UITBLAZEN
Reagans fatale nederlaag
KAMER 1
Stichting wil doorgaan met kruisrakettenproces
Politiek is bij lange na niet van de kerken af
even.
Groene
kaars
'VERBIEDT DE KRUISRAKETTEN' GAAT GELIJK ZOEKEN BIJ HOGE RAAD
RAAD VAN KERKEN EN DISK: OVERZETTELIJKE ACTIE TEGEN VERARMING
DE STEM CO
DE STEM ACHTERGROND VRIJDAG 5 FEBRUAR11988
DE STEM.
CONTRA'S BEROOFD VAN ALLE MIDDELEN
Het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden heeft woensdagavond
het voorstel van president Reagan om de Nicaraguaanse Contra's met
36 miljoen dollar te steunen, met 219 tegen 211 stemmen afgewezen.
De afwijzing betekent een zeer grote nederlaag voor de Amerikaanse
president die sinds 1981 zijn Middenamerikaans beleid geheel op
steun aan de Contra's en op het ten val brengen van het Sandinistisch
regiem in Nicaragua heeft gericht.
DE STEM BINNEf
)EN HAAG - De moe
üeuwe, fraudebestendi
iet vertrek van staats:
(Buitenlandse Zaken, C
ganger Van Eekelen (V
/an defensie.
Affaires
Nederlaagvaj
WIMKOCK
VANDAAG ga ik
meteen maar even
verder met de reac
ties die ik ontving op mijn
stukje 'Steen en speen'
(Uitbl. 27/1). Ik heb nog
geen antwoord ontvangen
op de vraag waar het het
woordje burt vandaan
komt, wat het betekent, of het
misschien een verbastering is
van broer. Wel ben ik er inmid
dels achter dat mijn vader die
mij, als hij goedgeluimd was,
vaak burt noemde, niet de
enige was die dit woord ge
bruikte. Frans van Dongen uit
Oosterhout vertelde me dat
burt de koosnaam van de jong
ste jongen uit een gezin was.
Hij moest het me in het oor
toeteren omdat hij zijn mede
deling deed in een heksenketel
van carnavalsgeschetter. Frans,
en ik werden in het verleden
door een van de vorige prinsen
in dezelfde hoge orde opgeno
men, vandaar dat we mekaar
vrijwel uitsluitend ontmoeten
in bol van blaasmuziek staande
zalen.
„De kleinste noemden ze
thuis burt of burtje!" riep hij.
„Mooi zo!" riep ik terug, „ik
was thuis de oudste." Dat
bracht hem even tot zwijgen,
maar toen had hij het gescho
ten: „Dan waren de anderen
zeker meisjes?" Dat klopte. Ik
ben nu geneigd geloof te hech
ten aan de uiüeg van Frans van
Dongen, maar daarmee weet ik
nog niet - en dat had ik de on
bekende lezer gevraagd- waar
het woord burt vandaan komt.
Een lezer die ongenoemd
wil blijven wees nog op een an
dere mogelijkheid. Volgens
hem is het mogelijk dat vaders
burt of burtje zeiden tegen jon
getjes die hen de oren van het
hoofd praatten. In dat geval
zou burt of burtje zijn afgeleid
van burten of buurten, een
buurpraatje maken op straat.
Burt afgeleid van burten, zoals
zeur van zeuren. Het kan na
tuurlijk, maar het lijkt me toch
wat ver gezocht.
Een dobbrie van opa; dat
stond de kinderen van de fami
lie Jacobs uit Gilze te wachten
als ze bij hem op bezoek gin
gen. Rineke Jacobs: „Hij (opa)
maakte van zijn hand een vuist
en met die vuist maakte hij een
ronddraaiende beweging over
het hoofd van de kinderen.
Vraag: wie kent het woord
dobbrie?" Tot zover mevrouw
Jacobs.
Het gebaar ken ik wel. Mijn
vader deed het ook. Ik wist dat
het goedbedoeld was, maar ik
had er een beetje een hekel aan
want het deed pijn. Als de
draai met de vuist goed werd
femaakt dan raakten de knok-
els in snel tempo, als een rof
fel uit een mitrailleur, één voor
één je schedel. Bovendien trok
ken ze in hun draaiende bewe
ging altijd wel wat haren mee.
