Pax Christi tot 1968
Van gebed tot actie
Presidentsverkiezingen VS weer in het rechte spoor
Islamitische Revolutie van Iran gaat tiende jaar in
School: leerhuis van menswording
*vdA EN
BUSH REDT POLITIEKE CARRIÈRE HISTORISCHE OVERWINNING DUKAKIS
3E STEM COM
akbondsprobl
akbondsprob
_DESTEM_
DE STEM ACHTERGROND DONDERDAG 18 FEBRUAR11988
F STEM BINNENU
)EN HAAG - Het PvdA-k
volgende week, wanne
ug zijn van de krokusv.
verleg met staatssecreta
IS £EÏÏÏÏ ïïi Buitenlandse Zaken) over
LOGO-PROJECT ZOEKT HET NIET IN LOUTER GELOOFSOVERDRACHT
Op de dag van het overlijden van Alfrink stu
deerde Marcel Becker in Nijmegen af bij de vak
groep Nieuwste geschiedenis van prof. Manning op
de geschiedenis van Pax Christi. Zijn onderzoek
'Gebed, Studie of Actie' is de neerslag van 25 dozen
Pax Christi archief, gepubliceerd materiaal en in
terviews met Pax Christi bestuursleden. Becker is
zelf afkomstig uit een sterk katholiek gezin, maar
geen belijdend katholiek.
Door Frits Kemperman
PAX CHRISTI is vooral
bekend als organisatie die
zich inzet tegen kernwa
pens, echter niet te verwar
ren met het oecumenische
IKV. Vroeger zag men vaak
de wandeltochten door het
Brabantse land: „De men
sen die meeliepen ervoeren
het als een grote droom",
zegt Becker.
De Internationale Katholieke
Vredesbeweging Pax Christi is
ontstaan uit een initiatief tot
verzoening van het Franse en
Duitse volk na de Tweede We
reldoorlog. De Nederlandse af
deling werd in 1948 opgericht.
In de eerste tien jaar is de be
weging vooral religieus ge
richt. De gedachte was toen
dat men via gebed tot de 'He
melse Vrede' zou kunnen ko
men.
Vanaf 1960 verandert Pax
Christi. In dat jaar laat voor-
zitter Alfrink het progressieve
KVP-kamerlid Schuyt binnen
het bestuur toe. „Schuyt moest
niets van die spirituele lijn
hebben, maar was iemand die
duidelijk de politieke richting
op wilde". Vanaf 1960 gaat Al
frink zich steeds meer met de
beweging bezig houden. Hij is
dan altijd op vergaderingen
aanwezig, houdt er speeches,
schrijft stukjes in het Pax
Christi blad, allemaal dingen
die hij in de jaren vijftig niet
deed. In 1965 wordt hij zelfs
president van de Internatio
nale Pax Christi. Hierdoor
kreeg de Nederlandse afdeling
internationaal veel invloed.
Kritiek van het Vaticaan
kreeg de Internationale Pax
Christi in 1966 naar aanleiding
van een congres dat vooral
door Nederlanders werd gedo
mineerd. De paus liet weten
ontevreden en teleurgesteld te
zijn over het.beleid van Pax
Christi. Het Vaticaan heeft
Pax Christi niet altijd als dé
vredesbeweging van de kerk
gezien of willen zien.
Om de koers van Pax
Christi beter te kunnen begrij
pen vertelt Becker over Al
frink dat deze het (conserva
tieve) bischoppelijke mande
ment van 1954 mede onderte
kende. Zes jaar later daarente
gen accepteerde hij de pro
gressieve katholiek Schuyt als
vice-voorzitter. In 1963 kon
zelfs het PvdA Tweede-ka
merlid Ruygers, een van de
mensen waartegen het mande
ment was gericht, tot het be
stuur toetreden.
