Van zoenen krijg je nog stééds geen Aids
ROEL HENDRIKS ZWEMT RIVIEREN OVER
OM CULTUREN TE LEREN KENNEN
loEKEN NAAR
[ERVATTE ONT
DE STEM EXTRA OP MAANDAG 15 FEBRUAR11988
T48
HET WATER van de Waal staat hoog, de wind
waait stevig, het is koud en het regent. Typisch
een dag om in de kroeg te mijmeren over het le
ven of gewoon onzin te verkopen.
Afdrijven
Politie
Televisie
Australisch
bijgeloof
wat al te dom
Katzenjam-
mer
MEDISCHE
RUBRIEK
Lstem maandag
BOEKJE MET 'ALLE' VRAGEN EN ANTWOORDEN OVER AIDS
Legerleiders
High Tech
Kunst
teleurstelling
[e hoog niveau
De smaak van water
De Eufraat en de Tigris.
De Donau en de Nijl.
Roel Hendriks is ze al
lemaal overgezwom
men. Nadat hij ook de
Waal zwemmend heeft
genomen, van Lent
naar Nijmegen, vertelt
Roel Hendriks over zijn
opmerkelijke liefhebbe
rij.
Door Alex Ruitenbeek
In ieder geval is het geen dag om te zwemmen en al hele
maal niet in de Waal. Toch gaat om 14.14,12 uur de 30-ja-
rige Roel Hendriks uit Rijswijk te water. In Lent. Vlakbij
de verkeersbrug naar Nijmegen. Hij is gehuld in een
nauwzittend surfpak, met kunststoffen sloffen en hand
schoenen aan, een badmuts op en een duikbril voor. Zijn
mond is voorzien van een dikke laag vaseline.
Hendriks begint met borst-
crawl, maar schakelt al snel
over schoolslag en vervolgens
rugslag. Nog voor hij de helft
van de afstand heeft afgelegd
doemt uit de richting Millingen
het eerste gevaar op: de Lau-
fenburg uit Basel. Stroom mee
en leeg: het schip nadert ver
ontrustend snel. Een tele
foontje van de begeleidingsboot
van de rijkspolitie te water, de
RP 43, maakt de Laufenburg op
Hendriks attent. Het schip ver
legt de koers en vaart ruim
achter Hendriks langs.
Hendriks zwemt gewoon
door, ook al verdwijnt hij in de
golven die de Laufenburg ach
terlaat. De gele streep op zijn
badmuts komt echter steeds
weer boven water. Hij geeft de
volgers een teken dat alles okee
Om 14.19,22 uur duikt een
tweede tegenstander op. Al
weer een Zwitser, de Udo. We
derom een telefoontje van de
RP 43, wederom geen gevaar.
Om 14.23,25 uur tikt Hendriks
bij Nijmegen aan bij de spoor
brug. De sterke stroming heeft
hem enkele honderden meters
doen afdrijven. Terwijl Hen
driks de kade opklautert
stoomt de Manntrans 32, een
duwboot met vier bakken,
langs.
„De Waal is geen uitdaging
meer voor me. Er gaan tien
Walen in één Kongo. Daar
dreef ik drie kilometer af", zei
Hendriks voordat hij aan zijn
zwemtocht begon. Als hij uit
het water stapt is er inderdaad
niets - afgezien van een paar
kuchjes - dat wijst op een grote
inspanning. „Een thuiswed
strijd", zegt hij nadruipend.
„Het enige waar ik bang voor
zijn waren die grote duwbak
ken. Maar de begeleiding was
prima, dus er was niets aan de
hand".
Ooit werd iemand bekend
door het water van het Meer
van Galilea lopend te nemen;
Roel Hendriks daarentegen
maakt naam door de grote ri
vieren van de wereld zwem
mend te nemen. Ruim dertig
heeft hij er al. Een kleine greep
uit de collectie: de Mississippi,
de Jangtsekiang, de Rijn, de
Donau, de Hudson.
