even
UITBLAZEN
Onrust in thuislanden erfenis van achterhaald belei<(^TSSECRE™
vdA wil
Raad van Beroep: Ziekenfonds discrimineert samenwonenden
Op weg naar 50.000 abonnees
ambtenareis
destemcot
Nogmaals
de dobbrie
BRABANTS NIEUWSBLAD BESTAAT 125 JAAR
Onzorgvuldig
•DESTEM ACHTERGROND VRIJDAG 12 FEBRUAR11988
WIM KOCK
DE STEM
)ESTKM BINNENU
ZOUDE gij 'ne koop
genoemd willen wor
den? had iemand me
gevraagd. Mijn antwoord
luidde nee, want het
woord koop heeft iets de-
nigrerends. Het is een
scheldwoord, eerder mild
echter dan agressief. Ze
zouden het ooit tegen je kunnen
zeggen als je per ongeluk een
glas bier op andermans broeks
pijpen morst. 'Wa bende toch
'ne koop'. Koop is een equiva
lent van Tinus („hij? da's 'nen
echte Tinus") of van 'boer',
wanneer dat woord met een de
nigrerende bedoeling wordt ge
bruikt. En nu de herkomst. Die
blijk zo voor de hand te liggen
dat Charles Krijnen uit Ooster
hout die met het woord is ko
men aandragen, maar er zelf de
herkomst niet van kende, zich
wel voor het hoofd zal kunnen
slaan. Ikzelf schaam me ook
een beetje dat ik er niet opge
komen ben.
Het is een lezer uit Ruc-
phen, die zijn naam niet in de
krant wil hebben, die de verkla
ring heeft. Geboren in Prinsen
beek, kende hij in dat dorp ver
schillende mannen die Koob
heetten. Met een 'b' op het eind
en dan wordt het natuurlijk
meteen duidelijk. Het is, net als
Koos, een afkorting van Jaco
bus en Kobus. Alleen kwam
Koob in de jaren twintig en
dertig vooral veel voor onder
boeren, terwijl de burgerij
Koos prefereerde. Koos is ove
rigens een naam die voor beide
geslachten wordt gebruikt want
Jacoba's werden ook Koos ge
noemd, of Koosje. De naam
Koob had dus een duidelijke
binding met de boerenstand,
evenals Tiest en Tinus en de
stelling lijkt mij verdedigbaar
dat het varianten zijn op boer,
maar dan natuurlijk in de
derde betekenis die Koenen
geeft: „iem. zonder manieren,
lomperd, kinkel." De andere
boeren hoeven er zich dus niets
van aan te trekken.
De inzender uit Rucphen
wijst in dit verband ook nog op
de Kobus Kuch van het solda
tenliedje, dat de herkennings
melodie was van een populair
radioprogramma voor de ge
mobiliseerde troepen in 1939.
De voornaam Koob sneu
velde, volgens de Rucphenaar,
in de algehele modernisering
van voornamen die in de jaren
twintig het platteland teisterde:
Mie werd Marie en Kee heette
voortaan Cor. Koob ging zich
dus Koos noemen en Peer werd
Piet. Mui wilde voortaan tante
genoemd worden en Jan-oom
werd ome Jan. Vrouw Jansen
werd juffrouw Jansen en zou
nog tot in de jaren zestig moe
ten wachten eer ze ook een me
vrouw werd.
