APPARAAT 'ZIET' EXPLOSIEVEN IN KOFFER EN ANTIVRIES IN WUN
Albert Einstein met
'speciale effecten'
FEBRUAl
'n Bij zond
Een niei
Kernen als
tollende
magneetjes
DE STEM WETENSCHAP MAANDAG 29 FEBRUAR11988
Sinds het Oostenrijks-Duitse wijnschandaal
heeft elk Westduits wijngebied een NMR-cen-
trum, waar men de drank in een oogwenk con
troleert op vreemde toevoegingen.
Tumoren
UIT BOEKEN BLADEN li^TKivi
OMNIVERSUM MAAKT 'OMHULLENDE' FILM
Wegduiken
AMERIKA VR
NMR kijkt diep in 't glaasje
Door Kees Buijs
Zo stellen scheikundigen zich schematisch de opbouw van
moleculen voor: een ingewikkelde hoop atomen die elkaar
op hun plaats houden. De NMR-techniek kan helpen de pre
cieze opbouw van het molecuul te achterhalen. De opbouw
hangt namelijk nauw samen met de eigenschappen van het
molecuul.
Kort geleden vochten twee
Amerikaanse olieconcerns een
patentzaak uit, die ging om
honderden miljoenen dollars.
Mobil Oil beschuldigde Union
Carbide er van, zijn katalysa
tor -een hulpstof die de olie-
raffinage versnelt- te hebben
gekopieerd; de tegenpartij
hield vol een eigen katalysator
te hebben ontwikkeld. Een
NMR-analyse wees uit, dat 't
precies dezelfde katalysator
was.
Binnenkort kunnen NMR-
apparaten op luchthavens kof
fers controleren op explosie
ven. Niet door röntgenfoto's te
maken van verdachte voor
werpen, maar door in een paar
seconden de aanwezigheid van
bepaalde chemicaliën (bij
scheikundigen bekend als stik
stof bevattende ringen) aan het
licht te brengen.
Men werkt hard aan een ge
neeskundige toepassing van
NMR-apparatuur, die de wer
king van een geneesmiddel ter
plaatse in het lichaam laat zien,
wanneer een patiënt het toege
diend krijgt.
En Amerikaanse weten
schappers proberen de NMR-
techniek toe te passen in navi
gatiesystemen van satellieten
en rakettea Hoe, dat blijft nog
geheim.
Zoals vroeger Haarlemmer
olie tegen alles leek te helpen,
zo timmert NMR tegenwoordig
aan de weg. Wat is NMR?
De afkorting staat voor Nu
clear Magnetic Resonance; de
Nederlandse term is kernspin
resonantie. Het is een diep
gaande manier van 'kijken',
met behulp van een krachtige
magneet. Zo kan men de op
bouw zien van de kleinste on
derdelen van vloeistoffen en
materialen: de moleculen.
NMR is een jonge techniek,
die zich voortdurend uitbreidt
en nog ongekende mogelijkhe
den biedt.
De voor het publiek bekendste
toepassing van NMR ligt in de
geneeskunde. In ons land heb
ben vier academische zieken
huizen (Leiden, Amsterdam,
Utrecht en Groningen) een
NMR-apparaat. Over drie jaar
zouden het er veertien moeten
zijn, waaronder het Nijmeegse
St. Radboudziekenhuis, zo ad
viseerde eind vorig jaar een
commissie aan de regering.
Met zo'n NMR-apparaat
spoort men onder meer ziekten
van het zenuwstelsel en tumo
ren op, zonder röntgenfoto's en
zonder te snijden. Het brengt
de waterstofatomen in een deel
van het lichaam in kaart; door
de sterkte van het magnetisch
veld niet overal gelijk te laten
zijn, kan men afbeeldingen
maken van bijvoorbeeld een
orgaan.
Waterstofkernen zijn ook de
troetelkinderen van biochemi
sche onderzoekers, die met
vloeistoffen werken. Een van
hen is prof. dr. C.W. Hilbers,
hoogleraar fysische chemie aan
de Katholieke Universiteit Nij
megen.
