UITBLAZEN I
Beurs: Onvermijdelijke fusiegolf in goede banen leiden
PPR heeft overslaande vonk nodig
Amerikaanse joden hebben het moeilijk
LOONKOST]]
Verantwoorde
Buren
gerucht
AANDEELHOUDERS MOETEN WEER WAT IN DE MELK TE BROKKELEN HEBBEN
Van Eekelen wil
mijnenjagers
gaan verkopen
DE STEM COIN
Tweederde van de
DE STEM ACHTERGROND ZATERDAG 5 MAART 1988
DE STEM.
«pi A BECKERS RICHT ZICH TEVEEL OP HET MOEDERSCHAP VAN DE PARTIJ partij 0mdat men het zo goed
DE STEM BINNENL
UTRECHT (ANP) - De
standiging van het
(SPF) draait voor NS op
tenzij het Rijk bijspringt.
AANPAK PALESTIJNSE ONLUSTEN ONTMOET VEEL KRITIEK
Nederlanders zegt
geplaagd te worden
door burengerucht. Dat
konden we gisteren in
deze krant lezen. Tien jaar
geleden klaagde nog bijna
niemand over het lawaai
dat de buren maken en nu
ondervindt 66 procent overlast.
Dat mag wel een spectaculaire
stijging heten. Een gegeven dat
zich uit dit stijgingscijfer op
dringt is dat we niet alleen een
stuk gevoeliger zijn geworden
voor burengerucht, maar tege
lijkertijd zelf ook een stuk luid
ruchtiger. Want als 66 procent
van de Nederlanders zegt over
last te ondervinden van het ge
rucht dat de buren maken, dan
kan het niet anders of een grote
portie van die 66 procent
slachtoffers maakt zelf ook la
waai waar buren last van heb
ben.
Als ik de uitslag van zo'n
onderzoek lees - de gegevens
zijn afkomstig van de mij ver
der onbekende Vereniging van
(voor?) Preventieve Genees
kunde - denk ik altijd bij me
zelf: wat zou ik hebben inge
vuld?
Wij hebben al vijftien jaar
dezelfde buren. Hun huis zit
vast aan het onze. De buurman
was vooral in de beginjaren een
bevlogen doe-het-zelver. En al
was het huis splinternieuw, hij
klopte, boorde en tikte naar
hartelust. Soms dacht ik wel
eens: 'straks heeft'ie zoveel ga
ten in de muur zitten dat die in
een wolk van gruis in elkaar
zakt'. Maar overlastAch nee.
Als ik op zaterdagmorgen met
een bedenkelijk gezicht naar
m'n garagedeur stond te kijken,
dan kwam de buurman toege
schoten. Mankeert er iets? Ja,
hij loopt scheef. Wacht maar
even, zei de buur dan en hij
haalde zijn gereedschap.
Toen hij zijn open haard af
had, tikte hij ergens een boom
op de kop en zaagde die in mo
ten. De moten werden per dag
en naar behoefte tot haardblok-
ken gekloofd. Hij deed dat op
de vloer van zijn garage,
meestal om een uur of zeven,
als ik net op de bank was gaan
liggen voor een hazeslaapje na
het avondmaal. Wij hebben zo
genaamde inpandige garages.
Zijn garage rust op dezelfde be
tonnen vloer als de mijne en de
garagevloer sluit weer naadloos
aan op de vloeren onder de rest
van het huis. De adrenaline
schoot me dus naar de keel tel
kens als hij me uit m'n sluimer
beukte. Ik had naar hem toe
kunnen gaan om te vragen of
hij niet ergens anders kon gaan
hakken en hij zou dat zonder
tegenspraak hebben gedaan.
Maar in assertiviteit heb ik
nooit veel gezien. Daar krijg je
maar een grote bek van. In
plaats van meteen op hem af te
stappen beloofde ik hem bij de
eerste de beste gelegenheid een
hakblok voor zijn vetjaardag.
De wenk werd begrepen.
Wij zelf hebben tegelvloeren
in huis liggen. Die zijn maar
voor een deel met kleden be
dekt. Ik heb al dikwijls tegen
mijn vrouw gezegd dat ze bin
nen schoenen met minder hard
tikkende hakken moet dragen
omdat de buren ongetwijfeld
WIMKOCK
dat getik horen alsof je door
hun eigen kamer loopt. Mijn
vrouw is het dan met me eens
en vervolgens vergeten we het
weer. Van de buren horen we er
niets over.