Ik wil nog even terugkomen
op de dobbrie, voor welk woord
J.G.A. Suurmeijer uit Ulven-
hout zo'n aardige (Franse) en
nog door niemand aangevoch
ten of verbeterde verklaring
vond. We hebben tot nu toe
min of meer aangenomen dat
de dobbrie iets was van man
nen en jongens onder elkaar en
dat heel kleine meisjes hoog-
stens een zachte dobbrie van
grootvader kregen. De dobbrie E
was, dacht ik eerst, een wat
lltllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllliiiiiiilll
ruwe liefkozing, die een beetje
pijn mócht doen omdat je per
slot van rekening een flinke
jongen was. Zo herinner ik me
althans de dobbries van mijn
vader, die waren beslist niet
kwaadaardig. Maar het gaat er
steeds meer op lijken dat de
dobbrie minstens zo vaak met
boze opzet werd gebruikt. Thea
Smeekens-Aarts uit Rucphen,
maar geboren in Gilze, schrijft
me over de toenmalige juffrouw
in de tweede klas van de meis
jesschool in Gilze. Die dame,
door de kinderen juffrouw Juin
genoemd, kon er blijkbaar ook
wat van. „In die tijd", schrijft
Thea Smeekens, „brachten
sommige kinderen distributie
bonnen mee naar school. Voor
koffie, suiker enz. Ik kreeg
thuis nooit bonnen mee voor
school want in ons gezin van
zestien personen konden we die
zelf veel te goed gebruiken.
Voor de kinderen die nooit iets
meebrachten had die juf voor
het geringste vergrijp - even
omkijken in de klas of zoiets -
een flinke dobbrie in petto. Ze
plaatste die net boven je slaap.
Je kon er dagen hoofdpijn aan
overhouden."
Meestal echter hebben het
de vaders en opa's gedaan. Me
vrouw Bets Hermus uit Roosen
daal: „Over sadisme gesproken
(daarover had Guus Aarts het
eergisteren in verband met de
dobbries van zijn opa. WK.),
vaders en opa's moesten je al
tijd pesten of pijn doen. Ze
hadden van die grapjes, zo van:
'hou dit eens even vast' en dan
had je een tabakspruim in je
handen of: 'laat "ns in je hand
kijken' en dan spuwden ze erin.
Als je een nieuwe hoed ophad
sloegen ze die over je ogen en
zeiden dan: 'wat een mooie
hoed en wat zie je daar toch
goed mee.'" Opa zaliger.
Er komen nog steeds va
rianten binnen op de uitdruk
king 'Nieneus met singoren',
waarmee nieuwsgierige kinde
ren de mond werd gesnoerd.
Mevrouw Hermus voegde er de
volgende aan toe: Mussen met
singoren, spring over d'n hèèrd
en as ge hard loopt kunde ze
zien. We hebben nu:
'Nieneus met singoren' of 'ni-
neus mesienore'; 'nieneus mee
blokstèèrte'; 'nus mee singoren
en spring over d'n hèèrd' en
'mussen mef <A"<y->ren, spring
over d'n heèrd, as ge hard loopt
kunde ze zien.'
'Nieneus' etc. zal wel
nieuwsneus zijn, maar dat
steeds terugkerende singoren
intrigeert me. Ik zou trouwens
ook wel willen weten wat ze in
Chaam bedoelen met blokstèèr
te. Als u wilt reageren: het
adres is Even Uitblazen, Post
bus 3229, 4800 MB Breda.
(Wordt vervolgd).
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans-hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176 Telefax 076-236405.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
T elefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326 (alléén abonnementen).
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023,4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145,4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen, incl. B.T.W., bij vooruitbetaling te voldoen:
24,90 per maand; 71,85 per kwartaal of 279,15 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van resp. 1,- per maand,
1,90 per kwartaal, 7,60 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor posttoezending geldt een toeslag. Losse nummers: ma. t/m zat. f 1,25.
Service-afdeling abonnementen: 076-236472, ma. t/m vrijd. 8.30-17.00 uur.
Heeft u de krant niet ontvangenOnze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Centrale reclame-afdeling 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur en
zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Rankrolatioc
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
Door Andrew Torcha (AP)
DE STAATSGREEP van
het leger in het Zuidafri-
kaanse thuisland Bophu
thatswana en het daarop
volgende ingrijpen van het
Zuidafrikaanse leger, als
mede de twee coups die vo
rig jaar in Transkei zijn
gepleegd zijn volgens
waarnemers erfenissen
van een beleid, dat als ach
terhaald wordt be
schouwd.