Ik kan me niet herinneren dat
voor die 'liefkozing' een woord
bestond. Het woord dobbrie
komt mij niet bekend voor. Ik
kan me evenmin herinneren dat
mijn vader het bij de meisjes
deed. Ik heb het altijd be
schouwd als een mannelijke
liefkozing. Vaders strelen hun
zonen niet. Ze geven ze een
klap op de schouder, een stomp
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIINIIIIIIIIillllHIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII^
tussen de schouderbladen of
een 'dobbrie' op de kop. Zoiets.
Ik moet bekennen dat ik het bij
mijn eigen zonen ook wel eens
heb geprobeerd toen ze nog
klein waren. Die wendden zich
geïrriteerd van me af en zeiden
onomwonden dat ze er niet van
gediend waren. Ik merkte bo- 1
vendien dat ik de goede draai
niet kon vinden.
De door mij hier al vaak ge-
prezen Van Dale blijkt af en E
toe overtroffen te worden door S
de veel minder pretentieuze
Koenen. Ik zag dat toen ik voor
de aardigheid keek of het
woord speen er ook in de bete- 1
kenis van aambeien in stond.
Het staat er. De Koenen doet
meer en geeft ook een voor-
beeldtekst. De Heer zal u slaan
met zweren van Egypte, en met
spenen, en met krauwsel, waar-
van gij niet zult kunnen genezen
worden. De tekst komt uit de
bijbel: Deut. 28,27. De Koenen |j
verwijst verder nog naar 1 Sam. s
5,6, maar helaas: ik had mijn
bijbel niet zo snel bij de hand.
Ik vraag me wel af wélke bijbel-
vertaling de Koenen heeft ge-
hanteerd als de Van Dale meldt
dat speen voor aambeien oud
Zuidnederlands is.
Ook nog gauw even gekeken
wat voor verschrikkelijks
krauwsel zou kunnen zijn. Vol-
gens Koenen is het schurft. Van
Dale kent het woord niet, maar
heeft wel krauwage en noemt
dat - alweer!- Zuidnederlands
voor schurft (of een jeukerige
plek resp. jeukende uitslag).
We dwalen af. Een heel
mooie, maar ook niet zo ge-
makkelijk te doorgronden uit-
drukking werd me aangereikt
door Agnes de Rijke uit Breda.
Zij speelde als jong meisje veel
met jongens. Als er gevoetbald
werd, wide zij ook meedoen.
De jongens hadden daar niet
veel zin in, die zagen in een E
meisje niet veel als voetballer. E
Maar omdat zij het was, voor-
uit dan maar. Ze mocht mee-
doen, maar dan wel in de E
gruune kèèrs. De uitdrukking
(Nederlands: in de groene
kaars) demonstreerde een dui-
delijke tegenzin in iets wat men
nochtans niet wilde weigeren.
Tegelijk werd ermee te kennen
gegeven dat men haar aandeel E
in het spel niet serieus nam.
Hoewel de uitdrukking in haar
omgeving (Land van Altena,
omgeving Biesbosch) heel nor- E
maal was en een onomstreden
betekenis had, is het toch een
raadselachtige uitspraak.
Ik kan in de woordenboe- 1
ken geen andere betekenis voor
het woord kaars vinden dan de ff
bekende lichtgevende staaf van S
stearine. Wie er iets op weet
mag het zeggen, maar liefst wel
per brief of briefkaart. Postbus S
3229 4800 MB Breda. (Wordt
vervolgd).
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans- hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176 Telefax 076-236405.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Telefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65,4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326 (alléén abonnementen).
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023,4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35,4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145,4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen, incl. B.T.W., bij vooruitbetaling te voldoen:
24,90 per maand; J 71,85 per kwartaal of 279,15 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van resp. 1,- per maand,
1,90 per kwartaal, 7,60 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor posttoezending geldt een toeslag. Losse nummers: ma. t/m zat. 1,25.
Service-afdeling abonnementen: 076-236472, ma. t/m vrijd. 8.30-17.00 uur.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice'
Centrale reclame-afdeling 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur en
zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
Door Jo Wijnen
MET HET WEGSTEM
MEN van alle hulp aan de
Nicaraguaanse rebellen -
de Contra's - heeft het
Amerikaanse Congres pre
sident Ronald Reagan een
fatale nederlaag toege
bracht. De president heeft
zich, nagenoeg vanaf het
eerste ogenblik dat hij het
Witte Huis betrad, tot doel
gesteld het bewind van de
Sandinisten ten val te
brengen.
