Aan één tafel
TBANK
ERHAAL VAN DE AKKERBOUWERS WORDT STEEDS SOMBERDER
Kaa°rPi^fel te leggen" "Het
Zeeuwse bedrijven
zijn gemiddeld
23,6 hectare groot
kelijkenveitó
}EiqtEM VAN ZEELAND 4 ZATERDAG 5 MAART 1988
trum Breda
e giromaatpas? H#
t postkantoor of'
[aantal postkantori
u dag en nacht,
l>nemen. Met de j
tenofkaschequtl
giromaatpas en ui
betalen zonder
en aan te pas komej
)as en PIN-code.
■o'n 350 tankstation
rekomst bij de meö
Aanbod
Misvatting
Overbruggen
Sociaal
Funest
Braakligging
Behalve
Sanering
Economie
Rampzalig
i wij zo spoedig
fin van
Irumentmaker;
hgsbewuste
-Ziekenhuiswezen,
jtaker is ingedeeld
eidszorg in
bruto per
ring.
i graag verstrekt
bfd orthopaedische
r. (076) 22 45 71,
dagen richten
l.v. mevrouw
Brabantlaan 1,
oiteert een
oaedische werk-
verlenende
bf gebied van de
en volwassenen
3e revalidanten
van hun handicap
•n plaats in de
am van deskundigen
jen fysiotherapeut,
aedisch instrument-
DE PROBLEMEN zijn
■groot De landbouw in Ne
derland dreigt kopje onder
te gaan in overvolle gier-
ikelders, melkplassen, bo
terbergen en graanover
schotten. De prijzen zijn
laag. Het landbouwschap
■schat het netto-inkomen
van de akkerbouwers voor
-dit jaar op gemiddeld
■14.000 gulden. Negatieve
I inkomens van 50.000 gul-
Iden zijn geen uitzondering
meer. Akkerbouwbedrij -
ven die weinig perspectief
Ibieden, moeten sluiten,
daar dat pikken de akker-
wuwers niet. 'De overheid
moet eens gaan vechten
Ivoor zijn boeren'.
De vertegenwoordigers van de verschillende landbouworganisaties aan één tafel. Vlnr. G. de Ruyter-Van Damme (CBTB); A. de Koeyer (CBTB); M.
Vinke (ZLM); O van Waes (KVO) en F. de Waal (NCB). - foto s de stem corj.de boer.
Dit houden we beslist niet vol'
or Romain van Damme
3EPASSELIJKER KAN het
piet. De voormannen van de
ist-Zeeuwsvlaamse landbou
wers, verenigd in drie stands-
lorganisaties, zitten bijeen in de
Graanbeurs', een etablisse-
nent in Axel. Aan de andere
ant van het steegje staat 's
nds Welvaren. Graan is er
neer dan genoeg, maar met het
welvaren gaat het in de akker-
ouw een stuk minder.
Ruim twee en een half uur pra-
de akkerbouwers over de
broblemen in hun beroep. Over
de inkomens die geweldig on
der druk staan, de lage prijzen,
[bio-technologie, Tsjernobyl, de
Keiharde strijd om afzetgebie
den, minister Braks, Brussel en
het overleven. Een heel scala
pan onderwerpen. De akker-
iouw van nu zit ingewikkeld in
"kaar. „De burger weet abso-
uut niet wat er speelt", zeggen
"e aanwezigen in koor.
«ginjaren tachtig, toen staken
de eerste problemen de kop op.
|,Tot die tijd was de EG nog im-
orterend. Op een gegeven mo-
nent liep de export terug. De
ndere landen zaten ook niet
stil. Neem China. Aan dat land
Jeverden we tarwe. Nu expor-
iert China zelf tarwe. Begrijp
Be? Dat alles werkte de over-
produktie in de hand".
Het is een van de oorzaken dat
pet slecht gaat in de akker-
Touw. Het aanbod is groter dan
Be vraag. De schuren liggen
pol. Maar dat is niet alles, was
pet maar zo eenvoudig. „Je
punt drie belangrijke oorzaken
panwijzen", zegt NCB'er Frans
de Waal. „Naast die overpro-
puktie, de budgettering binnen
de EG. Het beheren van de kas.
i de invloed van de milieu-
sen".
Om het wat duidelijker aan
geven goochelt Henk van
Pamme met een paar cijfers:
Nederland moet voor de land-
louw aan de EG 1,7 miljard
Widen betalen. Veel geld, maar
peet je dat er ieder jaar 3,4
huljard gulden bij het open-
jaar vervoer moet? Zo liggen
de verhoudingen, maar over
die landbouw wordt het moei
lijkst gedaan".