In een levende cel zitten al
lerlei moleculen: eiwitten, het
DNA (drager van erfelijke
eigenschappen) en RNA (bood
schapper van erfelijke eigen
schappen). Hilbers: „We willen
het verband weten tussen de
manier waarop die moleculen
zijn opgebouwd, en him func
tie. We willen begrijpen
waarom sommige eiwitten
werken als enzymen en andere
niet, hoewel ze uit dezelfde
bouwstenen bestaan."
De vorm van eiwitmoleculen
is heel belangrijk voor onder
meer het ontwerpen van ge
neesmiddelen. In de Verenigde
Staten is men zeer actief in het
ontwikkelen van pasklare mo
leculen, die hun tegenvoeters
onder de eiwitten herkennen
aan hun vorm, en nauwkeurig
een reactie aangaan met het
werkzame deel van deze eiwit
moleculen. Dit maakt de kans
op bijwerkingen minimaal.
Ook onze smaak en reuk heb
ben te maken met de vorm van
moleculen.
De vorm en opbouw van mole
culen leiden Hilbers en zijn
medewerkers af uit plaatjes,
die het NMR-apparaat en een
sterke computer in nauwe sa
menwerking produceren: een
soort cardiogrammen, of Dali-
achtige berglandschappen. „De
signalen staan voor allerlei
Prof. dr. ir. W. Veeman (links) en prof. dr. C. Hilbers bij de apparatuur rond de supermagneet voor NMR-onderzoek. Op de
voorgrond het paneel waarachter een computer het grote NMR-rekenwerk doet.
verschillende groepen die in
zo'n eiwit zitten. We zien alleen
de waterstofatomen, maar uit
de plaats en de hoogte van de
pieken kunnen we de plaats
van de waterstof kernen en hun
onderlinge afstanden thuis
brengen. Zo vinden we manie
ren waarop moleculen in elk
aar gevouwen en gevlochten
zitten. Het grappige is, dat die
vouwingspatronen opvallend
overeenkomen met de motie
ven die de oude Grieken op hun
aardewerk schilderden. Ter
wijl ze toch geen bal van mole
culen wisten."
Bij zijn onderzoek maakt de
NMR geen ruimtelijk plaatje
zoals de geneeskundige afbeel
dingen van organen; hij 'ziet'
verschillende magnetische om
gevingen. Daardoor kunnen de
moleculen best in een oplossing
in de reageerbuis krioelen, zon
der dat het NMR-beeld veran
dert. Hilbers: „Achter één piek
zitten misschien wel een mil
joen maal een miljard water
stofkernen. Maar ze zitten alle
maal op dezelfde plaats in het
zelfde type molecuul."
Hoe hoger de magneetvel
den, des te beter zijn de pieken
Figuur 1
Het elektron van het eenvoudigste atoom, waterstof, tolt om de kern, en de waterstofkern
tolt weer om z'n eigen as. Daardoor gedragen de atomen zich als kleine magneetjes. Gewoon
lijk staan hun veldrichtingen alle kanten op. Maar wanneer men ze in een magnetisch veld
brengt, kunnen ze nog maar kiezen uit twee richtingen.
'uit elkaar te trekken'. „En je
hebt minder materiaal nodig",
zegt Hilbers; „een voordeel,
want biomoleculen koop je niet
bij de kruidenier op de hoek."
Tenslotte verkort een hoog
magneetveld de tijd die nodig
is om te meten. De apparatuur
is kostbaar: tijd is geld.
Tot voor kort beschikte de Nij
meegse universiteit over twee
NMR-apparaten voor bioche
misch onderzoek, waarvan een
met een sterkte van 11,7 tesla.
Sinds eind vorig jaar staat er
een derde: een supergeleidende
magneet met een veldsterkte
van 14,3 tesla. Die komt neer op
ongeveer honderdvijftigdui
zend maal de sterkte van het
aardmagnetisch veld, dat een
kompasnaald richt. In z'n soort
is het de sterkste ter wereld.