Het mag wel duidelijk wor
den dat Pax Christi in de loop
van de jaren zestig invloed op
de politiek in Den Haag heeft
uitgeoefend. Niet alleen op
KVP maar ook op PvdA. Pax
Christi had een brugfunctie
tussen PvdA en KVP, zoals het
IKV dit nu nog heeft tussen
PvdA en CDA. Verder had Pax
Christi een denktank-functie
voor KVP parlementariërs.
Een conflict met de KVP on
stond in 1968 toen de beweging
zich uitsprak tegen het rege
ringsvoornemen de defensie
uitgaven met 225 miljoen gul
den te verhogen. De KVP-er
Schuyt, die toch al van plan
was af te treden, beleefde door
dit conflict een onplezierig af
scheid. Door de politieke uit
spraak over de defensie-uitga-
ven kreeg vooral Alfrink boze
reacties van KVP-ers. Minis
ter van Buitenlandse Zaken
Luns en premier De Jong wil
den zelfs dat Alfrink aftrad als
voorzitter, maar de kardinaal
koos voor Pax Christi.
In de jaren zestig wordt Pax
Christi een pressiegroep. Door
het grote aantal mensen met
veel kennis en kennissen heeft
Pax Christi veel meer invloed
dan op het eerste gezicht wel
lijkt. Het denken over vrede en
veiligheid wordt er op weten
schappelijk hoog niveau beoe
fend. „De basis van de bewe
ging had daar toen wel moeite
mee. Zij was veel minder be
trokken bij de vredesproble-
matiek dan nu het geval is.
Pax Christi wilde deze zaken
dichter bij de mensen brengen.
Dit gaat nog steeds moeilijk
maar het blijkt niet onmoge
lijk te zijn", aldus Becker.
Het onderzoek 'Gebed, Stu
die of Actie' behandelt niet het
verloop van de wandeltochten.
Het beperkt zich tot de ideeën
en verrichtingen van de be
stuursleden van Pax Christi
zoals kardinaal Alfrink, het
KVP-kamerlid Schuyt en het
PvdA-kamerlid Ruygers.
Verder komt de rol van
Marga Klompé aan bod. „Ze
kwam niet veel in de publici
teit maar speelde achter de
schermen een belangrijke rol.
Zo werkte ze mee aan verre
weg de belangrijkste publica
tie van Pax Christi 'Met Pa-
cem in Terris onderweg'. Ze
gaf veel adviezen aan het be
stuur en speelde een bemidde
lende rol. Zij heeft wezenlijke
invloed uitgeoefend op de
koers van Pax Christi".
Becker verklaart deze ver
andering door het ontstaan in
de jaren zestig van nieuwe
theologische inzichten van
mensen als Schillebeeckx. Zij
vinden dat de kerk zich met
het dagelijks gebeuren moet
gaan bezighouden. Alfrink
stond sterk onder invloed van
de theoloog Schillebeeckx en
socioloog Goddijn (destijds di
recteur van het instituut dat
later de organisatie van het
pastoraal concilie op zich zou
nemen). De Vice-voorzitter
van Pax Christi, Schuyt,
schreef zijn speeches.
In de jaren zestig vond de
omwenteling van 'gebed tot
actie' binnen Pax Christi
plaats. Dat het zwaartepunt
van Beckers onderzoek op dat
decennium ligt, is niet alleen
een weerspiegeling van de in
teresse van de onderzoeker,
maar een ook een verant
woorde keuze ten aanzien van
het belang van het onderwerp.
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans-hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176 Telefax 076-236405.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Telefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326 (alléén abonnementen).
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363,4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023, 4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen, incl. B.T.W., bij vooruitbetaling te voldoen:
24,90 per maand; 71,85 per kwartaal of 279,15 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van resp. 1,- per maand,
1,90 per kwartaal, 7,60 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W,
Voor posttoezending geldt een toeslag. Losse nummers: ma. t/m zat. f 1,25.
Service-afdeling abonnementen: 076-236472, ma. t/m vrijd. 8.30-17.00 uur.
