even.
UITBLAZEN
Uitbarsting nationalisme ondermijnt positie Gorbatsjov
Nationalisme in Rusland
NETTO I]
Veertig jaar VVD: De jaren van triomf en trammelant
I
Tjaart en
Egbert
Zestien VVD-kopstukken op een rijtje
E STEM COT
DE STEM ACHTERGROND DONDERDAG 3 MAART 1988
WIMKOCK
.DE STEM.
pE STEM BINNEN
)EN HAAG (ANP)-He
lat het inkomen van de
/ers in de toekomst nog
iele honderden miljoene
- HEBT U
OOK LAST VAN
TE VEEL LAWAAI
■OP UW WERK?
BEL GRATIS;
I 06-0228338*
■VOOR T TE LAAT IS.
tussen de or
T5
ik
Maandag hoorde
ik een collega zeg
gen dat Yvonne
van Gennip een dochter
van hem had kunnen zijn.
Dat klonk wat vreemd,
tenzij hij vierentwintig
jaar geleden even verke
ring heeft gehad met
Yvonne's moeder, maar
dacht wel dat ik begreep wat hij
bedoelde. Iedere vader wil wel
zo'n dochter hebben. Niet eens
zozeer vanwege de sensationele
sportprestaties die ze leverde,
maar omdat ze een leuk meisje
is met een guitige lach en frisse
appelwangen. En ze bleef zo
zichzelf, zo lieten de commen
tatoren niet na te benadrukken.
En Yvonne bevestigde dat vele
malen.
Dat Yvonne, lieve kuiltjes
in d'r wangen lachend, ook een
krengetje kan zijn, onthulde
Mart Smeets gistermorgen in
zijn sportcolumn in Trouw. Nu
weet ik wel dat Smeets een zeer
omstreden tv-reporter is, maar
per slot van rekening was hij
erbij en zat er met de neus bo
venop. Diegenen die Yvonne's
vijfduizend meter race op de vi
deoband hebben staan, raadt
hij aan nog eens te kijken naar
het uitrijden van de vedette.
Volgens hem zie je dan de
blijde coach Egbert van 't
Oever achter haar aanrijden om
haar te feliciteren. Ik herinner
me dat beeld. Dat opbollende
jack boven het kale hoofd.
Maar van de verdere, door
Smeets aangehaalde subtilitei
ten is me niets opgevallen. Ik
ben geen insider.
Volgens Smeets ging het zo.
Van 't Oever was duidelijk op
weg om haar te feliciteren. Een
klopje op de rug wellicht. Hij
stak zijn hand al uit, maar trok
die weer snel terug. Ongenaak
baar voor hem gleed de vedette
verder en liet zich eerst felicite
ren door Ingrid Paul en een
vriend. Toen pas kwam de
coach aan de beurt. Hij kreeg
toen wel dat vingertje van
Yvonne liefkozend onder de
kin. Of was dat na de vijftien
honderd meter? Mogelijk, want
Smeets meldt: 'Niet spontaan,
niet warm'.
Geen kwaad woord over
Yvonne! In zijn column in
NRC-Handelsblad maakt de
ervaren Herman Kuiphof zich
dik over het optreden van An
ton Geesink in Calgary. Hoe
durfde Geesink kritiek te heb
ben op Van Gennip omdat zij
niet op een huldigingsceremo
nie verscheen? Of die Geesink,
in plaats van de sympathieke
sportman die hij altijd is ge
weest, nu ook al zo'n opgebla-
zerde hotemetoot was gewor
den, die niets begrijpt van wat
sporters, ieder naar eigen aard,
kan bewegen.
De topsport, in het bijzon
der deze keer de schaatssport,
is een raar wereldje. In een Hïl-
versumse studio zit ene Tjaart
Kloosterboer zich hardop te
verlustigen in het aandeel dat
hij heeft gehad in de voorberei
ding van Yvonne op de Spelen
en daarmee ook in haar gouden
glorie. In Calgary hoort Egbert 5
van 't Oever, van z'n vak bol-
lenkweker te Lisse (schaatsen is 3
vooral een agrarische sport),
Kloosterboer praten. Hij wordt
UilMinIMMuil
er niet goed van en loopt E
stampvoetend weg.
