De verschrikkingen van de Culturele Revolutie iir' De troosteloosheid van de Po-vlakte Een vergeten hoekje van de geschiedenis Geestige De GénesteJ ten onrechte vergeteij VERSCHENEN DE STEM BOEKENGIDS ZATERDAG 6 FEBRUARI 1988 AANGRIJPEND RELAAS VAN CHINESE VROUW Geestkracht Nachtmerrie 'DE ROZE DRIEHOEK', DE NAZI-VERVOLGING VAN HOMOSEXUELEN Himmler Bijgezet Het Haantje ,aat de neusl: )e wondere /ereld van Nemo iske en Wiske: „J tf 1 i Li IJlW G2 Door Wim van Leest DE Po-vlakte in Italië is een merkwaardig gebied. In vergelijking met het overgrote deel van overig Italië is het veel lager gelegen en zoals de naam al zegt uitermate vlak. Bovendien werd in de uitgestrekte Po-vlakte nieuw land gecreëerd, doordat moerassen werden drooggelegd. Dat maakte een grotere bevol kingsdichtheid van de Po-vlakte mogelijk. Als we de Italiaanse schrijver Gianni Celati mogen geloven dan woont er in de Po-vlakte een merkwaardig slag men sen. 'Vertellers uit de Po-vlakte' schetst hij veelvuldig een sfeer van troosteloosheid en laat de mensen daarop met ge latenheid reageren. De Po-vlakte in Celatis boek is een saaie, kleurloze streek waar het vaak mistig is en waar het barst van de muggen. Gianni Celati kreeg voor 'Vertellers uit de Po-vlakte' ('Narratore delle pianure' in het Italiaans) na het verschij nen van de bundel in 1985 twee hoge Italiaanse onderschei dingen. Celati brak dan ook prompt door met dit boek en het gevolg was dat er ook meer belangstelling kwam voor de vier romans die hij tussen de jaren 1971 en 1978 schreef. Ce lati doceert Anglo-amerikaanse literatuur aan de universi teit van Bologna en hij geniet in Italië ook enige bekendheid als criticus en als vertaler van o.a. Twain, Swift en Céline. Vorig jaar verscheen van hem de bundel 'Quattro novelle sulle apparanze' ('Vier novellen over verschijningen'). 'Vertellers uit de Po-vlakte' bevat 31 korte vertellingen, waarin, zoals in zoveel Italiaanse boeken, alle aandacht uit gaat naar de tragi-komische voorvallen uit het leven van alledag. Gianni Celati laat zijn diverse hoofdpersonen niet uitblinken door grootse prestaties of sublieme gedachten, maar door hun hebbelijkheden, hun kleine tics, hun merk waardige gewoonten of him verbeten streven tegen beter weten in. Celati doet het voorkomen alsof hij de verhalen uit de mond van bewoners van de Po-vlakte heeft opgetekend. Zijn verteltrant is onopgesmukt en zo nu en dan kinderlijk eenvoudig. Toch slaagt Celati erin om, ondanks de zichtbare onbeduidendheid van de vermelde voorvallen, zijn verhalen een grootsheid mee te geven. Celatis verhaaltjes zijn een soort parabels die voortdurend leerzaam, maar nimmer be lerend zijn. Je hoeft niet in de Po-vlakte geweest te zijn om de essentie van die verhaaltjes te vatten. Gianni Celati: 'Vertellers uit de Po-vlakte'. Uitg. Meulen- hoff, prijs 29,50. Door Hans Rooseboom CHINA is ver van ons bed. Ver, mysterieus, communis tisch, volgens veel mensen gevaarlijk, een dreiging voor de toekomst. China is ook, dat weet iedereen, een land met een miljard inwo ners, een vijfde van de we reldbevolking, verenigd on der één totalitair regime met een militaristisch ka rakter. Reden genoeg om er méér dan geïnteresseerd in te zijn. Jaren lang zijn wij in het wes ten voor onze China-informatie aangewezen geweest op kreten. Onder de langdurige dictatuur van Mao Zedong (1949-1976) drongen er slechts slogans tot ons door, slogans die menig westers intellectueel wel aan spraken, zonder overigens iets te weten van de werkelijkheid achter het Bamboe Gordijn. 