Spel met dagelijkse meligheid
Mannen over hun
'geïntegreerde'
homoseksualiteit
Eerbetoon aan schrijvende vrouwen
Mishima en de reïncarnatie
Kunst van korte
tekstbordjes
bij schilderijen
Paul Bowles is
akelig precies
DUO BRIL EN VAN WEELDEN LACHT ALS BOER MET KIESPIJN
Maak met
DE STEM BOEKENGIDS ZATERDAG 20 FEBRUAR11988
Moralistisch
Leven in Japan
GRUWELIJK MOOIE THRILLER
Boekje open
De schooltas
WEDSTRIJD WE
G2
Door Henk Egbers
'Arbeidsvitaminen' zijn bekend als de familie-Doorsnee
deuntjes, die de geluidsvervuiling in de Nederlandse be
drijven bevorderen. Als Martin Bril en Dirk van Weel
den, met dank aan de AVRO, hun debuut de titel 'Ar
beidsvitaminen' meegeven, is dat bewust gebeurd. De 462
pagina's gemaniëreerde meligheid voor de leunstoel ver
schaffen een intellectualistisch genot aan alles-eters of
aan hen die het cliché 'verandering van spijs doet eten'
koesteren.
municatiestructuur is niet of
nauwelijks zichtbaar.
„Bril en Van Weelden pre
senteren!: De verjaardag van
de laatste communist. Het
uiterlijk van Gertrude Stein.
De buren met de motor. De be
rekeningen van een filmprodu
cent. De echo van Flaubert. De
wereld van het Pumpke. De
laatste kilometer van Milaan-
San Remo. De eerste keer. De
beenstand van Claus." Deze
eerste alinea van het boek is te
kenend voor het hele boek: het
laat de werkelijkheid consu
meren zonder verband; de re
latie tussen de dingen is de af
wezigheid van de relatie als bij
de Arbeidsdeunen met hun
plastic leed en voorgekouwde
vreugde.
De ondertitel luidt 'Het ABC
van Bril Van Weelden'. Ge
lukkig is het geen alphabet ge
worden.
Dat ABC (ook een
stoplap) bevat korte schetsjes,
waarvan de willekeurigheid op
motto's zijn ondergebracht, die
met A, B of C beginnen. De
enige rode draad in het boek
groeit uit wat vet gedrukte
hoofdstukken waarin beide
helden hun privéleven in een
Amsterdamse buurt 'gefoto
grafeerd' hebben.
Verder is
hun boek als een camera die op
een druk plein op een statief
alsmaar ronddraait en ogen
schijnlijk loshangende flarden
mensen en dingen opneemt. De
onderliggende structurele com-
Martin Bril en Dirk van Weelden.
„My name is nodody. Hij
lachte en streelde de snaren,"
zo heet het tenslotte na zo'n 450
pagina's. „Ze zeggen wel eens
dat het bewustzijn zich vormt
naar de wereld. Zolang orde en
regelmaat konden worden op
gespoord, waren we tevreden
en misschien zelfs gelukkig....
Ondertussen begonnen de ver
trouwde stofzuigers van
- foto archief de stem
Schoonheid, Kennis, Waarheid,
Macht en Moraal steeds meer
gebreken te vertonen... Schoon
heid werd een prijskaartje.
Kennis een wedstrijd naar de
maan. Waarheid een illusie.
Macht een spelletje. Goed en
Kwaad zo onbenullig als Ajax
tegen FC Twente.... As long as
there's a broken heart, there'll
be a place to go. Bent u nou
ziende blind of ben ik een rid
der zonder moraal? Vaarwel.
Diderot Abrikoos...."
Het schrijversduo heeft anar
chistische trekjes, maar is ook
heel traditioneel moralistisch.
De dualiteit van de Arbeidsvi
taminen; de gezellige meezin
gers op basis van wansmaak.
Ze drijven de duivel uit met
Beëlzebub. Daarom zijn het in
tellectualistische spelletjes, die
de cliché's waarmee de samen
leving zich overeind houdt,
handig en met een evenredige
banaliteit via grappen, grollen,
flauwiteiten, kwasi-wetensch-
appelijkheden of onbenullighe
den onderuit haalt. Nu is dat
minder nieuw dan het lijkt. Als
in de beeldende en andere kun
sten wordt momenteel heel wat
goed uit de zestiger jaren nage-
kouwd.