„Damesschaatsen zat tien 1
uur zonder coach", meldden de
kranten de volgende morgen, 3
maar gelukkig hoefde er niet 3
geschaatst te worden doch ge-
vlogen. In het vliegtuig naar
Schiphol neemt de niet m bla-
zei doch sportief geklede pen-
ningmeester de touwtjes in 3
handen. Tjaard Kloosterboer
mag niet zo met andermans ve- §f
ren pronken. Voor straf mag hij
niet mee naar het WK in Skiën 5
en straks Van 't Oever opvol-
gen kan hij ook wel vergeten.
Van 't Oever droogt de tranen,
slikt nog een laatste snik weg
en keert terug. Het dames- 3
schaatsen heeft weer een coach.
Mart Smeets neemt in zijn E
column Van 't Oever in be-
scherming, zij het kritisch, te- 3
gen Tjaart Kloosterboer. Daar- M
uit trek ik de conclusie dat het 3
tv-reportage-kamp ook in twee E
partijen verdeeld is. De nogal E
terughoudende Egbert-fans in 3
Calgary, de stroop smerende E
Tjaart-fans in de studio. Ik heb E
het, inmiddels beruchte, inter- 3
view van Postema met Kloos- E
terboer in de Ontbijtshow niet E
gezien. De enige keer dat ik 3
Kloosterboer op de tv in een E
interview heb bezig gezien was E
Tom Egbers zijn gesprekspart- |j
ner. Ik zat er heel onbevangen E
naar te kijken, als een ware out- E
sider want tot dat moment wist 5
ik niets van een relatie tussen E
Kloosterboer en Van Gennip.
Dat werd me pas gaandeweg E
het gesprek duidelijk. Niette-
min kreeg ik al gauw de indruk E
dat Egbers heel bewust Kloos- j§
terboer in de richting van zelf- 3
huldiging duwde. De woorden 3
werden hem soms gewoon in de E
mond gelegd. Uit de kranten E
begrijp ik dat het in de Ontbijt- 3
show met Postema ongeveer E
hetzelfde ging. Ergens las ik E
over de 'zalvende vragen' die E
Postema tot Kloosterboer
richtte.
Nou, zo'n ruzie in de kleu- E
terklas is ook voor de buiten- E
staander nog wel te volgen. Ru- 3
zies zijn aan de orde van de
dag. Overal, niet alleen in de
topsport. Het meest onthutsend E
is dan ook dat al die ruzie over 3
niets blijkt te gaan. Op het eer-
ste gezicht lijkt het coachen van E
de schaatsende dames de inzet. E
Maar dat is niet zo. Ik speel
nog even leentjebuur bij Mart E
Smeets: de meesten baalden E
van de tuinkabouter (dat is Van
't Oever dus), ze luisterden niet
eens naar hem en zochten E
openlijk naar andere leidsman- 3
nen. In het geval van Van Gen-
nip was dat dus Kloosterboer. E
Met haar drie gouden plak- 3
ken, haar ijzeren wil en koele 3
hoofd kan Yvonne het nog ver 5
schoppen bij de KNSB. Met E
Kloosterboer in haar kielzog. a
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans-hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176 Telefax 076-236405.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Telefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65,4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13,4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023, 4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35,4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen bij vooruitbetaling te voldoen:
f 24,90 per maand; f 71,85 per kwartaal of 279,15 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van resp. 1,- per maand,
1,90 per kwartaal, 7,60 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor posttoezending geldt een toeslag. Losse nummers: ma. t/m zat. f f,25.
Service-afdeling abonnementen: 076-236472, ma. t/m vrijd. 8.30-17.00 uur.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Centrale reclame-afdeling 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur en
zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 -ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
Door Angus Roxburgh
(Times)
DE NATIONALISTISCHE
problemen in Armenië en
Azerbeidjan hebben Sov
jet-partijleider Gorbatsjov
behoorlijk doen schrikken.