Aan de faculteit der wis
kunde en natuurwetenschap
pen van de Katholieke Univer
siteit is het SON-nationale cen
trum voor NMR gevestigd.
SON staat voor de stichting
voor Scheikundig Onderzoek
Nederland. Uit heel Nederland
komen onderzoekers naar de
Nijmeegse NMR-apparatuur,
NMR of kernspinresonantie
is een ingewikkelde techniek
om achter de opbouw van
moleculen in vloeistoffen en
materialen te komen. Bij de
metingen met behulp van
NMR maakt men gebruik
van het feit dat sommige
atoomkernen zich gedragen
als microscopische magneet
jes. Ze draaien als tolletjes
om hun as. Men zegt dan dat
de deeltjes een 'spin' hebben.
Gewoonlijk nemen de mag
neetjes een willekeurige
stand aan Maar wanneer
men ze in een magneetveld
plaatst, hebben ze nog maar
de keuze uit twee standen:
met het veld mee of tegen het
veld in
Elektromagnetische stra
ling kan een atoomkern die
met het veld mee staat, laten
omspringen Door de energie
van die straling krijgt de
kern een zetje.
Dat gaat overigens niet zo
maar. De techniek vereist
een precies afgemeten pak
ketje energie. Iets te veel of
iets te weinig, en er gebeurt
niets. De energie van de stra
ling hangt af van de golf
lengte. 'De atoomkern reso
neert bij een bepaalde fre
quentie', heet het in de vak
taal van natuurkundigen.
Elke magnetische atoom
soort geeft alleen antwoord
op z'n eigen golflengte. Per
atoomsoort kan die golf
lengte ook nog eens verschil
len. De precieze golflengte
hangt af van de andere ato
men in hetzelfde molecuul.
Daar zitten namelijk ook
weer magnetische kernen in,
die het magnetisch veld iets
versterken of verzwakken.
Nu gaat het u duizelen.
Met NMR zijn alleen
atoomsoorten op te sporen
die zijn opgebouwd uit een
oneven aantal kerndeelljes.
Bij atomen met een even
aantal kerndeeltjes lukt het
niet. Gelukkig hebben de
'even' atomen soms tweeling
broertjes met een of drie
deeltjes extra in hun kern. Ze
heten isotopen. Koolstof bij
voorbeeld -dat gewoonlijk
bestaat uit een kern van zes
protonen en zes neutronen-
heeft een broertje met zeven
neutronen Dit isotoop is wel
magnetisch, maar maakt
slechts één procent uit van
koolstof dat in de natuur
voorkomt. Wil de onder
zoeker koolstofatomen me
ten, dan wil hij zijn potje met
koolstof nog wel eens aanlen
gen met extra koolstof-13.
Dat heet verrijken; iets der
gelijke gebeurt onder meer
bij uranium.
Met NMR kan men per
meting slechts één atoom
soort in kaart brengen. In
vloeistoffen neemt men hier
voor het liefst waterstofato
men; ook omdat hun kern het
meest gevoelig is voor elek
tromagnetische straling. Bij
het vaste stofonderzoek is de
waterstofkern geen geschikte
graadmeter. Materiaalon
derzoekers kijken meestal
naar de kernen van silicium,
aluminium, natrium en kool
stof-13.
Uit deze pieken en dalen leiden onderzoekers de precieze opbouw van ingewikkelde moleculen af, zoals hier van
polyoxymethyleen.
die dag en nacht en in het
weekend werkt. Onderzoekers
kunnen slapen in een caravan
die op het universiteitsterrein
staat.
SON betaalde de kosten van
de nieuwste NMR - ruim twee-
en-een-half miljoen gulden.
