DE STFivr
IACKFOOT-INDIAKEN-OPPERHOOFD STRATER CROWFOOT:
2%
BO b.y.
lienst
erker
'Ik ben een
mazzelaar9
(XPEDIT1E BV
RUUD MICHELS EN ZN
janedeclarant/e
IRDENHURG B.V.
SICHEN (BLACK FOOT RESERVAAT) -
kree spreuken, die de 32-jarige Strater Crowfoot
hrtaald Kraaiepoot), opperhoofd sinds drie
laanden van de 27.000 Blackfoot-indianen in het
ervaat op 90 kilometer van Calgary, na aan
It hart liggen:
rendement
|EN EXPLOITATIEMIJ.
bv
elletjes
tovrède
In beraad
Prairies
Lacherig
Branden
Pow Wow
ZATERDAG 27 FEBRUARI 1988
CHEF DE MISSION WIM CORNELIS:
Bliksemstart
Kritiek
Einde zoek
Van de gekke
A5II
OP KWALITEIT KUNT U REKENEN
MULTI-TAPIJT'BEDDEN-ZONWERING
j 32 4815 HB Breda Tel. 076-711134
«Ham 107 5104 JD Dongen Tel. 01623-21241
gingshuis dat plaats biedt
phuis met 60 psychogeria-
len fulltime dienstverband.
Ide centrale keuken.
pand.
[H.)
tige diensten en weekend-
Bzen. Het salaris bedraagt
feeftijd.
hoofd voedingsdienst, tel.
iaris personeelszaken op
in.
jSpelen
lijn goed
oor ons
nzien
agt met spoed:
dagdienst
m rijbewijs
i Duitse taal
|ring als declarant
3n 078-100733 na 19 uur
IA. Hermans
pllicitatie richten aan:
OA Zwijndrecht
Is ik geen grote dingen kan doen; doe ik kleine dingen
een grote manier".
leelname in
as onroerend goed
porbeeld:
lem./jr. Rendem./m.
•200.- 100.-
000.- J 500.-
-000.- 1.000.-
i verantwoorde belegging,
ladere informatie aan:
191 -9750 AB Haren
„Wat is het leven? Het is
i flits van een vuurvliegje in
nacht Het is de adem van
d bison in de wintertijd. Het
Ie schaduw, die over het gras
en die verloren gaat in het
ondrood".
later Crowfoot, gestoken in
donkergrijs pak, zittend
iter zijn bureau van de
Uiting, die in het Canadese
ilgary en omgeving fondsen
idit te verwerven om de oor-
ronkelijke bewoners van het
bied, de indianen, een kans te
mnen bieden in de blanke
latschappij, zegt lachend:
Sjn voorvaderen liepen in le-
n hemden en met verentooi,
in een net kostuum. Dat is
ijn oorlogskleding in de strijd
;en onze vijand in deze mo-
me tijd, de armoede".
>Leur - Roosendaal
IEBRUIKTE BEDRIJFSWAGENS
5CHENHOOFD
1654-1485-2379
Indaalsebaan 15a
ichinale hout- en
rijf voor vervaardiging en
ewerkingsgereedschappen
ofverwerkende industrie.
0 vestigingen slijpservice
cedienst van de vestiging
didaat (m/v) gevraagd als
nt.
ft een goede technische
itaktuele eigenschappen en
ïewerking; kan zelfstandig
een gezonde dosis door-
22-30 jaar.
fi werk met een grote mate
i een jong team. Goede
idsvoorwaarden.
len aan de bovengestelde
orden gevraagd hun eigen-
tatiebrief, vergezeld van
aan de direktie van
en rond het Olympische Cal-
ly hielden de indianen zich
lens de vijftiende Olympi-
te Winterspelen opmerkelijk
itig. Goed, hier en daar bra-
d in de straten soms wat rel-
uit, maar de politie wist
i uitspattingen grotendeels
»r de horde toegestroomde
Hollanders met de mantel
i liefde te bedekken.