'Het Oosten is Rood, Laat Honderd Bloemen Bloeien, de Grote Sprong Voorwaarts, de Culturele Revolutie...' Het klonk allemaal zo prachtig. Heel langzaam komen nu de verhalen over de bittere wer kelijkheid, de verhalen van overlevenden. De Amerikaanse journalist Fox Butterfield, in China gestationeerd voor de New York Times, publiceerde een paar jaar geleden zijn standaardwerk over de Grote Culturele Proletarische Revo lutie: 'Overleven in de zee van bitterheid'. Een verpletterend boek, gebaseerd op getuigenis sen van slachtoffers van de maoïstische terreur, van men sen die jaren na dato voor het eerst iets durven te vertellen over de verschrikkelijke pe riode tussen 1966 en 1976. De Culturele Revolutie. Fox But terfield durft zelfs te spreken van een 'holocaust'. Nu is er het boek van Nien Cheng, een Chinese vrouw die tijdens de Culturele Revolutie zes jaar in de gevangenis van Sjanghai zat. Onlangs vertelde zij een deel van haar verhaal aan Adriaan van Dis. Haar re laas 'Gevangene van de Rode Garde' is een onvergetelijk 'ego-document'. Een persoon lijk relaas dat een hele periode uit de geschiedenis indringend zichtbaar maakt. Een nacht merrie van vijfhonderd blad zijden. Nien Cheng verloor tijdens de Culturele Revolutie alles: haar huis, haar bezittingen, haar il lusies, haar vrijheid, haar han den, haar vrienden en haar enige dochter. Maar zij verloor niet haar geestkracht. Het verhaal van Nien Chengs vangt aan in een sfeer van naderend onheil. Onheil dat op onherroepelijk ook aan haar voordeur zal kloppen. De cirkel van het agressieve kwaad wordt steeds dichter om Nien Cheng, haar dochter en haar huis getrokken. Tot er geen ontsnappen meer moge lijk is. Het begint met massa's Rode Gardisten, voornamelijk scho lieren en studenten die met trommels, gongs, Rode Boekjes en luidsprekers door de straten van Shanghai trekken en leu zen schreeuwen. rcwpr Dan slaan zij toe. Eerst moe ten materiële dingen eraan ge loven. „Ze hanteerden een strakke lijn. Omdat zij vonden dat een socialist niet op een sofa behoorde te zitten, werden alle sofa's taboe verklaard. An dere dingen, zoals matrassen met springveren, zijde, fluweel, cosmetica en kleding waaraan modesnufjes uit het westen kleefden, werden allemaal op straat gesmeten om later afge voerd of verbrand te worden". De Rode Gardisten vinden in hun revolutionaire ijver ge noeg stokken om iedereen mee te slaan die zij maar willen. Ideologische stokken, verstrekt door voorzitter Mao. 'Klasse vijanden' genoeg. „Tijdens de Culturele Revo lutie werden de aanduidingen 'koeieduivel' en 'slangegeest' toegepast op alle negen zoge naamde categorieën vijanden: de voormalige landheren, die werden aangeklaagd tijdens de Landhervormingscampagne van 1950-1952; de rijke boeren, aan de kaak gesteld tijdens de Campagne voor de Vorming van Landbouwcoöperaties van 1955; contrarevolutionairen, die waren aangeklaagd tijdens de Campagne ter Beteugeling van Contrarevolutionairen van 1950 en de Campagne tot Uitroeiing van Contrarevolutionairen in 1955; 'slechte elementen', die sinds het moment waaarop de Communistische Partij aan de macht kwam, van tijd tot tijd werden gearresteerd; reactio nairen, die werden veroordeeld in de Campagne tegen Rechts van 1957; verraders (Partij functionarissen die ervan wer den verdacht Partij geheimen te hebben bekendgemaakt aan de Kuomintang tijdens gevan genschap door de Kuomintang; spionnen (mannen en vrouwen met connecties in