Het is de bedoeling dat ook het
NMR-onderzoek aan vaste
stoffen (materialen) een stevige
duw krijgt. Ook bedrijven doen
op dit terrein veel onderzoek;
het Nederlandse universitaire
vaste stof NMR-onderzoek is in
Nijmegen geconcentreerd.
Om welke toepassingen gaat
het?
Prof. dr. ir. W.S. Veeman,
hoogleraar fysische chemie aan
de Nijmeegse universiteit,
noemt als voorbeeld polyme
ren: lange, ketenvormige mole
culen, met uiteenlopende toe
passingen, tot de lak op beeld
platen toe. „We kunnen met
NMR bijvoorbeeld precies zien
hoeveel resten van moleculen
niet in die ketens zijn opgeno
men. Dat is belangrijk om te
weten, want die achterblijvers
kunnen rampzalig zijn voor de
kwaliteit.
We willen ook meer weten
over bewegingen in vaste stof.
De beweeglijkheid van molecu
len heeft namelijk veel te ma
ken met de macroscopische
eigenschappen van de stof.
Vergelijk maar het brosse glas
- opgebouwd uit starre molecu
len- met rubber - beweeglijke
moleculen. Als je glas zou ma
ken met rubber balletjes erin,
zou 't een stuk minder bros
zijn. Veel bedrijven passen het
omgekeerde principe toe: met
sterke kunstvezels een slap
materiaal verstevigen.
En ten derde willen we we
ten hoe katalysatoren werken.
Dat is eigenlijk alleen via NMR
te achterhalen."
In het materialenonderzoek be
schikt men tegenwoordig over
uiterst gevoelige microscopen,
waarmee men atoomroosters
kan onderscheiden, en die de
vorm van metaaloppervlakken
op atoomschaal blootleggen.
„Maar veel eigenschappen van
materialen worden door de in
wendige opbouw bepaald", zegt
Veeman. „De kracht van NMR
is, dat je de chemische onder
delen van de moleculaire op
bouw ziet.
We hebben bijvoorbeeld met
behulp van NMR ontdekt, dat
ketenmoleculen in vaste stof
fen soms een schroefbeweging
maken. Dan gaan we op zoek
naar geschikte materialen. Het
omgekeerde gebeurt ook: we
krijgen materiaal aangeboden.
Zo gaan we voor DSM dakbe
dekkingsmateriaal onder
zoeken. Dat bestaat eigenlijk
uit één groot macromolecuul,
met harde en zachte gebieden."
Volgens Veeman haalt NMR
van alle technieken om stoffen
tot in de kleinste detalis te ont
leden, relatief het hoogste ren
dement. „Maar NMR is duur, in
aanschaf en personeel. Binnen
kort werken zes mensen full
time om de apparatuur up to
date te houden voor de talrijke
onderzoekers."
Hilbers: „Maar vergeleken
met hoge-energiefysica is NMR
nog steeds peanuts."
De NMR-techniek heeft een
grote toekomst in het funda
menteel en het toegepast on
derzoek. „Misschien mag ik het
niet zeggen", aldus Hilbers,
„maar we kennen het hele ge
bied nog niet eens, terwijl we
toch al jaren NMR-onderzoek
doen."
Radioactieve straling is
overal. Welke soorten stra
ling zijn er, en wat zijn de ge
volgen voor cellen en weefsels
van het menselijk lichaam?
Hierover schrijft het natuur
wetenschappelijk jongeren
tijdschrift Archimedes in z'n
januarinummer. De fiets ver
snelling, de zwevende trein,
het slaapmiddel rohypnol en
de vraag of petroleum uit het
heelal komt, zijn andere on
derwerpen (uitgave IVIO Le
lystad)
Economisch gezien is het
aantrekkelijk om bedrijven,
machines en wegen dag en
nacht te benutten. Dit bete
kent dat meer mensen in
ploegendienst zouden moeten
gaan werken. Maar biolo
gisch gezien zitten hieraan
nadelen. Onderzoek naar de
biologische ritmen van de
mens tonen aan, dat de werk
prestaties 's nachts minder
zijn, (bedrijfs)ongevallen toe
nemen, en het aantal klach
ten over maag-darmstoornis-
sen en slaapproblemen stijgt.
