Ietstelezen: nieuw Zeeuws tijdschrift
'Leven met cliché's is dodelijk'
Terug naar Anna
Bijns en
Elisabeth Post
De oorlogsboeken
van Ernest Claes
'POPCORN'; DEBUUTROMAN VAN HANNAH JANSON OVER LEEGHEID
VERSCHENEN
DE STEM BOEKENGIDS ZATERDAG 5 MAART 1988 _G2
„HET probleem is dat
herinneringen zich niet Vriend
laten controleren, ze
veranderen van vorm
zodra je ze de vrijheid
geeft, zwellen op, ma
ken onverwacht spron
gen.
Overdosis
Belangstelling
Natuur
ambone
STEM GIDS 3 J
OORLOGSNOVELLEN
Forten
Gedoken
Reisweg '88 brengt je in
lerinnering
SST enJ en Wiske:
Door Henk Egbers
Zeeland heeft een nieuw
cultureel tijdschrift met de
naam 'Ietstelezen'. „We pro
beren minstens één jaar vol
te houden een tijdschrift te
maken dat het midden
houdt tussen de NRC en
Avenue; dat het culturele
leven in Zeeland in al zijn
facetten stimuleert'. Het is
een particulier initiatief
van Albert Verburg en zijn
vrouw Tina Gehlen uit
Vlissingea
De naam van het tijdschrift is
pretentieloos. Er is al zoveel te
lezen. Méér is niet nodig! Al-
bert: „De kranten besteden ze
ker wel aandacht aan cultuur.
Het tijdschrift is niet uit onge
noegen daarover geboren
Maar een tijdschrift kan tijdlo-
zer nieuws brengen dan een
krant. Ik ben gek op tijdschrif
ten; 'het' tijdschrift is moeilijk
te vinden".
De stichting Academie
Claire Victoria werd, met als
doel het stimuleren van de cul
tuur in Zeeland, door Albert en
Tina opgericht. De naam is
geïnspireerd door dochtertje
Claire, die victorie zal kraaien
op de academie van haar vader.
„Ik ben als auto-didact beel
dend kunstenaar mijn eigen
academie. Tina is werkzaam op
het gebied van toegepaste
kunst. Ik krijg geen subsidie en
heb er mijn eigen hebben en
houden in geïnvesteerd".
Het tweede nummer ziet er
gezellig en rommelig-goed ver
zorgd uil Albert maakt zelf de
lay-out, waarbij hij nogal wat
kostendekkende (ten dele) ad
vertenties moet verwerken en
met verschillende tekstverwer
kers moest stoeien. Redactio
neel is het een grotere klus dan
hij gedacht had. Hij heeft nogal
wat medewerkers kunnen aan
trekken, die op een of andere
manier op de Zeeuwse kunst
scène hun trom roeren. Hij is
niet in alle opzichten gelukkig
met hun bijdragen, maar had
als eindredacteur nog niet het
lef te schrappen of te weigeren,
hoewel hij - naar zijn zeggen -
wel wat gesputterd heeft
Het thema is "jong talent'.
Wim Hofman adviseert bij het
onderwerp 'literatuur' hoe je
het moet aanpakken als je een
boek wilt schrijven/uitgeven.
Maar het gaat vooral over zijn
frustrerende ervaringen met
uitgevers. Ad van Noort vertelt
waarom er een kadercursus
jeugdtoneel in Zeeland gegeven
wordt. Leon Riekwel gaat uit
voerig in op het werk van beel
dend kunstenaar Gert-Jan
Evenhuis. Hendrik-Jan Mabe-
lis houdt een pleidooi voor
eigen Zeeuwse couturiers (met
één oog op België). André Oost
hoek doet zijn beklag over het
ontbreken van jong talent in de
wereld van de Zeeuwse lette
ren. Via de stichting Dansz
worden drie jonge Zeeuwse
danstalenten met enige trots
voorgesteld. En Paul de Nooij-
er, die tegenwoordig in Middel
burg woont, wordt ingerekend
onder het kopje "jong filmtalent
in Zeeland'. Hij maakte al 26
korte films, maar er is geen
markt voor.
Deze hoofdmoot wordt,
naargelang er gaten in de
layout zijn, opgevuld met zoge
heten Columns door Verburg
zelf, Roby Bellemans en Willy
De Houck. Dat is het zwakste
deel van het tijdschrift, omdat
deze schrijfsels de kwaliteiten
van een echte column missen.