Je leest over de Whiskas-
wijsheid, een Carel Andre die
zijn vrouw uit het raam gooide,
een villa in Hillegersberg, Jean
Seaberg die aan de drank
raakte, de slijtersvrouw uit de
buurt, het Opperwezen, bis
schop Berkeley en het teerwa-
ter, een interview met Paulus,
het cynisme van de Baghwan,
het oorlogsverleden van de
voorzitter van de Kampeer-
raad, een neukmachine op de
Dam en verliefde verpleeg
sters; kortom de vitaminen die
ons dagelijks bestaan doorde
semen; even verfrissend als
moppen van dit kaliber: 'Biki-
nisnede: keizersnede die zo uit
gevoerd is dat het litteken zelfs
bij het dragen van een bikini
niet te zien is'.
Nadat het woord in 1956
vlees werd is het zijn eigen weg
gegaan, zo wordt je meege
deeld. Én het vlees is gaan le
ven. Een revolutie der zeden
was het gevolg. Van Bril Van
Weelden zouden zo graag 'ze
deloos' zijn. In dit boek probe
ren zij het op hun manier;
meesmuilend. Maar veel ver
der dan 'op de plaats rust' ko
men ze niet, al is dat binnen ons
reactionair tijdsbestek al heel
wat. Wie zo af en toe wil lachen
als een boer die kiespijn heeft,
legt dit boek op grijpstand.
Martin Bril en Dirk van Weelden:
'Arbeidsvitaminen', Uitg. De Be
zige Bij, prijs 37,50.
Door Henk Egbers
DE geleerden en het volk
blijven zich bezig houden
met homoseksualiteit. Con
gressen, boeken en sympo
sia, maar ook huiskamerge-
sprekken oordelen over dit
verschijnsel als ziekte, nor
maal, zondig of een leuke
bezigheid. Het gros dat oor
deelt voelt zich hetero en
kijkt met verwondering,
verachting of met genoegen
of afschuw naar 'het we
reldje' der homo's. Maar
wat weten 'wij-hetero's' er
eigenlijk van Bert de
Groot, sociaal-wetenschap
pelijk onderzoeker van ge
aardheid, doet er een boekje
over open in 'Gewoon wordt
je leven nooit' - interviews
met homomannen.
Zelf heb ik altijd de neiging om
het mij bekende klimaat van
relatie-vorming en seksualiteit
niet op te hangen aan hetero-
of homo-, maar aan wat als
menselijk ervaren wordt of
door mij kan worden. Onge
twijfeld zijn dat gevoel en oor
deel cultuur-bepaald, maar
niet door seksuele geaardheid.
Vanuit die stellingname heb ik
de elf interviews gelezen.
En dan heb ik zo mijn twij
fels over het representatief zijn
van de elf voor 'deze wereld'.
Afgezien van het feit dat de
story's vooral door Amsterdam
gekleurd zijn, zijn ze mij teveel
geënt op extravagante per
soonlijkheden; hoewel de uit
gave tot stand kwam op insti
gatie van de Schorerstichting,
een categorale hulpverlenings
instelling voor lesbische vrou
wen en homoseksuele mannen.
Dit boek heet de weerslag van
een 'leefstijl-projekt' om aan te
tonen dat deze seksuele ge
aardheid integratie in leefvor
men mogelijk maakt, die niet
extra problematisch zouden
zijn.
In de verantwoording wordt
gewezen op de brede- of repre
sentatieve aanpak. Het gaat om
mannen van 18 tot 66 jaar die
geïnterviewd werden. Sociaal-
economisch liggen ze ver uit
een: balletdanser, politieman,
topfunctionaris in het bedrijfs
leven, AOW-er, belastingcon
sulent, etc. Ook hun relatievor
men zijn uiteenlopend: samen
wonen, LAT-relatie, woon
groep, getrouwd e.d. Hun sek
suele 'smaken' zijn divers: van
anonieme seks tot sado-maso-
chisme, travestie en het contact
zoeken bij het COC, de 'betere'
kringen en de discotheek-be
zoekers. Let wel: dit onder
scheid wordt in het boek aan
gebracht.
