De mannetjesmakers en de president als waspoede]
Grt
Duisenbf
BET,
PRESIDENTSVERKIEZINGEN BEHEERST DOOR SNELLE RECLAMEJONGENS
VERLINDE B.V.
AMSTERD
A.J. DE RIJK
DONKERS
GARAGE FAASSEN
JANSEN RAAMSDONK B.V.
H. GLERUM
HERMANS
VAN DER LINDEN B.V.
JOOP FOKKEMA
GARAGE VAN RIEL
J. VAN SPRUNDEL
J.A.C. BARTELEN
ESKES
DESTEM BUITENLAND DONDERDAG 28 JANUAR11988
DE STEM Flf
WASHINGTON (AP) -
Verkiezingscampagnes
worden in de Ver
enigde Staten in toene
mende mate beheerst
door snelle reclamejon
gens. De mannetjesma
kers achter de kandi
daten leggen een
grauwsluier over de
politieke opvattingen
van hun opdrachtge
vers en veranderen
hun uiterlijk in fel ge
kleurde etalageverpak
kingen.
•JU
Nedlloyd en E
uitschieters
MAZDA MAAKT DE TOP BEREIKBAAR,
'Black Decker w
:>¥>xW;
WW£%Mm
Vraag de
folder aan
met alle informatie bij
N.V. AUDET
Advertentieafd.
Postbus 65,
5900 AB Venlo
of bel:
Tel. 077-551221
of 077-551222
AUTOBEDRIJF
Vossendaal 41 (naast Adidas)
4847 AA Etten-Leur - Tel. 01659-4650
ffKS
Off. Mazda-dealer
AUTOBEDRIJF
Dorpsstraat 41 - Chaam -Tel. 01619-1228, postbus 44
Pr. Reinierstraat 6 - Steenbergen - Tel. 01670-63291
Leverancier personenauto's en E-serie Bestelwagens
AUTOMOBIELBEDRIJF
Luitenambachtstraat 41 - Raamsdonk - Tel. 01621-12991
GARAGEBEDRIJF
Flierstraat 104 - Lage Zwaluwe - Tel. 01684-2430/4349
Off. Mazda-dealer voor Bergen op Zoom e.o.
AUTOMOBIELBEDRIJF
Pieter Breughelstraat 19- Bergen op Zoom (Nieuw-Borgvliet) - Tel. 01640-34254
AUTOBEDRIJF
Pr. Beatrixstraat 31 - Willemstad - Tel. 01687-2403
Off. Madza-dealer voor Breda e.o.
AUTOBEDRIJF
Deinzestraat 385 - Breda - Tel. 076-879331
Ü2E;
Officiële Mazda-personenwagendealer voor Breda e.o.
Tevens alléén dealer voor RX 7 sportwagens en E-serie
bestelwagens. Gen. Maczekstraat 8-14, Breda, 076-213825
','.'14.'.
AUTOMOBIELBEDRIJF
Verk.: Bredaseweg 241 - 4705 RN Roosendaal - Tel. 01650-50272
Hfd.-werkplaats: Molensingel 1,4724 CC Wouw, Tel. 01658-1697
AUTOMOBIELBEDRIJF
Essenseweg 15-Nispen, off. Mazda-dealer-Tel. 01656-313
AUTOBEDRIJF
Ohmstraat 2 -Tholen - Tel. 01660-3682
AUTOBEDRIJF
Eikenlaan 36-38 - Koewacht - Tel. 01146-1661
Door William Welch
Intussen verliezen steeds
meer kiezers hun vertrou
wen in de politiek. Bij de
laatste Congres-verkiezin
gen liet minder dan 40 pro
cent van het Amerikaanse
electoraat nog van zich ho
ren.
President Reagan stond jaren
lang bekend als de 'Great Com
municator', de man voor wie
uitstraling en cameravoering
meer betekenden dan kennis
van zaken. Maar met het ver
trek van Reagan zal de rol van
de account-executive in de po
litiek niet zijn uitgespeeld. In
tegendeel.
Een typerend voorbeeld voor
de ontwikkelingen in de Ame
rikaanse politiek is het verhaal
van de Democratische senator
Joseph Biden, die een pak
kende uitspraak van de Britse
sociaal-democraat Neil Kin-
nock 'leende' voor eigen ge
bruik. Hij werd betrapt op pla
giaat en ook nog op regelrechte
leugens over zijn academische
kwaliteiten. De verantwoorde
lijke 'adviseur' werd direct aan
de kant gezet. Biden zelf ver
dween ook in het geschiedenis
boek van mislukte merkartike
len.