De Blackfoots, de Bloods en
igans en de Blackfeets vor-
m ten zuiden van Calgary de
aekloot-natie. Strater Crow-
ot is een van de vier opper-
ofden (chief in het Engels),
binnen dat land, dat zich
zuiden van de Olympische
l uitstrekt tot ver in de Ver-
;de Staten, de dienst uit-
lakt. Tenminste wat het in-
anse deel van de bevolking
toeft. Zijn getrouwen worden
imers nog met de nek aange
ven door de blanken, die
ids 1884 langzaam maar heel
tker bezit namen van het ge-
Met de komst van de Olym-
Spelen zouden de in-
tanse stammen wel eens la-
n zien dat zij het er beslist
mee eens waren. Immers,
it grootste deel van de ge
luwde accommodaties staat
hun land, zo zeiden zij. De
gering van de Canadese staat
•berta en het gemeentebe-
s duur van Calgary wilden daar
Jditer niets van weten en be-
ïpelden de claims tot onzin,
tater Crowfoot (doctorandus
Anomie) spande inmiddels
Rechtelijke procedures aan.
I> die manier wist hij zijn volk
overtuigen dat geweld niet
ÜI" We weg van eventueel resul-
•at lag, maar de keus moest
®Uen op het pad van de ge-
Rhtelijke geleidelijkheid.
1H
Inderdaad, er heerste zeker
et afgelopen jaar grote onvre-
Toch heb ik mijn mensen
en inzien dat de Winterspe-
ti ook voordelen kunnen ople-
eten. Financieel met handel in
'uvenirs; moreel, omdat we de
I ins krijgen de gehele wereld
te laten zien dat de indianen
van Alberta geen wilden meer
zijn. In Europa denkt men nog
steeds dat wij in wigwams wo
nen en ons verplaatsen op
paarden. Maar we hebben hui
zen met stromend water en de
toiletten zijn binnen, zo kan ik
de Europeanen verzekeren.
Deze Spelen helpen ons om
meer aanzien te krijgen. Zodat
we in staat zijn bedrijven voor
indianen op te zetten. Ook de
blanken in Canada zelf kunnen
we nu beter bereiken. Hier in
het land dat wij iets meer dan
een eeuw geleden voor ons zelf
hadden, worden we beschouwd
als tweederangs burgers. De
blanken weigeren ons te zien
als gelijken. In de kranten lees
ik vaak over Zuidafrika, de
apartheid daar. We hebben het
niet veel beter dan de zwarten.
De blanke wil onze cultuur niet
begrijpen. Ze vergeten dat we
honderd jaar geleden nog van
plaats naar plaats trokken, dat
we nomaden waren, die de
kuddes bisons volgden om te
eten te hebben. En wat beteke
nen nu honderd jaar op de to
tale geschiedenis van de mens
heid? Niets toch. Ze stopten ons
in reservaten. Pikten ons land
af en vergaten ons. De blanke
maatschappij is een vreemde
voor de indiaan. Zelfs na een
eeuw, twee tot drie generaties,
moet dat begrijpelijk zijn".
Strater Crowfoot dwaalt af met
zijn gedachten. De vraag of er
indianen als deelnemers bij de
Winterspelen op zijn grondge
bied zijn, houdt hij even in be
raad. En dan: „We houden van
sport Nee, we hebben geen
deelnemer. Mijn stam bracht
geen sportheld voort Wel
Deerfoot Die liep in het verle
den de afstand tussen Calgary
en Edmonton over 320 kilome
ter binnen twee dagea Van
daar de Deerfoot-trial, zo heet
de weg tussen de twee steden
nu. Vergeet niet dat we andere
sporten hebben. Jagen, lasso-
werpen. Jim Gladstone werd
wereldkampioen op de lasso.
Hij is bij ons een held, maar
niet in de blanke maatschappij.
We hebben geen geld om ons te
bekwamen in blanke sporten.