Opgemerkt wordt dat het op
grond van de elf interviews
niet mogelijk is algemene con
clusies te trekken. De onder
zoeker concludeert echter zelf
dat het absoluut niet waar is
dat het leven van een homosek
suele man bijzonder problema
tisch zou zijn. Men heeft op een
of andere wijze een leefvorm
gevonden waarvan homosek
sualiteit een geïntegreerd on
derdeel is. Dit boek wil daar
van een beeld geven. De titel
die dan aan dit boek wordt
meegegeven - 'Gewoon wordt
je leven nooit' - lijkt op deze
beweringen haaks te staan.
Het is verleidelijk om uit de
interviews te citeren, maar los
gehaald uit de context zullen
citaten vaak iets van voyeu
risme krijgen. Een van de inte
ressantste verhalen vond ik dat
van de man die deelneemt aan
een woongemeenschap. Hij is
rechter en zegt gemakkelijker
te kunnen pratea „Onder mijn
30 collega's zit een behoorlijk
aantal homo's. Rechters zijn
heel open. Zij zijn in eerste in
stantie trouw aan God, de ko
ningin en de Grondwet, maar
verder hebben ze weinig bazen
boven zich."
Bert de Groot: 'Gewoon wordt je
leven nooif. Uitg. Schorer/Ans
Dekker, prijs 16,50
De 80-jarige Johanna Naber, in het midden zittend met de bloemen, wordt gehuldigd in het Internationale Archief voor de
Vrouwenbeweging als dank voor het werk dat zij voor de beweging heeft gedaan. - foto Amsterdams historisch museum
Van de kunstredactie
De toenemende belangstel
ling voor de geschiedenis
van vrouwen heeft in de af
gelopen jaren geleid tot het
organiseren van tal van ex
posities over dit onderwerp.
Ook de tentoonstelling over
een vijftal schrijfsters die
studenten en medewerk
sters van de Faculteit Lette
ren van de Katholieke Uni
versiteit Nijmegen samen
stelden past in deze reeks.
Het Amsterdams Historisch
Museum verleent tot en met 27
maart 1988 gastvrijheid aan
hun tentoonstelling, die eind
vorig jaar nog was te zien in
Nijmegen en Rijswijk onder de
titel: 'Van onze oudtantes... Vijf
historie-schrijfsters in woord
en beeld'.
De schrijfsters Anna Louisa
Geertruyda Bosboom-Tous-
saint, Johanna Wilhelmina
Antoinette Naber, Sybrecht
Clasina Greup-Roldanus, An
nie Helena Romein-Verschoor
en Willemijn Posthumus-van
der Goot vormen het onder
werp van de tentoonstelling.
Niet alleen het schrijverschap
bindt hen, maar zeker ook hun
belangrijke rol bij het bevech
ten in woord en geschrift - en
soms ook in daad - van een be
tere maatschappelijke positie
van de vrouw.
Daarbij was voor ieder van
deze drie generaties vrouwen
het uitgangspunt verschillend.
Voor Truiije Bosboom-Tous-
saint, die in 1812 werd geboren,
was een schoolopleiding on
denkbaar en het feit dat zij een
eigen inkomen met schrijven
verdiende ongepast. Toen zij in
1886 overleed werd een monu
ment voor haar graf geschon
ken door een aantal beroemde
vrouwen waaronder Johanna
Naber (1859-1978) en Willemijn
Posthumus-Van der Goot (ge
boren in 1897) begon de loop
baan in een tijd dat studeren en
het uitoefenen van een betaald
beroep formeel mogelijk was.
Maar ook zij kampten met be
lemmeringen bij hun weten
schappelijke activiteiten.
Met uitzondering van Truitje
Bosboom hebben de auteurs
een band met Amsterdam waar
zij woonden, werkten en soms
studeerden. Zo was Sini Greup
van 1925 tot 1959 als lerares ge
schiedenis verbonden aan het
Gemeentelijk Lyceum voor
meisjes aan de Reijnier Vinke-
loskade. Johanna Naber had
begin jaren '20 twee jaar zitting
in de Amsterdamse gemeente
raad voor de Liberale Vrij
heidsbond en Willemijn Pos
thumus werd in 1936 redactrice
van De Groene Amsterdam
mer.
Door Wim van Leest
DE Japanse schrijver Yukio
Mishima kreeg bij het grote
publiek vooral bekendheid
om zijn controversiële, ex
treem-rechtse denkbeelden.
Zijn rituele zelfmoord in
1970 betekende het abrupte
einde van een carrière,
waarin naast soms stui
tende taferelen knappe boe
ken de hoogtepunten vor
men.