Wij hebben vaker een feest
dan de buren en het wordt bij
ons dan een stuk later dan zij
op hun eigen veijaardagen ge
wend zijn. Soms wordt er ge
zongen en vergeten we dat de
venülatieramen openstaan. De
buren komen zelf ook meestal
op die feestjes, maar gaan altijd
weer op tijd weg. Zij zijn geen
nachtuilen. Ze slapen zomer en
winter met het raam open en de
buurvrouw slaapt heel licht.
Dat weten we allemaal, maar je
denkt er niet altijd aan. Af en
toe vragen we of ze er last van
hebben gehad. „Als we er last
van hadden zouden we het echt
wel zeggen."
„HeusT
„ja, reken maar!"
De kinderen werden groter.
Platenspelers, cassettedecks en
boxen, maar natuurlijk ook
ouderlijke controle. Eén keer is
hei buurmeisje aan de deur ge
weest om mijn zoon te vragen
of het wat zachter kon met de
platenspeler. Ze moest huis
werk maken. Overigens
oefende ze zelf regelmatig op
de cello, waaraan ze treurige
geluiden ontlokte die ook mij
steevast droevig stemden. Op
een dag klonk een zo mogelijk
nog smartelijker kreet om hulp.
Het bleek haar broer te zijn die
een waldhoorn had aange
schaft. Ze repeteren op vaste
tijden. Soms luister ik ernaar
met stille bewondering. Niet
zozeer voor het geluid dat ze
voortbrengen als voor het ge
duld waarmee ze hun noten
blazen. Ik ben zelf ooit aan
zoiets begonnen en niet eens
aan een instrument toegeko
men. Ik kreeg mijn buik al vol
van de ta-ta-te-daa-oefeningen.
De cello is inmiddels ver
trokken, maar heeft geen leegte
achtergelaten want nummer
drie is begonnen op de electri-
sche gitaar. Soms denk ik wel
eens: 'ojee, daar gaat'ie weer",
als de hartekreet van de wald
hoorn gedempt de kamer bin
nenrolt. Maar overlastWelnee.
Ik denk dat het hoge stij
gingspercentage waarover het
hierboven ging, alleen maar
laat zien hoeveel verder we in
de afgelopen tien jaar van elk
aar af zijn komen staan, hoe
veel minder mensen van elkaar
kunnen hebben en tegelijk hoe
veel minder rekening ze met
elkaar wensen te houden. De
buren en wij: we lopen de deur
niet plat bij mekaar, maar we
zijn wel attent. We kunnen wat
van mekaar hebben, maar we
houden ook rekening met elk
aar. We proberen gewoon
goede buren te zijn. Zou dat nu
ook al abnormaal zijn?
iiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiimifiifiiiiiiiiiiiimiiiiiiiimiiiiffifiiffiirmiifffiiiimiifimiiiiiiiiiiiiffiiiiiiiiiiï;
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen-adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176 Telefax 076-236405.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Telefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41, 236326.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363,4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13,4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 1401140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023,4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35,4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145,4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13 30-17.00 uur
Abonnementsprijzen bij vooruitbetaling te voldoen:
f 24,90 per maand; 71,85 per kwartaal of 279,15 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van resp. 1,- per maand,
1,90 per kwartaal, f 7,60 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor posttoezending geldt een toeslag. Losse nummers: ma. t/m zat. 1,25.
Service-afdeling abonnementen: 9 076-236472, ma. t/m vrijd. 8.30-17.00 uur.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Centrale reclame-afdeling 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur en
zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
Door Pieter-Jan Dekkers
DE FUSIEGOLF die de Verenigde Staten
en het Verenigd Koninkrijk overspoelt
rolt onmiskenbaar richting Europa en dus
ook richting Nederland.
Tal van ondernemers wachten in spanning of
zij het doelwit zullen worden van kapitaal
krachtige collega's, zeker nu door de beurs
krach de (beurs)waarde van hun bedrijven
fors is gedaald.
Daar komt bij dat steeds meer ondernemers
het oog richten op 1992, het jaar waarin de ge
meenschappelijke Europese markt een feit
wordt Dat confronteert hen met toenemende
concurrentie en om de boot straks niet te mis
sen is het zaak je tijdig te verzekeren van vol
doende afzet op die éne markt
In dat kader zijn steeds meer Nederlandse
ondernemers erop uit bedrijven elders in
Europa over te nemen of, als dat niet lukt, met
die bedrijven te gaan samenwerken.