Heeft u de krant niet ontvangen7 Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Centrale reclame-afdeling 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur en
zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
DE KIEZERS van de Ame
rikaanse staat New
Hampshire hebben de na
de Iowa-caucus enigszins
ontspoorde voorverkiezin
gen voor het president
schap weer de juiste rich
ting gegeven.
Vice-president George Bush
haalde 38 procent van de re
publikeinse stemmen en heeft
daarmee zijn politieke car
rière en de kansen op het pre
sidentschap gered. Zijn posi
tie leek, na de opmars van Ro
bert Dole in Iowa, volkomen
ondermij nd te zij n.
Michael Dukakis won, zoals
verwacht, bij de democraten.
De gouverneur uit Massachu
setts haalde 36 procent van de
stemmen en dat leverde hem
een historische overwinning
op.
Bob Dole - de aanvankelijk
als winnaar gedoodverfde re
publikein - werd in de laatste
uren van de eerste Ameri
kaanse voorverkiezing, toch
teruggedrongen door Bush.
Hij moest met 28 procent van
de stemmen en met een
tweede plaats genoegen ne
men.
Het nieuwe politieke feno
meen van Amerika, Pat Ro
bertson, haalde slechts 10 pro
cent van de stemmen. Maar
hij heeft veel aanhang in het
zuiden en het is niet uitgeslo
ten dat hij Jack Kemp van de
derde plaats gaat verdrin-
gen.De positie van de republi
keinse kandidaten ziet er na
New Hampshire als volgt uit:
George Bush' campagne
heeft, na het smadelijke ver
lies in Iowa, opnieuw aan
kracht gewonnen en de vice-
president heeft de positie van
'frontrunner' van zijn partij,
zij het met moeite, weten te
behouden. Bush won veel ter
rein terug met agressieve tv-
spots. Bovendien voegde hij
enkele nieuwe thema's aan
zijn programma toe. De vice-
president beschikt over een
aanzienlijke aanhang in het
zuiden. Bovendien is zijn
campagnekas zeer goed ge
vuld en beschikt hij over het
sterkste en meest getalen
teerde team van helpers.
Bob Dole blijft de belang
rijkste belager van Bush. Hij
maakt grote kansen in de sta
ten van het Midden-Westen,
maar zijn positie in het zuiden
en het industriële noorden en
oosten is nog steeds zeer on
duidelijk,
Jack Kemp handhaaft zich
met moeite en zal, ondanks
zijn zeer conservatieve pro
gramma, in het zuiden waar
schijnlijk door Robertson van
de derde plaats worden ver
drongen. Kemp beschikt, net
als Bush, over nagenoeg onbe
perkte financiële middelen.
Pat Robertson haalde te
weinig stemmen om de twee
republikeinse leiders Bush en
Dole in moeilijkheden te
brengen. Maar hij is een uit
gesproken goed kandidaat
voor de zuidelijke staten van
de zogenaamde 'Bible Belt'.
Opiniepeilingen hebben aan
getoond dat hij in een staat
als South Carolina zelfs met
grote voorsprong kan gaan
winnen.
Pete Du Pont is geheel
kansloos geworden.
Bij de democraten liggen de
kaarten als volgt:
Michael Dukakis is de dui
delijke 'frontrunner' van zijn
partij geworden. Dukakis'
probleem is evenwel dat hij te
progessief is voor het zuiden
en het midden van de VS, of
schoon hij in een staat als Te
xas duidelijk aan kracht wint.
Richard Gephardt gaat
hoge ogen gooien in het mid
den van de VS, maar maakt
waarschijnlijk weinig kans in
het verstedelijkte oosten en
noorden. Bovendien hebben
veel kiezers zijn manier van
campagne-voeren als te
agressief ervaren.
Senator Simon zal in het
zuiden waarschijnlijk van
zijn derde plaats worden ver
drongen. Hij is in zijn optre
den te 'noordelijk' en te 'pro
gressief'. Bovendien beschikt
hij over te weinig geld voor
het voeren van een intensieve
campagne over een zeer breed
front.