Voor de theoretici van de
apartheid in de jaren zestig
leken de thuislanden de oplos
sing voor het probleem van de
zwarten. In deze gebieden,
waar de zwarte bevolking on
der dwang werd heenge-
stuurd, zouden zij politieke
rechten kunnen krijgen op
basis van hun etnische af
komst, zonder dat dit een be
dreiging vormde voor de
blanken.
Vanaf het eerste begin
heeft het echter onwaar
schijnlijk geleken dat de
thuislanden het zouden red
den. Het zijn droge, weinig
vruchtbare gebieden met wei
nig natuurlijke hulpbronnen.
Hoewel de meeste inwoners
nog steeds in Zuidafrika wer
ken, is er in de meeste landen
sprake van overbevolking.
Vier thuislanden, Ciskei,
Transkei, Verda en Bophu
thatswana hebben echter toch
de onafhankelijkheid aan
vaard die hen door Zuidafrika
werd opgedrongen. Deze on
afhankelijkheid, die alleen
door Zuidafrika wordt er-
President Lucas Mangope
FOTO AP
kend, is echter grotendeels
symbolisch. De financiële
steun die Pretoria aan de
kunstmatige staten verstrekt
kost het land jaarlijks 6 mil
jard rand (ongeveer 6 miljard
gulden).
Zes andere thuislanden zijn
onderdeel gebleven van Zuid
afrika, en hebben een be
perkte vorm van zelfbestuur.
De afgelopen tien jaar heeft
de regerende Nasionale Party
van Zuidafrika het concept
van de thuislanden echter
grotendeels verlaten en aan
vaard dat ongeveer de helft
van de 26 miljoen Zuidafri
kaanse zwarten in het land
zullen blijven wonen. In
plaats daarvan is gekozen
voor een zeer voorzichtige po
litiek van economische en po
litieke hervormingen. De vier
'onafhankelijke' thuislanden
blijven bestaan als monu
menten van een in ongenade
gevallen grootschalig rassen-
scheidingsbeleid.
In Ciskei heeft president
Lennox Sebe in de loop der ja
ren verscheidene familieleden
op hoge regeringsposten ge
plaatst. In 1983 zette hij zijn
broer Charles gevangen, die
hoofd van leger en politie
was; hij beschuldigde hem
van voorbereiding van een
staatsgreep.
Charles Sebe ontsnapte in
1986 uit de gevangenis, vol
gens zijn broer met hulp uit
Transkei. Lennox Sebe stelde
dit land ook verantwoordelijk
voor een aanval op zijn
ambtswoning, die hij over
leefde.
Transkei en Ciskei worden
beide bewoond door leden van
de Xhosa-stam en slechts van
elkaar gescheiden door een
smalle reep Zuidafrikaans
grondgebied. De twee landen
bleven met elkaar ruziën tot
dat met Zuidafrikaanse be
middeling een vredesverdrag
tot stand kwam.
Bophuthatswana kent een
aantal gevallen van geldver
spilling waarvan ook in an
dere Afrikaanse landen voor
beelden te vinden zijn. Een
reusachtige elektriciteitscen
trale staat weg te roesten om
dat de regering niet over het
geld beschikt om het project,
waar al 700 miljoen rand in is
geinvesteerd, af te maken.
Een ander voorbeeld is het
vliegveld bij de hoofdstad
Mmabatho, dat 20 miljoen
rand heeft gekost maar nau
welijks wordt gebruikt.
Volgens Jeremy Keenan,
sociaal antropoloog aan de
universiteit van Witwaters-
rand, vervulde Bophuthats
wana een sleutelrol bij de ge
heime doorsluizing van Zuid
afrikaans geld naar Europa,
om zo te ontkomen aan de
anti-apartheidssancties. Dat
is volgens Keenan ook de re
den dat Pretoria wel moest
ingrijpen om president Man
gope te redden, omdat deze bij
de geldhandel een sleutelrol
vervulde.
Van officiële Zuidafri
kaanse zijde wordt tegenge
sproken dat de thuislanden
economisch een mislukking
zijn. Men houdt vol dat ze
Zuidafrika nog meer zouden
hebben gekost als ze niet on
afhankelijk zouden zijn ge
worden - een nimmer te con
troleren argument.