Van Houck gooit zijn boeken
kast om; Bellemans stelt zich
als querulant van eigen frus
traties op en de zinnige onder
werpen van Verburg blijven
steken in onhelderheid. Voor
columns is het allemaal niet
spits genoeg.
Het blad telt nu veertig
abonnees, maar dat moeten er
vierhonderd worden, zegt Ver
burg. Het is een moedig twee-
mansbedrijf dat op deze ma
nier bezig is op een terrein dat
op dit moment een markt heeft
Met een deskundige uitbrei
ding van de redactie kan uit
'Ietstelezen' mogelijk toch iets
moois groeien.
Ietstelezen'. Los ƒ7; abonnement
ƒ25; postbus 5075,4380 KV VUssin-
(cen.
Door Henk Egbers
derde persoon en haar naam is
een pseudoniem.
Popcorn". Het is niet toe
vallig dat de Nederlandse
Hannah Janson (28) haar
eerste roman het Ameri
kaanse woord 'Popcorn' als
titel meegaf.
Het is op de vooravond van
haar vertrek naar Amerika. Ze
gaat weer terug naar Califor-
nië. Ze woont eer nu bijna vier
jaar. „Stel je voor dat je komt
aangevlogen van heel ver weg,
je hebt een lange reis gemaakt
over de heuvels - wat vind je
van de heuvels - en over de
olievelden en je hebt de stad
bereikt. Weet je wat er mis is
met deze plaats? Geen hart.
Snap je wat ik bedoel Zo be
gint haar roman. Over stad en
hart gesprokea.. een Amster
damse die neerdaalt boven Los
Angeles moet wel heimwee
krijgen naar de Dam, Kalver-
straat en Leidsepleia
„Nee, het cultureel-sociale
leven in Amerika bevalt me
niet erg. Het is een video-cul
tuur. De mensen lezen niet,
praten niet Amerikanen die bij
ons op bezoek komen, moeten
eraan wennen dat bij ons de tv
niet aanstaat en er met elkaar
gepraat wordt Toch heb ik be
wust voor dit land gekozen",
aldus Hannah, die met haar
man naar dit werelddeel ging.
Hij werkt er als physio-thera-
peut. In de roman loopt een
physio-therapeut rond. „Ja
Popcorn bevat auto-biografi
sche elementen." Maar Hannah
schrijft in de afstandelijke
Je leest: „Je hebt dus besloten
om niet weg te gaan, mijn on
zichtbare vriend, gespreks
partner zonder gezicht Het is
goed om tegen iemand te kun
nen praten, want het is hier erg
stil overdag en ik hoef niet eens
hardop te praten, want jij kunt
mijn gedachten lezen, dat is
prettig. De enige aan wie ik
mijn gedachten kwijt kan is de
schrijfmachine".
Hangt Hannah de eenzame
verlaten vrouw uit, die overdag
als de man uit werken is, met
haar tijd geen raad weet en dan
maar een boetiek begint of gaat
schrijven Het klassieke voor
oordeel. „Nee hoor. Ik heb jaren
buitenshuis gewerkt; ook in
Amerika. In de verpleging; als
doktersassistente. Maar de
mentaliteit in de Amerikaanse
ziekenhuizen is zó commer
cieel; er liggen geen mensen,
alleen maar gevallen. Mijn vol
gende boek gaat over het zie
kenhuis; hoe mensen er met
elkaar omgaan.
Ik ben hier gaan schrijven
uit behoefte de band met Ne
derland vast te houden en het
verleden terug te horen. Nee, ik
vind het geen afrekenroman,
geen frustratie-geschrijf. Hier
heb ik tijd om te denken en het
schrijven is een behoefte ge
worden; is ontstaan. Nooit eer
der schreef ik."
In de roman vertelt ze een ver
haal over een meisje dat geluk
kig getrouwd is, maar toch een
overdosis valium inneemt. „Het
was een opwelling geweest,
dacht ze... Ik was alleen maar
moe, moe van het opstaan en
naar bed gaan elke dag op
nieuw zonder dat er ooit iets
gebeurde... Er gebeurt nog
steeds niets en het enige wat ik
Hannah Janson: schrijven in het Amerikaanse niemands
land om band met Nederland vast te hemden. - foto Bzzran.
bereikt heb is dat ik er nu een
onaangename herinnering bij
heb". En dan volgt als de over
gang naar het hoofdverhaal in
de roman de constatering: „Je
kunt geen einde aan iets maken
door er niet langer aan te den
ken. Sommige dingen worden
nooit verleden tijd."