Belangrijkste werk in het oeu
vre van Mishima is de tetralo
gie 'De zee van vruchtbaar
heid'. Uit deze vierdelige ro
mancyclus verschenen eerder
al de romans 'Lentesneeuw' en
'Losgebroken paarden'. Eind
vorig jaar zag het derde deel,
'De tempel van de dageraad',
het licht. Het vierde deel, 'De
val van de hemelinge', is in
voorbereiding.
'De tempel van de dageraad'
gaat uitgebreid in op Mishimas
opvattingen over de wederge
boorte. De hoofdpersoon in het
boek is Shigekuni Honda. In
'Lentesneeuw' was hij de
jeugdvriend van hoodpersoon
Kiyoaki en in 'Losgebroken
paarden' is hij de advocaat van
ring van Ying Chan bewezen te
krijgen.
Na jaren duikt Ying Chan op
in Japan en Honda is als een
kind zo blij als ze hem komt be
zoeken. Honda wordt verliefd
op het meisje, maar in zijn
krampachtige pogingen om de
alledaagse werkelijkheid en de
hogere werkelijkheid van op
eenvolgende reïncarnaties uit
een te houden, verliest hij de
controle en dus ook Ying Chan.
is, zeker voor wie de twee voor
afgaande boeken gelezen heeft,
een knap geschreven boek. Het
geeft en passant een historisch
beeld van Japan. De periode
kort voor en tijdens de tweede
wereldoorlog wordt min of
meer in vogelvlucht beschre
ven, maar de periode van de
Amerikaanse bezetting en de
Japanse wederopbouw wordt
soms pijnlijk duidelijk in beeld
gebracht.
Yukio Mishima.
- foto meulenhoff
Isao, de hoofdpersoon in dat
deel. Honda komt in 'De tempel
van de dageraad' in Thailand
terecht en ontmoet daar het
prinsesje Ying Chan. Dat kind
beweert de reïncarantie van
zowel Kiyoaki als Isao te zijn.
De rest van 'De tempel van de
dageraad' wordt gevuld met
Hondas pogingen om de bewe-
'De tempel van de dageraad'
bevat naast het verhaal van ClSSSlCS
Honda ook uitgebreide verhan
delingen over hoe diverse oos
terse religies tegen reïncarna
tie aankijken. Mishima ge
bruikt Hondas bezoek aan Be
nares in dan nog Brits Indië om
de hindoe-visie op de wederge
boorte uit de doeken te doen.
Daarnaast gaat hij uitputtend
in op de onderling verschillen
in uitleg die er zijn tussen
Thais, Chinees eh Japans boed
dhisme wanneer het om reïn
carnatie gaat.
'De tempel van de dageraad'
Vroeg werk van Yukio Mis
hima is verschenen in de Meu-
lenhoff-reeks 'Moderne Clas
sics'. 'Een zeeman door de zee
verstoten' kwam in dat kader
uit. 'Een zeeman door de zee
verstoten' laat zien hoe ver de
prille Mishima af staat van de
grootse schrijver die hij in zijn
tetralogie blijkt te zijn. Niette
min is een 'Een zeeman' een
aardig boekje. In de reeks Mo
derne Classics verschenen ook
'De schone slaapsters' van
Yasunari Kawabata en 'Het
eigen lot' van Kenzaburo Oë.
Dat zijn twee zeer indrukwek
kende boeken. 'De schone
slaapsters' laat een oude man
aan het woord die uitgebreid
filosofeert over de dood. 'Het
eigen lot' is het onthutsende re
laas van een vader die op het
randje van de waanzin belandt,
nadat zijn vrouw bevallen is
van een zwaar gehandicapte
baby.
Wie door bovengenoemde boe
ken wellicht geïnteresseerd is
geraakt in Japan, doet er goed
aan 'De binnenzijde van Japan'
van de schrijfster Kimiko Ka
wabata (geen familie van
Yasunari voor zover ik weet) te
lezen. Kimiko Kawabata
woonde in ons land en schreef
voor o.a. De Volkskrant. In 'De
binnenzijde van Japan' geeft ze
een verhelderende kijk op de
talloze rituelen en gebruiken
die de Japanse samenleving zo
bijzonder maken.
Kawabata heeft haar boekje
Door Henk Egbers
DEZER dagen waren ruim honderd museum-mede.
werkers bijeen op een studiedag in het Noordbra.
bantse Museum in Den Bosch. Thema: teksten in mu.
sea; met andere woorden de tekstbordjes bij schilde,
rijen e.d. Daarbij is een boek ten doop gehouden me
de sprekende titel 'Om een lang verhaal kort te ma'
ken'.