Jesse Jackson heeft het als
zwarte kandidaat niet slecht
gedaan in een overwegend
blanke en zeer conservatieve
staat als New Hampshire.
Hoewel hij in het zuiden veel
stemmen zal winnen, is dat
waarschijnlijk niet genoeg
voor de officiële democrati
sche nominatie tijdens de con
ventie in Atlanta.
Albert Gore, een mogelijk
winnaar in het zuiden, heeft
in het noorden en oosten te
weinig aanhang om een echt
serieuze kandidaat te zijn.
Gary Hart en Bruce Babbitt
zijn feitelijke uit de race ve
dwenen.
Volgende week word#11
Minnesota en South Da!™_
twee noordelijke staten. MaJ «inhalige
Amerika richt in feite all. inn<
aandacht op dinsdag 8 maan >rk.
- Super Tuesday - als in j
zuidelijke staten voorverkfe
zingen worden gehouden. Al,
gemeen wordt aangenorrt-
dat zich, op basis van de
sultaten op die dag, twee
publikeinen en drie democrj.
ten zullen moeten terugtrek,
ken.
onze Haagse redactie
vN HAAG - Als voorzitter
Visser van de Industrie-
j fnV in 1984 daadwer-
ïiik de Binnenlandse Vei-
Zidsdienst (BVD) heeft
'geschakeld om de be-
tiwbaarheid van een van
in medewerkers te onder-
voigeuue ween. word#11 Han is dat eebeurd
yoorverkiezingengehoudenleken^n^Hg
ïalige minister van
jïinenlandse Zaken, Riet-
D
wc
(B
ge
va
Vi
hi
ba
de
he
5poe
Overigens verschilt Supe-
Tuesday sterk van de voor.
verkiezingen zoals die in
zeer kleine staat als
Hampshire worden gehouden
De kandidaten moeten in ht|
zuiden miljoenen kiezers in ij
staten tegelijk kunnen bere
ken. Een persoonlijke benadi
genoeg uitgesloten.
Dukakis winst verwacht
Bush terug in de race
Door Alex Efty (AP)
HET BEWIND van de
mullahs regeert negen jaar
na de islamitische revolu
tie in Iran met onvermin
derde godsvrucht, maar
achter de schermen wor
den posities ingenomen en
coalities gesloten in af
wachting van de schijn
baar onvermijdelijke
machtsstrijd na de dood
van de 87-jarige geeste
lijke leidsman ayatollah
Ruhollah Khomeini.
De onafwendbare dood van de
hoogbejaarde ayatollah zal de
revolutie sterk op de proef
stellen in een tijd van grote
economische moeilijkheden,
een nog immer voortslepende
oorlog en toenemende inter
nationale isolatie.
De gezondheidstoestand
van de ayatollah laat te wen
sen over, maar zijn woord is
nog altijd wét. Recent maakte
Khomeini met een theocrati
sche Koran-exegese de weg
vrij voor economische en so
ciale hervormingen in het
land, die lang waren tegenge
houden door conservatieve
geestelijken.
Hij blijft het symbool van
de islamitische revolutie te
gen het gezag van sjah Mo
hammad Reza Pahlavi. Het
was die revolutie die Kho
meini na 15 jaar ballingschap
de mogelijkheid bood op 1 fe
bruari 1979 als triomfator
naar zijn vaderland terug te
keren.
Het is de bijna Messiaanse
en onaantastbare positie van
Khomeini die de revolutie bij
elkaar heeft gehouden, on
danks de slepende oorlog te
gen Iraq en de andere proble
men van het land.
De politieke stoelendans is
recent sterk in tempo ver
sneld als gevolg van de ko
mende verkiezingen op 8 april
voor de 270 zetels in de Majlis,
het parlement van Iran.
De revolutionaire elite is
verdeeld over twee fronten:
die van de puristen, geleid
door premier Hussayn Musa-
vi, en die van de pragmatici,
geleid door parlementsvoor
zitter Hashemi Rafsanjani.
