoed' ANNE AIDS ROW tndustrieb GEYAJXGENISSDffiECTEUR ROMMENS WH AF VAN OUDE OORLOGSMISDADIGERS: LE JANSEN b.v. DE STEM EXTRA OP MAANDAG 7 MAART 1988 „Er is geen medicus die kan voorspellen hoe lang het nog gaat du ren, maar ik weet wel dat Fischer en Aus der Fünten zo oud zijn, dat ze in de laatste fase van hun leven zitten. Wordt het nu dan geen tijd om te besluiten ze weg te sturen, zodat ze thuis kunnen sterven?" Verandering Niet toegerust Somber Pijn MEDISCHE RUBRIEK Tegenzin Ramp Inenten COKS VAN EYSDEN Fatale film kMSWAARDE- Itrictbestuurder Hd fegting van de ind riebond FNV heeft i srdagavond het stril ylan van zijn ei /akbond om te kor yt een betere bels zenbehartiging en stere positie voor inima volledig jrond in geboord. Weekbladpers komt met vrouwengw T48 Door Mick Salet De directeur van de gevan genis in Breda, J. Rom mers, weet dat het heel on gebruikelijk is dat hij zo'n politiek plofbare uitspraak doet. Maar hij vindt dat het moet. Voor zijn gewetea Voor zijn rechtsgevoel. Omdat hij het on menselijk en onrechtvaardig vindt de Twee van Breda seniel in hun cel te laten sterven. Wat moeten we met deze langstzittende oorlogsmisdadi gers ter wereld? De discussie zit al jaren moervast. Aan de ene kant staan de mensen die vinden dat het vasthouden van de twee oor logsmisdadigers, méér dan veertig jaar na de oorlog, on menselijk is én in strijd met de geest van de wet. Want in het Nederlandse strafrecht is een levenslange gevangenisstraf niet letterlijk een leven lang, maar maximaal twintig jaar. Aan de andere kant staan de mensen die vinden dat het vrij laten onmenselijk zou zijn voor de slachtoffers van de nazi's. Zolang er oorlogsslachtoffers zijn die in psychische proble men kunnen komen door vrij lating, moeten deze twee sym bolen van de nazi-terreur maar blijven zitten. Een tussenweg? Die lijkt niet te bestaan. Dat de Twee van Breda oor logsmisdadigers zijn die méér dan maximale straf verdien den, daar is bijna iedereen het over eens. Franz Fischer (86) was als leider van het Judenreferat van de Sicherheitspolizei ver antwoordelijk voor de deporta tie van zeker dertienduizend joden. Ferdinand Hugo Aus der Fünten (78) was, als SS-Haupt- sturmführer, betrokken bij razzia's en de deportatie van joden. Na de oorlog werden de twee overtuigde nazi's ter dood ver oordeeld. Maar in het verge vingsgezinde begin van de ja ren vijftig, werd de doodstraf omgezet in levenslange gevan genisstraf. In 1972 stelde de minister van Justitie, mr. Dries van Agt, voor om de Drie van Breda (Kotalla leefde toen nog) gratie te verlenen. In een storm van emotioneel verzet haalde hij bakzeil. De oorlogsmisdadigers zouden pas voor gratiëring in aanmerking komen als ze 'in het zicht van de dood' zouden staan. Sindsdien is Kotalla in ge vangenschap overleden, heb ben de resterende Twee van Breda schriftelijk hun spijt be tuigd, is de stroom Duitse gra tieverzoeken niet gestopt en hebben enkele gerenommeerde mensen uit het verzet laten we ten geen overwegend bezwaar meer te hebben tegen vrijla ting. In politiek Den Haag ver- De directeur van de gevangenis in Breda, J. Rommers, weet dat het heel ongebruikelijk is dat hij zo'n politiek plofbare uitspraak doet. Maar hij vindt dat het moet. Voor zijn geweten. Voor zijn rechtsgevoel. Omdat hij het onmenselijk en on rechtvaardig vindt de Twee van Breda seniel in hun cel te laten sterven. - foto de stem dick de boer anderde dat echter niets aan deze gevoelige zaak. Waarom mengt