De meesten van ons leven van
de bijstand. Ik maakte 50.000
dollar (ongeveer 70.000 gulden,
red) vrij voor sport. Dat is niet
veel, nee. Meer is er niet We
betalen daar wat kleine sala
rissen van, zorgen voor wat
uitrusting en brengen jongeren
naar sportevenementen, als pa
en ma geen eigen vervoer heb
ben. Sommige van onze jongens
zijn goed in ijshockey. Dat le
ren ze als ze op de middelbare
school in de stad Calgary zelf
zitten. We hebben er een paar
gehad, dat een contract van
profclubs kreeg. Maar de aan
passing verliep niet goed. Ze
misten de bescherming van de
eigen cultuur en keerden te
rug".
Naar de reservaten wel te ver
staan. Dat van de Blackfoot-
indianen, 90 kilometer buiten
Calgary bij Gleichen (Crow
foot: „Je ziet een zilveren wa
tertoren vanaf de grote weg.
Daar moet je de spoorbaan
over en dan ben je er".), is on
geveer zo groot als de provincie
Utrecht Eenmaal aangekomen,
is het niet moeilijk om een
voorstelling te maken van het
leven van de indianen van
vroeger. Uitgestrekte prairies,
waar voorheen gejaagd werd
op de bison. Hier en daar een
houten huis, aan de hoofdstraat
het kantoor. Andrew Baerroop
(berenvel) kijkt binnen wat on
wennig. Je hoort hem denken:
alweer van die nieuwsgierige,
Europese pottekijkers.
„Het wantrouwen valt te
verklaren", zegt Crowfoot.
„Vergeet niet, tot 1968 toe zaten
we in dit reservaat opgesloten.
We mochten er alleen uit als
we aan de blanke bewakers een
pasje vroegen. En als je dat
kreeg, moest je op tijd terug
zijn; anders werd je zonder
pardon in de gevangenis ge
smeten. De blanken dachten
dat we ons zelf niet konden
verzorgen. Dat we de verant
woordelijkheid van het leven
niet aankonden. En de 'white
man' wilde ons zijn levensstijl
opdringen. Plus het feit dat hij
bang voor ons was".
Vragen in Calgary aan de
blanke bevolking over india
nen worden meestal wat lache
rig afgedaan. De Calgarians
zijn al lang blij dat hun in
landse buren niet te moeilijk
doen. Eelco van der Veer, in
door Rob van Deursen
1952 als zeventienjarige Neder
lander naar Canada geëmi
greerd, wil weinig kwijt Ten
minste niet als zijn eigen me
ning. Voorzichtig zegt hij: „Het
verhaal gaat dat dertig jaar ge
leden in het reservaat bunga
lows voor de indianen werden
gebouwd. Binnen een paar
maanden woonden zij weer in
de wigwams en stonden de
paarden in de bungalows op
stal. Die anecdote wordt hier
nog veel aangehaald. En het
feit dat indianen niet met
drank weten om te gaaa Dat ze
net zo lang blijven zuipen tot ze
er bij neer vallen".
Strater Crowfoot reageert
als door een wesp gestoken.
„Natuurlijk vinden de blanken
het vervelend dat wij 26 claims
op stukken land hebben laten
leggen, waarvan zij denken dat
de staat die in eigendom heeft
Vandaar de verhalen, die de
kop weer opsteken. Ik ontken
niet dat we probleemgevallen
hebben. Maar om te beweren
dat we allemaal dronkaards
zijn, vind ik zeer ergerlijk. Die
zijn er bij ons, zeker wel, daar
wind ik geen doekjes om. Maar
in welke maatschappij niet.
Kijk 's avonds in Calgary op
straat eens goed rond. Dan zie
je de dronkelappen van de
blanken ook".
Strater Crowfoot voelt zich
kednnelijk in het defensief ge
drongen en daar houdt hij dui
delijk miet van. „Tot '68 hebben
ze over onze schouders con
stant meegekekea Ik zou ze
willen vragen daar eindelijk
eens mee op te houden".