Ondernemers in de andere landen van de
Gemeenschap staan voor dezelfde problemen
en proberen zich ook vroegtijdig via overna
mes, fusies of samenwerking van een deel van
de (Nederlandse) markt te verzekerea
Recente voorbeelden: de strijd om de macht
van de Belgische Generale, dat in de visie van
de Italiaanse zakenman De Benedetti een
Europse holding moet worden. En niet te ver
geten de komende fusie tussen de Amrobank
en de Belgische Generale Bank.
Om ondernemers niet geheel onbeslagen ten
ijs te laten komen organiseerde Euroforum
deze week in Amsterdam een studiedag voor
ondernemers. Daar stonden twee zaken cen
traal: hoe kun je het beste een bedrijf overne
men en wat moet je daarvoor betalen, en op
welke manier kun je je verdedigen tegen een
ongewenste overname.
Volgens drs. P. Ressenaar, zelf ondernemer,
is de kans dat een ondernemer het 'slachtoffer'
wordt van een overname vrij groot Uit een
Nehem-onderzoek van eind vorig jaar blijkt
dat maar liefst 40 procent van de Nederlandse
ondernemers de komende drie jaar een bedrijf
denkt over te nemen. Daar staat tegenover dat
slechts 18 procent van de ondernemers geen
moeite heeft met het overnemen van hun be
drijf.
De spoeling is dus dun en omdat er geen
standaardrecept voor overnames is, loopt het
nogal eens verkeerd af. Ook wordt het middel,
de overname van bedrijven, al gauw een doel
Baron Van Ittersum - fotoanp
op zich. De ondergang van concerns als OGEM,
Bruynzeel, Holec en RSV moge wat dat betreft
een waarschuwing zij a
Er zijn honderden motieven te bedenken om
een bedrijf over te nemen, maar die zijn lang
niet zo zakelijk als ze volgens Ressenaar zou
den moeten zijn. Bij veel ondernemers speelt
bijvoorbeeld het verwerven van hoger aanzien
- en dus een hoger inkomen - een zeer belang
rijke rol.
Een bedrijf dat verder wil groeien, dat
nieuwe produkten op de markt wil brengen,
dat de afzet wil vergroten en nieuwe technolo
gie nodig heeft kan dat vaker goedkoper berei
ken via een fusie of overname, dan door die ac
tiviteiten zelf ter hand ter nemea
Zeker met het oog op 1992 doen Nederlandse
ondernemers er beter aan een Westduitse,
Franse of Britse collega te strikken dan zelf
veel geld uit te geven om de concurrentieslag
met diezelfde Westduitse, Franse en Britse be
drijven aan te gaaa
Er bestaat, zoals gemeld, geen standaardre
cept voor overnames. Ten aanzien van de
waardebepaling van over te nemen bedrijven
geldt dat niet minder. Er zijn zeker tien min of
meer ingeburgerde methodes om de waarde
van een bedrijf te bepalen, maar de uitkomst is
vaak zo verschillend dat een ondernemer er
meestal weinig aan heeft
Zo heeft drs. J. van Rooijen van het accoun
tantskantoor Kleynveld Kraayenhof een aan
tal methodes toegepast op één over te nemen
bedrijf. Het resultaat is verbluffend. In het ge
val van de intrinsieke waarde zou een overne
mer bijvoorbeeld een miljoen gulden voor dat
bedrijf moeten betalen. Neemt hij het gemid
delde van de intrinsieke waarde en de rentabi-
liteitswaarde dan kost dat bedrijf hem 1,4 mil
joen gulden. De waarde alleen op basis van de
rentabiliteit blijkt 1,5 miljoen te zijn en met de
uit Amerika overgewaaide P-E-ratio bijna 2
miljoea
En dan hebben we het maar niet over de
cash-flow-methode, de contante waarde van
dividenden, de beurswaarde en de liquiditeits-
waarde, allemaal in de praktijk toegepaste
manieren om de waarde van een bedrijf te be
rekenen.
Het zal duidelijk zijn dat een ondernemer
zonder deskundige, externe bijstand dat niet
alleen kan verhapstukkea Voor accountants
en financiële adviseurs ligt er op korte termijn
derhalve een goedbetaalde markt.