gevangenis directeur Rommers zich nu in de vastgelopen discussie? „Omdat er veranderingen optreden. Fischer en Aus der Fünten zijn ouder geworden Ze beginnen, net als andere mensen van die leeftijd, ouder- domsverschijnselen te verto nen. Ze zijn nu in de fase dat het einde van het leven nadert Voor een gevangenisdirecteur is dat zeker een nieuw gegeven. Dit kennen we in Nederland niet. Het wordt voor ons steeds moeilijker om ze goed te ver zorgen. We zijn een gevangenis. Geen bejaardentehuis". „Maar zou het voor de poli tiek ook niet een nieuw gege ven moeten zijn? Van Agt heeft destijds gezegd dat er in het zicht van de dood sprake van gratiëring zou zijn. Ja, dan ga ik me afvragen wat dat is: 'met het zicht op de dood'. Dat is nooit nader omschreven. Ik vind het tijd worden dat die terminologie een vertaling krijgt". „Wil het zeggen dat ze hier moeten blijven liggen tot we ze met een ambulance de grens over moeten zetten? Dan heb ik grote morele bezwaren. Dat zou ik een afgang vinden. Of is er al eerder sprake van zicht op de dood? Er is natuurlijk geen medicus die kan zeggen hoe lang het nog gaat duren. Dat kan ik ook niet. Maar ik weet wel dat ze zich in de eindfase van hun leven bevinden". Hoe is hun gezondheid dan? „Nu moet ik voorzichtig zijn. Een gevangenisdirecteur geeft geen inlichtingen over gedeti neerden. Maar ik denk dat zij er geen problemen mee hebben als ik zeg dat ze zich steeds moeizamer bewegen, dat er steeds meer dingen zijn die ze nu niet meer kunnen doen en dat het geheugen van Aus der Fünten hem steeds vaker in de steek laat". „Ja, dat is een normaal pro ces van ouderdom. Het is ook niet zo dat ik verwacht dat ze daaraan ten onder gaan. Ik zeg wel dat we maatregelen moe ten treffen voor een adequate bejaardenverzorging. We zijn hier niet voor toegerust. De be wakers zijn er ook niet voor opgeleid. Eigenlijk kan dit niet in een gevangenis." Als het alleen een probleem van verzorging is, kunnen de twee dan niet worden over geplaatst naar een plek die beter geschikt is voor hoog bejaarde gevangenen? „Theoretisch misschien wel. Maar ze zijn bijna niet over- plaatsbaar. Ze zouden het ook verschrikkelijk vinden om naar een andere lokatie te moeten. Ze zijn hier gewend. Ze kennen hier de mensen. Ik zou ook niet weten waar je ze an ders naar toe zou moeten bren gen. Want het moet wel een ge vangenis zijn. Nee, mijn advies is niet te overwegen ze over te plaatsen." Is hun situatie zo slecht dat een arts zou zeggen dat het einde medisch gezien in zicht is? „Dat is op dit moment nog niet aan de orde. Ik kan niet namens de huisarts praten, maar het is mij niet bekend dat er sprake is van een ziekte in terminale periode. Maar het is ook geen medische zaak. Ieder een, iedere leek, kan zien dat deze mensen in de eindfase van hun leven zijn. Dat is een kwestie van ouderdom. Hun geestelijke weerbaarheid loopt ook terug. Ze worden erg zwaarmoedig. Ze komen steeds minder hun cel uit. Ze gaan steeds minder naar buiten". „Vroeger hielden ze zich nog aan een strak dagprogramma. Altijd zo en zo laat op. Altijd zo en zo laat naar bed. Dat moet ook wel als je zo lang in een ge vangenis moet leven Maar nu doen ze dat niet meer zo strikt. Ze lijken moedeloos geworden. Tot voor kort hebben ze altijd ergens de hoop gehad dat ze ooit nog eens gratie zouden krijgen. Ze probeerden zich daar ook iets bij voor te stellen Misschien met Kerst. Misschien volgend jaar. Hoe ze aan zo'n idee kwamen dat weet ik niet Ik denk dat