Vooral toen in de loop der ja
ren de Sandinisten alle oppo
sitie onmogelijk maakten en
het land in toenemende mate
onderwierpen aan een lei
dinggevend collectief, koos
Reagan met steeds grotere
nadruk de zijde van de rebel
len.
Tenslotte indentificeerde
hij zich volledig met wat hij
hardnekkig als „de dappere
vrijheidsstrijders" aanduidde.
Hij ging zelfs zover te zeggen:
„Ik ben een Contra".
Inmiddels hebben de Con
tra's een tot de tanden gewa
pend leger van ongeveer
12.000 man in het veld staan.
Het Congresbesluit berooft
dat leger evenwel van nage
noeg alle militaire en finan
ciële hulp, behalve dan die
van een handvol Ameri
kaanse burgers die, uit vrees
voor het oprukken van het
communisme, de rebellen uit
eigen zak geld toesteken.
De stemming in het Con
gres betekent het einde Rea
gans zeer omstreden Midden-
Amerika-politiek. Reagan
heeft de Sandinisten nooit an
ders willen zien dan als pure
communisten die openlijke
steun genoten van Cuba en de
Sovjet-Unie. Die steun is in
derdaad niet gering.
Vorig jaar alleen al heeft de
Sowj et-Unie ongeveer één
miljard dollar aan militaire
hulp gegeven. Het 65.000 man
schappen tellende Sandinisti-
sche volksleger beschikt over
moderne Russische gevechts-
helicopters en luchtdoelraket
ten. Bovendien is het onder
meer door Cubaanse 'advi
seurs' getrainde leger voor
zien van radarinstallaties en
de modernste communicatie
apparatuur. Aangenomen
wordt dat de Russen hun Ni
caraguaanse vrienden op zeer
korte termijn van Mig-straal
jagers, tanks en nog meer
luchtdoelraketten zullen
voorzien. De militaire hulp
van de Russen mag dan 20
maal zo groot zijn als die
welke de Amerikanen aan de
Contra's hebben gegeven, de
economische toeschietelijk
heid van het Oostblok is
uiterst beperkt. Nicaragua
bevindt zich aan de rand van
de sociale en economische af
grond.
President Reagans verzoek
om hulp aan de Contra's zou
zonder enige twijfel door het
Congres zijn goedgekeurd,
ware het niet dat vorig jaar
augustus een vredesplan
werd gelanceerd door de pre
sidenten van de vijf Middena-
merikaanse staten, waaron
der Nicaragua's Ortega. Het
plan, opgesteld door president
Arias van Costa Rica, maakte
de vrijlating van een aantal
politieke gevangenen in Nica
ragua mogelijk. De oppositie
pers kreeg meer armslag.
Voorts kon een commissie van
nationale verzoening worden
gevormd onder voorzitter
schap van de Nicaraguaanse
kardinaal Obando y Bravo.
Bovendien zijn twee weken
geleden rechtstreekse onder
handelingen tussen de Con
tra's en de Sandinisten ge
start, die overigens nog geen
vruchten hebben afgeworpen.
Een staakt het vuren - een
van de belangrijkste voor
waarden voor het slagen van
het Arias-plan - is nog steeds
niet tot stand gekomen
Het Amerikaanse Congres
heeft met de afwijzing van
Reagans hulpverzoek aange-
geven een vredesregeling voor
Nicaragua niet in de weg te
willen staan. Bovendien is de
Amerikaanse hulp aan de
Contra's bij het publiek in de
VS weinig populair. Dat heeft
vooral het Democratische deel
van het Huis van Afgevaar
digden ertoe gebracht Rea
gans emotionele verzoek om
hulp voor de Contra's naast
zich neer te leggen.
Veel Republikeinen - Rea
gan voorop - zijn van oordeel
dat dat een fataal besluit is.