Dan rolt uit de typemachine
de herinnering aan het middel
bare schoolmeisje dat leefde in
een gezin waarin ook niets ge
beurde. De dagelijkse voorspel
baarheid met een vader als god
aan het hoofdHet leven wordt
spannend wanneer ze verliefd
raakt op een van haar docen
ten. „Hijs de vlag, blaas de
trompet, de verlosser is geko
men". Klein is zijn naam. Klein
is ook zijn manier van leven
De relatie, die ontstaat wordt
voortgezet als zij verpleegster
is en over het omgaan met de
zieke mens spreekt in termen
van 'gewenning is verdoving en
maakt alles makkelijker'.
Terwijl dit allemaal uit vriend
typemachine komt, maakt haar
Mark, physio-therapeut in een
Amerikaans ziekenhuis, zich
zorgen over haar 'omdat ze de
hele dag maar thuis zit.
Waarom ga je niet werken om
een beetje onder de mensen te
zijn'. En zij overdenkt „Pluk de
dag. Dat zou beslist beter en
gezonder zijn dan de dagen
maar aan je voorbij laten gaan,
zoals zij doet... De meeste men
sen kunnen het De brieven van
hun vrienden uit Holland be
wijzen het. Ze hebben huizen
gekocht en auto's, maken car
rière en brengen hun vakantie
door in nette bungalowparken,
wat zo leuk schijnt te zijn voor
de kinderen, van wie ze fo
tootjes opsturen. Iedereen
maakt plannea Mark ook.
Mark is de drager van de hei
lige vlam, zij loopt alleen maar
mee".
Klein is een man van orde en
regelmaat, die stipt eens in de
drie weken bij haar komt copu
leren. „Eerst ging de das af en
die werd over de rugleuning
van de stoel gehangen, dan het
overhemd, ook over de stoel,
netjes zodat er geen kreukels in
kwamen en dan trok hij zijn
broek uit.." Zo ging het altijd,
nooit anders. En zij bedenkt:
„De waarheid was dat ze be
hoorlijk verslingerd was aan
hem, maar waarom wist ze
niet, want wat voor voordelen
leverde de situatie haar eigen
lijk op? Een avond in de ze
vende hemel gevolgd door
twintig in niemandsland."
Verleden en heden lopen in
haar verhaal door elkaar en
"vermengen zich tot een bele
ving van de werkelijkheid die
geen tijd kent'. Het leven als
cliché blijkt haar een gruwel.
Op school, bij pa en ma, als ge
trouwde vrouw. Alle dagen lij
ken op elkaar. In de verpleging
alleen blijkt het cliché de func
tie van de pantser tegen alge
meen leed te zijn; binnen het
intieme persoonlijke leed is het
dodelijk.
Hannah zegt tegen me: „Kan
goed zijn dat er dit aan de hand
is in mijn roman. Ik ben het me
niet bewust Dat verhaal over
die relatie met die leraar is ge
woon een geschiedenis; één van
de vele. Ik heb niet bewust een
parallel gelegd tussen de ver
veling van het cliché in die re
latie en die van het dagelijkse,
leven van de schrijfster in
Amerika. Het kan best zijn dat
er eenzelfde sfeer van gevoel
van ledigheid is tussen die
beide gegevens. Ik ben driejaar
geleden gewoon begonnen met
schrijven; heb honderden pagi
na's in de prullebak gegooid. Ik
probeerde mijn persoonlijke
gevoelens nü te verwoordea
Die hebben wel met mijn eigen
verleden te maken, maar ik zit
niet bewust dat eigen verleden
uit te graven."
Het is Hannah Janson gelukt
om, op een eenvoudige en dui
delijke manier, de dodelijke
werking van het cliché, de ver
veling in menselijke relaties en
in je eigen leven tastbaar te
maken; ook al was ze zichzelf
niet sterk bewust dat ze daar
mee bezig was. Binnenkort
verhuist ze naar Dallas; haar
man achterna. 'Dallas' is in
middels ook een tv-cliché van
valse schijn en verveling ge
worden. Mogelijk inspireert dit
Amerikaanse klimaat haar bij
het schrijven van nieuwe boe
ken. Uitgever Phil Muysson
van BZZTöH zegt: „Ik ver
wacht nog veel van haar."
Hannah Janson; 'Popcorn'. Vltg.
BZZTöH, prijs 19,50.