Hendriks heeft opvallend ge
noeg niets van een zwemmer:
1.71 meter lang en smal in de
schouders.
Waarom zwerft zo iemand
de wereld over om rivieren
over te zwemmen?
Hendriks: „Het is een ideale
manier om culturen te leren
kennen. Er komt veel organisa
tie kijken bij zo'n zwemtocht en
dan krijg je een goed beeld van
de mentaliteit in een land.
Eigenlijk keer ik de rollen om:
ik ben geen toerist van wie de
bewoners wat willen, maar ik
wil wat van de bewoners".
Maar daarvoor hoef je toch
geen rivier over te zwemmen.
Je kunt toch iets anders probe
ren te regelen? Roel Hendriks:
„Dat is waar. Het zwemmen is
bijzaak".
Het begon allemaal in 1984, in
Budapest. Hendriks was nog
student aan de TH van Delft.
„Ik zag op een vakantiefoto van
een vriendin het prachtige par
lementsgebouw aan de Donau.
Dat gebouw vroeg gewoon om
een zwempartij. Het leek me
heel mooi om dat gebouw van
uit het water te zien. Ik zwom
samen met een Oostduitser en
zonder begeleiding de rivier
over. We kregen wel de politie
achter ons aan, maar toen wa
ren we al bij de andere oever".
De mooie blauwe Donau was
het begin van een opmerkelijke
reeks veroveringen. Hendriks:
„Toen ik het thuis vertelde
stelde iemand voor om van dat
rivieren overzwemmen een
hobby te maken. Dat leek me
wel wat. Ik stelde voor mezelf
het criterium op dat ik van
oever tot oever moet zwem
men". Dat hij aan die gore
grauwe Donau huiduitslag
overhield mocht de pret niet
drukken.
De Eufraat en de Tigris („de
oorsprong van een van de oud
ste culturen"), de Bosporus
(„weliswaar een zeestraat en
geen rivier, maar wel heel
mooi. Ondanks de kwallen"), de
Rijn bij Emmerich („met die
fantastische brug") en de Maas
bij Gennep („geen stroming en
dus heel onaantrekkelijk")
volgden. En de Weser („ik had
me ingevet met schapevet te
gen de chemicaliën") en de Elbe
boven Hamburg („tussen die
oceaanschepen door"). Het ging
Hendriks destijds vooral om
het avontuur. „Ik was toen
nogal roekeloos, ja".
Met de Thames kwam de
kentering. Het geregel en de
cultuur werden belangrijker.
„Ik wilde de Thames over
zwemmen op de plek van de
denkbeeldige nul-meridiaan.
Dat was nog een heel gezoek".
Volgden onder meer de Seine
bij Parijs („ik schoot onder
twaalf, veertien bruggen door")
Roel Hendriks steekt zijn armen omhoog: ook de Waal is bedwongen.
FOTO'S GELDERLAND PERS
en de Nijl. De herinneringen
aan de Nijl zijn slecht. Hen
driks ging te water bij Cairo.
Met zijn pak aan, benauwd als
hij was voor bilharzia, een pa
rasiet van het ergste soort.
„Maar het water, de lucht en
het pak waren warm. Ik was
uitgeput toen ik aan de oever
kwam, viel bijna flauw. Boven
dien was er niet veel te regelen
geweest, dus van de Nijl heb ik
weinig opgestoken".
De Mississippi (eind 1986) was
ook een van de hoogtepunten.
„In New Orleans werd het me
verboden. Toen ben ik een staat
verder gegaan, naar de staat
Mississippi. In de stad Vicks-
burg onthaalden men mij met
open armen. Dat ik speciaal
hun stad had uitgekozen om de
Mississippi over te zwemmen.
Ik kreeg alle medewerking en
kwam op de televisie. Minder
leuk was dat ik ondanks de be
geleiding bijna gegrepen werd SpOIlSOr
door een schip. Dat zou trou-
wens een plaatselijke journa
list wel gewild hebben, want
hij had gewed dat ik het niet
zou halen".
aan zijn verzameling toe. Zo
wild als de Jangtsekiang was,
zo rustig ging het in de Gele Ri
vier toe: „Het water stond laag.