Zij zijn ervan overtuigd dat
de Sandinisten de speelruimte
die ze door het afwijzen van
Aan de vooravond van de stemming in het Huis van Afgevaardigden treffen twee ge
heide voorstanders van steun aan de Contra's elkaar: Republikeins presidentskandidaat
Jack Kemp en Contra-leider Adolfo Calero. - foto ap
de hulp aan hun tegenstan
ders hebben gekregen, zullen
gebruiken om hun bewind te
consolideren, in plaats van
zich geheel naar het Arias
plan te voegen en democratie
in hun land toe te staan. Pre
sident Reagan is bovendien t
van oordeel dat de Sandinis-
ten een marxistisch-leninisti-
sche voorhoede vormen die de
opmars van het communisme
in Midden-Amerika en Me
xico op gang moeten brengen.
Feit is dat de Sandinisten
zeer harde en doorgewinterde
ideologen zijn van wie niet
mag worden verwacht dat ze
hun macht zonder meer zullen
prijsgeven en vrije verkiezin
gen zullen toelaten. Het staat
vrijwel vast dat de Sandinis
ten in vrije verkiezingen na
genoeg zouden worden weg
gevaagd.
De Democraten zijn van
oordeel dat een door de Con
tra's met veel" wapengekletter
en bloedvergieten afgedwon
gen democratie nooit tot volle
wasdom kan komen in een
chaotisch land als Nicaragua.
Bovendien bevinden zich in
de Contra-gelederen nog
steeds tal van aanhangers van
het bewind van de dictator
Anastazio Somoza die in 1979
door Sandinistische opstande
ling werd verdreven.
In feite twijfelen talloze
Congresleden eraan of het
zeer heterogene gezelschap
van Contra's ooit een stabiele
en democratische regering in
Nicaragua kunnen vormen.
Tenslotte hecht het Congres
grote waarde aan het feit dat
het vredesproces een zeer
waardevol initiatief van de
betrokken Middenameri-
kaanse landen zelf is.
Hoe het ook zij, Ronald
Reagan heeft de hulp aan de
Contra's tot inzet van min
stens een zeer groot deel van
zijn sterk anti-communistisch
buitenlands beleid gemaakt.
Hij moet het nu meemaken
dat het Congres aan zijn per
soonlijke kruistocht een halt
toeroept.
In feite is Reagan nu pas
door het Congres afgestraft
voor de deels geheime activi
teiten die het vorig jaar aan
het licht kwamen toen het
Iran-Contra-schandaal zich
op volle breedte ontvouwde.
Vanuit het Witte Huis is er al
les aan gedaan de Contra's op
de been te houden toen het
Congres alle financiële en mi
litaire hulp had verboden
Ondanks dat Congresbesluit
moedigde Reagan zijn naaste
medewerkers aan de Contra's
'naar lichaam en geest' op de
been te houden. Hij vroeg an
dere landen de Contra's fi
nancieel te steunen. Hi
steunde het werven van par
ticuliere hulpfondsen voor de
rebellen. En hij liet door de
CIA uitgevoerde geheime zen
dingen van wapens en hulp
goederen toe.
Voor die rechtstreeks tegen
het Congres gerichte politiek,
heeft Reagan nu de zwaarst
denkbare tol moeten betalen
Het Congresbesluit betekent
in feite het failliet van een
omstreden beleid dat werd
gevoerd door een president
die wist dat de gekozen volks
vertegenwoordigers noch het
Amerikaanse publiek hem,
voor wat de hulp aan de Con
tra's betreft, wenste te volgen
De toch al sterk afgeremde
Reagan-revolutie is nu nage
noeg tot stilstand gekomen In
het laatste jaar van zijn presi
dentschap ziet Ronald Reagan
zich van een van zijn meest
ideologisch geladen onder
werpen beroofd.
Van onze rtv-redactie
HILVERSUM/DEN HAAG
De TROS en de PTT heb-
jen strikte afspraken ge
naakt over de telefonische
veiling van dominostenen,
die vanavond rechtstreeks
jp Nederland 2 wordt uitge-
londen.
Volgens hen bestaat daardoor
geen risico dat zich eenzelfde
èlefoonchaos voordoet als vo-
■ige week vrijdag na de Sound-
nix-finale van de KRO.
Tv-kijkers kunnen vandaag
jjdens een speciale uitzending
van 'De eerste de beste' telefo-
üsch een bod doen op dominos
enen die in januari zijn ge-
Min
Door René van der Velden
HET BESTUUR VAN de
stichting 'Verbiedt de
Kruisraketten' wil het
proces tegen de staat
voortzetten. „Het INF-ak-
koord (waar we uiteraard
verheugd over zijn) staat
dat niet in de weg. Wij wil
len immers een principiële
uitspraak of we gelijk heb
ben", aldus de stichting in
een brief naar de duizen
den mede-eisers.