Maar het voortbestaan van
het bewind lijkt niet te wor
den bedreigd, ondanks de in
terne rivaliteit en wijd ver
breid binnenlands gemor.
Vooraanstaande revolutio
naire leiders bevestigen dat er
onvrede bestaat onder het
volk, maar zij benadrukken
dat dat veroorzaakt wordt
Khomeini
door de oorlog en niet door de
revolutie. Iraq probeerde in
september 1980 van de revolu
tionaire chaos in Iran gebruik
te maken door, na een serie
grensincidenten, een invasie
uit te voeren. Die invasie is
intussen vastgelopen in de
bloedigste loopgravenoorlog
sinds de Eerste Wereldoorlog.
De revolutionaire leiders
zeggen ook dat er, ondanks de
oorlog, meer openbare projec
ten zijn uitgevoerd onder de
islamitische regering dan on
der de sjah en dat er ook meer
is gedaan om het lot te verbe
teren van de 'Mostathafien',
de straatarme massa van
slopbewoners die de legioenen
van Khomeini vormden tij
dens de revolutie.
De winkels in Teheran zijn
goed voorzien, maar de prij
zen zijn schrikbarend hoog, en
duizenden mensen zoeken da
gelijks naar koopjes. Voor de
gecontroleerde winkels, waar
gerantsoeneerde goederen te
gen vastgestelde prijzen wor
den verkocht, staan lange
rijen wachtenden.
Op de zwarte markt, de
'vrije markt' zoals ze in Tehe
ran zeggen, is alles te koop,
maar tegen tienmaal de offi
ciële prijs.
Het wantrouwen tegen bui
tenlanders is nog altijd groot
en de Verenigde Staten, de
steun en toeverlaat van de
Sjah en zijn gevreesde ge
heime dienst, heten nog altijd
'de Grote Satan'.
Het verzet tegen Khomeini
is nauwelijks zichtbaar. De
Khomeini-jeugd, de Revolu
tionaire Garde, controleert
-elk dorp en elke wiik.
Maar het islamitisch puri
tanisme uit de eerste jaren
van de revolutie, lijkt iets
verzacht te zijn. Veel vrouwen
dragen nog steeds de chador,
het zwarte kleed dat hen van
kruin tot voeten bedekt. Op
het belangrijkste busstation
van Teheran hangt een bord
met de tekst: 'Vrouwen die
niet islamitisch gekleed zijn,
worden niet toegelaten.'
Maar er lopen ook weer
vrouwen met gewone hoofd
doeken op straat en steeds va
ker wordt in het openbaar
make up gedragen. Dergelijke
uitingen van 'westerse deca
dentie' waren nog maar een
paar jaar geleden aanleiding
tot arrestatie en vernedering
door de Gashte Zahrah, de re
ligieuze burgerwacht die, in
burgerauto's, patrouilleert en
moreel verval bestrijdt. De
patrouilles van de Gashte
Zahrah zijn niet verdwenen,
maar hun fanatisme lijkt iets
te zijn gesleten.
Ook het bekrachtigen van
het verbod op alcoholhou
dende drank lijkt te zijn ver
minderd. Op de vrije markt is
volop whisky, wodka en an
dere sterke drank te koop.
De Iraanse filmindustrie
produceert heldhaftige rol
prenten voor een patriottisch
publiek, maar in de bioscopen
draaien ook speelfilms uit de
Sovjetunie en Japan. De twee
televisienetten worden over
heerst door religieuze en
tieke discussieprogramma's,
oorlogsbeelden en documen
taires over de Iraanse over
winningen.
Het veiligheidsapparaat vn
de staat is actief op alle ni
veaus, inclusief de dorpen
Steden, kantoren, scholen en
bedrijven worden bestuurd
door islamitische raden.