je dat alleen maar kunt verklaren uit de weten schap dat mensen zonder hoop niet kunnen leven. Maar tegen woordig hoor ik ze er niet meer over". Stel dat ze nu 'met het zicht op de dood' worden vrijgela ten, dan bestaat de kans dat ze nog vijfjaar leven? „Dat kan". Is dat misschien niet peni bel? Toen Willy Lages, een andere oorlogsmisdadiger, in de jaren zestig naar huis werd gestuurd omdat de me dici dachten dat hij snel zou sterven, bleef hij nog een paar jaar in leven. „Dat was een ander geval. Het gaat hier niet om een me dische verwachting dat ze spoedig dood zullen gaan. Het gaat hier om mensen die van wege hun hoge leeftijd in het zicht van de dood staan. Mis schien leven ze nog een paar jaartjes. Maar dat is toch niet opportuun. Maakt het uit hoe lang ze straks nog leven? Het gaat toch om de kwaliteit van dat leven. Deze kwestbare oude mannen zullen, zeker na zo'n lange gevangenschap, toch niet meer in de maatschappij kun nen functioneren. Ik denk dat als je ze naar huis stuurt, je daarna nooit meer wat van ze hoort." Acht hij het mogelijk dat Fi scher en Aus der Fünten, als ze eenmaal terug in Duits land zijn, voor schokkende publiciteit kunnen zorgen, bijvoorbeeld door neo-nazis- tische uitspraken te doen? „Naar mijn mening is dat volledig uitgesloten. Zelfs nu worstelen ze nog met hun ver leden. Ik ben er persoonlijk van overtuigd dat hun participatie in dat demonische systeem hen echt parten speelt". In hoeverre speelt het een rol dat hij de twee persoonlijk kent? „Het gaat me niet om deze mensen persoonlijk. Het gaat me er om dat je het uitzicht op vrijlating niet zo volledig in de lucht kunt laten hangen. W. L. Brugsma heeft dat heel tref fend gezegd: het is niet hu maan om mensen op te sluiten tot de dood er op volgt. Het is ook een interpretatie van het recht die we in Nederland ver der niet kennen. Heel wat rechtsdeskundigen hebben het hier moeilijk mee. Ik ben het daar geheel mee eens. We kun nen ons dit in onze rechtsorde niet veroorloven". Heeft hij overwogen wat hij met zijn pleidooi kan aan richten bij oorlogsslachtof fers? „Jajk weet heel goed hoe de emoties liggen. Ik ben 59 en heb de oorlog dus ook meegemaakt. Ik weet wat het is om bezet te zijn. Maar ik wil hier niet iets emotioneels van maken. Ik wil het feitelijk houden. Ik zie hier iets gebeuren dat in de Neder landse rechtstoepassing niet zou mogen kunnen". „Ik weet dat het heel moei lijk is voor de slachtoffers. Maar is het niet de consequen tie van ons strafrecht? Ook voor de slachtoffers van een verkrachter is het vaak moei lijk te verwerken, dat de dader na een tijd weer wordt vrijge laten. Maar zo werkt ons straf recht nu eenmaal. Fischer en Aus der Fünten hadden de doodstraf verdiend. Die is toen omgezet in levenslang. En in dat gratiebesluit lag opgesloten dat ze eens vrij zouden komen. Die consequentie moeten we aanvaarden. Ik kan me voor stellen dat er mensen zijn die er wakker van zullen liggen Voor die mensen zal extra gezorgd moeten worden. Maar er zijn ook mensen die er problemen mee hebben dat de Twee van Breda nog vast zitten. Die zich afvragen of dit nu de rechts staat is waarvoor zij in het ver zet gestreden hebben". Zou het niet wat makkelij ker zijn als hij het woordje gratie zou laten vallen? „Veel mensen hebben grote moeite met dat woord gratie. Het is een gewoon rechtsmid del, maar in de volksmond heeft het toch de suggestie dat je iemand daarmee de straf zou kwijtschelden en de misdaden zou vergeven. Dat