het buiten land); 'heulers met het kapita lisme' (partijfunctionarissen die zich niet aan de strikt linkse politiek van Mao hielden en 'de wegen van het kapitalis me' bewandelden) en intellec tuelen met een burgerlij ke ach tergrond". Al deze 'Campagnes' waren sinds 1949 over China heenge- raast: massale vervolgingen, razzia's, arrestaties, liquida ties, executies, vernielingen van kunst en cultuur. De Grote Proletarische Cultu rele Revolutie, die in 1966 be gon en tien jaar duurde, over trof alle vorige 'Campagnes' in omvang, wreedheid en vernie tigingskracht. Het was een nachtmerrie die een volk van bijna één miljard mensen ja renlang in de greep van de ter reur hield. Nien Cheng maakt deze pe riode grotendeels door in de ge vangenis, waar zij constant wordt mishandeld en tot be kentenissen geprest. Maar zij geeft geen duimbreed toe: zij heeft immers niets misdaan. Haar grote geestkracht stelt haar in staat deze bittere mi sère te doorstaan. Als zij na zes jaar uit de ge vangenis komt ziet zij het re sultaat van de orkaan die over het land heeft geraasd. China is een land waar de Culturele Re volutie totaal heeft gezege vierd. Er is niets meer, behalve leegte en angst. Op zoek naar een dichtbundeltje in de boek winkels van Shanghai treft Nien Cheng uitsluitend en al leen nog de verzamelde werken van Marx, Engels, Lenin, Sta lin, Mao, Kim II Sung en Enver Hoxha aan. De Culturele Revo lutie heeft de cultuur vernie tigd. De westerse en de ooster se. Er is niets voor in de plaats gekomen, behalve een boze dic tatuur. Nien Cheng wordt na haar ontslag uit de gevangenis (zij zat er van 1966 tot 1972) con stant door iedereen bewaakt. Zij heeft geen leven meer. Maar zij blijft vechten, on danks het verdriet om de dood van haar dochter, die door de Rode Gardisten is doodgemar teld. Elseviers Belasting-Almanak 1988. Uitg. Annoventura, prijs 21,75. De 33e editie. „Ook in dit jaar zijn er weer nieuwe fiscale bepalingen van kracht en zijn er dus weer nieuwe be- lastingbesparende mogelijkhe den", aldus de uitgeverij. Ver der is een 'Elsevier Belasting- Diskette' te koop voor 50,- en een belasting-cassette van 27,50. Kluwer Belastinggids 1988. Uitg. Kluwer, prijs 18,50. De programmacassette voor huiscomputers kost 24,90. David Lewis: 'Het Alfa plan'. Uitg. J.H. Gottmer, prijs 29,90. 'Een verbluf fende methode voor opti male geestelijke prestaties', aangeboden door Engelse psycholoog. Dr. Joseph Murphy: 'Ja zeg gen tegen het leven'. Uitg. J.H. Gottmer, prijs 28,90. Het laatste boek van de Amerikaanse propagandist van het positieve denken. Suzie Orbach en Luise Eichenbaum: 'Van vrouw tot vrouw*. Uitg. Bert Bak ker, prijs 24,90. De schrijf sters van 'Wat willen vrou wen eigenlijk' en 'Zo zijn vrouwen' houden zich nu bezig met het leven van vrouwen in de jaren tachtig en vooral met relaties tussen vrouwen. Over de vanzelf sprekendheid waarmee vrouwen elkaar in vertrou wen nemen, maar ook over jaloezie, teleurstelling en woede tussen vrouwen en over eenzaamheid waarover juist niet wordt gesproken van vrouw tot vrouw. Door Mathieu Kothuis CONTRAGENEN is een term die de taalkundige Richard J. Deppe bedacht om al die groepen mee aan te duiden die de nazi's wil den elimineren: joden, an tifascisten, homosexuelen, Jehova's Getuigen, non- conformistische geestelij ken, zigeuners en andere groepen 'Untermenschen'. In het boek 'De Roze Drie hoek, de nazi-vervolging van homosexuelen', heeft de Amerikaan Richard Plant een bijdrage geleverd aan de