Naar schatting twee mil
joen Iraniers, onder wie veel
vertegenwoordigers van de
middenklasse, hebben geko
zen voor een onzeker bestaan
als vluchteling, liever dan
zich te schikken naar wat in
het land door moet gaan voor
islamitisch recht of dan hun
zonen de oorlog in te laten
sturen.
De Golfoorlog, waarbij in
ternationaal vooral de aan
dacht gaat naar de westerse
interventie in de Golf en de
tankeroorlog, heeft intussen
naar schatting 600.000 Iraniers
het leven gekost en er zouden
zeker 750.000 gewonden zijn
gevallen.
De haat van de Iraanse
massa's tegen Irakezen en an
dere Arabieren is er niet min
der om geworden en aan pa
triottisme heerst in Iran be
slist geen gebrek.
b<
je
si
Door Jan Bouwmans
HET Christelijk Pedago
gisch Studiecentrum (CPS)
is niet weinig trots op zijn
Logo-project1. Tien jaar
lang is aan dit nieuwe
leerplan voor godsdienst
onderwijs gewerkt, in sa
menwerking met het Insti
tuut voor Leerplanontwik
keling in Enschede.
Niet van achter een bureau,
maar door de zaken stukje bij
beetje in de praktijk uit te
proberen. Vijftig protestants-
christelijke scholen van
voortgezet onderwijs zijn
proefkonijn geweest. Zo is het
leerplan in de praktijk ge
groeid. Het nieuwe leerplan
wordt in drie leerboeken uit
gegeven onder de titel 'Le
vende godsdienst'.
Het eerste deel werd in ja
nuari van dit jaar op een lan
delijke manifestatie in Zwolle
aan het protestants-christe
lijke onderwijs gepresenteerd.
En de belangstelling was
groot.
Voor de kloof tussen jeugd
en kerk wordt niet zelden het
onderwijs verantwoordelijk
gesteld. „Op school doen ze er
niks meer aan", is het geijkte
verwijt. Waarmee tegelijk ge
zegd wil zijn dat het dus ook
geen wonder is dat jongeren
van kerk en geloof vervreemd
zijn.
In Zwolle werd de vraag
aan de orde gesteld of althans
in het protestants-christelijke
onderwijs de afgelopen tien
jaar sprake is geweest van
een duidelijke ontwikkeling
in het godsdienstonderwijs.
Een opgetogen beeld gaf drs.
J. Bade, oud-CPS-medewer-
ker, niet. Van een algemeen
aanvaarde en zichtbare ver
nieuwing is geen sprake ge
weest. „Daarvoor", aldus Ba-
de, „is het vak nog te geïso
leerd in de schoolis het
ook nog te zeer het vak onder
de streep. Als er één vak de
laatste decennia stelselmatig
in het verdomhoekje is ge
drukt, dan is het wel dat van
het godsdienstonderwijs."
Wel is de afgelopen tien
jaar een diepgaande bezin
ning op gang gekomen over de
rol van het onderwijs in de
kloof tussen kerk en jeugd.
Een van de vruchten ervan is
dat vrij algemeen de drin
gende noodzaak is geconsta
teerd van een bezinning op
een nieuwe taakverdeling
tussen kerk, gezin en school
inzake godsdienstige opvoe
ding. Een tweede resultaat is
geweest dat een gesprek op
gang is gekomen over de pe
dagogische en theologische
grondslagen van de godsdien
stige opvoeding.
Twee opvattingen zijn ge
groeid die elkaar vrijwel uit
sluiten. De ene is dat gods
dienstonderwijs moet gaan
over godsdienstige verschijn
selen; ook, maar niet alleen
van de christelijke godsdienst.
De eigen identeit mag niet
centraal gesteld worden, want
dat is indoctrinatie. Het doel
van godsdienstonderwijs
moet zijn de leerlingen inzicht
te laten krijgen in zichzelf, in
hun eigen achtergrond en in
die van anderen. Men spreekt
van het verhelderingsmodel.