Het is geen kwestie van ge
wenning, zo waarschuwt het
januarinummer van het tijd
schrift Psychologie (een uit
gave van Swets Zeitlinger
in Lisse).
Cadmium behoort tot de
zware metalen, en komt van
nature in de aardbodem voor.
Met de winning van metalen
en de industriële toepassing
van cadmium is de versprei
ding begonnen, en daarmee
ook de verontreiniging. Want
cadmium is een giftige stof,
die zich ophoopt in het li
chaam, vooral in lever en nie
ren. Aan cadmium heeft de
redactie van Actuele Onder
werpen deeltje 2200 in de AO-
reeks gewijd; een uitgave van
stichting IVIO in Lelystad.
Wegrennen om een emmer
water in de keuken te gaan
tappen is het slechtste wat je
kunt doen om een smeulend
meubel in de huiskamer te
blussen. Binnen enkele minu
ten produceert het namelijk
zoveel hitte en hete gassen
dat de hele kamer in lichter
laaie staat. Bovendien raakt
de zuurstof zeer snel op, en
vullen giftige gassen de ka
mer.
Dat zijn de resultaten van
een Brits onderzoek, waar
over de NewScientist van 21
januari bericht. Aanleiding is
de vraag, waarom bij de grote
brand in Londen van 1
geen dodelijke slachtoffers
vielen, terwijl een brand op
een tribune in Bradford in
1985 56 levens kostte. In het
materiaal van nieuwe stoelen
en banken ligt een groot c
van het antwoord
Het natuurwetenschappe
lijk maandblad Natuur en
Techniek van januari geeft
een overzicht van de naar
stige zoektocht naar genees
middelen tegen AIDS. Veel
effectiefs is er nog niet te
melden, noch wat vaccins ter
voorkoming van de ziekte,
noch wat geneesmiddelen ter
bestrijding van de ziekte be
treft.
Met behulp van de Scan
ning Tunneling Microscoop,
die de atoomopbouw van ma
terialen en vloeistoffen aan
de oppervlakte zichtbaar
maakt, is het ook mogelijk in
dividuele moleculen beet te
pakken en een plaats te geven
in een chemische verbinding.
Dat melden onderzoekers van
het IBM-researchlaborato-
rium in San Jose, Californië,
in het Nature-nummer van 28
januari. Zij hebben de naald,
waarmee de microscoop nor
maal via piepkleine stroom
stoot] es oppervlakken aftast,
in een oplossing gedoopt, een
molecuul opgevist en vastge
maakt aan een grafietplaatje.
Ook speelden zij het klaar
met diezelfde naald een vast
gepind molecuul in tweeën te
klieven.
Door Laur Crouzen
Atomen zijn natuurlijk geen balletjes en chemische bin
dingen kunnen nauwelijks wetenschappelijk verantwoord
met stokjes worden weergegeven. Het heelal past niet op de
binnenkant van een eierschaal,al is die bijna 900 vierkante
meter groot. En een kartonnen brilletje op je neus met
links een rood stukje plastic en rechts een blauw.
Voor dat soort gedachten is
nauwelijks nog plaats, wan
neer aan het eind van "Het
heelal, onze oerbron" de toe
schouwer letterlijk de atomen,
moleculen en kristallen om de
oren vliegea Het Omnimax-
principe van de 'omhullende'
film geeft bij deze nieuwe pro-
duktie in het Haagse Omniver-
sum-theater al een speciaal ef
fect. Maar de versterking van
filmprojectie op een koepel met
de drie-dimensionale techniek
in twee kleuren, maakt de illu
sie compleet. De nep van het
rondzweven in de kern van de
zon, midden tussen de water-
stofbolletles die helium-kernen
vermen via kernfusie, jet zien
bevriezen van waterballetjes
en pinnetjes tot ijskristallen
met duizelingwekkende door
kijkjes.