Wellicht is Nederland het
enige land in de wereld
waarin zoveel mensen hun
hoofd systematisch breken
over de kaartjes bij kunst
werken. Nu is Nederland het
land met relatief de meeste
musea in één land ter we
reld. En dan nog iets om
over te snoeven: wat betreft
de grafische vormgeving in
het algemeen staat ons land
ook aan de top van wereld.
Alles heeft te maken met
de vraag: hoe verkoop je een
produkt aan het publiek In
dit geval: Hoe moet een mu
seum zijn produkten aan de
kijkers 'verkopen'; hoe kan
de beeldende informatie
verbaal ondersteund wor
den? Daarbij heb je met
name letters nodig. Maar
welke; hoe groot en hoe ge
drukt en aangebracht; om
enkele vragen te noemen.
Wim Crouwel, nu direc
teur van museum Boymans-
Van Beuningen in Rotter
dam, mocht het eerste ex
emplaar van het boek over
dit onderwerp in ontvangst
nemen, omdat hij op dit ge
bied 'een spoor door Neder
land getrokken heeft'. Hij
noemde dit thema al zeer
oud en „telkens wordt weer
het wiel uitgevonden. Er is
al een plank vol over ge
schreven", zei hij, „maar als
ontwerper wantrouw je de
onderzoeker." Zijn eigen
museum in Rotterdam zit
„met een uit de hand gelo
pen bewegwijzering. Na
twee jaar museum ben ik
akelig kritisch geworden en
heb daarom het boek ge
speld om er een speld tussen
te krijgen. Dat lukte nauwe
lijks. Het is een mythe te
menen dat museumstukken
voor zichzelf spreken. Tek
sten zijn één van de hulp
middelen."
Crouwels leermeester
Charles Jongejans, grafisch
ontwerper en oud-docent
van de Rietveldacademie,
kwam met het plan voor dit
boek. Hij schreef hoofdstuk
één. Uitgaande van de prak
tijk (bijvoorbeeld kritiek op
het tonen van de munten
verzameling in het Bonne-
fanten-museum) komt hij
tot een classificatie van tek
sten en het opstellen van ty
pografische huisregels.
In het tweede hoofdstuk
gaat Ferry Jongbloed, staf
medewerker van museum
Amstelkring te Amsterdam,
in op de inhoud van de telt.
sten, nadat hij zich afge.
vraagd heeft welke midde.
len van informatie-over.
dracht een museum ten
dienste staan. Hij houdt on.
der meer een pleidooi
professionele tekstst
vers, die van buiten aangë.
trokken worden.
In hoofdstuk drie
delt Marianne Eibers,
fisch ontwerpster, de typj.
grafie der teksten. „Mijn
uitgangspunt is dat je h«
publiek niet hoog genoei
kunt achten en dat je heg
niet mag beledigen met bÈ
tuttelende of wanordelijk!
teksten."
Zij brengt op een helden
manier een technisch vei-
haal over x-hoogte, uitban,
gende cijfers, kapitalen ei
onderkast, letterspaties
keus in letters, maten, kleu
ren, zetinstructies etc. Vote
typografisch geïnteresseer
den, die niet willen onder,
gaan in een al te technisci
verhaal, een prima over-
zicht. Zij verzorgde ook de
typografie van dit boek, zo
dat je kunt aannemen dii
dit ook een lust voor het «g
is.
Door deze informatie kas
het nog steeds groeiende
museumpubliek merken hot
goed de musea voor ons
kers willen zorgen. Als bi-
roepskijker zou ik ook bijna
een boek kunnen schrijven
over slecht verzorgde infor
matie, te kleine kaartjes, tl
kleine letters (waarbij
bril soms zelfs te kort
schiet), te willekeurig
hangen titels e.d.Maar ook
merk je dat dit deel van het
museum steeds beter ver
zorgd wordt.
Dit boek is een
handreik, niet alleen voor
museumpersoneel, maar
voor iedereen die de zorg
heeft voor openbare ruimten
waarin bewegwijzering ei
andere informatie het pu
bliek ten dienste moet staan
En dat zijn er nogal wat
Ook voor academiestuden
ten is het een handzaan
boek. En om een lang
haal kort te maken: iedereen
die geïnteresseerd is in com
municatie en tekstover
dracht of in de schoonhei."
van de typografie doet
met dit boek een plezier.