Daar tegenover staat het ge
loofsoverdrachtmodel: gods
dienstonderwijs op school
heeft geloofsoverdracht tot
inzet en doel of het is geen
godsdiens tonderwij s.
De modellen zijn bekend
van de Nijmeegse pastoraal-
theoloog H. van de Ven. Delen
de opstellers van het Logo
leerplan ook diens kritiek? Ja.
„Geloofsoverdracht als doel
stelling van de godsdienstige
opvoeding betekent verabso
lutering van de leraar en
zijn/haar geloofsovertuiging.
Objectief en zakelijk gods
dienstonderwijs (het vak
'geestelijke stromingen') ver
absoluteert de lesstof. In beide
gevallen wordt de leerling
vergeten."
Het Logo-leerplan neemt
de vragen en ervaringen van
de leerling tot pedagogisch
uitgangspunt. Maar kindge
richt en ervaringsgericht
godsdienstonderwijs mag niet
blijven steken in de eigen er
varingen van de leerlingen,
want dan blijft godsdienst be
perkt tot bezinning op het
eigen bestaan. Dat is onvol
doende. De bestaansvragen
verbinden met theologische
grondmotieven: dat maakt
godsdienstige opvoeding mo
gelijk.
Is dit nu hetzelfde als wat
prof. Van de Ven aanduidde
met zijn 'religieus communi
catiemodel'? Het lijkt er in elk
geval ontzettend veel op.
Trouwens, ook een nieuw bij-
belkatecheseproject voor 9 tot
12-jarigen van het katholieke
Hoger Katechetisch Instituut
heeft het over het samenbren
gen van twee stromen: de er
varingen en belevingen van
de kinderen en de ervaringen
die spreken uit de bijbelver
halen.
Bij al hun vragen de jonge
ren ook weer duidelijk de
spiegel voorhouden van de
christelijke geloofstraditie: er
lijkt onvereenstemming te
groeien dat de overbrugging
van de kloof tussen jeugd en
geloof/kerk in die richting ge
vonden kan worden. Dr. C.
Wigmans, directeur van de
Nederlandse Zondagsschool
Vereniging, betoogde in
Zwolle tegen deze achter
grond in de jaren negentig
twee hoofdstromingen tot
stand te zien komen. Aan de
ene kant scholen die functio
neren als instituten waar
jonge mensen de vereiste
kwalificaties kunnen halen
voor de arbeidsmarkt.
Deze scholen zullen in hun
vormingsaanbod dan ook nog
wel een onderdeel hebben
waarin men kennis van en in
zicht in het verschijnsel gods
dienst en de mogelijke func
ties ervan voor individu en
samenleving kan verkrijgen
Maar deze scholen zullen aan
het vak godsdienst exact de
zelfde eisen stellen als aan
alle andere vakken, derhalve
geen extra belasting van
torale of pedagogische
en elke suggestie van beïn
vloeding vanuit een of andere
geloofsovertuiging of levens
beschouwing strikt vermij
den.
Aan de andere kant scholen
die onderwijs en opvoeding
niet scheiden. Die scholen zul
len geloofsopvoeding niet lan
ger beschouwen als iets dat
beperkt is tot één vakgebied
Die scholen zullen namelijk
beseffen dat scholen mensen
maken en dat kennisover
dracht ondenkbaar is zonder
dat kinderen en jongeren
daarmee een nieuwe oriënta
tie krijgen op de wereld om
zich heen en op zichzelf. Het
pedagogische concept van
deze scholen is: school is leer
huis van menswording. He'
vak godsdienst staat daar niet
apart. Dat pakt voor alle vak
ken fundamenteel anders uit
dan het concept: klaarstomen
voor de arbeidsmarkt.