Ik heb hele stukken gelopen".
Zijn laatste trofee is de Zaï
re, bij ouderen beter bekend als
de Kongo. Rond de jaarwisse
ling nam Hendriks haar. Niet
alleen de rivier was zwaar door
de sterke stroming en de valse
oevers, ook de organisatie was
moeilijk. De communicatie tus
sen de ambassade in Den Haag
,en de autoriteiten in Zaïre
bleek waardeloos. En ook in het
land zelf ging het moeizaam.
„Ik werd van chef naar chef
gestuurd, niemand wilde de
verantwoordelijkheid op zich
nemen. Wel wilde iedereen geld
zien. Die drie weken Zaïre heb
ben me vijfduizend gulden ge
kost. Uiteindelijk heb ik ge
zwommen zonder officiële toe
stemming, maar wel met bege
leiding".
Toen kwam de Ganges bij de
heilige plaats Varanasi. Te
midden van de hindoes op be
devaart ging Hendriks het wa
ter in. Op dezelfde trip naar het
oosten voegde hij de Indus, de
Jangtsekiang en de Gele Rivier
Over het geld dat zijn hobby
kost maakt Hendriks zich geen
zorgen. Als natuurkundige in
genieur verdient hij goed bij
een computerbedrijf. Maar
vooral: „Het is maar waar je je
prioriteiten legt. Ik heb geen
dure auto, spaar weinig en
woon goedkoop. Het aantal va
kantiedagen is een groter pro
bleem". Een aantal malen werd
hij gesponsord, maar dat stelde
weinig voor. „Ach, het zijn alle
maal verplichtingen en het le
vert nooit meer dan een paar
duizend gulden op".
Ondanks de indrukwek
kende lijst, blijven er nog altijd
rivieren te nemen. Een stuk of
vijftien heeft Hendriks nog op
zijn verlanglijstje staan. Een
aantal in de Sovjetunie, maar
vooral: de Amazone, de konin
gin van de rivieren. En domein
van de piranha, de pitbull ter
riër onder de vissen.
Wanneer
Hendriks daar te water gaat,
weet hij zich bespied en ge
volgd door scholen van die
kleine visjes met die grote,
scherpe tanden. „Ik denk er
over om in een kooi te zwem
men, die wordt voortgetrokken
door een schip. Een kooi met
gaas wel te verstaan, en niet
een soort aquarium. Want het
is wel de bedoeling dat ik zelf
zwem."
Nog meer dan op de Ama
zone verheugt Roel Hendriks
zich op „het echte avontuur":
volgend jaar gaat hij samen
met zijn vriend Sam Zaeed in
'een Cessna-vliegtuigje de we
reld rond. Als hij tijdens die
tocht nog een paar rivieren kan
overzwemmen is dat meegeno
men. „Maar om landingsrech
ten in allerlei landen te krijgen,
moeten we al meer dan genoeg
regelen. We zullen de culturen
dus wel leren kennen. En daar
is het om begonnen".
SYDNEY (RTR) - Een
fles water op de oprij
laan naar de voordeur
houdt honden niet af
van het doen van hun
behoefte op ongewen
ste plaatsen.
„Stommer bijgeloof heb ik
van z'n leven niet meege
maakt", zegt Paul Pem-
berton in Sydney, een die
renarts en dierpsycholoog.
Het bijgeloof is vorig
jaar als een vuurtje rond
gegaan in Australië en de
fles met water is her en
der te zien.
„Als de honden de fles
al zien staan, zal het zijn
om haar als boom te ge
bruiken", aldus Pember-
ton.
De dierenarts had een
Amerikaanse collega een
brief over het fenomeen
geschreven, vertelde hij,
en de collega had hem op
gebeld maar had bijna
niet uit zijn woorden kun
nen komen van het la
chen. „Dat doet straks nog
de hele wereld", aldus
Pemberton.