Uit een zes maanden gele
den gepubliceerd verslag van
het Zuidafrikaanse ministerie
van Buitenlandse Zaken
moest bovendien blijken dat
de thuislanden het met een
economische groei van meer
dan vier procent in de periode
1980-1985 beter hebben
daan dan enig ander Afr.|
kaans land.
Colin Eglin, de leider va,.,
de blanke Progressieve FedJ
rale Partij, meent echter <|J
de thuislanden zonder subs;
dies geen schijn van kaïi
hebben, en dat de regering
Pretoria met de onrust varl
het afgelopen jaar 'Jiaar pojl
tieke trekken thuis krij gt'. I
Ingewijden menen dat J
voortdurende instabiliteit jJ
de thuislanden voor Zuirjl
afrika nieuwe problemen opl
werpt, omdat de basis van 1.1
apartheidstructuren wordt]
aangetast, en er een nieuw ar. I
gument ontstaat om de zwar-1
ten echte politieke rechten J
geven.
Volgens Richard Cornwall
waren de gebeurtenissen ij
Bophuthatswana een kopij
van de staatsgreep in Trans
kei. 'Sebe (de president var
Ciskei) moet nu een erg ze.
nuwachtig man zijn, zeker
aangezien generaal-majoor
Bantu Holomisa, de militaire
leider in Transkei, te kennen
heeft gegeven dat hij hel
Xhosa-volk wil herenigen.
Zuidafrika zal dat met argus,
ogen in de gaten houden, want
veel ANC-leiders zijn Xhosa,
licht Cornwell toe.
Bophuthatswana, dat ten
noordwesten van de Zuidafri
kaanse hoofdstad Pretoria
ligt, bevindt zich precies inde
infiltratie-routes van het
ANC, en Zuidafrika zal vol
gens Cornwell weinig andere
keus hebben dan het land
hermetisch af te grendelen.
Door Jos Bouten
GOED nieuws voor niet-wer-
kenden die samenwonen met een
werkende partner die verplicht
verzekerd is bij het ziekenfonds.
Moest de ongehuwde partner tot 1
januari van dit jaar zelf voor een
ziektekostenverzekering zorgen, de
Raad van Beroep in Roermond, die
onder meer over geschillen oordeelt
op het gebied van de sociale zeker
heid, heeft bepaald dat de zieken
fondsen ZZL in Maastricht en CZL
in Sittard al sinds 23 december 1984
de partners automatisch mee hadden
moeten verzekeren.
De raad nam deze beslissing in
twee afzonderlijke procedures die
werden aangespannen door het Buro
voor Rechtshulp in Maastricht en
mr. N. Friedrichs van het Venlose
buro.
De ongehuwde stelletjes eisten in
de verschillende procedures van het
ziekenfonds dat hun niet-werkende
partners alsnog automatisch mee
verzekerd zouden worden. Het CZL
en het ZZL weigerden dit op grond
van het feit dat de klagers niet ge
huwd waren, maar samenwoonden.
De Raad van Beroep heeft deze
opstelling van de ziekenfondsen dis
criminerend bevonden voor onge
huwd samenwonenden en geeft hen
met terugwerkende kracht tot 23 de
cember 1984 dezelfde status als ge
huwden.
Overigens is het de regeling mede
verzekering ziekenvondsverzekering
al in die zin aangepast per 1 januari
van dit jaar. Het bijzondere zit hem
dan ook in het feit dat de uitspraak
van de raad met terugwerkende
kracht geldt.
De raad verwijst in het vonnis
naar het internationaal verdrag in
zake burgerrechten en politieke
rechten (BuPo-verdrag) dat be
scherming garandeert tegen discri
minatie op welke grond dan ook, dus
ook de burgelij ke staat.
Volgens mr. N. Friedrichs van het
Venlose Buro voor Rechtshulp kan
de uitspraak grote gevolgen hebben
voor de ongeveer 50.000 huishoudens
in Nederland waarbij sprake is van
een duurzame verhouding zonder
dat er sprake is van een huwelijks
band.