is niet zo. Maar als men dat gevoel heeft bij het woordje gratie, dan nóé- men we het toch geen gratie. Dan sturen we ze gewoon weg. Dan zeggen we dat we ze hier niet meer willen hebben Dan noemen we het geen gratie, maar een technische strafon derbreking. Hun straf loopt door, maar ze mogen naar huis. Om bij hun vrouw te sterven" Van onze medische medewerker SLECHT nieuws uit Rot terdam. Tussen 2 novem ber 1987 en 21 januari 1988 zijn 177 vrouwen bij een reageerbuisbevruchting besmet geraakt met het hepatitis-B-virus. Bij ne gentien van hen zijn de symptomen ook geconsta teerd. Het commentaar van Dijkzigt is tot nu toe zuinig: de kweek- vloeistof voor de bevruchte eicelletjes zou met het virus besmet zijn geraakt, en ver der is de zaak nog „in onder zoek". Besmetting met hepati- tis-B is alleen mogelijk als besmette stof rechtstreeks in de bloedbaan komt. Vandaar dat het virus bijna uitsluitend circuleert in be paalde risicogroepen: spuiters (vuile naalden), homosexue- len die anaal contact plegen, iedereen die beroepsmatig vaak met bloed en lichaams vloeistoffen omgaat zoals dokters, verpleegkundigen en laboranten. Ook kunnen vrouwen de ziekte overdragen aan hun ongeboren kind, om dat het virus, zoals ook nu is gebleken, de placenta-bar rière kan doorkruisen. kens op steriliteit worden ge controleerd, dus ook op de aanwezigheid van het hepati tis-B-virus. En verder. Het is gebruikelijk om dergelijke vloeistoffen telkens opnieuw aan te maken. Dat in Rotter dam maandenlang hetzelfde spul is gebruikt vind ik erg vreemd Daardoor heeft de besmetting zo'n omvang kun nen aannemen". Voor bloedbanken was het hepatitis-B-virus lange tijd een ramp. Een besmette dona tie kon hectoliters bloed tege lijk besmetten. Vandaar dat het Rode Kruis al jaren lang donors op hepatitis-B contro leert, en, in dit geval belang rijk, hun bloed in uiterst kleine hoeveelheden (batches) tegelijk verwerkt. Een des kundige van het Radboudzie- kenhuis, die vanwege het 'voorlopige' van zijn commen taar anoniem wil blijven: „Er zijn twee dingen die mij ver bazen. Normaal is dat derge lijke kweekvloeistoffen tel- Hepatitis-B is, anders dan zijn onschuldige broertje he- patitis-A, een ernstige ziekte. Zes tot zeven weken na de be smetting kondigen slechte eetlust, tegenzin in vet voed sel, vermoeidheid en misse lijkheid een ontsteking van de levercellen aan. Doordat de galkleurstof door de opgebla zen en ontstoken cellen niet meer normaal naar de darm kan afvloeien verdwijnt de overmaat in het bloed. Ge volg: de ontlasting raakt ont kleurd, huid en oogwit wor den geel en de urine ziet er uit als oud bruin bier. Meestal gaat de ziekte vanzelf over, maar in enkele gevallen wordt hepatitis chronisch en kan de lever dodelijk ver bindweefselen. Een paar jaar geleden is ook gebleken dat je na het doormaken van de ziekte een veel grotere kans hebt op het krijgen van pri mair levercelcarcinoom. Wat heeft dat voor consequenties voor de 177 vrouwen van Dijkzigt? Als de zwanger schap al doorgaat, dan is de kans groot dat ook hun kind met het virus is besmet. Inenten helpt niet meer, om dat het virus zich onbereik baar voor het vaccin in de cel len heeft verschanst. Wat wel enigszins kan helpen zijn an tistoffen die bereid zijn uit het bloed van hepatitis-B-patiën- ten. Dijkzigt meldde dat alle vrouwen al met dit 'immu- noglobuline' zijn ingeënt. Maar hoe effectief dat is moet de tijd nog leren want de in cubatietijd van hepatitis-B, dus de tijd tussen