geschiedschrijving over de tot nog toe onderbelichte vervol ging van homosexuelen tij dens het naziregime. Zelfs veertig jaar na de oorlog, zo zegt Plant, hebben veel facetten van het nazi-re gime niet die aandacht van wetenschap en publiek ge kregen die ze verdienen. Veel gruwelijkheden uit de oorlog, waaronder de vervolging van homosexuelen, zijn als het ware weggedrukt door de grootste gruweldaad van al les: de systematische uitroei ing van de joden. Voor die verlate aandacht zijn volgens Plant genoeg re denen aan te wijzen. Na de oorlog kregen homo's niet, zo als andere vervolgden, de mo gelijkheid hun gevoelens van wrok te uiten. Het klimaat van koude oorlog en conser vatief moralisme was be paald niet bevorderlijk voor het elimineren van alle spo ren van nazi-juriprudentie tegen homo's. Zo bleven de anti-homosexuele wetten van de nazi's nog tot 1969 in West- Duitsland van kracht. Van de groep homo's uit de concentratiekampen kon pas in '72 een eerste volledig ver slag worden gepubliceerd. In 1977 werd dit verslag gevolgd door een diepgaand onder zoeksrapport met cijfers over arrestaties, vervolgingen en het lot van Duitse en Oosten rijkse homosexuelen in de concentratiekampen. Plants bijdrage aan de ge schiedschrijving over de nazi-gruwelen en misdaden tegen homo's leidde in de VS tot enthousiaste en uiterst lo vende kritieken. En terecht, Plant is er in geslaagd op een overtuigende manier duide lijk te maken dat de homo haat van de nazi's niet alleen maar in het verlengde lag van de uitroeiing van de joden en andere 'Untermenschen'. De Duitse homofobie vond zijn wortels al ver vóór de Tweede Wereldoorlog. Dat de homovervolgingen vooral plaats vonden in Duitsland en Oosterijk had alles te maken met de nazi-opvatting dat het 'homo-virus' het 'Arische ras' infecteerde en daarom met wortel en tak moest worden uitgeroeid. Plants verslag houdt impliciet ook flinke kritiek in aan het adres van al die historici die dit aspect uit de Tweede Wereldoorlog consequent hebben gene geerd. Plant begint en eindigt zijn boek met een persoonlijk ver slag over zijn ervaringen in Duitsland. In '38 wist hij tij dig uit Frankfurt, waar hij was opgegroeid, te ontkomen en vluchtte naar Zwitserland. Later emigreerde hij naar de VS. Na de oorlog bezoekt hij zijn overgebleven (homose- xuele) kennissen in West- Duitsland en krijgt dan de ze kerheid dat de meesten de oorlog niet hebben overleefd. Het duurde daarna nog jaren voordat Plant zich zette aan een boek over de homovervol gingen. En dat hij daarbij niet over een nacht ijs is gegaan be- Ernst Röhm, chef van de staf van de SA, manifes teerde zich openlijk als ho- mosexueel en werd in 1934 in de 'Nacht van de lange messen' gevangen genomen en gefusilleerd. - foto af wijst de gedegen aanpak van 'De Roze Driehoek' waarvoor Plant jarenlang studie en on derzoek verrichtte in Duitse archieven. Naast de rol van de homosexualiteit in de Duitse samenleving, het lot van de homo's tijdens de op komst van de nazi's en de verschrikkingen in de con centratiekampen behandelt Plant uitvoerig het befaamde Institut für Sexualwissen- schaft van Magnus Hirsch- feld. Deze belangrijkste ver tegenwoordiger van de sek suele wetenschap opende vlak voor de oorlog ook een kantoor in Den Haag. Bij de inval van de Duitsers in ons land werd dit kantoor geslo ten. Voor de nazi's werd Hirschfeld, liberaal, jood én homosexueel, een ideaal doel wit in hun propaganda voor uitroeiing van alle 'Unter menschen'. Vooral Himmlers obsessie