Door Jan Paalman
IN ELKE kroeg -de uni
versiteit van de armen, zo
als de Ieren zo aardig zeg
gen- kun je van 'erva
ringsdeskundigen' zo op
afroep gratis college krij
gen over hoe een kater te
bestrijden.
En altijd hoor je dan het
zelfde rijtje van middeltjes en
maatregelen die het ver
schrikkelijke beest op afstand
zou kunnen houden: het leg
gen van de befaamde 'bodem'
vooraf; of koffie, haring, li
chaamsbeweging, frisse
lucht, vitaminepillen en-
zoverder erna, met als meest
drastische oplossing het koel
bloedig innemen van een
fikse neut op de nuchtere ka-
terige maag.
Het gekke is dat de verza
melde medische wetenschap
weinig over aard en behande
ling van katers te melden
heeft. Het interesseert dok
ters eigenlijk niet: wie een
kater heeft moet maar terug-
mauwen. Tien jaar jaargang
Nederlands Tijdschrift voor
Geneeskunde levert niets op,
in gespecialiseerde boeken
over alcohol lees je er zelden
over en een polsdikke turf
met 'alles over alcohol' en in
1985 door het TNO uitgege
ven, wijdt aan het verschijn
sel kater precies één pagina.
Wel veel over de ellende van
het alsmaar toenemend chro
nisch innemen: dat alcohol
meer kapot maakt dan je lief
is en hoe dat alles te voorko
men.
Wat heeft de wetenschap
dan wél te melden? Het fok
ken van een kater kun je in
twee fasen verdelen. Fase
een: hoe meer je drinkt hoe
dronkener je wordt, en twee,
hoe groter de dronkenschap
hoe erger de kater. Beginnen
we met fase een. Het blijkt
dat het nogal wat uitmaakt
wie drinkt en wat hij drinkt.
Vrouwen hebben minder li
chaamswater dan mannen, en
omdat alcohol zich uitslui
tend in het lichaamswater
oplost, veroorzaakt eenzelfde
consumptie een hoger promil
lage in het bloed.
Bovendien zorgt de men
struatie ervoor dat drank
nogal eens slecht valt bij
vrouwen: vrouwen kunnen
door dit alles slechter tegen
drank. Het maakt ook uit wat
je drinkt: hoe lager het alco
holpercentage, hoe trager het
in het bloed wordt opgeno
men. Dat verklaart weer
waarom je van enkele glazen
gedistilleerd sneller de hoogte
krijgt dan van evenzovele
glazen bier, ondanks het feit
dat alle alcoholische dranken
per glas evenveel alcohol be
vatten, te weten 10 gram.
Koolzuur versnelt de opname
nog aanzienlijk, vandaar de
verraderlijke werking van
champagne en het kopstoot
karakter van de combinatie
jenever en cola.
Verhalen over het aanleg
gen van een beschermende
laag blijken onzin: melk en
zuivelprodukten helpen niet.
Wel vertraagt een maaltijd
vooraf de opname van alcohol
omdat dan de maag trager
gaat werken. Vooral koolhy
draten hebben dit effect
(meelprodukten, spaghetti);
méér dat vette waar, en die
weer meer dan eiwitten (bief
stuk). Bij bier maakt dat niet
zoveel uit, want die drank
heeft in de vorm van toege
voegde koolhydraten al een
ingebouwde maaltijd.
Dan fase twee, de overgang
van dronkenschap in een
spinnende kater. Omdat de
afbraak van alcohol in de le
ver beperkt is, verdwijnt het
traag uit het bloed met een
snelheid die niet boven 'n half
hoeveelheden innemen 4
het middel erger is
kwaal.