W-man Machiel Vinke is
Pog duidelijker. „In Brussel
Vj ken ze wel of hun kas klopt.
Baar naar de beurs van de
"«wordt niet meer gekeken",
e boeren nemen een grote
en belanden in Amerika.
.?Srotestrijd om de afzetge-
fjtu«In Amerika zitten ze
™t hetzelfde probleem. Daar
r de concurrentiestrijd trou
wens moordend. Het is een con-
purrentiestrij d op leven en
pood. Daar zijn al banken faü-
Tet gegaan. Altijd wordt er ge-
$>d, zover zal het in Europa
uet komen. Laat ons hopen dat
«ot waar is. Maar er zijn zoveel
warmee je rekening
P nt te houden. Je hebt ook te
rr®n, de handelslijnen.
ra dat Nederland tegen Ame-
*a we hebben van jullie
'n akkerbouwprodukten
l' J n°dig. Dan zeggen ze
Hie n ^Paschien wel, nou, laat
fitten" S Van ''U^ie °°k maar
kost de akkerbouwers
klem geen moeite nieuwe pro-
L*Xaar Mappen van de olie-
ferJi dat van grote in-
icl, geweest. De olielanden
geld uit te ge-
merken wij. Vroe-
Nederland veel
■ia, ,ppelen aan bijvoor-
,gerÜe. Nu niet meer.
markt voor slachtkuikens
De leden van het regionaal verband CDA die er voor zorgden dat de landbouworganisaties
in Brussel hun verhaal kwijt konden. Vlnr. Jos van Eek, Henk van Damme en Piet van
Strien.
ZLM'er Machiel Vinke legt uit. Odette van Waes luistert.
en eieren is in elkaar geklapt.
Ach, het is zo complex, het is
ook moeilijk uit te leggen waar
nou precies de schoen wringt
Het knelt overal".
Ieder j aar stij gt het aanbod van
de akkerbouwprodukten met
drie procent. De bevolking bin
nen de EG neemt niet toe. De
conclusie ligt voor de hand. De
produktie moet omlaag. Maar
dat is een misvatting. De pro
duktie moet nog veel hoger.
„De bio-technologie, daar heb
ben we onze hoop op gevestigd.
Kijk, we produceren teveel
voor voedsel. Als we nou vijftig
procent meer gaan produceren,
worden we interessant voor de
grondstoffenfabrikanten. Laat
ons bio-ethanol nemea Met dat
spul kun je een motor laten
draaien. Uit alle groene massa,
granen, aardappelen, bieten
enzovoorts, kun je dat spul ma
ken. Wellicht gaan we straks
praten over twee verschillende
soorten tarwe. Tarwe voor het
voedsel en tarwe voor de bio
technologie".
Produceren voor de non-
foodsector, daar komt het op
neer. Daar moet de akkerbou
wer zich op richten. Al zal er
uiteraard immer graan nodig
zijn om de mens aan voedsel te
helpen. Sterker nog, enige
overproduktie in deze tijd is
zelfs aan te bevelen. „Neem die
ramp bij Tsjernobyl. Dat ge
beurde in het voorjaar. Er
stond nog niets op het land.
Maar stel dat het later gebeurd
was. Dat het graan bijna rijp
was om te oogsten. Nou, dan
had er veel vernietigd moeten
worden. En nu hebben we het
over een ramp met kernener
gie. Er kan ook sprake zijn van
andere rampen, natuurrampen.
Daarom zal er altijd een voor
raad moeten zijn".
Voorlopig is die bio-technolo
gie echter nog toekomstmuziek.
„Die bio-technologie is een
goede zaak. Maar we moeten er
wel voor zorgen dat we er dan
nog zijn. Het gaat om die over-
bruggingsjarea Misschien vijf
jaar, tien jaar. Ons moet wel de
kans gegeven worden te over
leven. En dat kan pas als er wat
gebeurt. Op deze manier wordt
het steeds moeilijker te overle
ven".
Naarmate de avond vordert,
wordt het beeld somberder.