Wat overigens geen garantie is dat een on
dernemer de door die deskundigen berekende
prijs ook krijgt, wat is gebleken bij de over
name van Audet door VNU. Hoewel de direc
ties van VNU en Audet zich bij het bepalen
van de waarde van Audet hebben laten advise
ren door (externe) financiële deskundigen,
bleek VNU Audet slechts te kunnen verwerven
met een hoger bod.
Onderdeel van de fusiegolf zijn overnames
die tot stand komen tegen de wil van de leiding
van het over te nemen bedrijf. In Amerika
stropen 'raiders' de markt af door via koop en
verkoop van bedrijven een goed betaalde bo
terham te verdienen. Daarbij is zowat alles
geoorloofd wat, zegt drs. B. baron van Itter
sum, voorzitter van de Amsterdamse Effecten
beurs, zeer bedenkelijke kanten heeft.
Bij dergelijke overnames staat meestal niet
het belang van het over te nemen bedrijf voor
op. Vaak proberen ondernemers via onvrien
delijke overnames een lastige concurrent uit te
schakelen of de know-how van een concurrent
te veroveren. Dat is goedkoper dan die zelf te
verwerven.
De heersende opvatting in Nederland is dat
een bedrijf niet tegen de wil van de leiding in
andere handen mag vallen, zegt Van Ittersum.
Dat is de reden dat vrijwel élke aan de Am
sterdamse Beurs genoteerde vennootschap een
of meerdere beschermingsconstructies heeft
bedacht om zich tegen overvallers te weren.
Dat is goed voor die bedrijven, maar slecht
voor de kapitaalverschaffers: de aandeelhou
ders. Die hebben de afgelopen jaren zowat alle
macht moeten overdragen aan het bestuur van
de onderneming, waarvan ze aandelen bezit
ten.
De recente problemen rond de overname van
Audet door VNU en de moeilijkheden rond
Nedlloyd geven aan die situatie niet optimaal
is. In het geval van Nedlloyd veegden de aan
deelhouders de vloer aan met het bestuur, dat
via een aandelen-emissie een buitenlandse ka
per (de Noor Hagen) van de kust wilde houden.
Inzake Audet pikte een belangrijke groep aan
deelhouders de door VNU geboden prijs niet
De afloop van beide zaken spreken Van It
tersum wel aan. Hij voorspelt dat in de nabije
toekomst aandeelhouders zich nadrukkelijker
zullen manifesteren dan tot voor kort het geval
was.
Om Amerikaanse toestanden te voorkomen
en overnames ordelijk te laten verlopen zijn
nieuwe regels nodig. Er zijn namelijk nogal
wat witte plekken in de regelgeving op de Am
sterdamse Beurs. Zo heeft de uit Amerika
overgwaaide tender het beursbestuur in de
zaak-Audet voor grote problemen gesteld.
Nieuwe regels dus, ook al omdat de Europese
Commissie straks met nieuwe richtlijnen
komt. Maar geen nieuwe wetgeving, vindt Van
Ittersum. De overheid moet het maar aan het
bedrijfsleven overlaten.
Er klinkt een tegenstelling door in zijn
woorden als hij tegelijkertijd stelt dat driftig
in het woud van beschermingsconstructies
moet worden gekapt.
Konkreet: als straks iemand op de Beurs
meer dan 10 procent van de aandelen van een
bedrijf in handen krijgt moet hij dat melden
Het mag niet meer zo zijn dat onbekende ko
pers grote pakketten aandelen kunnen opko
pen en zo via die 'slinkse' weg de meerderheid
in een vennootschap te veroveren.
Aan de andere kant moeten minder bescher
mingsconstructies de getaande macht van aan
deelhouders weer wat opvijzelen en de Onder
nemerskamer van de Amsterdamse rechtbank
moet worden belast met de juridische toetsing.
Er is, en dat zal met het oog op 1992 geen ver
wondering wekken, haast geboden. Chauvinis
tische overwegingen - Nederlandse bedrijven
moeten Nederlands blijven - mogen daarbij
geen rol spelen, vindt de Beursvoorzitter.
Door Jan Greyn
Hij arriveert geheel bere
gend in de iets te ruime
werkkamer voor een een
mansfractie. Het weer zat
tegen voor een fietstocht
door Den Haag en zijn
mao-pet - zelfs in China
geen mode meer - is spon
zig nat.