„De kater
tot één glas per uur uitko;
Methodes om sneller van
alcohol af te komen en(
sneller te ontnuchteren, I
trok dit na, zijn er niet. Vi
minepilletjes helpen j
koffie schijnt juist avereëi
te helpen, joggen, frisse ij
KUdat heSt 5M* niek in de wereld'^ zo betitelde
nut. In Duitsland zijn erzo» igsverdrag tussen Nederland er
heten ontnuchteringspillei,, onafhankelij kheid ontving w
de markt, die wel duur 4 f t vuftien j aar. Dat kwam ri
maar met helpen. Het eni; "vjwHo c„rinamp te helnen
wat schijnt te helpen is g ld beloofde Suriname te nelpen
vesuiker (fructose), maar 4 tiheid te bevorderen en de lever
moet je dan in zo'n ongezonj ren. „Wij krijgen nu de mogelij'
amse premier Henck Arron toe
=t enthousiasme hield echter ni
Mïgen niet werden gehaald. De 01
raadsel", schreef Jellinei ere deel van de Surinaamse bet
psychiater W.G. Mulder
zijn boek 'Alcohol'. Of hij
slaat is onvoorspelbs,
waarom hij toeslaat onduii
lijk. Wel is duidelijk dat
kater pas optreedt als alcok
uit het bloed is verdwene
reden waarom je tamelij
vrolijk naar bed gaat maan
zo beroerd wakker wordt
zijn veel mogelijke
ners. De alcohol zelf
lijk, het vele roken, de
alcohol gecamoufleerde
chamelijke en geesteli
vermoeidheid die nu zijn
kening presenteert en niet
vergeten de bijprodukteniij
in drank zitten. Foezelal
len bijvoorbeeld, met h(
pijnverwekkende namer,
n-propanol, n-butanol en:
amyl alcohol.
Foezel is 14 to 50
sterk als gewone alcohol
blijft tot overmaat van r:
veel langer in het bloed zit
Het zit vooral in whisky
martini, echte katerdrai
dus, minder in bier en wijni
bijna niet in wodka. Een a
dere mogelijke oorzaak is
uitdroging die het gevolg
van alcohol. Alcohol zet de ai-
tapkranen van het lichaai|
wagenwijd open. Vand;
dat er in het feestlokaal so
meer mensen in doodsrn
staan te trappelen voor
toilet, dan er dorstigen sL.,
voor de bar. Vandaar ooktfel
met geen emmers watert
blussen nadorst. Die uitdro
ging, en waarschijnlijk ook|
voor een deel de kater,
zich bestrijden door het drin
ken van een paar glazen wa
ter voor het na»r bed gaai
Een fles Spa naast het bei
kan ook wonderen doen.
Daarmee is wel bekeker.|
Een aspirientje helpt, maai
dan kan er beter (zie de bij
sluiter) geen acetylsalicyl-
zuur inzitten. Dat spul irri
teert de maag, alcohol ill
overmaat irriteert de maag]
en samen zijn ze verantwoor
delijk voor een stijging vai|
het aantal maagbloeding®
na zon-, feest- en hoogtij da
gen. Gelijk een fikse neut oil
de katerige maag helpt ii|
ieder geval wel bij verslaaf
den om de ontwenningsver
schijnselen voor te zijn.
Of het bij matige drakes]
ook wat uithaalt is de
maar het is zoiets als
weer aan het gas gaan
om eerder te herstellen van]
een gasvergiftiging. Het
standigste is natuurlijk
het niet zover te laten konei]
als die lieden in het drinklei
van Anton van Duinkerk®
(een groot kenner overigen
Die zongen: O volle maan 9
zie mij aan Hoe zij t gij te bi
klagen Slechts ééns N
maand zijt gij slechts vol Ei|
wij schier alle dagen.
aar. „Buitenlandse bedrijven er
eest van de ontwikkelingsactiv
>rken in 1979.
ieu
kans
ir ANP-verslaggever Cor Speksnijder
;N HAAG - Na de militaire st
iderland ontwikkelingsgeld stu
[oorden in 1982 waren reden vo
lp. Nu het bewind van legerleid
imaakt voor een gekozen regerir
in de gewezen kolonie zo goed al:
Door Rinze Brandsma
AMSTERDAM - Of je van zoenen nou écht geen
Aids kimt krijgen. Nee dus. Ook niet van een
hand geven, van de deurkruk, de wc-bril, een te
lefoonhoorn, een hoestende en niezende Aids-
patiënt.