„De inkomens staan onder een
grote druk", zegt KVO-voorzit-
ter Odette van Waes. „De land
bouw drijft op gezinnen. Ieder
een werkt mee. Aan de vrouw
op het bedrijf wordt vaak voor
bijgegaan. Zij dreigt in een iso
lement te geraken". En: „Ja,
50.000 gulden negatief inkomen
komt voor. De vrouw kan dan
gaan werken. Als die dan 50.000
Odette van Waes komt op voor de belangen van de
vrouwen die in het akkerbouwbedrijf werkzaam zijn.
gulden verdient, kom je uit op
nul. Liet wel op, dan heb je nog
geen inkomen. En welke vrouw
kan er buiten de deur 50.000
gulden verdienen? Om dat te
bereiken, moet je nogal wat
doen".
Het sociale element. Volgens de
akkerbouwers vaak vergeten.
„Weet je nog dat er zoveel te
doen was over de huiseigena
ren die hun eigen huis moesten
opeten eer ze steun kregen van
de overheid. Dat is prima gere
geld nu. Maar wat is er voor de
akkerbouwers geregeld. Niets.
Iedere akkerbouwer is momen
teel bezig zijn eigen vermogen
in te teren. O ja, en dan wordt
er ook nog wel eens gezegd, de
grondprijs moet omlaag. Maar
dan wordt de boer nog veel ar
mer. Ons wordt verweten dat
we niet explosief genoeg ge
weest zijn. We zouden nu te
klein zija Maar de kans om te
groeien moet je wel krijgen".
„Prima hoor, eigen grond,
een eigen bedrijf. Maar als ik
mijn kunstmest moet gaan be
talen kan ik niet zeggen, hier
heb je een hectare grond. Dan
moet ik wel geld op tafel leg
gen. Zo simpel is dat".
In Brussel hebben ze het over
inkomenssteun. Het steunen
van het individu. Maar dat
slaat niet aan. „In Nederland
zou dat funest zijn voor de ak
kerbouwers. Hoe werkt dat.
Stel dat je een inkomen moet
hebben van 10.000 gulden. Je
komt maar tot 5000 gulden. Dan
moet de overheid de rest bijleg
gen. In Nederland zou dat om
een bedrag van 32.000 gulden
gaan. Een gegarandeerd inko
men voor de boer. Ja, dat lijkt
nog heel wat. Maar de boer
moet daar wel alles mee doen.
De sociale zekerheden, de pre
mies, alles moet van dat bedrag
betaald worden. Na aftrek van
alle premies hou je het mini
mumloon over. En dan krijg je
ook nog eens te maken met
eigen grond, je vermogen. Dat
moet allemaal verrekend wor
den eer je steun krijgt".
„Wat blijft er trouwens over
van je vrije ondernemerschap?
Toch helemaal niets. De vrije
ondernemer wordt niet meer
gegund een eigen vermogen op
te bouwen. En dat is wel nodig.
Je moet bijblijven, je moet ver
nieuwen, je moet mee. Anders
haak je onherroepelijk af".
Pre-pensionering, ook dat
woord komt uit Brussel. Dat is
te vergelijken met de VUT-re-
geling. Boeren die him bedrijf
willen afstoten, krijgen steun.
„Maar dan moet ook de vrouw
in die steun betrokken worden.
Die vrouw heeft ook gewerkt,
heeft ook verdiend. Die kun je
niet zomaar vergeten. Maar dat
heeft weer de nodige voeten in
de aarde. Dan krijg je te maken
met allerlei juridische aspec
ten. Daarover is het laatste
woord nog niet gezegd".
De nieuwste reddingsboei die
Brussel uitgooit, heet braaklig-
Van onze verslaggever
AXEL - Broederlijk zitten ze in een bovenzaaltje
van De Graanbeurs in Axel aan één tafel. De verte
genwoordigers van de verschillende standsorganisa
ties. Dat is in het verleden wel eens anders geweest.
Laatst waren ze met zijn
allen in Brussel. Op bezoek
bij de Europarlementariërs
van de EVP. De Europese
Volks Partij die in het par
lement het CDA vertegen
woordigt. Het regionaal
verband CDA Oost-
Zeeuwsch-Vlaanderen had
het voor elkaar gekregen
dat de akkerbouwers in
Brussel konden discussië
ren met deskundigen op het
gebied van de landbouw.
Onder meer met Noël De-
visch, de kabinetschef van
landbouwman Frans An-
driessen. Eerder, begin de
cember waren de Europar-
lementarirers op bezoek ge
weest in Zeeuwsch-Vlaan
deren.
In Brussel konden ze hun
problemen op tafel leggen
bij mevrouw May-Weggea
Zij behartigt de Zeeuwse
belangen in het Europees
parlement. Ook aanwezig
waren de heren Tolman en
Huissoon.