om de homo's in het Duitse leger radicaal uit te roeien (lang voordat aan een systemati sche moord van de joden werd gedacht) werkt Plant uit in een hoofdstuk over de 'affaire Röhm' en in een schets over het leven van Himmler. Röhm, hoofd van de SA, werd in de beruchte 'Nacht van de Lange Messen' opgepakt en met honderden anderen geliquideerd. Het feit dat Röhm zich openlijk als homosexueel manifesteerde, maakt volgens Plant duide lijk dat de nazi's (met Himm ler als grote voorvechter) hun homohaat in toenemende mate projecteerden op ieder een (homo of niet) die ze uit te weg wilden ruimen. Zo werd ook de opperbe velhebber van de Reichswehr Werner von Fritsch die vrij kritisch tegenover de nazi ideologie stond, op beschuldi ging van homosexualiteit voor de rechter gedaagd. Pas toen dat proces niet vlotte werd hij op een andere wijze op een zijspoor gemanoeu vreerd. Ook Alfred Krupp, erfgenaam van de gelijkna mige Duitse staal-multina- tional, werd slachtoffer van deze homojacht. In een Ber- lijns hotel en op het eiland Capri werd hij betrapt in ge zelschap van een stel jonge mannen. Kort daarop pleegde Krupp zelfmoord. Op grond van processtuk ken kan worden opgemaakt dat in de jaren '36 tot '39 42.919 Duitse en Oostenrijkse man nen werden veroordeeld op grond van de beruchte para graaf 175 dat homosexuele handelingen tussen volwasse nen verbood. Concrete cijfers Himmler projecteerde homo-haat op iedereen die hij uit de weg wilde ruimen. - fotoap over de slachtoffers in de con centratiekampen zijn er niet. Geschat wordt dat die aantal len in de tienduizenden lopen. Onder de groep homo's in de concentratiekampen was het aantal sterfgevallen relatief erg hoog (60 procent tegen 41 procent onder de groep poli tieke gevangenen en 35 pro cent onder Jehova's Getui gen). Bij de bevrijding was nog 26 procent van de gevan gen homo's in leven (tegen 41 procent onder de groep poli tieke gevangenen en 57 pro cent onder de Jehova's Getui gen). Richard Plant: „Het lot van de homo's tijdens het Derde Rijk kan dienen als toetssteen voor alle slachtoffers die zijn weggevaagd in de orkaan van haat.De schrikbeelden ko men opnieuw tot leven wan neer fundamentalisten van welke sekte ook - religieus of wereldlijk - het in een land voor het zeggen krijgen en een heilige oorlog uitroepen tegen de meest kwetsbare en beschimpte minderheden". Richard Plant: 'De Roze Drie hoek'. Uitg. Veen, prijs 37,50 Door Gerard van Herpen. WAAROM koop ik voor een tientje de Dichtwerk] van Peter De Génestet? Ik bezit van hem een klei bloemlezing van Meulenhoff die ik in 1945 kocht! acht gedichten van De Génestet had ik kunnen vindj in de bundel 'De Nederlandse Poëzie" van Gerij Komrij. Ik herinner mij niet dat zijn poëzie blijven) indruk heeft gemaakt. Nu schaf ik mij de Volle Dichtwerken van De Génestet aan, omdat het 1 werk, in 1921 uitgegeven, zo fraai is uitgevoerd. Het is de 21-ste, met roman tische prenfjes geïllu streerde uitgave en C.P. Tiele schreef er een uitvoe rige levensschets voor. Van Peter de Génestet kende ik slechts enkele gedichtjes: Het haantje van de toren, Het Penningske der We duwe en Individualiteit, „Wees U zelf, zei ik tot iemand, maar hij kon niet, hij was niemand" en zeker ook wel: „O land van mest en mist, van vuile koude re gen". Ik heb aan een week-end lang lezen in De Génestet een gevoel van spijt en wroeging overgehouden. Spijt dat ik hem niet eerder en grondiger heb gelezen en wroeging omdat ik een mooi boek had gekocht zonder te