Eind vorige week, toen de on
rust in Armenië elke dag gro
ter werd, besloot hij tot een
opmerkelijke stap: een oproep
aan de inwoners van beide re
publieken om het hoofd koel
te houden.
Hij waarschuwde hij dat de
gebeurtenissen 'ernstige ge
volgen' zouden kunnen heb
ben. De crisis in de zuidelijke
staten vormt een zware te
genslag voor zijn beleid.
De Amerikaanse regering
onderschat het belang van de
protesten niet. Alles wat zich
in Armenië, Azerbeidjan en
Moskou afspeelt wordt nauw
lettend gadegeslagen.
Amerikaanse spionage-sa-
tellieten maken voortdurend
foto's van de demonstraties en
nemen telefoongesprekken op.
Minister van Buitenlandse
Zaken Shultz bevindt zich
weliswaar in het Midden-
Oosten, maar hij wordt dage
lijks op de hoogte gehouden
van de nieuwste ontwikkelin
gen.
De Amerikanen realiseren
zich terdege dat de ontwikke
lingen in de verafgelegen
Sovjet-republieken Gorbats-
jovs toekomst in belangrijke
mate kunnen beïnvloeden. En
daarmee zou ook weer het
hele karakter van de Oost-
West relatie veranderen.
Gorbatsjov wordt constant
bedreigd door mogelijk verzet
van leden in het Politburo en
het Centraal Comité die het
niet eens zijn met zijn hervor
mingsprogramma. Op dit mo
ment zouden ze makkelijk
kunnen profiteren van de
moeilijkheden die hij onder
vindt, om hem extra dwars te
zitten. Er is immers geen on
derwerp dat zo gevoelig ligt
als dat van de vele nationali
teiten in de Sovjetunie.
De Sovjetunie telt vijftien republieken, waarvan Rusland de grootste is. De USSR heeft in totaal
277 inwoners, 144 miljoen Russen en 133 miljoen anderen. Op het kaartje een overzicht van de gebie
den waar de laatste jaren het nationalisme is opgelaaid.
DE VERDELING PER REPUBLIEK:
Rusland144 miljoen inwoners, 83% Russen, 17% anderen
Estland1,5 miljoen inwoners, 25% Russen, 75% anderen
Letland2,6 miljoen inwoners, 33% Russen, 67% anderen
Litouwen3,6 miljoen inwoners, 9 Russen, 91 anderen
Witrusland10 miljoen inwoners, 12% Russen, 88% anderen
Oekraine50,9 miljoen inwoners, 21% Russen, 79% anderen
Moldavië4,1 miljoen inwoners, 13% Russen, 87% anderen
Georgië5,2 miljoen inwoners, 7% Russen, 93% anderen
Armenië3,3 miljoen inwoners, 2% Russen, 98% anderen
Azerbeidjan6,7 miljoen inwoners, 10 Russen, 90 anderen
Toerkmenistan3,2 miljoen inwoners, 13% Russen, 87% anderen
Oezbekistan18 miljoen inwoners, 11% Russen, 89% anderen
Tadzjikistan4,6 miljoen inwoners, 12% Russen, 88% anderen
Kirgizië4 miljoen inwoners, 29 Russen, 71 anderen
Kazachstan16 miljoen inwoners, 41 Russen, 59 anderen
Conservatieven geven het
'glasnost'-beleid de schuld
voor het toenemend aantal
nationalistische protesten
sinds Gorbatsjov aan de
macht is gekomen. Van Jigor
Ligatsjov, de tweede sterke
man in het Kremlin, is bekend
dat hij het op een aantal pun
ten niet eens is met Gorbats-
jovs hervormingsbeleid. Het
staat wel bijna vast dat Li
gatsjov zal trachten politiek
voordeel te behalen aan elke
misstap die Gorbatsjov maakt
in de huidige etnische proble
matiek.