besmetting en uitbreken van de ziekte, bedraagt 00 tot 240 dagen. AMSTERDAM (ANP) - Molens moeten een „algemeen geliefd cultuurgoed" worden. De vereniging 'De Holland- sche Molen' wil daar meer dan voorheen het accent op leggen. Dat bleek zaterdag in Amsterdam uit de jaarrede van voorzitter R. van de Waal. De Hollandsche Molen bestaat 65 jaar en wil het jubileumjaar 1988 onder het motto „alleen de wind kost niets" gebruiken om het molenbehoud onder de aan dacht van een zo breed moge lijk publiek te brengen. Dat moet ook wel, waar schuwde Van de Waal, want de overheid heeft steeds minder geld beschikbaar voor molens en andere monumenten. Mole naars en de eigenaren van mo lens (onder wie veel lokale mo lenverenigingen) zullen dan ook veel meer zelf moeten doen, aldus de voorzitter. De vereniging tot behoud van molens in Nederland, zoals De Hollandsche Molen voluit heet, kijkt tevreden terug. In 1923 opgericht door een kleine groep pioniers, telt de organi satie nu 7.000 leden. Van de Waal: „Het achter hoedegevecht tegen de sloop en afbraak van de molens ligt nu achter ons: molens zijn erkende monumenten en de neergang van ons nationale molenbe stand is tot staan ge bracht".Nederland telde eind vorig jaar 975 wind- en 77 wa termolens, tien molens meer dan in 1986. Van de Waal hekelde het monumentenbeleid, dat tegen woordig is gedelegeerd aan de gemeenten. „Het verdelen van de toch al schaarse middelen over alle gemeenten betekent in feite niets anders dan het verdelen van armoede". Een gemeente met bijvoor beeld 40 monumenten ontvangt gemiddeld per jaar één ton rijkssubsidie, terwijl een mo lenrestauratie al gauw een en kele tonnen kost. Is het dan verwonderlijk, aldus Van de Waal, dat de gezichtsbepalende kerk in het centrum prioriteit krijgt boven de molen in de polder? Mijn vrouw wil van de week met mij naar die film Fa- tal Attraction. Ga met Ellie, zeg ik, of gezellig samen met Loes. Maar nee, ze blijft zeu ren, wil per se met mij. Waarom toch Ik hoef niet zo nodig." Heel veel meer mannen hoef den kennelijk niet zo nodig naar Fatal Attraction. Toen ik met mijn man (nooit beseft dat ie zo'n buitenbeentje is) de hal van de bioscoop binnenkwam, was het een getètter en gelach. Vrouwen allemaal, op een en kel verdwaald stel na zoals wij, alleen maar vrouwen, van jong tot oud. Alsof ze met bussen vol waren aangevoerd, zoals bij huishoudelijke evenementen. Groepjes vriendinnen kenne lijk, moeders met dochters, buurvrouwen - allemaal samen naar die 'angstaanjagende fim die shockeert'. En de mannen zaten thuis. Zo'n verschijnsel wil je dan verklaren. De lange rijen jeugd bij Dirty Dancing, dat is te vol gen. Zelfs dat ze bij het uitgaan van de eerste voorstelling langs de kassa met een nieuw kaartje terug de zaal inlopen voor een tweede portie romantisch ge not. Maar dit Bij een 'sensa tionele en opwindende thril ler?' Hoeveel van die hart-in- de-keel kloppende verhalen glijden niet dag na dag over het televisiescherm. En dan zitten toch heel wat mannen en vrou wen daar achter een pilsje en borrelnootje gezellig samen van te smullen. We kwamen er niet uit. On der de reclameboodschappen door zaten we er nog tegen elk aar over te fluisteren. Ik: „Mis schien zijn mannen bang dat het sentimentele draak zal zin, zo van alles komt weer goed, snikken en snotteren, vergeven en vergeten. Zoiets." Maar hij, opeens: „Ik wéét 't, vanavond is voetbal op teevee, dit is 't natuurlijk." Dat laatste was het niet. Bij navraag bleken