Dat gebeurt allemaal zo dicht
bij, dat toeschouwers de nei
ging hebben om weg te duiken
voor de rondtollende deeltjes
en dmen via kernfusie, jet zien
bevriezen van waterballetjes
en pinnetjes tot ijskristallen
met duizelingwekkende door
kijkjes. Dat gebeurt allemaal
zo dichtbij, dat toeschouwers
de neiging hebben om weg te
duiken voor de rondtollende
deeltjes en dmen via kernfusie,
jet zien bevriezen van water-
balletjes en pinnetjes tot ijs
kristallen met duizelingwek
kende doorkijkjes. Dat gebeurt
allemaal zo dichtbij, dat toe
schouwers de neiging hebben
om weg te duiken voor de
rondtollende deeltjes en de mo
leculen van zich af proberen te
slaan. Zijn deze sensaties wer-
kelijknodig om zoveel mogelijk
mensen de basisprincipes van
de wetenschap onder de muts
te proppen en ze het idee te ge
ven dat wetenschappelijk werk
echt 'fun' is?
De makers van de eerste 3-
D-film met koepelprojectie, die
in Nederlandvertoond wordt,
beantwoorden die vraag hart
grondig met 'ja'. 'We are born
of stars' alias 'We zijn van ster
renstof gemaakt', een filmpro-
dukt, dat in 1985 op de wereld
tentoonstelling in Japan het
publiek deed gillen en sinds 26
januari in het Omniversum te
zien is, is het slot van het
nieuwe planetarium-pro
gramma van een uur. En in dat
laatste kwartier gaan de be
denkers niet voor kernfusie op
zij, ook niet voor kristallisatie
en celdeling en zelfs niet voor
de opbouw vanzoiets gecompli
ceerds als het DNA-molecuul.
In het eerste plantarium-deel
van de voorstelling wordt heel
rustig de relativiteitstheorie
van Albert Einstein in het don
ker de zaal ingeslingerd. En
wel op het moment, dat de
ruimtereiziger in zijn stoel
aanbeland is na triljoenen en
triljoenen kilometers bij een
zwart gat, dat het denkbeeldige
ruimteschip opslokt met slur
pende geluiden. Wel niemand
zal denken: is dat nou alles?
Die moeilijke relativiteitstheo
rie, want daarvoor gaat de reis
te snel. De trechterwanden van
het zwarte gat flitsen voorbij
en een hele nieuwe wereld vol
vraagtekens wacht. En dan
gaat de réis weer even duize
lingwekkend retour.
'Het heelal, onze oerbron' is
een speciaal door Omniver-
sums astronoom dr. Willem
Bijleveld ontwikkelde ruimte-
reisnaar de randen van ons
heelal met stappen, die telkens
een tiende macht toevoegen
aan de al afgelegde afstand
Het idee is niet nieuw, maar
geeft op een enorm scherm ge
projecteerd toch een heel an
dere indruk dan een foto in een
boek. Langzaam verdwijnt de
aarde, het zonnestelsel, de
melkweg en wat al niet meer in
de donkere ruimte en op de reis
laat een batterij van 23 projec
toren de laatst nieuwe hoog
standjes zien: de pulsars als de
vuurtorensterren van de ruim
te, een ontploffende supernova
met knal-effect, een dubbelster
en een panorama vanaf aan
van de manen van de planeet
Jupiter.
Elke molecuul van onze omge
ving en van onszelf heeft ooit
tussen de sterren in de ijskoude
ruimte gezweefd. Dat is de
boodschap, die met dertig spe
ciale effecten wordt overge
bracht. Op een steenworp van
het Omniversum in de Haagse
Zeestraat hangt al meer dan
100 jaar het Panorama van
Mesdag. Een pas begonnen res
tauratie moet dara zeker nog
eens honderd jaar aan toevoe
gen Rond 1880 was het Pano
rama van zeeschilder Hendrik
Willem Mesdag een even grote
sensatie als de knallen, flitsen
en driedimensionale doorkijk
jes van vandaag.