Dit is het derde deel uit een
vierdelige serie over 'Jon
geren, Geloof en Kerk
Morgen het slot: 'Geloven
is niet over te dragen'.
t
aanleiding voor dat overleg z
nthullingen van het weekblac
J van een ambtenaar van B
ok de uitlatingen van de Cent
.edienst (CRI) over de frau<
ieuwe paspoort,
eze dienst, die bij het onder-
iek naar de fraudebestendig-
■id is gepasseeerd, twijfelt
erk aan de gunstige onder-
leksrapporten uit Amerika,
ck de WD-er Wiebenga ver-
ngt van de staatssecretaris
en uitleg.
Volgens Nieuw Revue van
eze week zou het hoofd van de
aspoort-afdeling drs. Pieter
iterlinden van Buitenlandse
aken al in een vroeg stadium
inisteriële geheimen hebben
ten uitlekken aan de firma
EP waardoor de Staatsdruk-
>rij en de firma Enschede de
ïerte misliepen. Als beloning
xjr de uiteindelijke opdracht
de ambtenaar niet alleen
in pennenset van 1200 heb-
>n gekregen, maar ook een
ito en zelfs een creditcard van
EP hebben ontvangen. Op die
aart zou Uiterlinden uitgaven
unnen doen tot een bedrag
an 50.000 gulden.
Buitenlandse Zaken ontkent
ter, dat Uiterlinden een cre-
tcard van KEP heeft. Uiter-
iden heeft volgens de woord-
lerder een persoonlijke kaart,
ok heeft Uiterlinden geen
ito gekregen van KEP, maar
aakt hij gebruik van een
enstauto van KEP. De uitga-
in van Uiterlinden worden bij
uitenlandse Zaken gedecla-
erd en vervolgens in reke-
ng gebracht bij KEP. Deze
iak en de vernoemde auto
aken deel uit van het con-
RME VAKBONDEN! In een perioc
ch ernstig bezinnen over hun eige
an de lopende band met interne pre
Allereerst was er het vroegtijdig
ondsbestuursleden Schermer en
inflict met hun voorzitter Dick Vi:
ok Visser als slachtoffer van de int
pteerd. De voorzitter van de Indust
irtrouwen van een kleine meerdei
oot - werd ervan beschuldigd dal
eidsdienst zou hebben ingeschak
an zijn medewerkers te onderzoek
ire is nog gaande, maar Visser h(
nd mei af te treden.
3ver zijn opvolging is nu ai comr
fels over de kwaliteiten van de
'eg.
De grootste klap kregen de vakbo
oorzitter Hans Pont aankondigde
nisterie van Binnenlandse Zaken I
ikbondskringen varieerden van v«
oede. Ambtenarenbond-voorzitter
in de 'loopjongensrol' die Pont vo
■nlandse Zaken zou moeten gaan
Hoewel de teleurstelling over d«
mt - tenslotte zetelt hij straks in
and - best begrijpelijk is, kan in
eld dat de vakbonden lichtelijk ove
et is niemand verboden - ook eer
n op privé-gronden een besluit te
Ikomt.
at een beetje goede wil kan de tra
tter bepaald geen onvergetelijke i
isitief worden beoordeeld. Het is t
'n Dijk een strak en rechtlijnig on
er steeds in geslaagd om zijn te
["vakbonden in recordtijd tegen
el|icht slaagt Pont er in om een c
aat te creëren.
"Vat al die affaires op rij wel duide
istuurlijke top van de vakbonden
's. Het is immers onmogelijk oi
iMen, wanneer zich in eigen huis
ïordoen en wanneer geen ensgezi
3n koers.
Jan Stekelenburg - de naar al
wzitter van de vakcentrale FNV
langstelling voor het vakbondswe
et overmatig groot. Het ledenver
°P9ezet, maar groei zit er ook nie
fesse is het moeilijk om je boodscl
Het lijkt erop of de vakbonden de
pche ontwikkelingen niet hebben
-e|9 slechts: er is sprake van ee
meer bedrijven denken sei
|Kt)onden hebben in Europees ver
horen.
"Vanneer de vakbonden niet gauv
Jon, dreigen ze de boot te missi
net spel der vrije economische kr
9 9eleide vakbond een onmisbaar