In Axel kwam een deel
van de delegatie nog eens
bijeen om het 'resultaat van
Brussel' te bespreken. Aan
wezig waren: Frans de
Waal, voorzitter NCB
Kring Hulst en voorzitter
van de ZLO (Zeeuwse
Landbouw Organisatie);
Odette van Waes, kring-
voorzitter Hulst van Ka
tholieke Vrouwen Organi
satie (KVO); Machiel Vin
ke, ZLM-kringovorzitter
Hulst; Adrie de Koeyer,
voortzitter CBTB kring
Oost-Zeeuwsch-Vlaande
ren; G. de Ruyter-Van
Damme, lid agrarische
commissie CBTB; Piet van
Strien, voorzitter regionaal
verband CDA regio Oost-
Zeeuwsch-Vlaanderen;
Henk van Damme, be
stuurslid regionaal ver
band en Jos van Eek, secre
taris regionaal verband.
Van onze verslaggever
AXEL - Minister Braks van landbouw heeft diverse
keren gezegd dat akkerbouwbedrijven kunnen over
leven als ze over voldoende grond beschikken. Daar
bij denkt de minister aan bedrijven die minimaal
vijftig hectare groot zijn. Kleinere bedrijven zullen
het veel moeilijker krijgen.
Dat geldt dan voor zowat
alle bedrijven in Zeeland.
Zeeland telt 4586 akkerbou
wers. De gemiddelde
grootte van de bedrijven is
23,6 hectare. Beduidend
minder dan de bedrijven
die Braks voor ogen staat.
De gemiddelde bedrijfs-
grootte in Oost-Zeeuwsch-
Vlaanderen is 26,2 hectare.
In het westelijk deel van
Zeeuwsch-Vlaanderen is
dat 26,8 hectare. In Oost-
Zeeuwsch-Vlaanderen wo
nen de meeste akkerbou
wers, 1041. In het westelijk
deel zijn er 815 bedrijven.
De cijfers voor de rest
van Zeeland zijn als volgt:
Schouwen en Duiveland 538
bedrijven, St-Philipsland
31, Tholen 439, Noord-Beve
land 167, Zuid-Beveland 875
en Walcheren 680.
ging. Boeren laten een paar
hectare grond 'links liggen' en
krijgen daar een premie voor.
„Een tijdelijke oplossing", vin
den de akkerbouwers. „Neder
land is te kleinschalig. Braak
ligging op langere termijn
wordt een bodemloze put. Dat
is niet te rijmen met de ontwik
keling in de bio-technologie.
Het verschil in kostenniveau
wordt te groot. Neem een pre
mie voor een Portugese boer.
Met 10.000 gulden kan die heel
wat doem Dat ligt in Nederland
iets anders. Weet je wat de
kostprijs voor een kilo tarwe in
Nederland is? Ruim veertig
cent. In Frankrijk is dat 34 cent
en in Engeland 28 cent. Dat zegt
toch genoeg".
Minister Braks zegt, de be
drijven vergroten. Maar ook
dat maakt absoluut geen in
druk. „Als die graanprijs zakt,
merken ook de grotere bedrij
ven dat. Dan moet je alterna
tieven zoeken. Maar dan stuit
je op andere problemen. Die
lage graanprijs geldt voor alle
boeren binnen de EG. Dus ook
voor de Franse boeren die iets
anders gaan telea Zoals uien
en aardappelen. Die kunnen
die gewassen zelfs goedkoper
telen. Dus valt Nederland uit
de boot. Wij kunnen onze pro-
dukten niet meer kwijt".
Ieder land beschermt zijn eigen
boeren, wordt er dan gezegd.
Wat er moet volgen laat zich
gemakkelijk raden, behalve
Nederland. „Het wordt steeds
moeilijker. Ze willen nu dat de
EG-boeren niet meer dan 160
miljoen graan produceren. Dat
is natte vingerwerk. Wie gaat
dat nou controleren? Ja, in Ne
derland wordt dat gecontro
leerd. In Nederland worden de
regeltjes nageleefd, maar el
ders niet. Klopt, de jonge boe
ren willen contingentering, be
perking. Maar nogmaals, dat is
niet te controleren. Kijk maar
naar de vissers. In Nederland
zijn we braaf, een compleet
controle-apparaat op de been.
Maar in andere landen gebeurt
dat niet Waar blijf je dan?"