„Bidens problemen gaan veel
verder dan de ontdekking dat
zijn redevoeringen waren
overgeschreven", zei Tom Ma
thews, een specialist in het in
zamelen van campagnegelden
via de post ten behoeve van
Democratische kandidaten.
„Zijn kandidatuur is bedacht
door een aantal zeer getalen
teerde en slimme mensen. En
zoals dat bijna altijd gebeurt
als een kandidaat door iemand
anders wordt bedacht, valt de
uitvinding' uiteindelijk in dui
gen".
In de oppervlakkigheid van
hun politieke uitspraken zijn
de kandidaten zo op elkaar
gaan lijken, dat zij zich alleen
nog kunnen profileren door
eikaars prive-leven door het
slijk te halen. Waar ideologisch
niets te bestrijden valt, kunnen
alleen laster en achterklap nog
resultaat opleveren.
„In plaats van zorgvuldig
beredeneerde antwoorden te
geven beginnen alle kandida
ten te klinken als Max Hea
droom," zei politicoloog Wil
liam Schneider, met verwijzing
naar de video-robot van de te
levisie.
Sinds president Kennedy
zijn verkiezingsoverwinning tie
danken leek te hebben aan een
televisiedebat met Richard Ni
xon, dat Nixon 'verloor' omdat
hij zichtbaar transpireerde, is
de politiek in Amerika steeds
meer een televisiebedrijf ge
worden. De adviseurs hebben
de campagnes verlengd, de
kosten opgedreven en uiterlijke
trucs boven inhoud verheven.
Met hun tv-technologie en in
stant-opinieonderzoek kunnen
deze campagnetechnologen
even dictatoriaal zijn als de po
litieke bazen die zij hebben
vervangen. Alleen opereren ze
niet meer vanuit rokerige ka
mers, maar vanuit glanzende
studio's en met computers uit
geruste kantoren.
Harriett Woods, de Demo
cratische vice-gouverneur van
Missouri, stuurde in 1986, tij
dens haar campagne voor de
Senaat, al haar media-advi
seurs de laan uit. „Ik denk dat
de rol van adviseurs is veran
derd tot een punt waar zij zo
wel financieel als politiek een
blok aan het been kunnen wor
den," zei zij. „Je neemt een ad
viseur aan en ontdekt dat hij de
hele campagne gaat overne
men, in een richting waar je
het niet mee eens bent. Ze pro
beren dan een kandidaat aan te
passen aan wat volgens hen de
winnende formule is." Woods
verloor overigens de verkiezin
gen.
Adviseurs in alle soorten en
maten zijn er al tientallen ja
ren. Maar nooit eerder waren
de adviseurs in de Ameri
kaanse politiek zo massaal
aanwezig.
Bovenaan de lijst staan de
beeldvormende media-advi
seurs, die de reclamebood
schappen voor de televisie ma
ken en per campagne honderd
duizenden dollars opslokken,
en de ontwerpers van de alge
mene strategie, die iedere twee
jaar van de ene campagne naar
de andere overstappen en tus
sendoor wat lobby-activiteiten
uitvoeren voor grote onderne
mingen.
De specialismen hebben zich
gevormd langs steeds myste
rieuzer lijnen. Er zijn specialis
ten in radioreclame, zelfs in ra
dio voor minderheden; in ver
kiezingen; in het inzamelen
van geld via de post of via poli
tieke actiecommissies; in de or
ganisatie van campagnes of in
de eigenlijke verkiezingen.
Enkele van de nieuwste
technologische snufjes worden
gebruikt bij de afdeling 'kij-
kerrespons'. Geselecteerde
'doel'-groepjes krijgen televi
siebeelden van de kandidaat
voorgeschoteld en worden door
middel van toetsen of zelfs via
op hun lichaam bevestigde
electroden getest op hun reac
tie. De uitkomst wordt door de
specialist gebruikt om de bood
schap van de kandidaat te ver
fijnen. Dalen de kijkcijfers,
dan daalt het prestige.
Naarmate politici meer op
onafhankelijke ondernemers
gaan lijken, worden hun bin
dingen met andere politici bin
nen het partijapparaat losser.
Partijgenoten zijn huiverig
zich te zeer met een president
te identificeren, omdat hij van
de ene op de andere dag in on
genade kan vallen. „Om te
kunnen regeren moet een pre
sident er dus voor zorgen dat
zijn populariteit op peil blijft,
en dat is het moment waarop
de politieke adviseurs om de
hoek komen kijken," aldus
Schneider. Zelfs op beleidsni
veau zijn de reclamejongens
hun toontje gaan meeblazen.
Het zijn ook de adviseurs ge
weest die sommige campagnes
hebben gereduceerd tot video
gevechten in negatieve publici
teit, ook al klagen zij zelf over
de opkomst van de aanvallende
spots die de campagnes voor de
Congresverkiezingen van 1986
ontsierden. Hun tv-boodschap-
pen, die een halve minuut du
ren, moeten emoties opwekken,
hetzij positief, hetzij negatief.
„Het zijn gevoelens waarop
mensen stemmen", zei Robert
Goodman, een Republikeinse
adviseur die zijn reclamebood
schappen vaak vergezeld doet
gaan van orkestwerken van
eigen hand. „Het is belangrij
ker dat je iemand vertrouwt
dan dat je het met hem eens
bent." Dr, Feelgood, zoals
Goodman vanwege het stichte
lijke en theatrale karakter van
zijn spots wordt genoemd, voelt
zich dezer dagen zo goed niet
meer. Gold hij eerder als een
van de besten in zijn vak, in
1986 werd hij de grote verliezer.
Alle zes senaatszetels waar
voor hij was ingehuurd, waar
van er vier in handen waren
van de Republikeinse partij,
gingen verloren.
„De gemene toon van vorig
jaar heeft denk ik iedereen be
zoedeld," zei Goodman in zijn
kantoor in een gerestaureerde
molen in Baltimore. „Ik ben
nog steeds aan het bijkomen
van de ervaring om vijf spots
per dag te moeten produceren
om aantijgingen te weerleg
gen".
Sommige adviseurs zijn
kleine beroemdheden gewor
den - hun naam wordt dikwijls
genoemd in artikelen over poli
tiek, of zij worden dik betaald
om hun twijfelachtige kennis
over het politieke bedrijf door
te geven. De Democratische
opinie-onderzoeker Patrick
Caddell is wijd en zijd bekend
vanwege zijn beslissende in
vloed op een serie presidentiële
campagnes, waarvan de meeste
overigens zonder succes ble
ven: George McGovern, Jimmy
Carter, Gary Hart en Biden. De
meeste adviseurs blijven echter
onzichtbaar voor de miljoenen
aan wie zij stemmen trachten
te ontlokken. Zij behoren in
feite tot die alwetende 'Grote
Noemers' die kandidaten naar
voren schuiven door alleen
maar te zeggen wie volgens hen
een kans maakt - en wie niet.
„Het is een heel beperkt we
reldje, de een jaagt de ander op,
en iedereen haalt dezelfde
mensen aan", zei David Garth,
een mediaconsulent die na
meer dan 25 jaar geldt als een
van de meest geslaagden in het
adviseursgilde. Hij is een van
de weinigen die voor zowel De
mocraten als Republikeinen
werkt.
De gevechten om het presi
dentschap en de senaatszetels
vormen de eredivisie van het
adviseurendom, en nu al is een
stoelendans gaande over wie
met wie in zee zal gaan bij de
komende campagnes.
„Meestal zijn de ego's zo
groot als een huis," zei de Re
publikeinse adviseur Timothy
Sullivan over zijn vakbroeders.
„Voor de adviseurs wordt het
niet zozeer de ene kandidaat
tegen de andere kandidaat als
wel adviseur tegen adviseur."
Roger Ailes is een media-ad
viseur aan wie het succes
wordt toegeschreven Ronald
Reagan te hebben gered van de
stortvloed van raadgevingen
waarmee deze werd overstept
na zijn rampzalige eerste debat
met Walter Mondale in 1984.
Op Ailes' advies ontzenuwde
Reagan onrust over zijn hoge
leeftijd met de kwinkslag: „Ik
zal de jeugd en onervarenheid
van mijn tegenstander niet
voor politieke doeleinden uit
buiten."
In zijn in oktober uitgeko
men boek 'De boodschap ben
jij' vertelt Ailes dat hij Rea-
gans adviseurs het volgende
ultimatum had gesteld: Hij
eiste het laatste half uur voor
het debat met de president al
leen gelaten te worden. „Als
jullie me dat geven, wint hij,"
hield Ailes hen voor. „Zo niet,
dan zal hij waarschijnlijk ver
liezen."
De verkiezing van een van
de machtigste mensen ter we
reld is afhankelijk van zijn op
treden in een enkele minuten
durend debatje.
Media-adviseurs strijken
doorgaans 15 procent op van de
kosten voor televisietij d, die
zelfs in een kleine staat al
gauw in de miljoenen lopen.
Verder worden zij betaald voor
het werk en de kosten die ge
moeid zijn met de productie
van de spots.
De groei van het aantal ad-'
viseurs kan worden afgemeten
aan de omvang van hun bond,
het Amerikaanse Genootschap
van Politieke Adviseurs, die in
tien jaar tijd groeide van 75
naar 650 leden. Voorzitter Brad
O'Leary schat dat bij elkaar
zo'n 3.000 mensen kunnen wor
den gerekend tot de beroeps
groep van politieke adviseurs.
„Als tien jaar geleden 200.000
dollar werd uitgegeven voor
een Congrescampagne dan was
dat heel wat," zei O'Leary, een
Republikeinse deskundige voor
geldinzamelingen per post. „Nu
kost een strijd om een senaat-
of huiszetel in een staat al
evenveel. Doordat ook in die
plaatselijke verkiezingen
steeds meer geld omgaat is er
in het hele land een net van
litieke adviseurs ontstaan",
Adviseurs spelen nog een
dere, weliswaar subtiele nf-:pt „^4™ aan het
wellicht even belangrijke J
GENEEVE (ANP) - D
sident van De Nede
sche Bank, dr. W.F. D
berg, heeft woensda
bens een door de Eu.
Vrijhandels Ass<|
(EVA) georganiseerd'
diebijeenkomst beple
ook de Europese land
de politiek van vandaag: P®0
selecteren van kandidaten
plaats van de zegen te ven*
ven van partij bazen zal dei
derne kandidaat eerder prrf
ren zijn geloofwaardigheid
vestigen en bijdragen los
krijgen door te wapperen i
grote namen van adviseurs
hij voor zijn camapgne
weten te strikken.
Na de Congresverkieziij
van november 1986, waai
slechts 37,7 procent van
Amerikaanse kiezers zich
door de reclameboodschap;
ter stembus had laten lokit
klonken er in sommige krini
verontruste geluiden over
dreigend bankroet van
Amerikaanse democratie. 1
bliciSteif en OOk enkele poli Oddwtnkkcr
zeiden zich zorgen te mal Bondssp.c.n,/o n.<i. 7.06
5 jaar vast»
Annuïteite
werke- opc
rijke ge\
rente ren
over het verliezen van hetvi Bondssp.M.d./N./o.N.d. 7,00
trouwen van het volk. De vi zwoische Alg. 7,11
commercialisering van dept
tiek werd aangewezen
C en E Utrecht
Friese Bondssp. 7,22 6,9
van de waarschijnlijke ooni| amevhyp-Bedr
ken. Maar het systeem Ij
duurzaam verankerd en de
clameyuppies hebben zich 1
niet weg te denken plaats
het politiek establishment vi
worven.
Eind dit jaar zal het Amei; KaboHypoth.
kaanse volk opnieuw kurap AegonHypoth.
kiezen tussen twee presides
kandidaten. Beiden zullen j Avista Bank (CL) 7.27 6,9
heel vernieuwde Ronald Si nmbT27
gans zijn, van wier werkelij tWoonfondsHoii. 7.27m9
politieke bedoelingen de te DaektbankT33to
zers misschien minder zuil Meiaiiicus7/33(L9
weten dan van hun sexleven
6.7
6.8
amro
7,22 6,9
7,22 6,9
7,22 6,9
Gelders.Utr.sp. 7,22 6,9
Postbank
Ver. Spaarbank
W.U.H.
ABN(ABHK)
Nutssp.'s-Grav.7,33 7,0
Mees Hope
Nutssp.West Ned. 7,36 7,0
BUSREIZEN
ORGANISEREN
TE HUUR?
Uw bussen zitten tot
de nok toe vol, nadat u
in de rubriek
AMSTERDAM (ANP) - Nedlloyd I
waren woensdag uitschieters 01
sterdamse effectenbeurs. Het El
'39 er voor de rest weer groter
wachtend en lusteloos bij. In do
was het wachten op de groeicijfel
Amerikaanse economie in he
kwartaal van 1987, maar toen
middag loskwamen wekten zij w
Ihousiasme. De beurs kabbelde
einde dat weinig grote verschuiv
zien en de omzet bleef steken re',
miljoen. De meeste aandelenkoers)
men uit onder de slotkoers van
dag, maar in de meeste gevallen j
verliezen niet dramatisch.
Op de obligatiemarkt werd 1
een behoorlijke omzet van 1 m
naald en de stemming was er vriel
Bij de belangrijkste aandele
opnieuw Nedlloyd eruit, die heen
schoot tussen 171,50 en 18!
eindelijk belandde op 178,
winst inhield van 5, Ook Bols bi
'orse winst van 4 op 103,
o'ankencollege Heineken werd
'eruit gezet oo f 118.30.
Fokker zakte weer naar eer
Wmt, dat bereikt werd op 17
10,50 onder het slot van de vc
was. De internationale aandelen
'P Koninklijke Olie na allemaal i
"Pogovens ging in de ochtend
omlaag tot ƒ25, wat een verli
™Kte van 1, maar het staalforl
JP'de later terug tot ƒ25,80.
leerde ƒ0,70 lager op ƒ28,70 e
Peet op 24,30 twee kwartjes c
S|ot van de vorige dag. Unilever
smgen eveneens wat achteruit.
'Jke Olie sloot na een aanvankel
leruitgang een paar dubbeltjes
1207,30.
De uitgeverssector liet een voi
J.®n wn 1,50 op 115,50 voor
er en winsten van 1 voor
9 aaf en Wegener op respectievelf
en c?22' eindi9<le gelijk, n
Elsevier gingen een paar d
achteruit.
Bank. v. Hyp. Fin. 7,56 7,0
{F.G.H.
Bovengenoemde percentages kc
j plan kunt u samen met de NVM-n
uw makelaar om nadere informat
noord
Okt. t/m dec. '86 f128
t.t/mdec. '87 f127
rijsafwijking t.o.v.
1. totaal'87 82
De prijsontwikkeling heeft betre
de woningen. Per woningtype en
f Copyright NVM Nieuwegem
heeft geadverteerd!
De rubriek die
wekelijks meer dan 1
miljoen Nederlanders
bereikt.
De rubriek verschijnt
elke zaterdag.
SPECIALE
TARIEVEN
De nieuwe Mazda626.
Comfort gaat
verder dan ruimte.
Natuurlijk is de nieuwe Mazda 626 Sedan
een ruime auto. Maar dat gaat Mazda niet
ver genoeg. Comfort gaat verder dan
volledig verstelbare stoelen. Of een modem
gestyled dashboard.
Het is zelfs meer dan een eventueel in
twee ongelijke delen te vergroten bagage
ruimte. En het blijft niet bij het uitgekiende
ventilatiesysteem, dat ervoor zorgt dat het
altijd goed toeven is in de nieuwe 626.
En niet alleen voorin.
Comfort wordt ook bepaald door een
prettig rijgedrag. En daar heeft Mazda zeker
voor gezorgd. Door het toepassen van een
McPherson voorwielophanging, in
combinatie met het exclusieve TTL achter-
wielophangingssysteem, heeft de 626 een
rotsvaste wegligging. En de precieze tand
heugelbesturing zorgt ervoor dat u de 626
altijd stevig in de hand heeft.
Zo zit u niet alleen comfortabel maar
ook ontspannen achter het stuur van de
nieuwe Mazda 626. Dit gevoel van
vertrouwen wordt versterkt door een
nieuwe reeks duurzame krachtbronnen.
U heeft de keuze uit drie milieu
vriendelijke benzinemotoren. Zoals de 2.0
liter 12 klepper, waarmee u snel en
gemakkelijk op een top van 186 Km/u zit.
Of u kiest voor de krachtige, maar zuinige
2.0 liter dieselmotor.
Voeg hierbij de hoge inruilwaarde ertu
beseft dat het goed zitten is in de nieuwe
Mazda 626.
De comfortabele 626 Sedan is al ver
krijgbaar vanaf (1. 26.495,-. De 626
Hatchback en de 626 Coupé staan vanaf
respectievelijk fl. 28.595,- en fl. 29.845,-
voor u klaar.
Prijzen inclusief BTW (wijzigingen
voorbehouden)Afleveringskosten fl. 395-
Zes jaar carrosserie garantie. Importeur Auto
Palace De Binckhorst Den Haag.
Tel.: 070-489400.
Bouwfonds N.G.
Bflat. Ned. 'Optie'
7,44 7,1 1
De genoemde instellingen versti
'f bijvoorbeeld 3,7,10 of 12 jaar vast
alleen de 5-jaars tarieven vermeit
r'plus een aantal variabelen, die p«
afsluitprovisie). Voorhypotheker
vallen 0,2% hoger dan bovengen
Peildatum: 22 januari 1988 Bron:
Prijsontwikkeling p
NEW YORK (VWD) - Hf
wil American Standard t
1,8 miljard dollar. De fal
gen en huishoudelijke ap]
Dat is aanzienlijk meer
\merican Standard op di
De directie van Amer:
rrein van air-conditioi
ledig verrast door het ovi
verklaarde dat hij tot du?
met Black Decker en
heldere hemel is gekomei]