Gedurende de drie jaar dat
Gorbatsjov nu aan de macht
is, zijn er overigens al méér
uitbarstingen van nationalis
tische ontevredenheid ge
weest dan ooit tevoren. Zijn
beleid van decentralisatie en
glasnost heeft bij de minder
heden voedsel gegeven aan de
hoop, dat Moskou de teugels
wat laat vieren Die hoop
heeft hen de moed gegeven
met hun eisen de straat op te
gaan.
Onderdeel van Gorbatsjovs
politiek van glasnost is zijn
vaste voornemen een einde te
maken aan de inefficiëntie en
corruptie. Maar de meest cor
rupte partij-netwerken be
vinden zich juist in de meest
afgelegen Sovjet-republieken,
waar het nationalisme het he
vigst is.
Dat heeft er toe geleid dat
op dit moment slechts een
partij-secretaris van een niet-
Russische republiek zitting
heeft in het Politbureau. Toen
Gorbatsjov aan de macht
kwam, waren dat er nog zes.
Bij deze pogingen om 'dood
hout' weg te kappen, heeft
Gorbatsjov wellicht te weinig
aandacht geschonken aan de
mogelijke nationalistische ge
volgen. Want aan de ene kant
toont hij, vooral de afgelopen
tijd, meer begrip voor de na
tionalistische problematiek.
Maar aan de andere kant ver
valt hij van tijd tot tijd, mis
schien zonder het zelf goed te
beseffen, in een 'russo-centri-
sche' denkwijze.
In toespraken tot de bewo
ners van Kiev, de hoofdstad
van de Oekraïne, had hij het
over 'hier in Rusland'. En bij
een bezoek aan Tallinn, de
hoofdstad van Estland,
maakte hij herhaaldelijk de
Gorsbatsjov:
..zorgen..
FOTO AP
fout te zeggen dat hij 'in Let
land' was. Toen hij het uitein
delijk wel juist had, ontving
hij een daverend applaus.
De problemen van dit mo
ment bewijzen nog weer eens
dat de Sovjetunie een uiterst
gevarieerde samenleving is
met honderdvijftig verschil
lende nationaliteiten en talen.
De Russen vormen, zoals uit
bijgaand staafje blijkt, de
grootste bevolkingsgroep. Een
van de gehoorde kritiekpun
ten is wel, dat de Russen ook
op andere republieken hun
stempel proberen te drukken.
De anti-Russische gevoe
lens zijn waarschijnlijk het
sterkste in de drie Baltische
republieken, omdat deze de
meeste recente 'aanwinsten'
van het Sovjet-imperium zijn
en omdat er veel Russen wo
nen, met name in Letland en
Estland. De afgelopen twaalf
maanden werd in elk van
deze republieken gedemon
streerd.
Ook in Kazachstan is het
behoorlijk onrustig geweest
en in december 1986 braken
zelfs rellen uit. Vorig jaar
hielden Krim-Tataren een
protestdemonstratie op het
Rode Plein. Stalin had hen
massaal verbannen uit hun
land aan de Zwarte Zee we
gens collaboratie met de na
zi's en nu eisten de Tataren
toestemming om naar 'huis'
terug te keren.
Het aantal moslims in Cen-
traal-Azië neemt rap toe, tot
grote zorg van de Russen in
het Kremlin. Deze sterke be
volkingsgroei veroorzaakt
weer ras- en taalproblemen
binnen onder meer het Rode
Leger.
Het komt steeds vaker tot
wrijvingen, niet alleen tussen
Russen en niet-Russen, maar
ook tussen de minderheden
onderling, zoals vorige week
in Nagorny Karabach, het
door Armeniërs bewoonde
deel van de staat Azerbeidjan.
Tot nu toe heeft het Krem-t
lin nog niet het juiste middel
gevonden tegen deze spannin-1
gen. Misschien dat het ge-
plande plenum (partij verga-1
dering) over de nationalists I
sche zaak wat meer duurzame!
oplossingen zal bieden.
Gesproken wordt onder
meer over het instellen van
een nieuw centraal lichaam,
dat zich specifiek zal bezig-
houden met dit probleem. Er|
wordt ook gesuggereerd
nationale groeperingen diel
niet in hun eigen gebied wo
nen, zoals joden en Armeniërs
in Moskou, het recht moeten
hebben hun eigen clubs enj
verenigingen te stichten.
