mocambique weet zich geen raad met kind-soldaten bewegin EG-top Xai-Xai: een mooi eilandje in een zee van verwoesting Washington met ftrfdafri de dag criminelei 'GEESTEN ZU NEDERLANDSE HULPVERLENERS LEVEN GEÏSOLEERD IN MOZAMBIQUE DE STEM DONDERDAG 11 FEBRUAR11988 MAPUTO (ANP) - Als onderdeel van zijn mili taire opleiding kreeg Arnaldo Dzimba opdracht tien vrouwen dood te steken. De instructeur wees aan waar hij de vastgebonden vrouwen moest raken met zijn bajonet: in de keel. Tevoren had hij 'witte medicijnen' gekregen om de angst weg te nemen. Arnaldo Dzimba is twaalf jaar. Van 5 tot 15 Pleeggezinnen DRUGSHANDEL MEEDOGENLOOS )E STEM BUITEN Drugs Moorden Kinderen Bende-oorlogen Nekschot Verkrotting Werkloos Daklozen S Uil ERUZALEM - De Vere jen het eind van dit jaai ïeginnen over de toekom ;sraël bezette gebieden. Begrafenissen Adviserend Geïsoleerd T48 De jonge vechtmachines Hij deed zijn verhaal tegenover een verslaggever van de Mogambiquaanse krant Noticias, nadat hij gevangen was genomen bij een Renamo-aanval op Manhica, 80 ki lometer ten noorden van Maputo. Arnaldo Dzimba is een van de 45 kinderen die wisten te ontvluchten uit een kamp van de Renamo-rebellen, of die gevangen werden genomen door het Mogambiquaanse leger. Maar volgens Unicef-verte- genwoordiger Enrique Ma- duelo in Maputo kunnen er nog duizenden kinderen rondlopen met soortgelijke ervaringen. angst weg te nemen, of worden bedreigd met de dood als ze zelf niet willen doden." Mogambique weet zich niet goed raad met het probleem van deze kinderen, die worden ontvoerd bij Renamo-overval- len op hun dorp en vervolgens getraind als Renamo-strijders. De kinderen zijn tijdelijk on dergebracht in een school in Maputo, maar maatschappelijk werkers en studenten-vrijwil ligers proberen de kinderen voor te bereiden op terugkeer naar een normaal leven. Maar als in februari de scholen weer beginnen, moeten de kinderen elders ondergebracht. „Het gaat om de leeftijdscate gorie tussen 5 en 15 jaar", zegt Maduelo. „Het is inderdaad on gelooflijk. Ik heb twee jon getjes van vijf jaar gezien, die door de rebellen waren gere- cruteerd. Dit is echt een unieke situatie. In andere oorlogen zijn kinderen wel gebruikt als waterdragers of boodschap pers, maar deze kinderen wor den misbruikt als vechtmachi nes. Ze krijgen drugs om de 'Instrumenten van de oorlog' worden deze kinderen toepas selijk genoemd in Mogambique. Gelukkig behandelt de rege ring hen als slachtoffers van de oorlog en niet als krijgsgevan genen, aldus Maduelo. Maar het probleem is zo nieuw, dat niemand weet hoe het aange pakt moet worden. Psychiaters, psychologen en maatschappe lijk werkers buigen zich erover en een instituut in Brazilië heeft medewerking toegezegd. Verscheidene landen, waar onder Nederland, zijn bereid bij te dragen aan een rehabili- tatieprogram. Maar, zegt Ma duelo, niemand weet hoe je deze kinderen moet benaderen. Is het wel een goed idee ze bij elkaar te brengen in een reha bilitatiecentrum? Zou plaat sing in gezinnen niet beter zijn, zodat de kinderen weer de nor men en waarden van een nor male samenleving leren? Voor wezen en verlaten kinderen zijn vaak wel pleeggezinnen te vinden. Maar wie wil zo'n jonge vechtmachine - kinderen die soms hun eigen familiele den moesten vermoorden - in huis halen? Een in de strijd gesneuvelde piepjonge Renamo-rebel. Het kind was amper 12 jaar oud. Behalve over dit unieke pro bleem ontfermt Unicef zich sa men met het Mogambiquaanse ministerie van volksgezond heid ook over de problemen van wat genoemd wordt „kin deren onder moeilijke omstan