Het zijn en blijven de meest gestelde vragen over
Aids. Met Aidspatiënten kun je gewoon omgaan. Aids
kun je alleen oplopen via bloed-bloed of sperma-
bloed-contact.
Omdat zeker bij Aids „angst een van de slechtste
raadgevers is", heeft de Staatsuitgeverij in samen
werking met de Nationale Commissie Aids-bestrij-
ding NCAB een voorlichtingsboekje uitgegeven. Een
eenvoudig, handzaam en goedkoop (ƒ17,50) boekje,
'AIDS, vragen en antwoorden', dat een veel hogere op
lage verdient dan de eerste voorzichtige 7.000. Een
boekje is bestemd voor een groot publiek. Geen geze
ver of gemoraliseer, maar open, eerlijke, heldere ant
woorden op de lawine van vragen die nog steeds bin
nenkomt op de Aids-infolijnen van de NCAB. Karin
van de Riet van het NCAB-Bureau stelde het samen.
Nederlanders zijn redelijk voorgelicht over Aids en
zijn geïnteresseerd in de vragen en feiten van de dode
lijke immuunziekte. Zo keken vorig jaar april meer
dan 2 miljoen mensen een hele avond lang, van 8 tot
12, naar een grote tv-uitzending rondom Aids. Toch
blijven de vragen opkomen: voor de hand liggende en
meer indringende. Aids-deskundigen (en later ook
huisartsen) hanteren zelf de Aids Standaard Ant
woorden Lijst. Het nieuwe Aids-boekje, vanaf 15 fe
bruari ook bij de boekhandels te koop, borduurt daar
op voort, maar dan omgewerkt voor een breder pu
bliek. Nieuwe drukken zullen steeds naar de actuele
ontwikkelingen bijgewerkt worden.
Dit jaar april zal de NCAB samen met het ministe
rie van WVC (Volksgezondheid) een nieuwe landelijke
campagne starten, gericht op Aids en werk. Voor de
verschillende beroepen die met Aids-patiënten te ma
ken hebben of kunnen krijgen zal de campagne een
inzicht geven in waar de risico's voor besmetting niet
en wel kunnen zitten: onder meer medici (ook speciaal
tandartsen), brandweer, politie, gevangenisbewaar
ders.
In de ontwikkeling van een spuit ter voorkoming
en/ of genezing van Aids (vaccin) zit weinig schot, on
danks alle onderzoek wereldwijd. Dr. Jan van Wijn
gaarden, hoofd bureau NCAB, bij de presentatie van
het Aids-boekje: „De ontwikkeling van een vaccin
lijkt van geen kant te lukken. Een werkzame stof voor
gebruik op grote schaal zal er niet voor het midden
van de jaren '90 zijn."
Nog geen genezing mogelijk, dus alle aandacht blijft
gericht op het voorkomen van Aids. Veilig vrijen, safe
sex, condooms. Dat helpt merkbaar: alleen al de
'ouderwetse' geslachtsziekten komen spectaculair
minder voor.
En 'wondermiddel' AZT (Retrovir), nu ook in ons
land toegediend? Van Wijngaarden: „Wat we er nu
van weten is dat het waarschijnlijk niet geneest, maar
het ziekteproces remt. Mensen die AZT krijgen gaan
minder snel dood aan Aids, worden er minder ziek
van, voelen zich beter. Maar dood gaan ze wel. Het
middel verbetert de kwaliteit van het nog resterende
leven."
Nieuw is een discussie onder onderzoekers of ook
bij seropositieven (dragers van het HI V-Aids virus,
besmet maar nog niet ziek) AZT heilzaam is. Of mét
AZT het HIV al in de - zeer lange - incubatietijd (de
tijd tussen infectie en ziek worden) aan te pakken is.