Opvallend tijdens de openings
ceremonie van de vijftiende
Olympische Winterspelen in
het McHahon-stadion van Cal
gary was dat de inbreng van de
oorspronkelijke bevolking
eigenlijk gering was. Twee
keer traden de indianen even
op de voorgrond om daarna
snel 'weggedraaid' te worden.
„We hadden meer kunnen
doen, maar de coördinatie tus
sen de vijf stammen in Zuid-
A1 berta verliep niet vlekkeloos.
Dus de schuld ligt bij ons in
dianen zelf. Toch ben ik niet te
leurgesteld Het waren india
nen die als eersten het stadion
binnenkwamen. Ik voelde me
heel trots. Kreeg tranen in mijn
ogen. Bij het ontsteken van de
Olympische vlam werd 'Oh Ca
nada' in onze Blackfoot-taal
gezongen. En op de oorlog
strommels geslagen. Prachtig.
Op de Olympische medailles
zelf staat het hoofd van een in-
dianen-chief afgebeeld. Dat is
een hele eer. Ik was heel ont
roerd, toen ik dat voor het eerst
zag".
Allan Running Rabit (ren
nend konijn) oftewel Allan
Buffalo Cbat (bisonjas) hoort
het allemaal stilzwijgend aan.
Als lid van de Blackfoot-raad
van indianen wil hij graag we
ten wat zijn voor in totaal twee
jaar gekozen opperhoofd alle
maal te vertellen heeft Hij
verbreekt zijn stilzwijgen met:
„Crowfoot is voor ons een
goede chief. Wij zijn door hem
niet kwaad meer op de blanken
van de Winterspelen. Hij leerde
Indianen waren niet opvallend aanwezig bij de Winterspelen. Toeristen dosten zich evenwel graag uit met een verentooi
FOTO AP
zeven jaar in de Verenigde Sta
ten. Kreeg meer dan wij de
kans om aan de andere maat
schappij te wennen. Hij spreekt
zelf geen Blackfoots. Dat is
uniek voor een chief, maar we
nemen het op de koop toe. Via
hem willen we naar een betere
toekomst".
Strater Crowfoot schiet op
nieuw in de lach. „Spaans be
heers ik uitstekend. En Engels
natuurlijk", geeft hij aan. De
vraag waar de naam Black
foot-indianen vandaan komt,
brengt hem echter in verlegen
heid. „Er bestaan verschillende
verhalen over. Ik ga er vanuit
dat die van de branden op onze
jachtvelden en dat onze voor
ouders die met hun blote voe
ten uittrapten en daarbij dus
zwarte voeten kregen, de juiste
is."
Terug op weg naar Calgary
geeft een politie-agent een an
der spoor aan. Omdat 180 gere
den wordt, waar 100 is toege
staan, springen langs de kant
van de weg ineens blauwe
zwaailichten aan. Stoppen lijkt
het verstandigste. De om de
nek hangende accreditatie-
kaart van de Spelen doet echter
wonderen. „Oh, ben je bij de
Blackfoots geweest. Dat is de
arme tak in indianenland. Je
moet naar de Stoney's. Die
doen het wel goed. Hebben van
hun olie en gas onder hun land
flink profijt getrokken", zegt
de vertegenwoordiger van de
Canadese wet
Het Stoney-reservaat blijkt
precies vijftig kilometer aan de
andere kant van Calgary te lig
gen. Maar de reis is de moeite
waard. De Stoney's houden die
avond een Pow Wow, een in
diaans dansfeest, waarmee zij
hun vreugde uitdrukken over
de komst van de Spelen naar
Calgary. Chief Silverfoot: „We
gaan er niet zelf heen, maar
blij zijn we wel. Vandaar dit
feest. We willen liever onder
elkaar blijven. Dat is voor de
onderlinge verhoudingen be
ter".