digheden". In Mogambique om vat die categorie vrijwel alle kinderen, verzucht Maduelo. Naar schatting 200.000 tot 250.000 kinderen hebben hulp nodig: oorlogswezen en verla ten kinderen, straatkinderen en kinderen in weeshuizen. De regering is teruggekomen van haar aanvankelijke opvat ting dat de staat tot taak heeft deze kinderen op te vangen in tehuizen. Nu wordt de voor keur gegeven aan plaatsing in pleeggezinnen en opvang door de plaatselijke gemeenschap, met enige hulp van buiten. Ook wordt geprobeerd de ouders of andere familieleden op te spo ren van kinderen die zijn ach tergebleven in dorpen waar de bevolking in paniek vluchtte voor aanvallen van rebellen. „We werken hierbij nauw sa men met het leger, want de mi litairen zijn de eersten die deze kinderen vinden". Mogambiquanen zijn gesteld op grote gezinnen en vinden het onder normale omstandig heden geen probleem om neef jes of nichtjes op te nemen of kinderen die in het geheel geen familie zijn. Maar het voeden van extra monden kan een - foto anp zware last zijn in de huidige benarde toestand. Daarom stelt Unicef hulppaketten samen voor gezinnen die een kind wil len opnemen: ze krijgen wat extra voedsel, zaaigoed, kle ding en landbouwwerktuigen.' Maar gemeten naar de omvang van de problemen is de hulp voorlopig nog maar een drup pel op de gloeiende plaat. Vorig jaar werden slechts 2.500 kin deren via deze regeling in een pleeggezin geplaatst. In Mogambique moeten steeds vaker massagraven gedolven worden om de slachtoffers van het Renamo-geweld te begraven. Op deze foto worden de doden van de slachting bij Ho- moine begraven. - fotoap als succesvol, maar dreigt steeds meer een eiland te wor den in een provincie die ten on der gaat aan blinde moordpar tijen en vernielingen. De helft van de 1,2 miljoen bewoners van deze provincie staat gere gistreerd als 'getroffenen', mensen die in een of andere vorm slachtoffer zijn van oor log of droogte. Ook de projecten die elders met steun van an dere landen worden opgezet, leiden een geïsoleerd bestaan. Deze eilandjes van ontwikke lingshulp lijken op een archipel van bescheiden vooruitgang te midden van een zee van ver woesting. Ontwikkeling van het land als geïntegreerd geheel is naar ieders oordeel pas mogelijk als er een eind komt aan de oorlog. Voorlopig moet noodgedwon gen veel geld en energie gesto ken worden in noodhulp. Het kost Novib-vertegenwoordiger André Vonk weinig moeite om een bestemming te bedenken voor de gelden, die tezijnertijd uit de actie Afrika Nu beschik baar zullen komen voor Mogambique. „Vrachtwagens, dekens voor het koude seizoen dat over enkele maanden be gint, waterpompen en integra tie van vluchtelingen in het landbouwgebied langs de Lim popo. Want daar is grond ge noeg, er zouden zeker 10.000 mensen aan het werk kunnen". Door Jo Wijnen WASHINGTON - De Amerikaanse hoofdstad ington bloeit als nooit te voren. Bijna nergens in Verenigde Staten wordt zo'n koortsachtige bouwacii viteit aan de dag gelegd dan in de stad langs de Pol mac. Het beeld van de hoofdstad wijzigt zich dan even snel als ingrijpend: van een wat provinciaïi saaie en weinig levendige ambtenarenstad is Wash ington bezig uit te groeien tot een rusteloze metropol Tal van zeer grote bedrijven dader wandelde zijn doende hun hoofdkan toren naar Washington te verplaatsen. De drie rond de stad gelegen vliegvelden zijn volkomen uit hun jasje gegroeid. Het aantal toeris ten dat jaarlijks de stad be zoekt groeit stormachtig. De komende 25 jaar zal de werkgelegenheid in Wash ington met ongeveer 60 pro cent stijgen. Intussen is er