de mannen thuis gewoon niet geïnteresseerd genoeg. Voetbal was bijzaak, als ze beslist naar de bioscoop hadden gewild, was er wel een ander avondje J vinden geweest om samen i gaan „Ach nee, dit is niks voo 'm, hij houdt niet van zoj| film." Zo'n film Dat is de g schiedenis van een knus geziJ netje, waarvan de man weekendje met een and: vrouw doorbrengt. En mai blijken daar niet nieuwsgier naar. Parade P< Autoleasii Leasing C 4903 REC !FN' In de pauze vraagt een keil nisje aan mijn metgezel, zich nog steeds over dat vro wenoverschot loopt te verb zen: „Waarom ben jij eigenlijk?" In zo'n uitzondtj ringspositie moet je jezelf tuurlijk staande houden: „ocrj ik wil wel eens zien wat ik gemist." Kon ie makkelijk gen, toen was het nog leuk, dame in kwestie was inderda - zoals beloofd - dynamised Nou en of, zelfs de meest hanf dragende vrouw in de zaal ko vast wel enig begrip opbrengt voor de aardige hardwerkend huisvader, die dat een built buiten zichzelf om overkwam. Ja, zo heet dat altijd, zegt i maar ondertussen gebeurt toch. Maar die Dan in de fib die kreeg het dubbel en dwi op z'n boterham. En die mij grapte na afloop van bloedstollende film niet over zien wat hij miste, praait alleen maar technisch over het eind nóg enger had ki zijn. Bij het naar buiten hoorde ik achter mij ier verzuchten: „Oei, oei, je toch nooit meer een slipg durven maken." Dit was iet plan, vorige week d ollega voedingsbond) ALS U The Star van 3-2-'88 had gekocht, wat had U dan gedacht te vernemen door het lezen van het artikel onder de krantekop: Anne Aids Row Moeilijke vraag omdat je met dat drie-letter woordje ook drie kanten uitkunt. Als U 'row' zó uitspreekt dat het rijmt op 'know' dan kunt U vandaar uit weer te kanten op. U mag het - zó uitgesproken - zien als het engels voor rij(tje). Zo is bijvoorbeeld, een rij hui zen: a row of houses. Het boek van John Steinbeck over de verlopen straat Cannery Row heet zo om dat daar ooit een rij fabrie ken stond waar sardientjes werden ingeblikt (to can). We eat what we can and what we can't eat, we can. Datzelfde woordje 'row' uitgesproken als rijmend op know of snow kan ook het Engelse woord zijn voor een roeitocht of wedstrijd. Zullen we een eindje gaan roeien Shall we go far a row en Giel vragen z'n boot naar de kant te roeien Michael row your boat as hore. Het franse werkwoord 'aider' is helpen of steunen. Het engelse werkwoord 'to aid' evenzo. Anne aids row zou dus kunnen gaan over de steun door Anneke ver leend aan de roeiwedstrijd. Het kan evenwel over heel wat anders gaan omdat je row ook mag uitspreken als rijmwoord van 'how'. How now brown cow You bow to the sow for the frown on its brow? Als U row die klank geeft denkt de en- gelsman dat U het heeft over heibel, herrie of ruzie, en dat was wat de krante kop bedoelde. Die kóp stond boven een artikel over H.K.H. Princes Anne die betrokken was geraakt in een rel aangericht door ho mofielen verontwaardigd over een warrig maar deni grerende uitspraak van j H.K.H. over hun seksuele geaardheid. Het bouelvard- blad STAR bracht onder die kop een verslag over een Aids rel veroorzaakt door koninklijke maar be treurenswaardige loslip- i pigheid. „Enraged poofters j last night tried to involve i Princess Anne in an Aids row", lichtte het blad toe, j geheel in de stijl van de rioolpers Londens homofie len aanduidend als 'poof ters', zoals het ook joviaalI spreekt van niggers, Yids en cripples als het verwijst i naar donkerhuidige, joodse of