Bij een experimentele toediening onder 18 seroposi
tieven met een slechte prognose (het virus al in het
bloed) zijn daar goede resultaten mee bereikt. Een
groter onderzoek op dit punt gaat nu beginnen. Van
Wijngaarden: „Maar AZT is een erg giftig middel,
veel te link om dat zomaar te gaan slikken. De bijwer
kingen zijn groot en eenmaal begonnen moet je ermee
doorgaan."
Nog steeds blijft in ons land het uitbreken van Aids
beperkt tot de bekende risicogroepen: mensen met ho
moseksuele contacten, intraveneus drugs spuitende
druggebruikers, bij onbeschermde sex met (heroïne)
prostituées, wisselende seksuele contacten zonder
'veilig vrijen' én de partners van die onvoorzichtigen.
Maar risicogroepen is een verkeerd begrip. Het gaat
om risicohandelingen; jezelf buiten zo'n risicogroep
weten geeft een gevoel van veiligheid dat ten onrechte
is.
Nog eens die eeuwig opduikende vraag over zoenen
en Aids. In heel lage concentraties kan het virus in
speeksel en bijvoorbeeld traan vocht voorkomen. Maar
in de overdracht van het virus speelt dat geen ról. In
aanraking komen met het virus op die wijze betekent
nog niet meteen infectie. Het virus moet echt binnen
dringen in je lichaam, in je bloedbaan terechtkomen.
Nog een vraag - de rest staat in het Aids-vragen en
antwoorden-boekje te lezen. Kan je Aids oplopen bij
de kapper? Die heeft zoveel klanten en knipt ook wel
eens mis. De Aids-deskundigen: „Alleen als die kap
per andere dingen met je doet dan je haar knippen."
De enige legerleider die zich
ook Legerleider noemt is Desi
Bouterse. Allé legerleiders
vóór Desi noemden zich niet
legerleider maar Farao, Cae
sar, Tsjaar, Sjah, Koning, Du-
ce, Führer enz. Legerleider
worden vereist geen bijzon
dere afkomst of opleiding.
Nodig is slechts een handvol
handlangers om daarmee de
macht te grijpen uit de han
den van de reeds aanwezige
machthebber. Met de macht
stevig in handen bedenkt de
legerleider een beterklin-
kende naam voor zichzelf en
zijn handlangers, die hij zijn
adel noemt. Het leger ge
bruikt hij verder om zijn wil
op te leggen aan de onwilli-
gen. Rijke kooplui op zoek
naar groter rijkdom via hem
melden zich vrijwillig aan
zijn hof waar de ontwikkelde
welbespraakten alreeds aan
wezig zijn om te delen in de
macht. De Kleine Korporaal
uit Corsica noemde zich Kei
zer Napoleon, de korporaal
uit het Oostenrijks leger een
voudig Führer. De school
meester uit Italië koos het
Italiaanse woord voor Führer
en noemde zich Duce. De Ja
panse legerleider ging een
stap verder en liet zich naast
Keizer ook God noemen zoals
in de Oudheid de Caesars wel
deden. Bisschoppen (Bom-
menberend van Utrecht),
Kardinalen, Pauzen en an
dere Opperpriesters (Ayatol-
la's) hebben ook legers geleid,
maar zich niet meer God la
ten noemen. De Christelijke
legerleiders erkennen maar
eén legerleider boven zich: De
Heer der Heerscharen. Al
deze majesteitelijke macht
hebbers bestonden en bestaan
bij de gratie van het leger dat
zij leiden, maar alleen ser
geant Bouterse noemt zich
Legerleider. Ere wie ere toe
komt.
Hoe primitief op gebied van
techniek onze zogeheten High
Tech eeuw nog is, bewijst
mijn horloge. Naast de tijd
geeft het quartz apparaat de
naam van de dag en de hoe
veelste dag van de maand die
dag is, maar niet welke
maand. Dat moet ik nog
steeds zelf uitzoeken. Met
meewaren zal mijn nage
slacht dit lezen en zich zelf
voldaan en vergenoegd voe
len dat zij door hun techniek
inmiddels zijn verlost van dit
soort nodeloze geestelijke in
spanning.