„In 1970 werd ik lid van de
Politieke Partij Radikalen,
toen vast stond dat de ARP
zou opgaan in één CDA. Ik
was toen werkzaam in Zam
bia, ook trouwens tijdens de
campagne van '71. Toen be
kend werd dat ik Kamerlid
was geworden, hebben we de
koffers gepakt." Een jaar la
ter werd hij lijsttrekker en
behaalde zijn PPR een klin
kende overwinning. Net zo
veel zetels als de CPN, maar
die had er een jaar eerder al
zes gehaald.
„We waren een splinter waar
van niemand veel verwachtte
bij de verkiezingea Maar de
vonk sloeg over. De Jeugd
was voor de PPR en de PPR
voor de jeugd. Onder gerefor
meerde jongeren scoorden we
hoger dan de AR, en onder de
katholieke jeugd was het niet
anders. Dat moesten we kun
nen herhalen. De jeugd is nu
ook ontevreden over het poli
tieke bestel. Maar onze vonk
slaat niet over."
De Gaay Fortman denkt
niettemin met tevredenheid
n' heeft gezien. Daarom moeten
we aansprekender te werk
gaan, beeldender. Ik heb mijn
termijn er in 1991 op zitten. Ik
ben dan weg."
Vanaf de zijkant van het
staatsbestel speelt hij een
bescheiden, maar kleu
rige rol in de Nederlandse
politiek, Hij is voorzitter
van de PPR-eenmans-
fractie in de senaat. Bas
de Gaay Fortman (50)
kwam in 1971 samen met
een van de mannen van
het eerste PPR-uur, drs.
J. Aarden, in de Tweede
Kamer. In 1972 was hij
lijsttrekker van de PPR
die zeer onverwacht ze
ven zetels haalde.
Dr. mr. B. de Gaay Fort
man wil bij gelegenheid
van het 20-jarige bestaan
van de partij wel terug
blikken. En natuurlijk
ook vooruitkijken. „Want
daar zijn we steeds goed
in geweest, in de visie op
lange termijn," zegt hij
Bas de Gaay Fortman
- fotoanp
met een spoor van lichte
ironie. Hijzelf voorspelde
al enkele keren dat de
toekomst van de PPR niet
erg rooskleurig zou zijn.
Maar hij is van mening
veranderd.
terug aan de campagne voor
de verkiezingen van Provin
ciale Staten en de Senaat vo
rig jaar. Hij verkondigde van
te voren dat de PPR alleen
goed zou kunnen functioneren
als de partij in zowel staten
als senaat drie zetels zou ha
len. „We deden het goed. We
haalden meer stemmen met
de statenverkiezing dan met
de Kamerverkiezing. Erg on
gebruikelijk is dat En als we
in Gelderland en Brabant
geen gezamenlijke lijst had
den gehad met PSP en CPN,
waren we nog beter uit de bus
gekomen. Een PPR-kiezer wil
wel samenwerken, maar zijn
eigen identiteit bewaren."
De jongste geschiedenis
leerde "jonge Gaay' - zijn va
der, prof. mr. W. F., reisde op
verzoek van de regering als
speciaal gezant naar Suri
name - dat de laatste tien jaar
slecht waren voor progressief
Nederland.
Ligt dat aan de partijen of
aan het volk? ,Aan beide. De
mensen hebben meer aan
dacht voor zichzelf gekregen
en voor verbetering van hun
eigen positie. De progressieve
partijen hebben bovendien
dom geopereerd, terwijl het
CDA een treffend staaltje van
eensgezindheid liet ziea Het
PPR-idee werd op een gege
ven moment door drie groe
pen geclaimd: De PPR zelf, de
EVP - een PPR met de bijbel -
en de ultra-groene PPR die
alleen radikaal op het milieu
hamerde. Dat sektarisme is
typisch Nederlands maar
Nog deze week liet hij in
een televisie-interview door-
daarom niet t minder verve- schemeren dat Ook Ria-Bec-
lend." kers het voor gezien zóu moe
ten houden.
„Het is zo jammer dat een l>' Hijr is da af nu
interne studie van de PvdA voorzichtiger in. „Dat moet ze
ervoor pleit het socialisme
vaarwel te zeggen. Meer dan
ooit zal het nodig zijn het in
ternationaal kapitalisme aan
te pakken. Wij als PPR willen
problemen oplossen door ar
beiders meer zeggenschap te
geven over de bedrijven. Wat
ons betreft hoeft de overheid
het niet volledig voor het zeg
gen te hebben. Maar dat in
ternationaal kapitalisme
moet je als overheid aanpak
ken. Internationals zijn er
schuldig aan dat elke vijf da
gen een woud ergens ter we
reld wordt gepakt ter grootte
van alle Nederlandse bossen
bij elkaar. Daar moet iets te
gen gedaan worden."