De Pow Wow imponeert
Prachtig uitgedoste indianen
en indiaansen bestrijden elk
aar in de oorlogsdans, de re-
gendans en de dans van de lief
de. Beelden, die in Europa
slechts via de bioscoop of vi
deotheek voor het netvlies te
krijgen zijn. „Op deze manier
houden we een stuk van onze
eigen cultuur in ere. Voor onze
jeugd. Dat die niet helemaal
afdwaalt naar de blanke we
reld". Chief Silverfoot heeft ge
zegd. Oefff
Wim Comelis: „Dit dorp is
dan wel aan de buitenzijde
zeer streng bewaakt, eenmaal
binnen de hekken kun je je
zelf zijn. Ik weet uit mijn
eigen hockey-carrière dat je
dat hard nodig hebt. Niet op
gefokt bezig zijn, maar op z'n
tijd kunnen ontspannen".
Een van de weinige acties van de indianen, tijdens de openingsceremonie van de Winter
spelen. - FOTOEPA
Van onze speciale verslaggever Rob van Deursen
CALGARY - De Zomerspelen van Seoul worden een
heel ander karwei. Tot die conclusie kwam Wim
Comelis, in het dagelijks leven algemeen chirurg in
Utrecht, maar deze weken chef de mission van de
Nederlandse afvaardiging in het Olympische Calga
ry, waar de vierjaarlijkse winter-cyclus van het
IOC zondag afloopt.
„Ik heb nu met een kleine ploeg van elf schaatsers te maken.
Dat is zeer overzichtelijk. In Seoul gaat het om veel meer
Nederlandse sportlieden. Daar zal ik anders te werk moeten
gaan. Hier kan ik alle
officiële wedstrijden
waar onze meisjes of
jongens aan deelnemen,
bezoeken. Zelfs ben ik in
staat om zo nu en dan
een training mee te pik
ken. Dat vind ik nog leu
ker dan een wedstrijd.
Zo zie je beter de bele
ving van de sport. Bij de
Zomerspelen, waar ik
ook chef de mission zal
zijn, stel ik voor mezelf
een strak schema op.
Dat nam ik me in Cal
gary voor. Elke sport
verlangt aandacht. Zo
intensief als hier kan het
niet. De chefs d'equipe
krijgen in Zuidkorea een
belangrijkere taak. Zij
zetten de lijnen uit, ik
fungeer als de procesbe
waker". De in Houten
wonende Utrechter voelt
zich in de Canadese
Olympische stad als een
vis in het water. Met zijn
tred van een bokser, die
vlak voor de beslissende k.o.-stoot nog even een blaasje
ramt, davert hij door de Calgeryaanse porseleinkast Zwaai
ende armen duwen bewakers weg als Comelis zijn zin niet
krijgt. „Ik ben natuurlijk een mazzelaar. Een gouden plak en
twee zilveren en twee bronzen medailles staan voorlopig al
op ons conto. Ik kreeg dus een goede ploeg, waar ik zelf geen
bal aan deed. Ja, we hebben vorig jaar zomer eens een
etentje gehad met de potentiële kandidaten. Meer niet. Grei-
danus, in Sarajevo vier jaar geleden op mijn post, heeft toen
verschrikkelijk afgezien. Deze Spelen stralen vrolijkheid af;
in Joegoslavië overheerste de grauwheid. Ik ben er zelf vier
dagen geweest. Ik vond het heel mistroostig".
Wim Comelis geeft toe dat de bliksemstart via de verras
send uit de hemel gevallen zilveren plak van sprinter Jan
Ykema op de 500 meter niet in de laatste plaats borg stond
voor het enthousiast uitroepen van 'bingo'. „Uiteraard, de
sfeer in Sarajevo zakte met de dag naar een lager peil, om
dat resultaten uitbleven. Maar wat ik van de sporters hoor,
die daar ook geweest zijn, lag het vooral aan het keurslijf
dat hen werd opgedrongen. Het gebouw waar ze in het
Olympisch dorp zaten, mochten ze niet uit Alleen om te
eten. Dit dorp is dan wel aan de buitenzijde zeer streng be
waakt, eenmaal binnen de hekken kun je jezelf zijn. Ik weet
uit mijn eigen hockey-carrière dat je dat hard nodig hebt.