Friedrichs schat dat de niet-wer
kende partner gemiddeld honderd
gulden per maand aan de ziektekos
tenverzekering kwijt was. Een een
voudige rekensom leert dat de part
ner over de periode december 1984
tot 1 januari 1988 ongeveer 3.600 gul
den terug heeft te vorderen.
Mr. L. Bovenkamp van het Buro
voor Rechtshulp in Maastricht hoopt
dat de ziekenfondsen in beroep gaan
tegen de beslissing bij de Centrale
Raad van Beroep. „Als het vonnis
van Roermond door de centrale raad
wordt bevestigd, krijgt het extra ge
zag", zegt Bovenkamp.
Intussen moeten degenen die recht
menen te hebben op teruggave van
de premie hun recht gaan halen, zeg
gen Bovenkamp en Friedrichs. „De
mensen moeten nu naar de zieken
fondsen stappen, want het kan nog
wel enkele jaren duren vóór de cen
trale raad in hoger beroep een be
slissing neemt", meent Friedrichs.
Volgens Bovenkamp en Friedrichs
heeft de uitspraak niet alleen gevol
gen voor de ziekenfondsen, maar
voor de hele sociale zekerheid. „De
uitspraak impliceert bijvoorbeeld
dat ongehuwd samenwonenden nu
ook in aanmerking komen voor een
pensioen in het kader van de alge
mene weduwen- en wezenwet, iets
dat nu nog is voorbehouden aan ge
huwden. Ook in het kader van de
AAW moeten gehuwden en onge-
huwden gelijk worden gesteld", al
dus Bovenkamp.
De Vereniging van Nederlandse
Ziekenfondsen (VNZ) gaat in ieder
geval in hoger beroep. Voordat de
hoogste administratieve rechter, de
Centrale Raad van Beroep, uit
spraak heeft gedaan zullen de zie
kenfondsen eventuele schadeclaims
in ieder geval niet honoreren, zegt
VNZ-jurist mr. G. Hamilton. Hei
kan nog maanden duren voordat de
centrale raad de zaak behandelt.
Hamilton zegt verbaasd te zijn
over de uitspraak van de Raad van
Beroep. Volgens hem baseert de
rechter zich op een verdrag van de
Verenigde Naties over burgerlijke
en politieke rechten. Dit verdrag,
waaraan Nederland zich sinds eind
1984 heeft gebonden, bevat wel een
anti-discriminatiebepaling, maar
volgens Hamilton staat er niet met
zoveel woorden in dat samenwonen
den voor de sociale wetten gelijk zijn
aan gehuwden.
Hamilton: 'Het is een kwestie van
interpretatie en die interpretatie de
len wij niet. We zijn dan ook erg be
nieuwd wat de centrale raad met
deze uitspraak doet'. De ziekenfond
sen hebben zich steeds stipt gehou
den aan de Ziekenfondswet en de
daarbij horende uitvoeringsbeslui
ten, aldus Hamilton.
Door Willem Reijn
OP NAAR de vijftigdui
zend abonnees. Dat is het
doel van het jubilerende
regionale dagblad Bra
bants Nieuwsblad (BN) in
Roosendaal. Het blad viert
dit jaar zijn 125-jarig be
staan.
Het Brabants Nieuwsblad (190
full-time werknemers) maakt
sinds 1985 een gestage groei
door, zegt directeur W. Bou-
man. „We hebben nu onge
veer 48.000 abonnees en zitten
daarmee nu al vijf procent
boven de oplage van 1981, dat
een topjaar voor de Neder
landse dagbladwereld was.
Na dat jaar zette een terug
gang in tot in '85 de omslag
kwam".
Die ommekeer is het resul
taat van een betere krant en
een intensievere promotionele
ondersteuning van het dag
blad, zegt Bouman. Die betere
krant is vooral een agresie-
vere krant gebleken. De aan
stelling van Pim Gaanderse
(ex-De Stem, ex-voorlichter
van de gemeentepolitie Eind
hoven) tot hoofdredacteur
heeft de krant allerter ge
maakt, met een bijzonder oog
voor criminaliteit.