De stichting wil via een ge
rechtelijke procedure berei
ken dat de rechter plaatsing
en gebruik van kruisraketten
verbiedt. Daartoe is de stich
ting samen met zo'n 20.000 be
talende mede-eisers in 1984
aan een lange moeizame juri
dische strijd begonnen. Uit
eindelijk heeft de Arrondisse
mentsrechtbank in Den Haag
zichzelf niet bevoegd ver
klaard om een oordeel te ge
ven over de plaatsing en het
gebruik van kruisraketten.
Daartegen is de stichting in
hoger beroep gegaan. Met als
resultaat - op 30 december vo
rig jaar - dat het Gerechtshof
in Den Haag het vonnis van
de rechtbank vernietigde,
maar tegelijkertijd ook de
eisen van de stichting afwees.
Niettemin beschouwtde
stichting de uitspraak als „een
stapje vooruit". „Het Hof is
het met ons eens dat de Ne
derlandse rechter wel dege
lijk bevoegd is onze eisen te
beoordelen, ook als het parle
ment al een besluit heeft ge
nomen", aldus de stichting.
Blij dat het Hof vindt dat de
rechter er zich in elk geval
niet zó makkelijk van af kan
maken. Het Hof stelt echter
ook dat toetsing van de recht
matigheid van het plaatsings
verdrag uitsluitend een zaak
is voor het parlement. Daar is
volgens het Hof door de rech
ter niets meer aan te doen.
De stichting Verbiedt de
Kruisraketten is het daarmee
niet eens. „Wij vroegen name
lijk geen oordeel over het ver
drag, maar over het handelen
van de Nederlandse overheid:
het meewerken aan plaatsen
en gebruiken van kruisraket
ten. Verder hebben we ons be
roepen op internationale
rechterlijke normen, waaron
der de grondrechten, die
zwaarder wegen dan de in
houd van het met de VS geslo
ten plaatsingsverdrag", aldus
de stichting.
De volgende stap die de
stichting wil nemen is het in
dienen van een cassatie-be
roep bij de Hoge Raad, de
hoogste rechter in Nederland.
Daarbij heeft men alle eisers
uitgenodigd een verklaring op
te sturen.
Als argument om door te i
gaan noemt de stichting dat
men „de druk wil handhaven"
omdat bij niet-ratificatie van
het verdrag de plaatsing als
nog kan doorgaan. Een for
meel argument, want het ziet
ernaar uit dat de Ameri
kaanse Senaat het verdrag
over enkele maanden wel de
gelijk zal bekrachtigen.
Daarnaast stelt de stichting
dat „een voor ons positieve
uitspraak ook betekenis zal
hebben voor een discussie
over andere kerntaken in Ne
derland en het buitenland. De
uitspraak in de kruisraket-
tenzaak zal bovendien van in
vloed zijn op mogelijke, toe
komstige, vergelijkbare wa
pensystemen".
Belangrijkste argument
lijkt echter te zijn het gelijk
willen krijgen. Wat in dit ge
val zonder meer als interes
sant en voor velen als zinvol
kan wórden beschouwd, maar
tegelijkertijd ook niet erg ge
tuigt van veel realiteitszin.
Zowel de rechtbank als het
Gerechtshof hebben de eisen
van de stichting afgewezen.
Daarmee heeft de stichting
simpelweg al ongelijk gekre
gen. Een geldverslindende, ju
ridische strijd kan echter ja
ren en jaren worden voortge
zet en het ziet er naar uit dat
de stichting dat ook van plan
is. De Hoge Raad is de vol
gende stap en daarna zou de
stichting zijn gelijk kunnen
proberen te krijgen bij het
Europese Hof in Straatsburg.
Waarom zou men dat doen?
Het proces, dat al tonnen
heeft gekost, wordt geheel be
kostigd uit, inmiddels jaar
lijkse, bijdragen van mensen
die zich van begin-af aan vér
zet hebben tegên de komst
van kruisraketten naar
Woensdrecht. En daarvan is,
sinds de ondertekening van
het INF-akkoord door Reagan
en Gorbatsjov geen sprake
meer. Wat heeft het voor zin
om iets te verbieden wat er
toch niet komt?