Niet opgefokt bezig zijn, maar op z'n tijd kunnen ontspan
nen".
Van de zijde van de Nederlandse demonstratie-sporters
(short-track, free-style-skiën en skiën voor gehandicapten)
werden emmers met kritiek over de hoofden van de be-
stuurderen van het Nederlands Olympisch Comité geleegd.
Een belangrijkste klacht; het NOC deed en
doet niets voor deze vaderlandse sportlie
den. Wim Comelis krabbelt eens even ach
ter zijn hoofd. „Dat is niet waar", klinkt het
dan fel. „Die mensen krijgen alleen gouden
bergen voorgeschoteld, die door het Inter
nationale Olympische Comité niet worden
geserveerd. Via de internationale bonden
verloopt de inschrijving rechtstreeks naar
het IOC. In feite wordt het NOC juist buitenspel gezet. We
hebben geprobeerd de demonstratie-sporters in de ope
ningsceremonie met ons mee te laten lopen. Dat mocht al
leen als ze dezelfde kleding als wij droegen. En die was er
niet. Logisch, als een short-track-ploeg zeven dagen voor het
begin van de Winterspelen pas definitief van samenstelling
wordt Kijk, het IOC hinkt gewoon op twee gedachten. Om
de plaatselijke organisatie tevreden te stellen, worden wat
B-sporten, ie populair in het land zijn, toegevoegd. Prach
tig, maar de beoefenaars sluit men overal van uit. Niet in het
Olympisch dorp, geen echte Olympische medailles. Ik vrees
bijvoorbeeld dat een meisje als de judoka Irene de Kok in
Seoul de teleurstelling van haar leven zal krijgen. Ik hoorde
dat zij keihard traint om in Korea goed voor de dag te kun
nen komen, maar mijn ervaringen in Calgary zeggen: doe
het maar rustig aan, want als demonstratie-sportster ben je
bij Olympische Spelen net zo misbaar als een blindedarm in
een mensenlichaam".
De NOC-official, die in Calgary samen met jonkheer Rob
von Bose en Tineke van de Mast-Hofland de lopende zaken
regelt en die volgende week dinsdag op de dag van thuis
komst de leeftijd van vijftig jaar bereikt, had graag gezien
dat de vaderlandse equipe in Canada groter zou zijn ge
weest. „Dat mis ik weieens. Het is al schaatsen wat de klok
slaat. Een bobslee-team bijvoorbeeld. Dat had ik leuk ge
vonden. Maar als niet aan de selectie-eisen wordt voldaan,
houdt het verhaal op. Je kunt geen mensen meenemen, om
dat het alleen maar leuk is. Als we als NOC zo zouden gaan
werken, was het einde zoek".
In de Canadese Olympische stad maakte Wim Cornelis van
de gelegenheid gebruik om bij de Nederlandse landelijke
overheid bewust op wat lange tenen te trappen. „Wat mij het
meest steekt, is het gegeven dat iedereen aan amateursport
geld verdient, behalve de beoefenaar zelf. De media, de fa
brikant van sportkleding, die van sportschoenen, ga zo maar
door. Dat vind ik echt van de gekke. De topsporter in Neder
land zou op aantoonbare prestaties de A-status moeten kun
nen krijgen. Voor mij houdt dat in dat hij of zij drie jaar
lang een gegarandeerd inkomen tegemoet kan zien. Komt er
na een jaar een eind aan de sportloopbaan, dan moet die uit
kering nog twee jaar doorgaan. Op die manier ontstaat de
mogelijkheid voor de topsporter om rustig naar een positie
in de maatschappij om te kijken. Na die twee jaar houdt het
dan op. Je kunt niet tot het graf verzorging blijven bieden.
Dat is een van de weinige dingen die ik met staatssecretaris
Dees van WVC eens ben