Intussen wrijven de tegen
standers van glasnost opgeto-I
gen in hun handen en wij zet!
triomfantelijk naar de uitbar-|
stingen en demonstraties
bedenkelijk resultaat van een|
door hen verfoeid beleid,
er op is gericht de teugels watj
te laten vieren.
Van onze verslaggevers
AMSTERDAM - „Ook zie
kenhuispatiënten mogen bij
ipname niet ongevraagd
re test worden op aids. Zelfs
riet als een redelijk ver-
noeden bestaat, dat ze be
nnet zijn.
je Gezondheidsraad, het kabi-
iet, artsenorganisatie Maat
schappij voor Geneeskunst,
jle medische instanties zijn
jaar duidelijk over: tegen, het
nag niet. Bij een redelijk ver-
noeden mag je alleen de pa-
iënt vragen of deze bezwaar
leeft tegen een aids-test."
Dat verschillende ziekenhui
ten toch met regelmaat patiën-
_en testen op aids, zonder dat
san die patiënten toestemming
5 gevraagd en zonder dat zij
iet weten, is volgens aids-des-
tundige dr. Hans Moerkerk
riet alleen fout en schandelijk,
Door Pieter-Jan Dekkers
'VEERTIG JAAR Vrij en
Verenigd' is een wel erg
hooggrij pende titel voor
een boek over de na-oor-
logse geschiedenis van de
VVD in Nederland.
Vrij, dat zeker, maar dat geldt
voor bijna alle politieke par
tijen. Verenigd? Dat zeker
niet. Want door de soms prin
cipe-loze strijd om de gunst
van de kiezer heeft de afgelo
pen veertig jaar menig libe
raal de WD uitgejaagd.
Centraal staat dan ook de
ontwikkeling van de WD
van 'linkse' liberale groepe
ring naar 'rechtse', conserva
tieve partij, waarin menig li
beraal beginsel werd en nog
wordt opgeofferd aan het
electorale gewin en/of het re
geringspluche.
Die richtingenstrijd binnen
het liberalisme begint al rond
de eeuwwisseling, als de voor
uitstrevende liberalen zich
verenigen in de Vrijzinnig
Democratische Bond en de
wat behoudende liberalen
hun heil zoeken in wat eerst
de Liberale Unie heet, later de
Vrijheidsbond, maar uitein
delijk wordt omgedoopt tot
Liberale Staatspartij.
Na de Tweede Wereldoor
log waaien fraaie doorbraak
gedachten door Nederland.
Maar van het doorbreken van
de voorloorlogse zuilen komt
weinig terecht. De katholieke
en protestantse partijen her
rijzen en slechts aan de linker
kant van het politiek spec
trum zoeken gelijkgezinden
elkaar in de nieuwe Partij
van de Arbeid. De meeste li
beralen van de VDB sluiten
zich daar, onder leiding van
prof. Oud, bij aan, al gaat het,
wat Oud betreft, niet van har
te.
De in die dagen heropge
richte Liberale Staatspartij
blijft overigens ook niet vrij
van het vernieuwingsvirus.
Onder leiding van Stikker
wordt de Partij van de Vrij
heid opgericht. In eerste in
stantie bedoeld als alternatief
voor het conservatieve imago
van de Liberale Staatspartij,
maar al gauw gebruik ma
kend van het partij-apparaat
van de LSP.
Dat Oud de Internationale
niet van harte aan de borst
drukt wekt geen verwonde
ring. Maar dat hij al zo snel
na de oprichting van de PvdA
een aanleiding zoekt om er uit
te stappen wekt verbazing.
Terwijl hij binnen het
Nijpels
..publiciteit..
Oud
..alleenheerser..
- FOTO'S ANP
Wiegel
..jong bezadigd..
DE WD bestaat veertig jaar en ter gelegen
heid daarvan zijn twee boeken verschenen.
Het ene handelt over veertig jaar liberalisme,
met een uitstapje naar de vooroorlogse perio
de.