De intensievere marktbe
werking is een gevolg van een
veranderde filosofie bij de
dagbladmanagers. „In de hele
dagbladwereld is het besef
doorgedrongen dat je met je
produkt de markt op moet en
dat de dagbladen als gewone
produkten kunnen worden
vergeleken", zegt Bouman.
Ofwel: vroeger verkóchten de
uitgevers hun krant niet, nu
willen ze de niet-lezer hun
krant nadrukkelijk onder de
aandacht brengen.
Per saldo kan worden ge
steld dat het BN nu uit zijn
verspreidingsgebied van Ber
gen op Zoom tot Etten-Leur
haalt wat erin zit. Bovendien
heeft het BN ontdekt dat het
Zeeuwse eiland Tholen op
West-Brabant is gericht en
dat daar dus ook een interes
sante markt open ligt. Maar,
zo zegt Bouman, „de stijging
van de oplage doet zich over
de volle breedte voor".
De concurrentie voor het
BN bestaat enerzijds uit het
andere dagblad in West-Bra
bant en anderzijds uit de lan
delijke dagbladen. De concur
rentie met De Stem is het
scherpst in het oostelijk rand
gebied van het BN. In plaat
sen als Etten-Leur en Zeven
bergen heeft De Stem een
overwicht. De echte thuis
markt van het BN, waar de
krant zich vrijwel monopolist
weet, wordt gevormd door de
twee grote plaatsen Roosen
daal en Bergen op Zoom en de
meeste kleine gemeenten
West-Brabant.
in
De op til staande fusie van
Stern-uitgever Audet en me
dia-gigant VNU maakt van
het Brabants Nieuwsblad de
enige krant in Brabant die
niet onder VNU-vlag vaart.
Dat bemoeilijkt de positie van
het BN niet, zegt Bouman,
want de concurrentie met De
Stem blijft gelijk.
Ook op de markt voor huis-
aan-huis-bladen verwacht
Bouman geen veranderingen,
hoewel binnenkort het Stads
blad (VNU) en de West-Bra
bant Koerier (Stem) samen
een sterke marktpositie kun
nen innemen. „De concurren
tie op die markt is al scherp
en zal niet toenemen", zegt
Bouman. „Bovendien: wij be
schouwen West-Brabant als
óns gebied".
Nieuwe vormen van con
currentie voor het dagblad
zouden kunnen bestaan uit
kabelkranten en locale radio-
en televisiestations. Bouman
is er niet bevreesd voor. „Wij
hebben een onderzoek gedaan
naar kabelkranten. De be
langstelling van de consu
ment daarvoor bleek zeer ge
ring te zijn. Wij weten exact
wat nodig is om een kabel
krant te maken en we weten
wat het kost. We hebben be
sloten om niet mee te doen,
hoewel we makkelijk een ka
belkrant hadden kunnen ma
ken. Maar ik denk dat er ge
woon geen markt voor is. Er is
Bouman
geen behoefte aan en het is
dus geen nuttige toevoeging
aan ons dagblad".
Ook de locale omroep ziet
Bouman niet als een commer
ciële concurrent, omdat deze
omroep wettelijk geen recla
meboodschappen mag uitzen
den.
Met 48.000 abonnees is het
Brabants Nieuwsblad een van
de kleinere kranten in Neder
land. Omdat de financiële
draagkracht te klein was voor
de enorme investeringen
waarvoor dagbladbedrijven
zich in de jaren tchtig ge
plaatst zien, zocht de krant
begin jaren tachtig aanslui
ting bij de Nederlandse Dag
blad Unie, een dochter van
Elsevier, die ook het Alge
meen Dagblad en NRC-Han-
delsblad uitgeeft.