geen straat in het centrum van de stad waar niet op grote schaal wordt gebouwd. De krottenwijken die zich, tot voor enkele jaren nage noeg tot bij het Witte Huis uitstrekten, zijn goeddeels verdwenen. Ze worden ge woon 'weggebouwd' met kantoren, hotels en winkel centra. Toch kampt het nog altijd wat deftige en stijve Wash ington in toenemende mate met problemen. Vooral de plotseling gestegen crimina liteit en de explosief ge groeide drugshandel baart het stadsbestuur, onder lei ding van de zwarte burge meester Marion Barry, grote zorgen. Het zeer succesvolle Washington maakt in toene mende mate de indruk zich zelf niet meer aan te kun nen. Tal van hoge stedelijke functionarissen hebben het veld moeten ruimen omdat ze zich aan corruptie hebben bezondigd. Zelfs de populaire bur germeester Barry is in op spraak gekomen, nadat hij zelf van rechtstreekse be trokkenheid bij de drugs handel werd beschuldigd. Gedurende de eerste maand van dit jaar werden in Washington 32 moorden ge pleegd. Dat is een verdubbe ling van het aantal moorden in vergelijking met januari van het vorig jaar. In 1987 werden in de Amerikaanse hoofdstad 227 moorden ge pleegd. Daarvan konden er 100 niet worden opgelost. De niet opgeloste moorden staan, volgens de politie, vrijwel allemaal in relatie tot de zeer florerende handel in harddrugs. In feite is Washington niet groot Het eigenlijke ge bied van het zogenaamde District of Columbia, telt niet meer dan 650.000 inwo ners, waarvan ongeveer drie kwart zwart is. De stad heeft zich in de loop der ja ren uitgebreid tot ver over de grenzen van de aanlig gende staten Virginia en Maryland. Het hele stadsge bied van Washington telt ongeveer 3 miljoen inwo ners. Toch concentreren de cri minaliteit en de drugshan del zich grotendeels binnen de grenzen van het zoge naamde 'District' en boven genoemde cijfers hebben dan ook uitsluitend betrek king op het gebied van het oorspronkelijk Washington. Wat de autoriteiten vooral zorgen baart, is de grote be trokkenheid van kinderen bij de drugshandel en de daarbij behorende crimina liteit. Onlangs overviel een 12-jarig meisje een kleding- stomerij. Later verklaarde het kind geld nodig te heb ben voor het aanschaffen van cocaïne. Een paar dagen eerder ar resteerde de politie twee kinderen van 14 jaar die voor 50.000 dollar aan drugs bij zich hadden. In december werd een 12-jarige jongen gegrepen die een automa tisch pistool op zak had en die een min of meer 'profes sionele' rol in de drugsghan- del speelde. Net als in andere Ameri kaanse steden, treden de bij de drugshandel betrokken criminelen bijzonder hard op. Er worden complete oor logen uitgevochten tussen verschillende bendes. Zo werd op klaarlichte dag een man in een druk bezochte kapsalon doodgeschoten. De gewon naar buiten en de heeft hem nog steeds niï| kunnen grijpen, schijnlijk moet die moorj worden gezien als een bloedige executie. In een buiten het eigi Washington gelegen voor stad werden onlangs 6 sen koelbloedig met schoten geëxecuteerd, van hen - een jonge vrouw overleefde de executie eves wel en zo kwam de politiet weten dat de slachtoffers zowel als de daders even. eens bij de handel in hard drugs waren betrokken. De reputatie van het groeiende en als zeer rustif bekend staande Washington heeft een enorme klap kregen sinds bekend gewor den is dat, voor wat de drugshandel, de stadij opgemarcheerd naar tweede plaats in de VS. De drugshandel en de c__ bij behorende bende-oorlo gen, vetes en schietpartijen vinden vrijwel allemaal plaats in het sterk verwaar loosde en verkrotte noord oostelijke deel