Het tweede boek bevat zestien korte biografi
sche schetsen van evenzovele WD'ers, die het
de afgelopen veertig jaar tot 'kopstuk' hebben
gebracht.
Dat boek is uitgegeven onder verantwoor
delijkheid van de Teldersstichting, het weten
schappelijk bureau van de WD. De auteurs
zijn ook liberalen en dat verklaart misschien
dat de meeste kopstukken nogal kritiekloos,
soms overdreven opgehemeld, in het bleke li
berale zonnetje worden gezet.
Slechts drie schetsen komen geloofwaardig
over, die over Oud, Toxopeus en Geertsema.
Dat in het geval van Oud en Toxopeus de
auteur Vonhoff heet, verklaart een hoop. Von-
hoff is een kritische WD'er en evenals Oud en
Geertsema afkomstig uit het progessief den
kende deel van de WD. Althans, wat daarvan
na veertig jaar afschuiven naar rechts is over
gebleven.
Wie binnen de WD de afgelopen veertig
jaar zoal aanspraak mag maken op de kwali
ficatie 'kopstuk' krijgt van de auteurs een ere
titel mee. Soms goed getypeerd, zoals 'Een za
kenman in de politiek' (Stikker), 'Een Heer uit
Breda' (Toxopeus) en 'Een liberaal den-
ker'(Geertsema).
Andere typeringen lijken minder gelukkig
gekozen. Want om de oude brombeer Harm
van Riel nu 'Een ouderwetse liberaal' te noe
men gaat alleen maar op als 'ouderwets' syno
niem is aan 'conservatief'.
Haya van Someren-Downer is 'De geïnspi
reerde liberale aanvoerster', maar al snel
wordt dan vergeten dat juist 'Tante' Haya het
liberale erfgoed in de Eerste Kamer verkwan
selde (abortuswet). Koos Rietkerk krijgt de
kwalificatie 'De Stille Kracht', terwijl Jan
Kamminga het z'n verdere leven moet doen
met 'De voorzitter van de leden', ook bepaald
geen onsterfelijke kwalificatie.
Omdat de discussie over wat nu precies een
politiek kopstuk is nogal subjectief is, besloten
de samenstellers van het boek alle partij- en
fractievoorzitters uit Tweede en Eerste Kamer
plus het Europese Parlement als zodanig te
kwalificeren. In een aantal gevallen terecht,
maar het gaat toch te ver om een man als
Europarlementariër Hans Nord in dat rijtje te
zetten.
Omdat veel politici de neiging hebben het
eigen nest niet opzettelijk te bevuilen zal men
in de meeste schetsen tevergeefs zoeken naar
de 'affaires' en schandaaltjes, die van som
mige WD-politici uitermate kleurrijke figu
ren hebben gemaakt.
Het nadeel van het op een hoop vegen van
zestien politici in één boek is ook dat de echt
belangrijke personages het met een beperkte
ruimte moeten doen. Zo wordt de 'vader' van
de WD, Oud, in zeventien pagina's geportret
teerd, terwijl aan Rietkerk 22 pagina's worden
besteed.
PvdA-bestuur nog wat ach
terhoedegevechten levert
zoekt hij contact met Stikkers
PvdV. Amper een half jaar na
de oprichting van de PvdA
stappen Oud en een (gering)
deel van zijn oude VDB-mak-
kers uit de partij en sluiten
zich aan bij Stikker: de aller
nieuwste liberale partij, de
Volkspartij voor Vrijheid en
Democratie is geboren.
Overigens bepaald niet op
voorbeeldige democratische
wijze, zoals de naam van de
nieuwe partij veronderstelt.
Zo wordt de achterban van de
'groep-Oud' en die van de
PvdV voor een voldongen feit
geplaatst. Het optreden van
Oud heeft meer weg van een
'paleisrevolutie' dan van een
langs democratische weg tot
stand gebrachte fusie.
Vijftien jaar lang is Oud de
alleenheerser van de WD.