Binnen dat concern werkt
BN tamelijk autonoom, zegt
Bouman. Doordat de organi
satie van een relatief klein en
zelfstandig werkend bedrijf
goed te overzien blijft, kan
BN voorop lopen met techni
sche vernieuwingen. De krant
voerde in 1976 als eerste blad
in Nederland automatische
tekstverwerking in en wordt
nu (naar eigen zeggen 'als
eerste krant in Nederland'
(hetgeen bij Trouw wordt be
twist) geheel op beeldscher
men opgemaakt.
„De totale vernieuwing van
het redactionele tekstverwer-
kings-systeem heeft twee
miljoen gulden gekost", zegt
Bouman. Een digitale foto
ontvanger kostte een kleine
twee ton. Dat apparaat zorgt
- FOTO DE STEM/BEN STEFFEN
voor een snellere verwerking
en archivering van foto's.
„Dat komt onze actualiteit ten
goede".
Geautomatiseerd wordt ook
in de administratieve sector.
Daarmee is eveneens een in
vestering van twee miljoen
gulden gemoeid. „We hebben
dat systeem op de groei ge
kocht. De overcapaciteit ge
bruiken we nu voor om de
complete administratie van
twee andere regionale bladen
te verzorgen". Forse investe
ringen dus. „Die zijn mogelijk
omdat wij rendabel werken.
Wij verdienen onze eigen
kost", zegt Bouman.
Het BN viert zijn 125ste
verjaardag in goede gezond
heid. Het dagblad zal binnen
kort echter een luxe-pro
bleem tegenkomen: de West
brabantse markt zal naar
verzadiging tenderen. „Dt
groei zet zich nog
voort", stelt Bouman. „Als
doel hebben we ons
om in de komende jaren
50.00 abonnees te bereiken.
die oplage gaan de adverten
tietarieven omhoog, dus die
grens is heel belangrijk voor
ons. Neen, helaas halen we die
oplage niet tijdens ons jubi
leumjaar".
„De landelijke dagbladen
geven hier terrein prijs. Er is
sprake van een toenemende
regionalisering van de maat
schappij. De belangstelling
voor het eigen gebied, voor
het dialect en de historie van
eigen streek groeit. Regionale
dagbladen kunnen tegen
woordig dezelde kwaliteit le
veren als de landelijke bla
den, NRC uitgezonderd mis
schien. Maar in de voorzie
ning van landelijk en interna
tionaal nieuws kunnen we ze
ker concurreren".
Als de markt in het 'eigen
BN-gebied' verzadigd raakt,
gaat BN de grenzen dan ver
leggen? Bijvoorbeeld door ir
de markt van Breda en rand
gemeenten als Rijsbergen en
Zundert te penetreren?
„Het is geen landje-pik",
relativeert Bouman. „Je kunt
een krant niet op haar prijs
verkopen. Er moet behoefte
zijn aan je produkt. Dat bete
kent dat de krant die daar een
monopoliepositie heeft (De
Stem, red.) een gat in de
markt moet laten. Natuurlijk
bestaat er onder lezers on
vrede als er maar één krant
verschijnt. Maar het is de
vraag of als puntje bij paaltje
komt de behoefte aan een an
dere krant wel bestaat".
Bouman houdt zich dus op
de vlakte. Hij sluit een even
tuele oostwaartse uitbreiding
van het verschijningsgebied
niet uit. Heeft het BN de le
vensvatbaarheid van een
Bredase editie wel onder
zocht? „Wij willen vanuit het
marktingprincipe op de be
hoefte inspelen. We hebben
dus onderzoeken gehouden,
maar je houdt", glimlacht de
BN-directeur, „tegenwoordig
overal marktonderzoeken
naar".
/an onze Haagse redactie
,EN HAAG - PvdA-Ka-
nerlid De Visser wil hon-
ierd procent opheldering
wer de verhalen dat het
imerikaanse ministerie
,an Buitenlandse Zaken
jen vernietigend oordeel
ieeft geleverd over het
nieuwe fraudebestendige
paspoort.