„Trouwens er is nu al sprake
van een overschrijding van die
160 miljoen torn Er wordt ge
sproken over 168 miljoen toa
Dat houdt in dat de prijs met
drie procent naar beneden
gaat En dan heb je nog de
randvoorwaarden waaraan je
moet voldoea Als je die alle
maal meetelt, is de prijsverla
ging veel groter. Het vochtge
halte moet bijvoorbeeld voor
graan van zestien naar veer
tien procent Om dat voor elk
aar te krijgen, moet je drogen.
Dus meer kosten maken ten
opzichte van landen waar het
veel minder nat is".
Aan die randvoorwaarden
wordt niet meer gesleuteld,
vertelden ze in Brussel. In Axel
wordt er om gelachen. „Geloof
jij dat? Met de besluitvorming
lopen ze trouwens altijd achter.
Ze nemen een besluit en pas
veel later kan dat uitgevoerd
worden. In die tussentijd kan
er weer van alles gebeuren wat
nadelig is voor ons".
Jonge boeren kunnen de be
drijven van hun ouders niet
meer overnemea Te duur.
Steeds meer boeren zoeken
naast het runnen van hun be
drijf een baan. Maar ook dat is
niet eenvoudig. „Als de ar
beidsmarkt goed was, zou ze
ker de helft parttime-boer zija
Maar dat kan niet. Er is vrijwel
geen werk. Er is geen alterna
tief. En dan krijg je die ijs
koude sanering. Boeren die het
niet meer kunnen opbrengen,
verdwijnen Produktie-berper-
king en braakligging leidt tot
verpaupering van het platte
land. In feite is er al sprake van
verjapte verpaupering. Het
parttime-boeren duurt meestal
maar een generatie. Er zijn
geen opvolgers. In Amerika
weten ze daar alles van En rij
eens door sommige delen van
Frankrijk. Onbewerkt land en
hier en daar een vervallen
boerderij. Is dat zo aantrekke
lijk?"
Vragen aan Brussel, ja, die
zijn er genoeg. Zorg bijvoor
beeld voor een goede regeling
als de boer wil stoppen. Zorg
voor een menswaardige op
vang. „De jonge boeren moeten
geholpen worden. Met het af
schaffen van de WIR is het al
weer een stukje moeilijker ge
worden. Het komt vaak voor
dat jonge boeren eerst eigen
grond moeten verkopen en dan
pas kunnen beginnen. Grond
dat jarenlang familiebezit was.
Dat moet verkocht worden.
Schrijnender kan het niet".
De akkerbouwers kijken
daarna naar de burger. Ja, ze
weten het Vaak wordt gezegd,
ach, die boeren klagen altijd.
„Maar als het met de landbouw
slecht gaat, gaat het met de rest
ook slecht. De burger weet niet
wat er aan de hand is. De land
bouw is een zeer belangrijke
economische pijler. Die pijler
kun je niet zomaar weghalen.
Wat denk je dat er met de toe
leveringsbedrijven gebeurt
Die bedrijven moeten sluiten
als landbouw niet voldoende
kan leveren. Als er nog meer
beperkende maatregelen ko
men op het gebied van produk
tie, bijvoorbeeld suiker, komt
de werkgelegenheid bij de sui
kerfabriek in Sas van Gent de
knel".
„Die bio-ethanol. Als je vijf
procent opmengt in de benzine
heb je geen lood. Ik geloof dat
de benzineprijs één twee cent
duurder wordt Maar het is
veel milieuvriendelijker. De
overheid moet veel minder uit
geven op milieu-gebied. Het is
te hopen dat de burger dat eens
ziet Dan is het wellicht moge
lijk de politiek op andere ge
dachten te krijgen. Want ook
dat is een groot probleem.
Trouwens, we moeten niet alles
uit Brussel verwachten. We
moeten ook eens naar Den
Haag kijkea Daar moet ook
wat gebeuren".
In Brussel zei de rechterhand
van Frans Andriessen, Noël
Devisch, dat bedrijven van
veertig hectare groot zeker nog
werk bieden voor een genera
tie. Dat levert in Axel opnieuw
gelach op. „In deze situatie kan
dat zeker niet En dan praten
we al over bedrijven van veerig
hectare. In Zeeuwsch-Vlaan
deren zijn de meeste bedrijven
veel kleiner. Weet je wat het is,
in de zeer nabije toekomst moet
er een goed coördinatiepunt
zijn. Eigenlijk weten we alle
maal wat er moet gebeuren,
wat er gedaan moet worden om
de akkerbouwers te laten over
leven. Maar er is geen centraal
punt die dat regelt En dan
moet ons de tijd en de moge
lijkheid gegund worden om te
schakelen. Als dat niet gebeurt,
ziet het er rampzalig uit".