van de star dat nauwelijks heeft kun nen profiteren van de enorme 'boom' die Washing ton op dit ogenblik door naakt. In dat stadsdeel wo nen voornamelijk zwarten en uit uit Midden- en La- tijns-Amerika afkom immigranten. Omdat Washington stad is die zich voornamelijk richt op ambtenaren, diplo maten en allerlei specialiseerde functionaris sen die in dienst zijn van duizenden firma's die direct of indirect voor de regering werken, is de industriële werkgelegenheid in en om de stad schromelijk ver waarloosd. De slecht geschoolde zwarte beroepsbevolking is dwongen genoegen te nemen met onderbetaalde banen in de dienstensector. Vele dui zenden jongeren zijn werk loos en hangen rond in hun verkrotte woonwijken, ma ken ruzie en raken betrok ken bij de drugshandel. In december werd een 15- jarige jongen doodgeschoten bij een ruzie om een nylon jack. Korte tijd later werden een 12-jarige jongen en zijn hond doodgeschoten tijdens een ruzie om drugs. Een 17- jarige knaap werd koelbloe dig vermoord toen hij wei gerde zijn draagbare radio aan twee overvallers te ven. Bij de snel groeiende crimi naliteit en de drugshandel mag dan ook nog het toenemende daklozen worden gevoegd- In het hartje van de Ameri kaanse hoofdstad -op steenworp afstand van het Witte Huis en de belangrijk ste regeringsgebouwen-le ven ongeveer 2500 mensen op straat. Amerika's snel groeiende en door steeds meer toeris ten bezochte hoofdstad, heeft niet de middelen effectief tegen de criminali teit, de drugshandel en de werkloosheid op te treden In de stad waar op dit blik miljarden worden geïn vesteerd in nieuwe kantoor gebouwen, restaurants, wa renhuizen, hotels en musea, is geen geld om tragische problemen van honderddui zenden verarmde en ver pauperde inwoners effectief aan te pakken. De treintjes en namaak-trams waarmee jaarlijks miljoenen toeristen door de stad worden gere den, vermijden de pro bleemwijken dan ook met de grootst mogelijk angstval ligheid. Washington houdt de schijn van rust, rijkdom en vreedzaamheid met niet gering succes op. En Washingtons wapen spreuk is nog steeds: 'Justi- tia Omnibus', gerechtigheid voor iedereen. JOHANNESBURG (RTR/ *FP) - Het Zuidafrikaanse eeer is woensdag het thuis- and Bophuthatswana bin- Wash- lengetrokken om een i itaatsgreep tegen president _,ucas Mangope te onder- Irukken. minister van Buitenlandse Za- -en Pik Botha zei dat de Zuid- ifrikaanse militairen de op stand hadden verpletterd. Pre sident Mangope mankeert 'iets aldus de bewindsman. Vre< /an onze correspondent Rob Simons ;jj zonderheden over een nie atief in het Midden-Oosten em onthuld na gesprekken ninister van Buitenlandse Z; jremier Sjamir en de minist iin. /olgens de Amerikaanse voor tellen zal over twee maanden Genève een internationale ipeningsplechtigheid worden jehouden ter inleiding van ■echtstreekse bilaterale onder- andelingen over interimrege- ingen voor alle door Israël be- itte gebieden inclusief de Go- an-hoogvlakte. Aan de formele openings- ilechtigheid zou behalve door je bij het Arabisch-Israëlisch conflict rechtstreeks betrokken itaten ook door de vijf perma- aente vertegenwoordigers van ie Veiligheidsraad van de VN worden deelgenomen. De PLO zal echter althans in deze ope- Kingsfase van het overleg vol- omen buiten spel worden ge let. Als de onderhandelingen iver interimregelingen, die laar verwachting zes maanden lullen duren, tot overeenstem ming leiden, zouden eind okto- r verkiezingen kunnen wor- len gehouden voor een Pales tijnse raad voor zelfbestuur op Ie westelijke Jordaanoever en de Gazastrook. Als de verkiezingen