Ch. Jongejans e.a.: 'Om m|
lang verhaal kort te makel
Uitg. Gaade, prijs 25,-.
Alle vijf schrijfsters hebben
in hun werk grote belangstel
ling getoond voor geschiedenis.
In dat genre behoren 'Het huis
Lauemesse' van Truitje Bos
boom en 'De lage landen bij de
zee' en 'Erflaters van onze be
schaving', die Annie Romein
samen met haar man Jan
schreef, nog steeds tot de be
kendste werken in de Neder
landse literatuur.
De tentoonstelling Van onze
oudtantes... in het Amsterdams
Historisch Museum aan de
Kalverstrat 92 is dagelijks ge
opend van 11.00-17.00 uur. Bij
de expositie, die onder meer is
opgebouwd uit foto's, brieven,
boeken en gebruiksvoorwer
pen, is een begeleidend boekje
verkrijgbaar (prijs 8,50). Voor
de hogere klassen van het mid
delbaar onderwijs is bij de
educatieve dienst van het mu
seum kosteloos een lesbrief
verkrijgbaar.
Door Wim van Leest
Het gaat goed met Paul Bowles. In Nederland temt
Zijn werk wordt herontdekt en de NOS-tv wijdde zeilij
een documentaire aan deze in Marokko levende,
geschreven met in haar achter
hoofd de denkbeelden die wij
hier in het westen over Japan
hebben. Ze ontkracht een aan
tal mythen en geeft tips die
voor een bezoeker van Japan
eigenlijk onontbeerlijk zijn.
'De binnenzijde van Japan'
laat tevens zien dat de Japanse
samenleving op dit moment
enorm aan het veranderen is.
Veel van wat Kawabata be
schrijft, behoort al bijna voor
goed tot het verleden. Andere
gebruiken zijn onder invloed
van de almaar toenemende
luxe en verwestering van Ja
pan inmiddels veranderd van
inhoud en betekenis.
'De binnenzijde van Japan' is
heel leesbaar en bruikbaar. Ik
hoop dat de uitgever een exem
plaar naar onze man in Tokio,
Dries van Agt heeft gestuurd.
Yukio Mishima: 'De tempel van de
dageraad'. Uitg. Meulenhoff, prijs
3950 of 49,50 (gebonden uitgave)
Yukio Mishima: "Een zeeman door
de zee verstoten'. Uitg. Meulenhoff,
prijs 10r-
Yasunari Kawabata: 'De schone
slaapsters'. Uitg. Meulenhoff, prijs
S10*-
Kenzaburo Oë: 'Het eigen lot'.
Uitg. Meulenhoff, prijs 10.
Kimiko Kawabata: 'De binnen
zijde van Japan'. Uitg. Balans,
prijs ƒ2450
Amerikaanse schrijver.
Bij uitgeverij Contact ver
scheen onlangs een nieuwe
vertaling van een boek van
Bowles. 'Up above the world'
heet in het Nederlands 'Hoog
boven de wereld'. Het boek
werd oorspronkelijk in 1960 ge
publiceerd en speelt zich in te
genstelling tot bijvoorbeeld
'Het dak van de hemel' en 'Het
huis van de spin' niet in Noord-
Afrika af, maar in Latijns
Amerika.
'Hoog boven de wereld' is een
schitterende thriller. Bowles
beschrijft met de precisie van
een filmscenario-schrijver een
driedubbele moord. Bowles'
enorme schrijftalent zorgt er
voor dat 'Hoog boven de we
reld' hoog uittorent boven wat
doorgaans in het thriller-genre
gebruikelijk is. Paul Bowles
toont zich in dit boek de koele
observator die met sobere be
woordingen het ijzingwek
kende avontuur van het echt
paar Slade beschrijft. Dat paar
raakt zonder het te weten be
trokken in een moord-complot
en komt terecht in een wereld
die ronduit krankzinnig te noe
men is.
Het paar wordt ondermeer
onderworpen aan drugs-expe
rimenten en Paul Bowles weet
de gruwelijke hallucinaties zo
vlijmscherp te verwoorden dat
je als lezer zo nu en dan hele
maal meegesleurd wordt in de
waanzinnige beelden. Het is
mij niet vaak overkomen dat ik
al lezende zo een boek 'binnen
gezogen' werd als bij 'Hoog bo
ven de wereld'.