De PPR-senator ziet in dat
de PPR vaak zaken verkon
digt die nog iets te ver weg
liggen voor de doorsnee-Ne
derlander. „Jammergenoeg
gaat het nooit zonder harde
lessen. Zoals met Tsjernobyl.
Met de softe aanpak van de
PPR kom je er niet En ach-
zelf maar zien. Ze richt zich
wel teveel op het moeder
schap van de partij. Een ge
luid laten horen is niet vol
doende, onze kiezers willen
meespelen in de machts
strijd."
En hoe zit het met zijn
eigen ambities? Nog zin in een
ministerschap, ooit? „Het is
niet mijn streven, maar het
zou nog kunnea Al vind ik
een ministerschap niet zo
aantrekkelijk. Behalve dan
dat van ontwikkelingssamen
werking. In die functie kun je
nog pogen mensen ergens
warm voor te krijgen. En dat
ligt me wel, denk ik."
De Gaay Fortman jr. moet
weg. Met de trein (natuurlijk)
naar Ermelo op de Veluwe
Waar hij temidden van
uiterst religieuze en even
rechtse landgenoten woont
Hij blijft rebel; hij verloor
zijn haren, maar nauwelijks
zijn strekea
UTRECHT (ANP) - „Het is
duidelijk dat niet de lokale
bevolking er beter van is
geworden, maar de Neder
landse leveranciers, Philips
voorop".
pe arts F. Duijm, lid van de
Werkgroep Medische Ontwik
kelingssamenwerking (WE-
MOS), concludeert dit na een
analyse van een rapport van
het ministerie van Buiten
landse Zaken over hulp aan
ziekenhuizen in arme landen.
Dit rapport behandelt de
voortgang van 25 projecten
waaraan 170 miljoen gulden is
besteed, 43 procent van alle Ne-
'Mil
Als de operatie door gaat zit
klap met 157 miljoen gulden
heeft NS vrijdag meegedeeld.
De verzelfstandiging van het
SPF vloeit voort uit de opvat
tingen van het kabinet dat de
overheidsbemoeienis - ook bij
NS - moet worden terugge
drongen en dat de spoorwegen
als een gewoon bedrijf moeten
worden beschouwd.
Meespeelt ook het streven
van het kabinet om in het ka-
Door Jo Wijnen
DEZE WEEK zijn de kop
stukken van de 'Conferen
tie van de presidenten van
de Grote Joodse Organisa
ties in Amerika' is Israël
voor hun jaarlijkse ge
sprekken met de regering
van dat land. In tegenstel
ling tot andere jaren staat
het bezoek van de Joodse
leiders uit de VS geheel in
het teken van de bezette
gebieden en de Palestijnse
opstand die daar nu al drie
maanden woedt en tiental
len doden heeft gekost.
De Amerikaanse joden bevin
den zich in een hoogst onge
makkelijke situatie. De presi
dent van de conferentie van
Joodse Organisaties, Morris
B. Abram, staat officieel ge
heel achter het beleid van de
Israëlische regering en het
optreden van het leger dat
met harde hand de opstand in
de bezette gebieden te lijf
gaat Maar Abram heeft ook
gezegd dat het nu tijd is om
het vredesproces in gang te
zetten. Daarmee poogt de
joodse leider een middenweg
te kiezen tussen het officiële
Amerikaanse vredestreven en
de weinig toegeeflijke hou
ding van de Israëlische rege
ring.
Overigens zal Abram de Is
raëlische regering zonder
twijfel laten weten dat de kri-
tiek op de aanpak van de Pa
lestijnse opstanden in de be
zette gebieden ook in Amerika
hand over hand toeneemt en
dat de publieke opinie zich
steeds meer van Israël af
wendt Abram zal daar wel
licht aan toevoegen dat onder
de 5.7 miljoen Amerikaanse
joden (dat zijn er meer dan de
gehele bevolking van Israël)
het onbehagen over de situa
tie in de bezette gebieden
hand over hand toeneemt.