De mensen denken dat iets
pas kunst is als het wat voor
stelt, als het wat betekent
Dat is onzin. Een rechte lijn
heeft ook betekenis. Zo ver
nam ik uit de mond van
kunstkritikus Flip Bool in El
zevier van 29-8-'87. ik heb het
nagetrokken, kaarsrechte lij
nen, langs de liniaal, maar er
geen betekenis in ontdekt.
Mijn gebrek aan kunstzin is
manifest.
Iet uw uitspraak (bij de ver
ingen) gaan wij naar Den
aag om ons geld te halen",
eld politiek leider Jagger-
[th Lachmon de Surinaamse
rolking vorig jaar al voor in
verkiezingscampagnes. Van
oorspronkelijke 3,5 miljard
Iden is 1,6 miljard als schen-
ïg, 500 miljoen aan garanties
300 miljoen als aanvulling
tekorten overgebleven. Nog
aantrekkelijke bedragen
Dr een land met 400.000 inwo-
fers.
[Met de steunhervatting in
cht laait weer de discussie op
[er de wijze waarop de hulp
ït worden besteed. De fou-
uit het verleden dienen te
arden vermeden, daarover
jn alle betrokkenen het eens.
niet iedereen ziet de-
fde fouten. Wat voor de één
to kansrijke onderneming
is, wordt door de ander afge-
)an als een tot mislukken ge-
emd project. De één herin-
fcrt zich vooral fouten aan Su-
aaamse zijde, de ander wijst
Nederlands falen.
et Tweede-Kamerlid Jan
fonk, momenteel Suriname-
ardvoerder van de PVDA,
in de jaren zeventig als
lister van ontwikkelingssa-
fcnwerking nauw betrokken
de hulpverlening aan Suri-
)me. Hij ondervond dat de
idacht van de Surinamers
1 de onafhankelijkheid vooral
fging naar grote projecten
it ontwikkeling van bau-
et-industrie en landbouw en
st zozeer naar kleinschalige
tiviteiten voor werkgelegén-
Eidsbevordering en armoede-
ptrijding. In zijn woorden
[inkt teleurstelling door: „In
F1 begin voldeed het totale
pxet van projecten wel dege-
|k aan de criteria die gesteld
ren. Maar de projecten
aarvan Suriname vond dat ze
In lagere prioriteit moesten
T'i gen, die startte men niet.
pt waren met name werkge-
jenheids- en kleine, sociale
|°jecten. Daar had ik in 1975
pt op gerekend. De regering-
run voerde niet zo'n ambi-
|us sociaal-economisch beleid
gunste van de hele bevol-
hg als men in 1975 had ver-
pcht".
Het CDA-kamerlid Harry
prts hield een uitgesproken
'arkeur voor kleinschaligheid
Pr aan een bezoek dat hij in
F® aan Suriname bracht. „Wij
nekten dat veel te veel geld
r*rgrote projecten ging. Bij-
[°rbeeld naar grootschalige
rfprojecten, terwijl wij in
lckerie zagen dat Hindoe-
panse boeren met veel min-
geld een grotere produktie
pen te bereiken. Wij consta-
paen dat bij uitvoering van
piecten sprake was van ern-
[ge stagnatie. De basis van
inname is te smal voor een
ntschalige opzet", zo zegt
Nederlandse voorliefde
r ue kleinschalige aanpak
woi
rin:
seu
van
in
bij
en
ren
in
met
leid
krij
klei
ten'
sch
lom
lam
wij:
kla:
dan
te g
ten
hei<
gev
Gu;
gen
zoa
ont
Guj
in 1
hac
rijs
noo
een
wa:
wij
wa:
kei
goe
var
bui
nin
Nor
niv
br£
nag
I
Sui
wil
oor
bes
we:
dat
wa
hac
nei
goe
op
beg
rer
pa:
nai
I
ste
mil
lie]
rib
da:
jon
lijl
op
Pr<
lar
zin
hai
hai
me
De
me
an
wc
ZWf
he'
on
na
vex
nei