Aan de andere kant zou je
inderdaad kunnen zeggen dat
het nooit weg is als een rech
ter in Den Haag of Straats
burg of waar dan ook ter we
reld uitspreekt dat het op
grond van internationale ver
dragen verboden is om kruis
raketten te plaatsen en te ge
bruiken. Daar kunnen andere
landen en toekomstige gene
raties wellicht hun voordeel
meedoen.
Pan onze Haagse redactie
Vanaf 1 april zal de nieuwe
ginnen in enkele kleinere gt
)e Tweede Kamer betreurt dat
ir bij de voorbereidingen voor
iet paspoort veel fouten zijn
;emaakt, maar steunde giste
ren niet de moties van afkeu-
ing van PvdA en D66 en de
notie van wantrouwen van de
'PR. De PvdA zegde het ver-
rouwen op in minister Van
ïekelen, omdat hij eerder ook
il in opspraak raakte in de
ISV-affaire en bij de uit de
ïand gelopen kosten van de
Valrus-onderzeeër.
,We kunnen het niet helpen dat
/an Eekelen vaker in dit soort
aakbare kwesties ter sprake
:omt," aldus Kok die signa-
eerde dat de bewindsman
teeds het geluk had dat affai
res in de Kamer aan de orde
nvamen als hij al een andere
lolitiek functie had. Op die
nanier kon de bewindsman
liet rechtstreeks worden aan
gesproken op de door hem ge
naakte fouten.
„Eerst maakte hij fouten als
taatssecretaris van defensie,
laarna op Buitenlandse Zaken
in toen werd hij ook nog gepro
moveerd tot minister," aldus
fok enigszins ironisch. Vol
lens Kok resteert daarom in
ijn fractie onvoldoende ver-
rouwen in de bestuurlijke ca-
laciteiten van Van Eekelen.
Van der Linden is volgens de
^vdA-fractieleider politiek
'erantwoordelijk voor de chao-
ische invoering, ook voor de
laden van zijn voorganger,
ilaar als verzachtende om-
tandigheid voerde een andere
Door Jan Bouwmans
„Armoe in Nederland?
Kan niet, bestaat niet. Bij
ons zijn geen armen
meer!" Dat was in koor de
spontane reactie van een
tiental jongeren in de leef
tijd van 12 tot 15 jaar. Het
gebeurde deze week in een
Bredase huiskamer, waar
deze groep jongeren in de
wintermaanden een keer
per week samenkomt voor
katechese.
Wie durft bestrijden dat deze
jongeren het algemene gevoe
len vertolken? Goed, we wil
len nog wel aannemen dat een
groep mensen het de laatste
jaren steeds minder breed
heeft gekregen. Zij zijn het
meest getroffen door de be
zuinigingen op allerlei voor
zieningen en uitkeringen.
Maar echte armoe, honger
lijden of kou: dat wil er bij de
gemiddelde burger niet in.
Laat staan dat de overige ef
fecten van de nieuwe armoede
gezien worden: wanhoop, de
moralisering en isolement.
„De armoe gaat gekleed
over straat", zei ds. W. van
der Zee, algemeen secretaris
van de Raad van Kerken, deze
week op een persconferentie
in Amsterdam. De onzicht
baarheid van de nieuwe ar
moede is juist een enorme
hindernis om de toenemende
ellende een halt toe te roepen.
De politiek maakt hiervan
handig gebruik. Minister
president Lubbers heeft in
een informeel gesprek met de
kerken inmiddels wel toege
geven dat een groep Neder
landers in de knel is komen te
zitten. Hij noemde dit echter,
aldus ds. Van der Zee, een
noodzakelijke en onvermijde
lijke fase op weg naar econo
misch herstel.
Het zichtbaar maken van
de stille armoede: dat rekent
de pas opgerichte landelijke
werkgroep 'De arme kant van
Nederland' zich tot een hoofd
taak. En met dat zichtbaar
maken tegelijk aanklagen en
niet aflatend blijven roepen
dat armoede onrecht is. Niks
onvermijdelijke fase.