Net zoals zoveel Ameri
kaanse joden is Abram zeer
voorzichtig met uitspraken in
het openbaar. Dat zou de vij
and in de kaart kunnen spe
len, zoals eens joods voorman
in de VS het zei.
Op dit ogenblik lijkt het er
nog het meeste op dat een
meerderheid van de Ameri
kaanse Joden het niet eens is
met de aanpak van de Pales
tijnse opstand, maar dat de
morele en financiële steun
voor Israël als zodanig onver
anderd groot blijft. Een meer
derheid van de Amerikaanse
joden lijkt niet voor een blij
vende annexatie van de be
zette gebieden te zijn. Veel Jo
den zijn van oordeel dat zo'n
annexatie de relaties tussen
Israël en de VS sterk zou be
moeilijken.
Historisch zijn de Ameri
kaanse Joden altijd de be
schermengelen van de nu 40
jaar oude staat Israël geweest.
Ze hebben in de loop van de
jaren miljarden dollars bij
eengebracht op Israël op de
been te helpen en te houden.
En ze hebben tegelijkertijd
alle politieke middelen aange
wend om de vriendschap van
de VS met Israël en de econo
mische en militaire steun aan
dat land op een zo hoog moge
lijk niveau te houden. Gedu
rende de eerste dertig jaar
van het bestaan van de staat
Israël lieten de Amerikaanse
Joden geen woord van kritiek
horen. Dat veranderde toen de
regering-Begin joodse pio
niers toestond zich te vestigen
in de gebieden die in de Zes
daagse Oorlog van 1968 door
Israël waren bezet.
In de drie maanden dat de
Palestijnse opstand in die ge
bieden nu duurt, is de kritiek
van de joden in de VS steeds
luider geworden. Verschil
lende prominente rabbi's
- onder wie rabbi Schindler
van de Unie van Hebreeuwse
Congregaties in Amerika -
hebben het optreden van het
Israëlische leger in felle ter
men afgekeurd. Dat deed ook
New York Times-commenta-
tor Abe Rosenthal, die lange
tijd hoofdredacteur van die
krant is geweest. Ook het in
vloedrijke weekblad The New
Republic van de joodse uitge
ver Martin Peretz, nam een
kritische houding aaa Peretz
schreef in een speciaal aan de
Israëlische situatie gewijd
nummer zich nog steeds te
schamen over het slaan van
de Israëlische soldaten.
Peretz voegde daaraan toe:
„Ik schaam mij vooral omdat
onschuldigen het slachtoffer
zijn geworden en lang niet al
tijd per ongeluk. Ik schaam
me over de bezetting als ge
heel of, meer in het bijzonder,
over het psychologisch onver
mogen van de Israëlische po
litiek zichzelf te ontdoen van
de dubbelzinnigheden van een
beleid dat slechts een mis
plaatst gevoel van veiligheid
met zich meebrengt."
Een onderzoek van het
Amerikaanse weekblad Time
wees uit dat 57 procent van de
Amerikaanse joden gekant is
tegen het slaan en het arreste
ren van Palestijnse arrestan
ten. Meer dat 75 procent van
de joden vond het optreden
van het leger schadelijk is
voor Israël.
In het koor van Ameri
kaanse joden die kritiek heb
ben op de aanpak van de Pa
lestijnse opstand, hebben zich
ook tal van prominente joodse
schrijvers en intellectuelen
als Norman Mailer, Susan
Sontag, Gloria Steinem,
Woody Allen en Arthur Miller
gevoegd. Norman Mailer liet
zelfs weten: „Ik ben blij dat ik
nooit in Israël ben geweest."
Ook in niet-joodse kringen
in VS is veel kritiek op het op
treden van het Israëlische le
ger. Het gezaghebbende blad
The Boston Globe schreef in
een commentaar, dat de situa
tie op de West Bank en in
Gaza herinneringen oproept
aan de tsaristische pogroms,
de eeuwen van thuisloosheid
en vervolging, de massa-gra
ven van Babi Jar en de opge
stapelde lijken die in 1945 in
de vernietigingskampen van
de Nazi's werden gevonden.
Veel Amerikaanse joden
vrezen dat de nog altijd
uiterst vriendschappelijke
houding die Washington je
gens Israël aanneemt, onder
DEN HAAG (ANP) - Minis
ter Van Eekelen (Defensie)
zal volgende week proberen
de militaire autoriteiten
van de Verenigde Arabische
Emiraten, Saudiarabië en
Egypte te interesseren voor
Nederlandse mijnenjagers.