De Visser vindt dat een delega
tie van de Tweede Kamer zo
nodig in de Verenigde Staten
tf
m
v
v
si
V
E
d
k
h
k
jNieir
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG - Minister V
Zaken) moet nogmaals m
I overheidspersoneel om de
I praten over de nieuwe Wei
I Dat vindt de Advies- en Ar
I Rijksdienst die door de bonder
I conflict dat ze met de bewindsi
Van Dijk wil de ambtenaren
met ingang van 1 januari 1989
onder de werking van de nWW
laten vallen. Ambtenaren krij
gen dan dezelfde ontslagrech
ten als mensen die in het be
drijfsleven werken.
De bonden zijn tegen dit
voorstel omdat het.huidige ont
slagrecht voor ambtenaren (fi
nancieel) veel gunstiger is. Al
leen als de minister garandeert
dat de wachtgeldregeling van
overheidspersoneel er de eerst
komende zeven jaar niet op
achteruit gaat en als Van Dijk
eventueel koopkrachtverlies
voor zijn rekening neemt, wil
len de bonden akkoord gaan
met opname in de nWW. Van
Dijk heeft dat tot op heden ge
weigerd. „Ik kan niet over mijn
politieke graf heen regeren",
aldus zijn standpunt.
De Adviescommissie, die on
der voorzitterschap stond van
de Groningse commissaris van
de Koningin Vonhoff, vindt dat
een slecht argument. Elke wet
heeft gevolgen voor latere ka
binetten, dat excuus gaat dus
niet op, zegt ze. Ze adviseert
bonden en minister daarom het
gesprek, dat eind december
werd afgebroken, voort te zet
ten. Volgens de commissie is
het overleg tot op heden 'open
en reëel' geweest. De bonden
hebben dat bestreden omdat ze
Van Dijk te weinig toeschiete
lijk vonden. Maar dat is vol
gens de commissie geen argu
ment. Open en reëel wil niet
zeggen dat men het ook eens
moet worden.
De betrokken bonden hebben
zich gisteren bereid verklaard
verder te praten. Voorwaarde
is wel dat dat gebeurt op basis
van gelijkwaardigheid. Van
OVER DE CONTROLERENDE ta
ste tijd heel wat gezegd en gesc
quêtes plus de jaarlijkse opsomrr
mer hebben duidelijk bewezen d
mer niet altijd even zorgvuldig m
omgaan.
Soms is nonchalance of tijdsgeb
'en wordt aan partijpolitiek de voi
duele verantwoordelijkheid van
rond de paspoortaffaire heeft een
kwalijke zaken aan het licht gebr.
Aan het slot van de debatten
poort gaf CDA-woordvoerder Gu
groene licht' voor de invoering er
Enkele uren later verklaarde V
dat hij verre van gelukkig was n
identiteitsbewijs-nieuwe-stijl. Ma;
ringsverantwoordelijkheid had hij
m stand houden van de coalitie,
alle fouten en blunders van Van
pectievelijk huidig en voormali
'andse Zaken) was Van Weezei
puentie te trekken. Niet de feite
beke belangen waren doorslagge
Op zich geen opzienbarend ge
eren die stellingname tamelijk c<
eden van de regeringsploeg - B
teven wisten te redden. Ook sta;
ouitenlamdse Zaken leek de dan
De problemen voor Van der Lir
Uit een Amerikaans onderzoek i:
digheid van het nieuwe paspooi
getrokken, terwijl Van der Linde
Pst op dit punt het nieuwe pasp
heeft doorstaan.
Afgezien van de waarde van l
vooral de nonchalance op waar
gegevens is omgesprongen. Gu
ee debatten op de hoogte van h<
(egels - de collega-woordvoerc
aeze wetenschap in kennis ges
gedaan. Niet door het CDA, nie
wenmin door oppositiepartij Pvd
NjJ de inhoud van het rappor
komen de politici die vorige v
een tekort om van hun boosheic.
gen onzorgvuldigheid allerlei z\
Het moeizame gehannes ronc
in vervolg. Hoe dat voor staats
is nog maar de vraag. Eén
e Tweede kamer heeft alle redi
'Qen zwakke rol in deze politiek»