weten wat de dichter echt waard was. De Génestet be hoort zeker niet tot de top pers van onze poëzie, maar hij is van alle Hollandse tijdgenoten, van het hele zootje, Beets, Tollens, Ten Kate, Heije, Van Lennep, de zuiverste, de eenvoudigste en ook de sympathiekste. Hij is de dichter die in zijn poëzie pathos, braafheid, heldenmoed en andere na tionale deugden niet zo no dig Heeft. Hij is geestig, doet in sommige gedichten zelfs een tikkeltje aan Heine den ken en hij is vooral sober en- eerlijk De dichter in de do minee of de dominee in de dichter laat zien dat hij de consequenties van zijn leven overziet. In zijn poezie ver bloemt hij niet dat hij soms in uitersten van geloof en le ven overvallen door twijfels wordt overvallen. „Hij is geen dominé- de Hemel zij geprezen- Voor velen is men 't best, door 't ganschelijk niet te wezen". Ik ben het vurig eens met Jan Rogier die in 1961 bij 'de eeuwwende van zijn dood' schreef dat De Génestet ten onrechte is vergeten en dat hij jammer genoeg is bijge zet in het Museum van onze Vaderlandse Letterkunde. Hij noemt hem 'de zuivere zanger van het Hollandse binnenhuisje'. Peter de Génestet, in 1829 in Amsterdam geboren, was vroeg wees, verbleef bij fa milie in Bloemendaal, werd Remonstrants predikant in Delft, in 1852 trouwde hij met een jeugdvriendin uit Bloemendaal, Henriëtte Bienfait, maar hij verloor haar al in 1859 en kort daarna stierf ook zijn enige zoontje. In Delft woonde hij in de pastorie aan het Noordeinde 31. In de zeven zeer gelukkige jaren die hij in Delft heeft doorgebracht heeft hij veel gedichten ge schreven. In die poëzie be zingt hij zijn huiselijke ge luk, maar hij dicht spottend ook veel over theologisch gekrakeel in Holland. In die spotternijen blijft hij met twee benen op de grond staan. „Handen uit de mouwen, courage en ver trouwen en wat gezond ver stand". In 1859 verlaat hij Delft en hij vraagt ontslag als predikant. Er zijn critici die vaststellen dat hij af scheid van zijn ambt heeft genomen vanwege de dood van zijn vrouw en zoon, maar uit zijn poezie blijkt meermalen dat hij het pre dikantschap hem menig maal zwaar is gevallen. Hij was bovendien met zijn Eer ste Gedichten in 1851, zijn verzen in Laatste der Eers in 1861 en met zijn dichtjes (1860) een zeer; pulair dichter geworden. i Génestet is een volksdicht] 'hij is de rustige teken naar de dingen van de tuur'. In 1849 was hij nogi jonge poeët die het leven 1| had. „Ik ben gelukkig een kind en dwaas en Ik durf weer veilig van] leven alles hopen". Leve: lust was voor hem het leven. In de ondeugende] vrijmoedige ondertoon zij n poëzie herken ik, bij tijdverschil, invloeden van Annie M.G. Freek de Jonge en Gaaikema, om maar enkele domineeskinderen! noemen. De Génestet was een f kig mens totdat hem in h korte tijd bijna alles ontnomen. Over het verl| van zijn vrouw en ei zoontje heeft hij zeer roerende gedichten gesi ven. 'Het haantje van toren' beschrijft hoe z| zieke vrouw hoopt dat haantje van de toren, zij dagelijks vanuit ziekbed het uitzicht op nog tijdig van die akelij koude noordenwind het zuiden zal draaien. Het gedicht waarmee de geboorte van zijn ('Op een kind in mei') zong, kreeg al te gauw vervolg waarin hij vei tig vaststelt dat ,,'t lied mei een logen" bleek te f Het kind zou geen meimaand meer bek Ook het gedicht Liefde De Génestet schreef na dood van zijn vrouw in II is in zijn sobere en sta toonzetting een aangrij gedicht gebleven. In de hoop dat de Gek lucht hem goed zou verhuisde hij