De werkgroep heeft zich
deze week uitdrukkelijk ge
presenteerd als een kerkelijke
werkgroep. Zij is in het leven
geroepen door de Raad van
Kerken en het interkerkelijke
DISK (Dienst in de Indu
striële Samenleving vanwege
de Kerken ofwel het indus
triepastoraat). De werkgroep
zal echter niet namens de ker
ken en de kerkleden het werk
gaan doen. Nee, zij zal de
kerkleden zelf in parochies en
gemeenten aan het werk zet
ten. De Raad van Kerken en
DISK mikken, net als gebeurd
is met het kernwapenvraag-
stuk en de kruisraketten, op
het smeden van een brede
protestbeweging in de kerken
tegen de verarming in eigen
land. Omdat het onrecht is.
Het protest - in woord en
daad - moet gestoeld worden
op een bondgenootschap tus
sen de kerken, d.w.z. de ker
kelijke basis, en de armen.
Ds. Van der Zee stelde de
Minister De Koning
.geïrriteerd.
- foto de sttm/johan van gurp
politiek en de samenleving
een even taaie onverzettelijk
heid in het vooruitzicht als de
kerken hebben getoond in de
strijd tegen de kernwapens.
De politiek zal bestookt gaan
worden, te pas en te onpas.-
Voorzeker, de kerken zullen
hulp bieden in nood, maar
elke keer dat dit nodig blijkt,
zullen ze de maatschappij en
de politiek aanklagen dat die
dus in gebreke zijn gebleven,
onrecht begaan. „De uit
spraak 'armoede is onrecht'
heeft zijn werk al gedaan",
constateerde ds. Van der Zee
en hij doelde daarmee op het
geïrriteerde commentaar van
minister J. de Koning op de
kerkelijke conferentie 'De
arme kant van Nederland',
die vorig jaar september in
Amsterdam werd gehouden.
Die conferentie is de aanzet
geweest. Eerste verrassing:
voor die conferentie bestond
zoveel belangstelling dat ve
len teleurgesteld moesten
worden. De conferentie
mondde uit in een verklaring
aan de kerken en christenen
in Nederland, aan allen die
getroffen worden door de toe
nemende verarming in Ne
derland en aan hun organisa
ties, en aan allen die verant
woordelijkheid dragen voor
de samenleving. Het was geen
vrijblijvende verklaring,
maar een duidelijk actiepro
gramma. Om in parochies en
gemeenten ter hand te nemen.
Onverzettelijkheid en
bondgenootschap: groot
spraak van de initiatiefne
mers? Het klinkt allemaal
manhaftig en onvervaard.
Maar "komt het eigenlijk niet
neer op een bondgenootschap
van de lamme en de blinde?
Armen zijn in de moderne
maatschappij zondermeer
een machteloze groep én wat
stellen de kerken nog voor?
Zal met name de politiek bij
dit alles niet glimlachen? Mi
nister De Koning vond het
niet eens meer nodig om te
zeggen dat de kerken zich op
glad ijs begaven. Nee, ze be
gaven zich volgens hem op
dun ijs. Van der Zee: „De ker
ken zelf zullen er best nog
moeite mee hebben. De macht
en invloed van de kerken in
de maatschappij is tegen
woordig ook gering. Zij kun
nen slechts signaleren, alar
meren en motiveren. Een te
ken van hoop zijn voor wie
slechts hopeloosheid zien".
Voor wie de armoedesitua-
tie in het Nederland van 1988
onbekend terrein is, heeft de
conferentie van Amsterdam
een boek samengesteld met
feiten en meningen. De Raad
van Kerken en DISK geven
het uit. Titel - alweer - De
arme kant van Nederland.
Maar industriepastores ko
men de armoe dagelijks tegen.
Industriepastor Ab Harre-
wijn bijvoorbeeld, lid van de
landelijke werkgroep. Hij gaf
voor de vuist weg twee voor
beelden die hem vlak voor de
persconferentie nog op zijn
weg waren gekomen. Iemand
belt hem in grote paniek op
dat hij als maandelijkse bij
standsuitkering slechts ƒ3,25
heeft ontvangen. Dat het een
fout is van de sociale dienst,
blijkt heel snel. Maar het
duurt een dag of wat om de
fout te herstellen. „Ik zit al de
hele week uit te kijken naar
de uitkering, want ik heb
niets meer. Hoe moet ik eten
kopen de komende dagen van
3,25?"