Vanuit de VAE bezoekt hij ook
de Nederlandse mijnenjagers
die sinds half november, tot nu
toe vergeefs, in de Golf op mij
nen jagea
De belangstelling voor Ne
derlandse mijnenjagers is het
meest concreet in Saudiarabië.
Egypte heeft ook interesse,
maar daar levert de betaling
problemen op. Voordat Neder
land, mede op aandrang van de
Verenigde Staten, besloot mij
nenjagers naar de Golf te zen
den, had ook Kuwayt belang
stelling getoond.
INISTER BRINKMAN van WVC i,
;DA-denkbeelden over de verant\
islotenheid van een overwegend
windsman wekt af en toe de ind
iede-bepalend zijn voor zijn ideol.
lurenhulp was toen een vanzelfsp:
"rmaal dat oudere familieleden i
men.
De maatschappij is echter snel v
■eft voor veel goede dingen ge2
amste oorzaak van een steeds
m de samenleving. Mensen I
:aan. i
Als overheid kun je een dergel'
let CDA - met minister-president
Is voortrekkers - zou het liefst
willen mobiliseren. Minder beroeps
keer naar buren- en familiehulp.
laar niet erg reëel.
Het nog verder opvoeren van
een financieel onbegaanbare v.
>n van dit kabinet met begrotin
lidelijk.
Tussen deze twee uitersten itljl l
'ar die er voor moeten zorgen ds\
in de kou laat staan. De NFB -
"et het bejaardenbeleid - heeft c
»n over.
Uit een onlangs gehouden ond
it er nog steeds mensen
'ootouders, kennissen of uuicij
JTiar 'telzorgers' hebben het zwaar
ten er oein 1
mensen zijn S
burel
zwaar
er geld"op toeleggen, zeggen
Bomen nauwelijks toe aan hobby s
■y°oral de mensen die zorgen vr
doofde televisie uitgezond® der zware geestelijke druk, met i
een nieuwe president wel eens
zou kunnen veranderen. Nu
nog wordt vooral minister
van buitenlandse zaken
George Shultz gezien als een
vriend van Israël, hetgeen
veel joden ertoe beweegt
steun te geven aan het Ameri
kaanse vredesinitiatief voor
het Midden-Oosten. Maar
diezelfde joden zijn van oor
deel dat als George Bush pre
sident wordt, de Amerikaanse
regering zich veel harder te
genover Israël gaat opstellen.
Hoe moeilijk de huidige
Amerikaanse regering het
met de situatie in Israël heeft,
bewees president Reagan zdl
vorige week, toen hij op zijn
door de televisie uitgezondai jraj uluIXi lllcl
persconferentie zei: „Er zijn ■Ormaal ziek zijn en er zich thuis
bewijzen dat de rellen (in de lend is in dat opzicht dat eenden
bezette gebieden) niet spon- vnrr>i.
taan zijn en niet ter plaatse
zijn ontstaan. We hebben
aanwijzingen dat er mensen
aan het werk zijn die van ter
roristische activiteiten mogen
worden verdacht, buiten
staanders die niet alleen de
wapens leveren, maar die ook
tot de onlusten aanzettea"
De kritiek op Reagans po
ging de Palestijnen in de be
zette gebieden tot slachtoffers
van politieke onruststokers
van buitenaf te maken, was
algemeen. Minister Shultz, die
de volgende dag vertrok voor
zijn vredesmissie naar het
Midden-Oosten, kon dan ook
niet anders meer dan snel het
tegendeel verklaren.
11 uai trei iu
verpleegtehuizen het gevolg
teden thuis en niet de gezondheid
Uit berekeningen blijkt dat die I
overheid een voordeel van
dtair gezien is het derhalve br
'betaalde vrijwilligers-aandeel
'voeren. Het verhaal over de zore)
'nde kapstok om dit gedachteng<
Uit de rapportage van de nfb
re mantelzorg in de huidige vorr
Wanneer er niet snel iets wordt g»
■jwilligers te verlichten, dan zal c
betrachting weinig overblijven. d\
ren hoe dit doel kan worden berei
3, betaling of tijdelijke vervai
cht.
06 NFB seheuc Z0U er 9oed
WbgsDumon nemen. Tensl
R S.e"°ve,r:.?e zorgzame a
zienlijk mfn^^ejk 1huis verzorg»
fj JKminder geld dan bij opnam»