naar het derse Rozendaal (bij hem). Op het buiten dat behoorde aan de familie zijn vrouw overleed Peten Génestet op 2 juli 1861. Rozendaal ligt hij ook graven. In Bloemendaal liefste plek, daar half thuis mocht wezen, U eeri bovenal') werd in 1911 vereerders een bank te ner ere geplaatst. De poëzie van Peter Génestet laat zien dat hij dichter niet alleen over natuur, over zijn liefde het leven kon schrijven, was ook, precies zoals Hl en Victor Hugo, die hij wonderde, een begenadi| spotvogel. En die waren in zijn tijd niet zo heel vf Zijn derde misschien wel' minst geprezen talent zijn vertellerschap. Ook die grote gedichten over Nikolaasavond, Het en De Mailbrief kon hij spotten met de brave zii der natie niet laten. Van phen bij voorbeeld, zwijgt er maar liever o< 'om niet 't vrouwlijk Ni land aan den hals te gen'. Een Delftse (l)'uitgevf verzorgde in 1977 een gave van de brieven van Génestet. Een mooie hei gave van zijn poëzie, pleet met de romantii prentjes van een eeuw g< den, zou de vergeten, door tachtigers onderste geholde dichter, Peter Génestet, het eerherstel zorgen dat hem, bij nat inzien, zeker toekomt. _)E zwarte neushoorns in Afrika .en. Het Wereldnatuurfonds [een actie om die dieren te ree. ?een zier schelen. Er is zelfs eer seert om op neushoorns (en leeu' [anten) te kunnen schieten. je moet daar veel geld voor be yeer uit De hoorn van de neush neushoornpoeder brengt twintig Daar worden dure poeders i ders innemen kunnen beter eter de neushoorns laten vrijen 3ASISSCHOOLLEERLIN- JEN uit Etten-Leur gingen I maandag naar 'De wondere wereld van Nemo'. Een to neelvoorstelling met muziek voor kinderen van vijf tot ;ien jaar door kindertheater rats. 'Kleine Nemo' komt uit nerika en was in 1909 het erste stripverhaal ter we- Sreld. Net als in het boek be geeft Nemo de gekste dingen. lij gaat het noorderlicht ach- ema, ontmoet ijsberen en [apen enz. Na elk avontuur vordt Nemo weer wakker in zijn bed, het was maar een Idroom. Het toneelstuk ziet er mooi uit, de fee en prinses Poppele- i in tulen sluiers, mooi met achtgekleurd licht. Het decor dapt soms open en dan is er plotseling een drakenmuil, en ijsbeer of een ijspaleis. De ersonen zijn echte stripfigu ren, je leert hun gedachten en karakters niet kennen, dat hoort meer in een gewoon ek. I Krats speelt graag voor scholen in het hele land. cholen die zo'n voorstelling [leuk vinden, moeten de kop en bij elkaar steken. De voorstelling kost geld, maar [er kunnen veel kinderen te gelijk naar kijken. Voor in- iformatie stichting Krats, tel. 010-4760478. Overal in China valt Mao Zedong van zijn voetstuk fotoap Door de loop der historische gebeurtenissen (de toenadering tussen China en de Verenigde Staten) nemen haar kansen om voorgoed naar het buitenland te kunnen ontkomen toe. Het bezoek van president Nixon in 1973 schept een goed klimaat. Uiteindelijk lukt het haar in 1980 naar Amerika te emigre ren. Daar onderneemt zij met haar kapotgemartelde handen de moeizame taak om haar ge tuigenis te schrijven. De dood van Mao Zedong in 1976 was voor alle Chinezen een geweldige opluchting. De dic tator was dood. Het is voor de Chinezen te hopen dat de ver meende veranderingen onder Deng Xiaping en zijn huidige opvolgers het leven in het Rijk van het Midden iets minder on draaglijk hebben gemaakt dan het was tijdens de hel van Mao. Nien Cheng: 'Gevangene van de Rode Garde'. Uitg. Het We reldvenster, prijs 34,90.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1988 | | pagina 34