Bij uitgeverij Querido zijn
weer enkele 'Griffioenen'
verschenen, uitgaven van
en over oude Nederlandse
literatuur. Twee nieuwe
deeltjes lichten we eruit
Hermem Pleij, hoogleraar
Middelnederlandse letter
kunde, heeft een bundeling
gemaakt van refreinen van
Anna Bijns. Onder de titel "t
Is al vrouwenwerk' laat hij
het 16e-eeuwse Antwerpen
zien door de ogen van de
sterk geëmotioneerde en vir
tuoze Anna Bijns. Van Anna
Bijns is heel veel werk be
waard gebleven. Lange tijd is
zij geïdentificeerd als ortho
doxe reformatie-bestrijdster.
De laatste tijd is er ook uit de
Vrouwenhoek' belangstelling
voor haar literatuur.
De vraag is of dat gerecht
vaardigd is. Anna Bijns kan
niet in één hoek weggedrukt
wordea Als een groot, geë
motioneerd auteur gaat zij
met spot en ironie élle facet
ten van het leven en die van
de late middeleeuwse maat
schappij te lijf.
Als je Elisabeth Maria
Post zou vergelijken met
Anna Bijns dat zou je in he
dendaagse termen kunnen
zeggen dat zij minder 'geën
gageerd' is. Post is de sensi
tieve, spirituele van de twee.
In 'Het land in brieven' be
schrijft zij de zielsvriend-
schap tussen twee gevoelige
vrouwen. Hun wandelingen
door de natuur vormen het
middelpunt van hun vriend
schap. Hun observaties, zin
tuiglijk en gevoelsmatig van
de natuur zijn nauwgezet
Alleen door de natuur te ob
serveren en te beleven kan
men God ervaren, meent de
zeer gelovige Elisabeth Post
Bert Paasman, universiteits
docent historische letterkun
de, geeft aan het eind een
toelichting, waarin hij onder
meer het verband probeert
aan te geven tussen de tijd
van de Verlichting en de in
houd van dit boek.
Herman Pleij: "t Is al vrouwen
werk, refreinen van Anna
Bijna'.
Elisabeth Maria Peet: "Het land
in brieven', Uitg. Querido, prijs
van belde: 11
M.K.O.
John Briley; 'Cry Freedom'.Uitg. Luitingh, prijs 24,90. Ro
man gebaseerd op de film van Richard Attenborough. Het verhaal
van Steve Biko, de Zuidafrikaanse vrijheidsstrijder die op 12 sep
tember 1977 stierf na gemarteld te zijn door de politie, maar ook
van de journlaist Donald Woods, die Zuidafrika ontvluchtte en nu
in Londen woont.
Donald Woods: "Biko. Cry Freedom*. Uitg. Het Wereldvenster,
prijs 34,90. Tweede, uitgebreide druk ter gelegenheid van de
film.
Johnny van Doorn: 'Door de weken heen. Dagboeken'. Uitg. De
Bezige Bij, prijs 10. Met de magistróle creativiteit van de Self-
kicker lijkt het een beetje gedaaa De dagboeknotities zijn stoffig
en belegen (dat is nu eenmaal de stijl van Johnny van doorn),
maar missen ook nog een pointe of een dubbele bodem. Het dunne
boekje (140 pagina's) bevat korte aantekeningen op de volgende
manier: „Weer thuis. O die paranoia verwekkende buitenwij-
ken....'Er is me iets raars overkomen', zei ik. Doch vrouw en zoon
wilden niet gestoord wordea Ze zaten midden in een spannende
tv-thriller".
Jayne Anne Phillips.' "Snelle levens'. Uitg. Bert Bakker, prijs
27,90. Zeven korte verhalen van de schrijfster van 'Zwarte
kaartjes' en 'Machinedromen'. Het sterkst is Phillips als ze haar
jonge, doeloze hoofdfiguren confronteert met de traditie, het ver
leden, zoals in het titelverhaal. „Ons leven is een waas, een pa
troon, een beeld vanuit een vliegtuig", zegt een van haar hoofd-
personen. In 'Bess' keert de schrijfster terug naar haar geboorte
streek in West-Virginia, waar we de Hampsons uit 'Machinedro
men' weer tegenkomen.
Inez van Dullemen: "Viva Mexico!. Een kroniek'. Uitg. Querido,
prijs 27,50. Gebaseerd op verhalen die in De Tijd zijn versche
nen. Van Dullemen was verschillende malen in Mexico en bech-
rijft haar ervaringen, met veel oog voor het verleden en de tradi
ties in Mexico.