In tegenstelling tot 'Het dak
van de hemel' heeft Bowles
zich dit keer niet verdiept in de
vreemde kronkels van de men
selijke psyche, maar
zien hoe met minieme vei
ringen de alledaagse
lijkheid kan verworden toti
gruwelijke realiteit. Die
teit mag dan kunstmatig gi
ceerd zijn met behulp
drugs, de gruwelijkheid ii
niet minder om. Sterker nog|
drugs leiden tot zo'n inl
beleving van de gebei
om hen heen dat bij de htt'l
mevrouw Slade de ene
lige snaar na de andere
'Hoog boven de wereld'
thriller bijzonder gi
Bowles' verteltrant is sot)
soms akelig precies, maar
lijkertijd bespeur je als li
op de eerste bladzijden
mysterieus. Dat mystei
zwelt aan tot iets dat
onheilspellender wordt en
tenslotte openbaart met
huiveringwekkende intei
Niettemin krijg je pas
wege het boek in de gi
het gruwelijke dat het echt
Slade overkomt, het ge'
van een verschrikkelijk
val, waarvan het paar
merkt getuige is ge'
Daarna laat Paul Bowles
hoe makkelijk het is om
sen te manipuleren en hoe;
nipulatie geleidelijk aan
overgaan in sadistische
genloosheid.
'Hoog boven de wereli]
briljant geschreven. Paul'
les slaagt er in om met
taal iets duisters te creëren]
het onthutsende is dat de
kelijkheid die na de ont
ping te voorschijn komt,
stens zo gruwelijk is als de'
ste hallucinatie.
Paul Bowles: 'Hoog boven óf a
reld'. Uitg. Contact, prijs 26*1
Hoe ga ik open als een boek?
Ik wil mezelf eens lezen,
bladeren en kijken
hoeveel pagina's ik tel.
Of ik een sprookj e ben
of meer een studieboek.
Zou ik mij kopen?
Lenen bij de bieb?
Alleen stiekem lezen
In De Schooltas deze keei
werk van basisschool De
Werft in Breda. Sylvia er
Flor schreven het stukje.
Als je in de 6e klas zit, moetje
kiezen naar welke school je
gaat. Je hebt lbo, dat bete
kent: lager beroeps onder
wijs. Je hebt een mavo: mid
delbaar algemeen voortgezei
onderwijs. Wat hoger is havo:
hoger algemeen voortgezel
onderwijs, benje nog bete:
dan kim je naar het vwo
voorbereidend wetenschap'
pelijk onderwijs.
We zijn met de school naai
verschillende scholen gi
weest, o.a. de kts, dat is eei
lbo-school. We mochten eersi
iets knutselen en daarna wer
den we rondgeleid door eer
leerling van de kts. Een week
later gingen we naar de mavo
Hoge Vucht. Daar maakten
we vier lesuren mee. Het eer
ste was handenarbeid. Daar
waren ze aan het solderen.;
Het tweede lesuur was Frans
we mochten ook in het Frans
meepraten. Het derde uur
was gym, daar deden ze bas
ketbal. Het vierde en laatste
uur was aardrijkskunde. Pre-
Cartoon van Erik de Gier I
Dat stond twee weken gele
den in De Kleine Stem en nu
schrijven we er wat meer
over.
Het is de derde keer dat we
zo'n wedstrijd houden en we
rekenen erop dat er ook dit
jaar weer interessante pagi
na's uit de bus komen. Vorig
jaar werden ongeveer tachtig
pagina's ingestuurd.
Bekijk met je klas eens
verschillende kranten; je zult
merken dat ze vaak heel ver
schillend schrijven over het
zelfde onderwerp. Het helpt
je misschien om de stijl van
jouw pagina te bepalen.
Benoem een hoofdredac
teur, een sportverslaggever,
iemand voor de roddelrubriek
en een weerman. Ga
schrijven, knippen, plakken
en binnen de kortste keren is
het in de klas net zo'n puin
hoop als in een echt redactie
lokaal.
Wie kunnen er meedoen?
De klassen van de boven
bouw van de basisscholen,
groep 6,7 en 8.
•Wat moetje doen?
Neem een stevig vel papier
1 min cnnicns oc
I nitmier m
\ISMBHS SEH008D.
lambone