Hij combineert het voorzitter
schap van de fractie in de
Tweede Kamer met dat van
de partij. Hij schrijft zelf de
verkiezingsprogramma's en
weert elke liberale politicus,
die de neiging van 'kopstuk'
krijgt, uit de leiding. Hij is de
WD, punt uit.
Als één van de leden van
het WD-hoofdbestuur eens
protesterend uitroept 'Maar
meneer de voorzitter, ik zit
hier toch niet om ja en amen
te zeggen', antwoordt Oud
hem vriendelijk: 'Nee mijn
heer, amen houdt maar op, ja
is voldoende'.
Van Oud wordt gezegd dat
zijn korte verblijf in de PvdA
hem voorgoed van het socia
lisme heeft genezen. Wat
moge blijken uit zijn" steeds
feller optreden tegen de
PvdA, die hij zelfs van
'staatsslavernij' beticht. Die
verkettering bereikt in 1959
haar hoogtepunt als Oud de
socialisten uitsluit van rege
ringssamenwerking. Pas in de
jaren zeventig zou deze blok
kade - theoretisch - weer
worden opgeheven.
Toch gaat het tever Oud te
kwalificeren als alleen maar
een 'conservatieve' liberaal.
Hij heeft zich z'n hele leven
ingezet voor het dualisme in
het parlementaire stelsel: de
regering regeert, het parle
ment controleert. Een prin
cipe dat in de jaren tachtig
door de "jonge hond' Nijpels
vakkundig de nek zal worden
omgedraaid.
Tijdens de omvorming van
liberale groepering naar con
servatieve partij zijn vaak
aanslagen gepleegd op de
WD. Van rechts door Ridder
van Rappard en de zeer kort
stondige wederopstanding
van de vooroorlogse Liberale
Staatspartij. En door de Am
sterdamse WD'er Verlaan,
die later via de Boerenpartij
fuore maakt.
Aan de linkerkant door de
liberale jongeren en het Libe
raal Democratisch Centrum,
beiden tegen de verdrukking
in voorstanders van rege
ringssamenwerking met de
sociaal-democraten. En onder
leiding van Vonhoff ontwik
kelt de Amsterdamse afdeling
van de WD zich van uiterst
conservatief naar progressief.
Tenslotte vormt D66 een reëel
gevaar voor de WD, omdat
tal van links-liberalen er hun
heil zoeken.
Ouds opvolgers zijn niet
vies van het wervend politiek
bedrijven. Toxopeus en
Geertsema zijn na de periode-
Oud nog te beschouwen als
tussenpausen, die de liberale
beginselen aan het hart druk
ken, maar daar nauwelijks de
ruimte voor krijgen. Of zoals
Geertsema het uitdrukt: 'Van
Riel denkt in zetels, ik niet in
stemmenaantallen maar be
ginselen'. Een liberale partij
moet in zijn ogen 'liever klein
en zuiver zijn dan groot en
verwaterd'.
Vanaf Wiegel gaat het, li
beraal gezien, bergafwaarts
met de partij, terwijl het elec
toraal juist bergopwaarts
gaat. Onder Wiegels bezie
lende leiding, want dat kun je
hem niet ontzeggen, wordt de
WD een massapartij, die
duidelijk bij de kiezer over-l
komt. Wiegel bespeelt dei
Haagse politiek uitermaltf
kundig. De WD zou er van
daag heel wat beter voorstaan!
als de man niet voortijdigs
naar Friesland zou zijn ver-f
trokken.
Zijn opvolger Nijpels is
in geslaagd in korte tijd
'winst' van Wiegel te verspe-j
len door een gebrek aan poli'
tiek inzicht. Nijpels is
jonge hond die driftig kwi
spelstaartend heel wat porse
lein in de politeke kast omvei
zwiept.
Oud, een fervent aanhan
ger van het dualisme, zal zich
ongetwijfeld in z'n graf heb
ben omgedraaid bij. het horen
van de staatsrechtelijke non
sens, die de jonge heer uit
Bergen op Zoom gedurendi
zijn leiderschap uitkraamt.