Nieuwe Salamanders van uitg. Querido, prijs 12,50: 'Een stoet
van dwergen' van Simon Carmiggelt, 'Een gedoodverfde winnaar'
van Rudolf Geel en 'De bloedende trein' van Bob den Uyl.
Carson McCullers: 'De bruiloft'. Uitg. Querido, prijs 32,50. Het
boek 'The member of the Wedding' van McCullers verscheen in
1945 en kwam in 1965 in het Nederlands uit. Nu is er een derde, ge
heel herziene druk. De Amerikaanse Carson McCullers (1927-1967)
was ziekelijk en een deel van haar leven zwaar invalide. Ze
schreef met veel doorzettingsvermogen over het trage leven in de
zuidelijke staten. In dit boek is het meisje Frankie de hoofdper
soon. De bruiloft van haar broer is de grote gebeurtenis in haar
saaie leventje. Emoties en fantasieën borrelen op in een broeierige
sfeer. Johnny van Doorn.
- foto anp
DOOR ERNE5T CLAES
Ernest Claes (1885-1968).
Door Gerard van Herpen
Ernest Claes had nog
maar één novelle geschre
ven, toen de Duitsers in
1914 zijn land binnen vie
len. Claes studeerde in
Leuven, maar werd sa
men met andere studen
ten opgeroepen voor het
tiende infanterieregiment
dat in augustus 1914 in de
gevechten rond Namen
verwikkeld raakte. In de
Compagnie Universitaire
sneuvelden vele studen
ten.
Ernest Claes beschrijft de ge
vechten om de forten van
Namen in het boek 'Oorlogs
novellen' dat in 1919 ver
scheen bij De Vlaamsche
Boekenhalle in Leuven. Nog
in hetzelfde jaar kwam van
Claes het boek 'Namen 1914'
uit, dat in 1962 als Vlaamse
Pocket een heruitgave be
leefde. Eveneens in 1919 ver
scheen zijn derde oorlogs
boek 'Bei uns in Deutsch-
land", dat echter meer een
verslag is van zijn krijgsge
vangenschap in de buurt van
Erfurt.
De oorlogsverhalen van Er-
nest Claes nemen een heel
opvallende plaats in in het
omvangrijke literaire werk
van de Zichemse auteur. In
deze boeken toont de schrij
ver zich al wel de 'gemakke
lijke' verteller, maar er is, bij
alle trieste humor die het
frontleven soms te zien geeft,
toch niet de hartelijke toon
waardoor zijn latere boeken
worden gekenmerkt Zijn
verhaaltrant is bovendien
veel zakelijker en soms
klinkt zelfs een cynische on
dertoon in zijn beschrijving
door.
De man die na de tweede
wereldoorlog vanwege een
vermeende pro-Duitse hou
ding werd opgepakt, maar
later werd vrijgesproken,
spreekt in beide oorlogsboe
ken onverbloemd en soms
met grote bitterheid zijn
walging uit over het brute
optreden van de Duitse troe
pen in België. De man die
Duitsland zo bewonderde,
zag nu zelf hoe de Duitse sol
daten met goedkeuring van
officieren roofden, plunder
den, boerderijen in brand
staken en onschuldige bur
gers neerschoten omdat zij
franc tireurs zouden zijn.
Ernest Claes maakte de
verdediging van Namen mee.
Rond die stad lagen vijftien
kleinere forten, die in een
kring rond de stad Namen
waren samengetrokken Na
men was van strategisch, be
lang omdat de stad op een
belangrijke kruising van we
gen lag, de weg naar Brussel
en de weg naar Reims en Pa
rijs. Claes lag in de loopgra
ven in het heuvelachtige
land, dicht bij het fort van
Marchovelette. Ook dat fort
wisten de Duitsers met hun
Oostenrijkse kanonnen uit
eindelijk klein te krijgen.
Volgens het verslag van het
Belgische opperbevel uit 1914
bevonden de Belgische troe
pen zich in een 'onuitstaan
bare toestand'.
De beide ontroerende
frontverhalen van Ernest
Claes geven geen glorieuze
beelden van die oorlog te
zien. Ernest Claes beschrijft
de Vlaamse soldaat zonder de
snorkelende krijgshaftigheid
waarvan oorlogscorrespon
dent Heinrich Binder zich in
de Berliner Zeitung bedient,
als hij al 25 augustus 1914 de
val van Namen meldt De
Duitse keizerin doet ook n
een duit in het zakje, „ft
sei dank", roept zij uit,
können wir alle zufritd
sein".
Ernest Claes beschrijft
'Oorlogsnovellen' en in Tl
men 1914' hoe mensen
eens de tijd krijgen om
wennen aan het begrip o»]
log: „De angstige gedol
heid schijnt er opeens
daar komt leven in, ze
pen hun geweer in de
vegen het zand van de
del, en kijken na of al dé
tronen erop zitten. Nieui
gierig komen ze dan
rand der borstwering
en één voor één moeten
met de veldkijker de
Duitsers waarnemen
daarginder in het veld
Ik zie nu dat er, een
naar links, een man
zaam de helling afdaalt
de steenweg toe. Een
honderd meter achter
komt er een tweede en
derde en een vierde".
Claes raakt gewond
wacht in een kelder vol
vende en gewonde
in grote angst op de
van de Duitsers. Hij
schrijft in 'Namen 1914'
hij in een hospitaal
verpleegd en hij ziet ook
de Duitsers op hol slaan
hun eigen paniek.
Claes volgt die sporen
en komt tot heel andere
clusies dan de
pondent Heinrich
zegt dat hjj honderden
Belgische sigaretten
zien exploderen. Anders
zijn relaas ook dan dat
de Duitse generaal Von
die vaststelt dat de
bevolking bijna overal
de gevechten heeft
daaa
„De Duitse soldaten
gen bevel", schrijft Claes
zijn boek 'Namen 1914',
in de lucht te schieten
hoeven in brand te
'Befehl', roept toen al
Duitse soldaat w«
krijgsgevangene
Claes hem vraagt wai
hij dat doet
'Namen 1914' is een
verslag van een
oorlog. De trieste toon
het boek vindt de lezer
niet eens in de vi
lijke belevenissen van
frontsoldaat De soml
schuilt veel meer in de
roering over de alli
schoonheid van het
land, de golvende en veria!
korenvelden, een boer
woordeloos naar zijn
kijkt en een kleppende kert|
klok in de verte. Die
schoonheid is voortaan
zoiets onbegrijpelijks als
VIND je dat je je ouders lang geno
nomen Dan wordt het tijd
staaa Als je dit jaar met een vrie
wil, ga dan vast sparen en kijk
kantiebeurs Reisweg '88.
Vandaag en morgen wordt deze 1
Stadsschouwburg. De ene reisorg
mooiere aanbiedingen dan de
kanovaren in Zweden, fietsen do
spoor van de Inca's door Peru... 1
Voor de meeste reizen moet je i
zijn clubs die ook vakanties voor|
ren en die zijn meestal in Nederla
heimweeSoms hebben die 1
baret circus, toneel, de natuur.
Andrea (14) ging naar een zeilka
enig. Je leert elkaar gauw kenne
moet doen, varen, koken, boodscl
weer." Sommige clubs hebben ee
die het geld niet hebben om zelf m I
NTVON en vakantieclubs met een
Je ziet er is genoeg om je vast in
kunt vandaag (van 12.00-18.00 uur
uur) naar Reisweg '88. Toegang fs-g
iHicl..higè!ve<f later
-b nsb ito-
J V liitei.-jIVJ:
Cartoon van Bram de Bont (9) uit 1
5 je meedoet aan de wedstrijd
agina vergeet dan niet die pag
sturen
onafwendbaar aan
gronde gaaa
In 'Oorlogsnovellen'
het nog niet gerijpte vi
Iers talent naar mensen
zijn directe omgeving,
die in hun kolderieke lc
wijze en reacties de dodelijj
machine van de oorlog
kunnen ontlopen.
Ik ben en blijf een
deraar van Ernest
(1885-1969), de bewogen
teller over zijn jeugd in
chem, (De Witte en Jeugd),i
geletterde die in Leuven
moveerde op Potgieter en
uiteindelijk in 1951 bewi
raars en critici verraste
het ontroerende en
vertelde dierenverhaal '1
re, het fluwijn'.
Zijn oorlogsboeken
men het prille begin van
schrijverschap en geven
wel heel andere Claes te
Hij beschrijft zonder
bantse opsmuk hoe hij
vaderland aan
barbaarsheid' (Chesl
ten onder ziet gaaa Tai
jaar later is dat nog al!
boeiende lectuur.
-Tfc..