120 meter geschilderd uit
zicht op Scheveningen en de
Noordzee vanaf het Seinpost
duin in de rondte moet het al
evenzeer van illusie hebben als
het hypermoderne planeta
rium. En ondanks dat is het
heerlijk uitblazenvan een
adembenemende sterrentocht
bij een antieke attractie van
groteallure. Want je kunt te
nauwelijks voorstellen, dat er
van opwinding sprake is ge
weest in dit stillevende Omni-
max-theater van de vorige
eeuw. Van welke effecten zui
len we over honderd jaar zitten
uit te blazen in het Omniver
sum?
Ma
Volgens de statistieken
Brabandertjes bij, die oi|
verjaardag vieren.
Wie beweert vandaag
kwijt of een leugenaar.
De schrikkeldag blijkt r
maar vrouwen kunnen1
ten op weg naar hun zi
een oud gebruik hun ge
vragen. In veel landen n
daar is weinig meer van
Schrikkeldag: een schets
Door Wim Kuipers
N Dertig
Of
dear
uitge
want di
schrik 1
Zo leerde mijn moeder taq
jaar geleden hoeveel dage
maanden hebben.
Het is ook niet eenvoi
vooral door die rare febr
En dan: het had zo gemakkS
gekimd: zeven maanden ve
dagen en vijf van 31, samen'
Kun je altijd nog kijken 1
dertiger eens in de vier jaa
schrikkeldag krijgt. Of eerj
cember van 32: gezellig
lange feestmaand.
Zo had het gekund. Maa
man die ons de schrikke
bezorgd heeft, Julius Cadj
vond dat de naar hem
noemde maand-juli-31 d<'
moest hebben. Bijgeloof:
oneven getal bracht gelu
hup, hij pakte er eentje vail
bruari weg.
Die maand was toch ron
lig. Een eeuw vóór Caesar -
het nog de laatste maandq
maar: september was
spronkelijk de zevende ma|
(Frans sept is zeven), okti
(octaaf) de achtste. Febr
wisselde toen sterk
lengte, al naar gelang astj
nomen nieuwe bereken
gen maakten van het zon
jaar.
Luttele jaren na de mo
op Caesar besteeg kei
Augustus de troon,
waande zich zeker zo ma
tig als Caesar. Dus moest
ook een eigen maand h
ben, augustus, en die kon
met niet minder doen dan
NEW YORK (RTR) -
bekend gezicht van het 1
visiejournaal in de V
enigde Staten wordt tot
een wolkenkrabber in Mq
hattan gevolgd door
onbekenden die hem
ondervragen en in elk
slaan wanneer hij een a
woord geeft dat niet wc
verwacht.
Popzangeres Olivia Ne-
John wordt achtervolgd
een 'bewonderaar' die haar
als een muze die uit de hemi
afgedaald. Bij de bewondei
thuis vindt de politie een
met 83 namen van mensen
ter dood zijn veroordeeld. Ni
ton-John is er een van. De
wordt later aangehouden
verdenking van massami
onder meer op vijf mensei
de lijst.
John Hinckley jr. schiet
president Reagan omdat
zegt hij, indruk wil make:
de filmactrice Jodie Foster,
wie hij wég is.
Mark David Chapman hi
John Lennon in het oog oi
hij hem een van de grootste
mediespelers van de wei
vindt (tie niets meent van
songs over honger en vrede,
schiet Lennon dood en zei
een zojuist gepubliceerd ban
van de politie: „De Beatles i
anderden de wereld, en ik v
anderde hen".
Chapman is een van de r
dadigers die de politie 'c
brity stalkers' noemt; men
die beroemdheden belagen
daarbij niét op een handte
ning uit zijn. In een rapport
het Amerikaanse minist
van justitie binnenkort zal
bliceren, staat dat het type
nieuw soort moordenaar is: