IKON-serie laat de jeugd kiezen
'BESCHEIDEN ROTS IN DE BRANDING' OVERLEDEN
1 raditie schrijvend*
vrouw niet
verdonkeremanen'
I
Afro-jazz van Manu Dibango en Black Blanc Beur
'PAS DE DEUX': DUBBELPORTRETTEN VAN JONGERENCULTUUR
MUZIKALE TOP IN 'CULTUREEL GEKLEURD'
HILVERSUM - De IKON is het onderhand aan
zijn stand verplicht om elk jaar met een serie te
komen over jeugdcultuur. In het verleden heeft
deze omroep een traditie op dit punt opgebouwd.
Fans
SUZAN VAN DDK IN PROEFSCHHFH j5j»SSSK-5
NEDERLAND 2
BELGIE NED 2
DUITSLAND 2
Apart
'EEN GROOT MENS'. Zo typeerde Wim Kan jaren terug Corry Vonk, de
vrouw waarmee hij bijna vijftig jaar getrouwd is geweest. Wim Kan en
Corry Vonk waren onafscheidelijk vanaf de dag van hun huwelijk, 28 juni
>1933. Zij waren slechts noodgedwongen gescheiden, in de oorlog, zo'n
drieënhalf jaar.
Verpleegster
Dienstbaar
Actrice
Vlaggetje
Corry Vonk hield Kan 'bijeen'
Door Mart van der Sanden
Die wordt in 1988 voortgezet met een vierdelige reeks
over de belangrijke rol die popmuziek speelt in het leven
van jongeren. Deze maand wordt de serie onder de titel
'Pas de deux' elke dinsdag uitgezonden. Vanavond is de
eerste uitzending om 19.12 uur op Nederland 2.
Pas de deux' is een produkt
van eindredacteur Boudewijn
Klap en regisseur Richard
Vierbergen, die ook tekenden
voor Tachtigers', de jongeren-
serie die de IKON vorig jaar
uitzond. Zij hebben gekozen
voor de formule van het dub
belportret. In elke aflevering
staan twee mensen of groepen
tegenover elkaar, die op een
verschillende manier popmu
ziek beoefenen of ervan genie
ten. Deze opzet maakt de te
genstellingen tussen de betrok
ken jongeren treffend duidelijk
en als kijker word je bijna on
gemerkt verleid om te kiezen
voor de ene of de andere gepor
tretteerde.
In de eerste aflevering gaat het
om fanclubs, een belangrijk
verschijnsel in de Nederlandse
popmuziek. Er worden twee
clubjes trouwe aanhangers te
gen elkaar afgezet: de volgelin
gen van het commerciële
groepje Roberto Jacketti and
The Scooters versus de fans
van de obscure, uit de Zut-
phense kraakbeweging voort
gekomen band The Hippies.
Twee giebelende meisjes
vertellen hoe zij Roberto en
zijn Scooters van een grote af
stand bewonderen, alle concer
ten van hun idolen aflopen en
er trots op zijn als ze na een op
treden in de kleedkamer hun
opwachting mogen maken. Één
van hen zegt: „Je bent mis
schien wel een beetje verliefd,
maar in je achterhoofd weet je
dat je ze toch nooit kunt krij
gen".
Heel anders zijn de volgelingen
van de Hippies. Zij zijn vrien
den van de bandleden, die nei
Twee fans van Roberto Jacketti and The Scooters vertellen waarom zij elk concert van hun
idolen aflopen. - foto ikon
als zij zelf in vervallen panden certen is niets te merken. Een
zonder verwarming wonen en Hippies-fan: „Ze leven precies
op rottende matrassen slapen, hetzelfde als wij. Zij zijn ook
Van afstand tussen de Hippies nergens van afhankelijk, be
en de bezoekers van hun con- halve van de sociale dienst
dan".
In de volgende afleveringen
komen aan bod de Soundmix-
show (met een deelneemster
die in de voorronde strandt, en
m
de groep Chess, die dank zij de
show van Henny Huisman be
kend werd), de moeders van
popmusici (met zanger Peter te
Bos van Claw Boys Claw, de
onbekende hardrockgitarist
André van Geldorp en hun
moeders) en popfestivals (het
grootschalige Parkpop in Den
Haag tegenover een festival
letje in Winterswijk).
De IKON zal ook volgend
jaar met programma's over
jeugdcultuur komen. Er wordt
gedacht aan een serie over tek
sten in de popmuziek. Volgens
een woordvoerder van de
IKON is die serie bedoeld om
het vooroordeel dat popmuziek
alleen over liefde en plezierige
dingen zou gaan weg te nemen.
„De aanleiding was eigenlijk
het nummer Luka van Suzanne
Vega over kindermishandeling.
Dat nummer geeft duidelijk
aan dat er weer een duidelijke
tendens is om maatschappelijk
relevante popteksten te maken.
Groepen als U2 en Simple
Minds hebben daar ook een be
langrijke impuls toe gegeven",
aldus de woordvoerder. De
IKON wil die serie samen met
het team van het voormalige
BRT-popprogramma Villa
Tempo gaan maken, dat vorig
jaar ook aan Tachtigers heeft
meegewerkt.
(neeuwgebrek speelde ook
Ie TROS-serie Te land, ter
ee en in de lucht' parten. Het
replande onderdeel 'Blij dat
li glij' kon niet doorgaan,
andaar dat men zich nood-
„De 18e eeuw was nog een wledwongen 'op glad ijs'
- foto de stem ick de bc noest begeven. Vanavond is
e zien, hoe voor de eerste
met zelfgemaakte
van start gaan,
door twee schaatsers
vorden getrokken.
Dr. Suzan van Dijk:
'verlicht' tijdperk".
AFTN 1 J ploegen n
Lmprlnn trai
y
Door Marja Klein Obbink
BREDA - Vrouwen in de journalistiek. Het zijn.er no
niet zoveel. Gaan we terug naar de 18e eeuw, dan zij
de journalisten van de andere sexe bijna op één har ^"gwaaTujkè "middeÏÏjM
te tellen. In Frankrijk waren er in die tijd, voor zov< „„„.-«hing komen. Er
nu bekend, dertien. Vaak was hun activiteit ook no rordt onder meer ingegaan
van korte duur. Suzan van Dijk (41) uit Breda dooki p de verantwoordelijkheid
de (Franse) bibliotheken. Zij promoveerde vorig an de ouders en kindveilige
week tot doctor in de letteren aan de Katholieke Uni erpakkingen.
versiteit van Nijmegen. De titel van haar proefschrif
'Vrouwen in de achttiende-eeuwse Franse journali r Eind-
tiek".
Als een feministisch mani
fest is haar proefschrift ze
ker niet bedoeld. Evenmin
als de journalistes en
schrijfsters uit de tijd die zij
heeft bestudeerd feminis
tisch genoemd kunnen wor
den. Voor zover je daarover
met een 20e-eeuwse visie
kimt oordelen. Wel is ze er
in haar inleiding vanuit ge
gaan dat hun positie moei
lijk moet zijn geweest, 'om-
dat-ie dat nu nog is'.
Belangrijk vergelijkings
materiaal dat Suzan van
Dijk voorhanden had waren
de reacties van mannen op
de vrouwelijke schrijfsters
in de 18e eeuw. Want ro
manschrijfsters waren er
toen volop. De kritieken op
hun werk waren mild; die
vriendelijkheid paste bij de
manier waarop naar vrou
wen werd gekeken. Van
Dijk: „Je moest een vrouw
galant behandelen. Dat
kwam tot uitdrukking in de
recensies (door mannen).
Voor autrices (wat jammer
dat die term niet meer wordt
gebruikt) werd een oogje
dichtgeknepen: als er al kri
tiek was werd die op enigs
zins verhulde wijze geuit
Omgekeerd hanteerden de
vrouwelijke schrijfsters én
journalistes zich van de
strategie om bescheiden te
zijn. Ze pasten zich aan aan
het beeld dat mannen van
vrouwen hadden".
Als voorbeeld noemt Van
Dijk de inmiddels in verge
telheid geraakte Madame
Robert, die in het voorwoord
van een van haar romans
schreef: „Ik vertrouw erop
dat ik vanwege mijn sexe
toegeeflijk benaderd word".
De promovenda: „Zij
meende als vrouw dat recht
te hebben. Het gevolg was
dat de critici schreven dat
'haar stijl dan wel niet zo
mooi is, maar dat we er wel
aan moeten denken dat ze
een vrouw is'.
In een tijd waarin op een
dergelijke negatieve manier
over vrouwen werd gedacht,
waren er ook vrouwen die
zich bezig gingen houden
met een vak dat tot dan toe
alleen aan mannen leek
voorbehouden: de journalis
tiek. Hoewel, journalis
tiek... In de 18e eeuw be
stonden tijdschriften of 'ga
zettes' uit niet veel meer dan
enkele korte nieuwsbe
richt] es (gazettes), gelegen
heidsgedichten, kritieken op
romans en toneel-commen
taren (tijdschriften). Zoals
ook in het Journal des Da
mes, het eerste Franse tijd
schrift voor vrouwen met
enige levensvatbaarheid. In
verschillende periodes heb
ben drie vrouwen de redac
tie van het tijdschrift ge
voerd: Madame de Beaumer,
Madame Maisonneuve en
Madame de Princen. Het is
aan de privé-corresponden-
tie van Madame de Beaumer
te danken dat Suzan van
Dijk zicht kreeg op de pro
blemen van vrouwelijke
journalisten.
„De carrières van de drie
vrouwen verliepen steeds
volgens een zelfde patroon:
na korte tijd nam een man
nelijke journalist het blad
over. Daaruit zou je kunnen
concluderen dat óf de vrou
wen hun taak niet goed ver
vulden, óf dat 'de' Franse
pers kennelijk barrières
trachtte op te werpen om
vrouwen de toegang te ont
zeggen. Uit de brieven van
Madame de Beaumer blijkt
duidelijk haar verontwaar
diging over het feit dat zij op
een zijspoor is gezet Haar
Haam bleef op de titelpagina
staan, maar ondertussen
werd haar plaats ingenomen
door een man.
20.20
Voor niks gaat
de zon op
gebeuren ieder jaar nog
eveel ongelukken met kin
leren, die in het huishouden
21.30
station
Modem:
Broeikas
In haar brieven
ook door dat zij geloofde d Ie NOS presenteert 'Eind-
dat te maken had met hai tation', een film van Alma
vrouw-zijn. Dat zij in h 'opeyus. Eindstations zijn de
nauw werd gedreven. ijksinrichtingen van de
voelde zoich als vrouw he [inderbescherming, waar
sterk gepakt. Daar heb aarlijks zo'n tweeduizend
het weer: 'vrouwen op hi ïoeilijke jongeren tussen 12
eenfje kunnen niet schri n 18 jaar terecht komen. De
ven'. Dat beeld zag je ookI ilm probeert iets van de
de kritieken op vrouwenri chtergronden te belichten,
mans. Er waren mannen d waarom kinderen in derge-
durfden schrijven dat i jke eindstations belanden
'autrice' waarschijnlijk i n laat tevens de mensen aan
hulp heeft gehad van et woord, die met hen te
man". Jiaken krijgen.
Of je paste je aan aan i
speelde de bescheiden rol,
je gooide de knuppel in h
hoenderhok. Dat laats
deed Madame Dunoyer, es
Hugenootse die naar Nedei
land was gevlucht. Zij red
geerde vanuit Den Haag vi
1711 tot 1719 het tijdschril
Quintessence des NouveI Bodem' bezint zich op het
les'. Maar zij was wel ee roeikaseffect. De tempera-
zeer uitzonderlijke persooi lur van onze aarde stijgt
lijkheid. Van Dijk: „Het wi ingzaam maar zeker, waar
een heel eigenaardig men oor de poolijs-kappen
Zij had altijd met iedere teeds verder smelten. De
ruzie. Maar ze trok zich nei wetenschap wijt die tempe-
gens wat van aan. Zij is i attuursstijging aan het
een dubieus daglicht gi roeikas-effect. De toene-
plaatst door haar tijdgena ïende kooldioxyde in de at-
Voltaire. Daarom is has ïosfeer, houdt de uitstra-
journalistieke werk weini ende warmte van de aarde
bestudeerd. En dat is jan egen.
mer, want inhoudelijk w;
haar berichtgeving kloj
pend. Zij voldeed aardig f
het uitgeven van d
nieuwsblad. Weet je wat
was met Voltaire: die
een oogje op de de docht
van Madame Dunoyer en
kon het niet hebben dat
daar een stokje v<
stak...".
Saaraba
tv-film 'Saaraba' bij het
DF is een werkstuk van de
In haar proefschrift gafenegalees Amadou Saalum
Suzan van Dijk niet verdi eek, die hiermee eindexa-
dan het geven van een am ten deed aan de filmacade-
lyse en een interpretatie vs lie in München. Saaraba is
teksten door en over vroi en traditioneel
wen. Een verdergaande ii olkslied. Er wordt een aards
terpretatie wat betreft i aradijs in bezongen, waarin
relevantie van deze analys e mensen rijk en gelukkig
voor de 20e-eeuwse situat Ijn. De film gaat over men-
is in dit proefschrift niet aa en, die op zoek zijn naar dit
de orde. „Maar natuurlij aradijs.
zijn er verbanden te legge
met de huidige tijd. De II
K?T«SL"S.™r! Susfce en „De
eeuw werden de vrouw
terug naar het gezin
praat. Zo zie je dat in
twintigste eeuw schrijvei
vrouwen zich aan het II
eeuwse beeld proberen
ontworstelen".
i HAHAHAHi. jullie dichten iwj Mem te hnjjem
.JULLIE flit hnjjenZopüt dis yijjenlUHi
Is er veel veranderd? „Ni
lang niet genoeg, zou ik dl
ken. Vaak zie je dat debutJ
van vrouwelijke schrijvefj
samen met elkaar wordf]
besproken, terwijl die b«j
ken niets met elkaar te nu]
ken hebben En als
vrouw een boek heeft
schreven, wordt het al gauj
een vrouwenboek gem
Schrijvende vrouwen wo]
den dus nog steeds als iej
aparts gezien".
Suzan van Dijk is docenl
Frans aan het Baronie vil
Breda College en het St
bertgymnasium in Oostei
hout. „Ik vind dat de tradil
van de schrijvende
niet verdonkeremaand
worden. Maar als ik roi
van vrouwen in de les bf1
handel-dus buiten de H»
kende werken van CteorltiamboTie
Sand en Simone de Bear
voir-dan krijg ik nog
eens te horen dat ik de leei
lingen zou indoctrinerê
Moet je horen, ik heb dit of
derzoek niet in eerste
stantie verricht op groil
van feministische ideale
Maar ik vind dat als er
een tijdperk iets nieuws g|
beurt, bijvoorbeeld dat vöfl-
het eerst vrouwen zich ai
romans en journalisti4<
gaan wijden, je daar ni"
aan voorbij mag gaan".
Ofirr N/&T;
Van onze kunstredactie
De grootste trekpleister van
het Festival 'Cultureel Ge
kleurd' wordt ongetwijfeld
het optreden van de Afri
kaanse saxofonist Manu Di-
bango met de dansgroep
Black, Blanc Beur, op dins
dag 23 februari in Concor
dia Breda. Deze opwin
dende combinatie ontstond
vorig jaar na een eenmalige
show voor de Franse televi
sie, die zoveel opzien baarde
dat besloten werd tot een
theatertoernee.
De Kameroense bandleider
maakte in 1973 furore met 'Soul
Makossa', een pop/jazzbewer
king van traditionele Kame-
roense muziek. Dit succes
leidde tot een wereldtoernee
met belangrijke salsa-arties
ten. Dibango leeft en werkt af
wisselend in Parijs en in. Afri
ka, waardoor hij een eigen Af-
ro-stijl ontwikkelde, die hij zelf
'Afro quelque chose' noemt. Hij
kreeg in Parijs een westerse
muziekopleiding en maakte
daar tot in het begin van de ja
ren zestig tal van jazzplaten.
Na een verblijf in Zaïre keerde
hij in 1965 terug naar de Franse
hoofdstad, waar de singles 'Salt
Pop Corn' en 'Soukasa' ver
schenen; opzwepende voorlo
pers van zijn grote doorbraak
in 1973.
Aan het eind van de jaren
zeventig was hij de dirigent
van het radio-orkest van
Ivoorkust, waar hij ook film
muziek schreef, onder meer
voor de inmiddels befaamd ge
worden film 'Ceddo' van Ous-
mane Sembene. In de jaren
tachtig verschenen meerdere
elpees waarop een combinatie
te beluisteren valt van pop,
reggae, funk en jazzrock. In
1984 trok Dibango de aandacht
door zijn benefietconcert ter
bestrijding van de hongersnood
in Ethiopië. Hij nam ook deel
aan de Newyorkse popformatie
Deadline, een experimenteel
discoproject van Bill Lasvell.
Het concert van Manu Di
bango in Breda wordt opge
luisterd door de Franse dans
groep Black Blanc Beur. In
19874 ontstaan uit een sociaal
project in een voorstadje van
Parijs voor jongeren van Fran
se, Arabische en Afrikaanse
afkomst is de groep uitgegroeid
tot een spectaculair, professio
neel gezelschap. Het presen
teert een dansshow, waarin
breakdance, acrobatiek, samba,
jazzdans en moderne gesti
leerde dans met elkaar zijn
verweven.
Het festival 'Cultureel Ge
kleurd' (21-28 februari) presen
teert behalve niet-westers
theater nog meer muziek. Op 22
februari treedt de zangeres
Rosa King met haar groep Up
side Down in de grote foyer
van de Bredase schouwburg op,
terwijl op 26 februari in jonge
rencentrum Para de groepen
Traumatic en What If? - ook al
multi-raciaal - rap, electric
boogie en breakdance presen
teren.
Van heel andere orde is op 24
februari het sitar-concert van
de Indiase sitarspeler Ashoke
Pathak in het Volkenkundig
Museum in Breda. De Hasan
Band onder leiding van de
Turk Hasan Ozgök treedt op
zondagmiddag 28 februari op
in 't Hijgend Hert in Breda.
Deze unieke, interculturele for
matie oogstte onder meer suc
ces op het North Sea Jazzfesti
val.
Een optreden van de Nicara
guaanse zangeres Norma Elena
staat eveneens op het pro
gramma van Cultureel Ge
kleurd; op 27 februari in De
Kring in Roosendaal en op 28
februari in Theater Achterom
in Breda. Zij brengt politieke
strijdliederen, waarmee zij
verschillende wereldtoernees
en vier elpees maakte. Onlangs
trad zij op tijdens de Latijns-
amerikaanse manifestatie in
Vredenburg in Utrecht.
Corry Vonk en Wim Kan in
Oranjeklant, blijven herinne
ren.
Als steun en toeverlaat voor
haar man bleef zij actief, ook
nadat hij, in 1970, zijn glan
zende carrière als solo-confe
rencier was begonnen.
Wim Kan was duidelijk over
haar: „Ik ben opgebouwd uit
ontelbare stukjes twijfel, door
Corry bijeengehouden." Zij
was een tijdje ziek, jaren terug.
Vaste begeleider Ru van Veen
zei toen over het programma
van Wim Kan dat het 'geen
1982.
voortanden had'. Ook dat was
een duidelijke uitspraak.
En Simon Carmiggelt
schreef in 1976 in zijn voor
woord op Wim Ibo's boek '40
jaar Wim Kan met Corry aan
zijn zijde' het volgende: „Toch
durf ik te stellen dat Corry
Vonk in haar even vrolijk als
bedrijvig leven Wim Kan heeft
'gemaakt'. Er was in de ge
schiedenis van het ABC-caba-
ret een tijd dat, als in de pro
vincie het publiek wat moeilijk
ji- 80
- foto anp
bleek te zijn, niet Wim Kan
maar Corry Vonk het harde ijs
brak met haar onweerstaan
bare nummers uit 'de pretkof-
fer'."
Een paar van haar grote
nummers waren 'Het konijn is
dood' en 'Dokter Fokkema'.
Corry Vonk, geestige, kriti
sche, actieve en bescheiden
vrouw, is dood. Ze was 'Een
kleine rots in de grote bran
ding', om nogmaals met de
woorden van Wim Kan te
spreken.
Door Jan Bik
In de woelige tijd rond het hu
welijk van prinses Beatrix
Speelde Corry Vonk een glans
rol in het liedje 'Ik vertolk, ik
vertolk, de gevoelens van het
volk, met me vlaggelje, me
Corry Vonk als spil van het ABC-cabaret, met Wim Kan hoedje en me toeter'. Velen zul-
en Henk Elsink. foto hans van den busken len zich Corry Vonk zo, als
Met het ABC-Cabaret wa
ren zij op 3 december 1939
naar Nederlands-Indië
vertrokken, voor een toer-
nee van honderd dagen.
Het gezelschap zou 2279 dagen
wegblijven. Want vooijaar 1940
brak de oorlog uit. Het gezel
schap kon niet terug.
Corry Vonk kwam, na de
komst van de Japanners bij
Bandoeng in een vrouwen
kamp terecht, werkte overdag
als verpleegster en trad 's
avonds op voor de kampbe
woonsters, samen met anderen.
„Ze krijgt nog altijd brieven
van mensen die haar dankbaar
zijn voor wat ze voor hen in het
gevangenkamp heeft gedaan",
schreef Wim Kan in zijn boek
'Corry en ik'. Hij zelf werkte,
daartoe door de Japanse bezet
ters gedwongen, aan de Birma-
spoorweg.
Dienstbaarheid was een van de
voornaamste karaktertrekken
van Corry Vonk. Henri Knap
schreef in 1966: „Het grandioze
van Corry Vonk is dat zij haar
grote, gevestigde positie onder
geschikt maakte aan de unici
teit en authenticiteit van haar
man".
Corry Vonk werd op 28 april
1901 in Amsterdam geboren.
Als twaalfjarige maakte zij in
het hoofdstedelijke Theater
Carré haar debuut bij het ope
rettegezelschap van Nap de la
Mar. Aan dat theater was Cor-
ry's vader als toneelmeester
verbonden.
Zij ontwikkelde zich tot een ge
waardeerd actrice, speelde to
neel- en filmrollen. En door
haar beslissende ontmoeting
met Wim Kan kwam zij voor
goed bij het cabaret terecht, het
ABC-Cabaret, dat in 1936 zijn
eerste voorstellingen gaf. Louis
Gimberg leidde dat gezelschap,
maar Wim Kan gaf het handen
en voeten, als schrijver-caba
retier.
Dat cabaret zou tot 1970 blij
ven bestaan Het vierde grote
triomfen zowel voor als na de
oorlog. En vele jonge artiesten
vonden door dit cabaret onder
leiding van Corry Vonk en
Wim Kan hun weg.