invalide Londenaars. Als lezers daar de grap niet van inzien dan is dat hun schuld en niet van de STAR die nou eenmaal niet boven Londen is blijven stille staan. LAPSUS LINGUAE Misschien niet de leukste drukfout van het jaar 1 dat nog grotendeels vóór I ons ligt maar toch heeft De j Stem een serieuze gooi ge daan naar de meest ge slaagde drukfout van het jaar met die RUMWINDEN waartegen de krant waarschuwde in haar J weerbericht van 9-2-'8f Wat stelt U zich voor bi rumwinden Niet hetzelfde als ik, hoop ik. The Listener jj van 4-2-'88 was niet half zo leuk met de vraag op paf- 20 of wij er bij hadden stil gestaan dat Beethoven vandaag de 160ste verjaar- Van onze verslaggever dag van zijn sterfdag had kunnen vieren als hij nog had geleefd (Do you knov.' that if Beethoven were alive today, he'd be celebra ting the 160the anniversary of his death Van onze verslaggever TERNEUZEN - Vrou| gezondheidscentrum 1 lijne in Terneuzen dat vrouwen in toen mate worden lastig gl len. Thuis, maar ooi straat lopen ze ge slachtoffer te worden ongewenste handtast heden en seksueel gej| Conrete cijfers zijn lijk te geven omdat wen, zeker als ze door eigen partner worden handeld, er niet me koop lopen. Katelijne peilde zaterdag tend in sportschool Delt lippens in Terneuzen d| langstelling voor een zelfverdediging voor wen. De opkomst, 55 vrol en een man, leverde vooq Smit van Katelijne twe wijzen. Ja, vrouwen hebtJ maken met geweld Ja, behoefte er zelf wat teg<- kunnen doen. Sportsc" houder Staf de Moor en dochter Maud lieten de wen proeven waartoe twaalf weken zelf in zijn, maar vooral wat niet van moeten verwachf Wie denkt na die kor riode een agressieve vent twee meter met een korte stoten te kunnen ren, moet thuisblijven, je kunt wel leren niet in niek te raken als er iemai je afkomt. En je kunt ooi andere houding aanl waardoor de 'vijand' zichj schien een moment beden aarzelt voordat hij Het zijn die momenten mee de cursisten hun voo] kunnen doen. „Het beste is natuurlijk wegrent", doceert St Moor, „maar er zijn sit waarin dat niet meer Dan moet je klaar staan c te verdedigen. Iedereen een dreigende houding aa men. Iedereen kan s) iedereen kan schoppen. we gaan eerst laten zien er niet in zit voor iullie". Staf zet een aantal lx gende situaties in scene i AMSTERDAM(ANP) - Uitgeverij de Weekbladpers brer in augustus de gids 'de Lobbyiste' op de markt in de rel Amsterdam en het Gooi. Hierin staan deskundige vrouw vermeld met naam, adres en een omschrijving van h deskundigheid of functie. De redactie van het blad hoopt vrouwen bereikbaarder te mak voor elkaar en voor werkgevers die een bepaalde functie of tt door een vrouw vervuld willen zien. A. Dinjens van de Weekbla pers maakte dit dinsdag bekend. De eerste oplage van de gids zal zo'n 10.000 exemplaren be® gen en zal iedere twee jaar worden vernieuwd. De redactie' uiteindelijk komen tot een regioverdeling van 20 districtenin derland waar de gids op lokaal niveau zal verschijnen. MS WAARDE- Tien ond gehuldigd tijdens striebond FNV afdelin •ehjk het startsignaal1 vergadering. JOHN O'MIU 'SddlTton^.^ Voor de dames van de ju missen waren er bloerr (ADVERTENTIE) Sedipl. orthopedisch schoentechnicus gespecialiseerd in an ortho schoene semor ortho schoent steunzolen inlays voor al sport- e trimschoem J GE! tedere donderden SPREEKUUR 'olgens afspraak tel. 076-148168 i Pingsedijk 60, Breda Zwanon-mt 21, Hulst (Z.V

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1988 | | pagina 4