onder de ,4 miljoen Palestijnen in de «zette gebieden op democrati- iche wijze worden gehouden, is Israël al de vrees uitgespro- :en dat in de autonomieraad rnjwel uitsluitend vertegen woordigers van de PLO en van fundamentalistische islamiti sche groeperingen zullen wor den gekozen, die de Likoed niet als gesprekspartners wenst te lanvaarden. Op zijn rondreis in het Mid den-Oosten heeft Murphy in de loofdsteden van Jordanië, Sy rië, Egypte en Saudiarabië overwegend positieve reacties op de Amerikaanse voorstellen Voor de tweede maal in ruim baanden komen vandaag en ie regeringsleiders van de tv SG-landen bijeen voor een E »p. Een beslissende bijeenkc fan onze correspondent Frans boogaard BRUSSEL - Methodiek, of symboliek? Het Westduitse 'oorzitterschap van de EG, iat dinsdagavond de lidsta- zijn finale voorstellen 'oor de top presenteerde, leeft ervoor gekozen om "Ie grote probleempunten n de vorm van meerkeuze vragen aan de regeringslei ders voor te leggen. !n "e twee maanden die liggen tussen de volledig mislukte top van Kopenhagen en de nieuwe, top in Brussel, 'bben de Westduitsers zich de moeite bespaard naar ingewik- eide compromisformules te «*ken. Maar de problemen waar- ver de regeringsleiders zich juoeten uitspreken, zijn nu wel 7®t6r jn kaart aahrar>hi rfart twee in kaart gebracht dan maanden terug. Jacques Delors, voorzitter an de Europese Commissie, ut dagelijks bestuur van de ij bevestigde dat gisteren: dat ?openhagen heb ik gezegd t de geesten nog niet rijp wa tt voor beslissingen". Ue politieke wil is het een- XAI-XAI (ANP) - Mooie stranden, redelijke hotels en goed bereikbaar over een asfaltweg vanuit Maputo, zo meldt de reisgids over Xai-Xai, de provincie hoofdstad van de Mogambi- kaanse provincie Gaza. De stranden zijn nog steeds schitterend, de hotels staan al jarenlang leeg en langs de 220 km lange weg liggen uitgebrande vrachtwagen- karkassen. Bezoekers wordt met klem aangeraden de reis uitsluitend per vlieg- tuiig te maken. „De massaslachting die hier gaande is, overtreft die in Ho- moine, die vorig jaar interna tionaal de voorpagina's haalde. Sinds Nieuwjaar zijn hier 18 dorpen overvallen, de meeste ten noorden van Xai-Xai, 1500 huizen platgebrand en meer dan 500 doden geteld. En dat zijn alleen de doden die ze ge vonden hebben. God weet hoe veel er nog in het bos liggen", zegt Charles de Monchy, een Nederlandse ingenieur die hier werkt aan de drooglegging van moerasgronden langs de rivier de Limpopo. Dat was op zater dag. Op maandag keerde een provinciale onderzoeksmissie terug van een bezoek aan Guija, 100 km ten noordwesten van Xai-Xai, met de medede ling dat daar na een overval door Renamo-rebellen 81 doden waren geteld. Bij veel mensen waren armen of benen met kapmessen afgehakt. Alle openbare gebouwen waren met dynamiet opgeblazen. Het tiental Nederlanders dat in Xai-Xai erkt voor Novib en de Mondlane-stichting mag zich niet verder dan 20 km bui ten de stad wagen. Maputo geldt als veilig tot een straal van 40 km, maar in de hoofd stad lijkt de oorlog veel verder weg en veel abstracter. In Xai- Xai zijn de „gewapende ban dieten", de aanduiding voor Renamo-rebellen, het gesprek van de dag. Weer is er een dorp overvallen, een medewerker ontvoerd, een vrachtwagen niet aangekomen, een voedselop- slag geplunderd, een coopera- tiegebouwtje in puin geschoten. „Ik ga hier twee zondagen per maand naar een begrafenis". Novib-coördinator André Vonk heeft al verscheidene goede vrienden moeten begraven. De Nederlanders vragen zich af hoe lang er hier nog zinvol ge werkt kan worden. Vonk