En dan de WAO-er, wiens
vrouw naar de tandarts is ge
weest. Een rekening van
ƒ400,-. Het ziekenfonds be
taalt er ƒ200,-. Dan nog kan
de man niet betalen. Naar de
sociale dienst. Die neemt ook
weer een deel voor zijn reke
ning. Maar voor de WAO-er
blijft een eigen bijdrage te be
talen van ƒ146,-. „Hoe moet
dat nou? Dat is voor ons alle
maal een hele week eten". De
keuze tussen een week eten en
de tandarts betalen. De WAO-
er, vertelde Harrewijn, zou
zelf ook naar de tandarts
moeten, maar dat had hij dus
maar uit zijn hoofd
Evenals eventuele toekom'
stige bezoeken aan medischt
specialisten.
En wat de nieuwe armoede
nog schrijnender maakt dai
ze toch al is, is dat het hee
veel mensen betreft die betel
hebben gekend, veel beter
Mensen, die nog niet tot in
hun nek in de schuld steken.
Armoe zichtbaar maken, ja'
wel, maar niet de armen aan
wijsbaar. Wat de kerken val
hun verleden hebben geleerd,
zo klinkt allerwege, is de
menselijke onwaardigheid
van liefdadigheid. Het be
hoort tot de kerkelijke actie
tegen de verarming dat de
slachtoffers van deze maat
schappij hun waardigheid en
fierheid behouden of herwin
nen, zodat de kerken het po;
dium kunnen zijn waarop zi
zelf in alle fierheid hun on
recht kunnen aanklagen.
Naast de landelijke werk
groep zijn provinciale werk
groepen geformeerd. In alle
provincies komen bijeenkom
sten om de kerkelijke basis te
organiseren en te motiveren
Maar de kerken gaan ook een
documentatie over de armoe
in Nederland opbouwen. En
elk jaar een conferentie om
een rijtje te zetten wat voor
effecten in de beurs van de
minima en daar onder nog al
lerlei regeringsmaatregelen
en andere ontwikkelingen dat
jaar weer hebben veroor
zaakt. Men denkt voor dit na
jaar aan de gezondheidszorg
Het gaat anno 1988 alleen al
om 800.000 huishoudens.
ET AMERIKAANSE Huis van
sagan een bittere nederlaag
nds zijn eerste ambtsdagen a
ontra's, de zogenaamde vrijhei
andinisten ten val moeten brer
en aan zijn politieke volgelinger
Niet alleen Reagans discutabt
st verklaard, de stemming in h1
sn als een historisch keerpunt
i Latijns-Amerika. De traditioi
'uppel en zakken vol dollars)1
de verhouding tot Latijns-Am-
Latijns-Amerika weet al langi
sen vuile handen maakt in dat
ocratie te dienen. De VS zijn -
Jamde heilige oorlog te voeren
kille analyse heeft vertroef
"nerika en zijn president stond
ns-Amerika, dat het zal toejuii
9den daarover enige twijfels h
In tien jaar is er in Latijns-Ar.
«I veranderd. In 1978 waren er
'1 gekozen regeringen, nu zijt
•er ten goede op zijn conto pi
>n grotelijkse falsificatie van c
sntinië bijvoorbeeld zijn eerder
D het goede democratische ter<
In Latijns-Amerika zijn de plur
inder ideologische rimram en
ost of West tot stand gekomen
euwe wind en veel regeringe
ootmachten. De burgerlijke It
®n daar hebben er zichtbaar t
in het onbuigzame anti-commi
•organgers, dat zo nauw aansl
'n Oost-West en goed-kwaad v
'de belangengemeenschap m
;he scherpslijperijen en slaafse
euwe generatie Latijns-Amerik,
'j ontlenen aan hun eigen de
'P het nodige zelfrespect, zij
("et de door Washington g<
"?tinent meevalt. Zij willen daai
uba en Nicaragua en beschou
4o bezien zal de nederlaag
Jis van Afgevaardigden in heel
|9 gevierd worden. Ten langei
Amerikaanse Huis van Afge\
(|k, ondubbelzinnig duidelijk g
Tuinen van een supermacht
(rist te bepalen. Dat is een
is-Amerika en vooral voor
®9 niet meer doen en laten wat