Zoals de stelling dat
WD-ministers aan hem, de
WD-fractieleider, politiek
verantwoording schuldig zijn
het vleesgeworden en voet
echte liberalen gruwelijke
monisme.
ioor de jongste maatregele
:hap - onder meer een fors
:erbouwprodukten - verw.
in Tuindersbond dat het ne
jaar op gemiddeld 14.000 gulr
deze ontwikkeling te stop
en hebben de drie centrales
landbouworganisaties
ensdag een 'akkerbouwac-
pplan' van het dagelijks be-
iiur van het schap met en-
.ousiasme goedgekeurd. Met
it plan moet de akkerbouw op
bt spoor van de innovatie
brden gezet. Voorzitter Vare-
mp van het landbouwschap
woensdag dat de rijksover-
id een beleid gericht op
euwe teelten en het vinden
duurzame afzetmogehjk-
ien, vooral buiten de sfeer
de voedselketen, zal moe-
1 ontwikkelen.
Iet actieplan gaat ervan uit
bedrijfsleven en overheid
nen programma's opstellen
or investeringen, specialisa-
en vernieuwing in de akker-
uwbedrijven. Alle woord-
ADVERTENTIE
De periode-Nijpels gaal
voor de WD de geschiedenis
in als de jaren van triomf e!
trammelant. Na de gewonneal
verkiezingen van 1986 word'|
de partij geteisterd door
onafzienbare reeks schanda
len, die de positie van Nijpels)
ondergraaft. De rekeninïj
wordt in 1986 gepresenteerd i»
de vorm van een grote verkie-)
zingsnederlaag.
van 9 tot 21 uur
I HET nou een schijnmanoeuv
PJn9, net besluit dat de gemt
Fh«r opslag en verwerking
t »s' za' weinig uithalen. I-
leept met al het radioactief afv;
eerd.
De WD heeft steeds Hi mascot
waaier van politieke opvat-BL Tr?al® verzet van het laatst-
tingen te zien gegeven, v2'B.ri.n e"s plaatselijke politi
radicaal tot conservatief® k,7nmoet®n kennen, wreven
WD-partijleiders filosofen® a*,™®1"1 bedenken toen ze c
op gezette tijden over de koers® 'andspolitiek daarmee wel
van de partij, waarbij voora! Bat besef stak in
het politieke centrum als libe-Sr de naarsWnn® raadsver9s
r„i» thnioi,1, ji fT naarstige pogingen om c
ixci. i-Fv/n 1-icn.c centrum ais ui*
rale thuishonk wordt be
schouwd. Dat het er nooit var,
gekomen is komt waarschijn
lijk door de vrees dat de VVD
in dat geval de omvangrijk')
rechtervleugel zou verliezen
hnn pogingen om c
nogere overheden. Een be
ofn 9eTeentelijke overheid
A/aar a dat de bewoners
f/and Haag het ken
iSOraner9ie en dUS 00k het
iemaknk2^kr^hrldt'iaaLs
'Veertig jaar Vrij en Ver
enigd' is een min of meer ge-Wfrnakkelijk om te zéaciërT'rl'
slaagde poging de jarige W#'oen het dorp alfSinL
te ontleden. Het neemt, in tfï?)yaar weinig reden om reken
genstelling tot het gelijktijdig Was de rook van de kerncent
derS™8n '??pstakke,n.vf[ f en zonder dat iemand omh
de WDvoldoende afstan' u
en heeft derhalve heel wa1 JA aar opnieuw verkeken ovr
meer historische waarde. inBn u k- Het zit tussen de
len nnh publiek wantrouwt k
.'Veertig jaar Vrij en Verenlgf evenmin maar als radio
door Ruud Kooie, Paul Lucarf |kerA Lnin te overzien. Ramp-
b^kS bl nw?"' Uitg' I 6n a"een maar bi' ,C
•'Kopstukken van'de WD' onde-lSf1 2°U de Overheid te denkan
redactie van de TeldersstichtintBSSele te hnn„ 1 7^
Uitg. De Haan, 212 bi. f27,50. ■enernio Nik? Pf- De PrlJ
"Ts eenT? 1 J voorlopig onve
plek waar ongestraft he