werkt hier al meer dan vijf jaar, maar sinds hier de oorlog vorig jaar in alle hevigheid oplaaide is zijn actieradius steeds verder ingekrompen. Weggaan heeft iets van opgeven, maar als je de stad niet meer uit zou kunnen, kan er nauwelijks nog gewerkt worden. „Ik begin er steeds meer aan te twijfelen of het nog zin heeft om hier te blijven. Ze moesten het nu eerst maar eens uitvechten. Alles wat je hier structureel ontwikkelt, wordt kapotgeschoten". Met enige regelmaat worden naaste medewerkers of goede vrien den vermoord: dat begint aan hem te vreten. Economisch gezien bestaat de provincie Gaza nog maar uit twee districten: Xai-Xai en het meer westelijk gelegen Cho- kwe. De rest begint buiten de nationale economie te vallen. Daar leven de mensen, voor zover ze niet wegvluchten, van de opbrengst van hun eigen ak kertjes, die vanwege de droogte weinig opbrengen, en van noodhulp. Issufo Jamaldine, provin ciaal directeur van het staats- bureau voor rampenhulp, zegt dat de hulp die hem vanuit Ma puto en Zimbabwe bereikt, net genoeg is om te voorzien in de minimale behoeften. Maar het grote probleem is dat vaak on middellijk na het afleveren van een voedselzending de rebellen het dorp overvallen om de voedselschuur te plunderen. Hij kampt met een groot tekort aan vrachtwagens. Eigenlijk heeft hij er 83 nodig, maar sinds 1985 zijn er slechts 31 af geleverd, waarvan er slechts 15 in gebruik zijn. Zeventien vrachtwagens zijn overvallen, uitgebrand of op mijnen gelo pen. Vorig jaar heeft hij vijf chauffeurs en vijf andere me dewerkers verloren: dat bete kende tien familiebezoeken met de trieste mededeling dat de kostwinner niet meer thuis zou komen. Toch heeft hij wei nig moeite bij het vinden van nieuwe chauffeurs. „Natuur lijk zijn de mensen bang, maar we hebben geen keus, we moe ten wel." De Nederlanders in Xai-Xai hebben adviserende functies bij de drooglegging van moe rasgebied, in de landbouw voorlichting en in een werk plaats waar landbouwgereed schap, windmolens en ossekar- ren worden gemaakt. Langs de Limpopo ligt vruchtbare land bouwgrond, waar het waterpeil beheerst kan worden met slo ten en windmolens. In een pro vincie die vaak door droogte wordt geteisterd, bieden deze drooggelegde moerasgronden goede perspectieven voor land bouwontwikkeling. De velden langs de Limpopo zijn nu deels weer overwoekerd met riet, waarin grote kerkho ven van Oosteuropese tracto ren en combines verscholen liggen. De laatste jaren nemen westerse deskundigen de plaats in van him Russische, Oost- duitse en Noordkoreaanse voorgangers. Het nieuwe beleid geeft voorrang aan kleine en middelgrote boeren, en ook de - weinig talrijke- grote boeren zijn tegenwoordig in de gratie. Vóór alles moet de produktie worden opgevoerd. De moe rasgronden, die nu met Neder landse hulp worden ontgonnen, zijn bestemd voor kleine boe ren. Daarop is de landbouw voorlichting tegenwoordig ook gericht, al staat die nog in de kinderschoenen omdat daar eerder nooit aandacht aan is besteed. Men hoopt te leren van de ervaringen van Zimbabwe, waar vanouds een goede land- bouwvoorlichtingsdienst be staat. Landbouwvoorlichting wordt gegeven via de Casa Agrarias, die moeten uit groeien tot een dienstencoöpe ratie. Boeren kunnen dan geza menlijk zaaigoed en kunstmest inkopen, een tractor huren en de verkoop van hun opbrengst organiseren. Maar het woord coöperatie wordt angstvallig vermeden, omdat het zeer is belast met de collectivisatie- gedachten van het verleden. Het Nederlands project geldt

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1988 | | pagina 4