mCEST-DOCUMENTAIRE MET INTERVIEWS EN MINI-DRAMA
'Je kunt het zo gek niet bedenken'
klaar voor eeuwfeest
Francis Poulenc, een onderschat componist
Music Award voor
Whitney Houston
Muziekbeurs Cannes
beheerst door CD
DE FRANSE MOZART OVERLEED 25 JAAR GELEDEN
Impresario
Da Silva
overleden
If" <iis
-SWïIBEfflj
HILVERSUM - De NOS-documen-
taire 'Gezocht: Lieve vader en moe
der', die vanavond om 20.20 uur op
Nederland 2 wordt uitgezonden, be
handelt op spektaculaire wijze het
thema incest.
Afschuwelijk
Religieus
Franse slag
WOENSDAG 27 JANUARI 1988
jESTEM GID
r
IEDERLAND 2
23.00
DUITSLAND 1
20.15
Suske en Wish
iambone
AMSTERDAM (ANP) - De
renovatie van het Amster
damse Concertgebouw na
dert haar voltooiing. Er
wordt overal in het gebouw
nog'wel druk gewerkt maar
dat heeft voornamelijk te
maken met de afwerking.
„We liggen op schema en op
budget", aldus Concertge
bouw-directeur drs. M.
Sanders. Hij laat er geen
twijfel over bestaan dat al
les op 11 april gereed zal
zijn en het Eeuwfeest van
gebouw en orkest dan kan
beginnen.
Er zijn nu kleedkamers voor de
musici, die zich niet meer, zoals
vroeger nog wel eens gebeurde,
tussen het binnenstromend pu
bliek moesten omkleden. Er
zijn stemkamers, zodat de mu
sici hun instrumenten niet
meer op het podium behoeven
te stemmen, er zijn solistenka
mers met voorzieningen als
douches, opslagruimten voor
onder meer instrumenten die,
als het bij voorbeeld vleugels
betreft, met liften zo naar het
podium gebracht kunnen wor
den.
Er is zelfs een kleine lift, die
de dirigent komend van de
kleedkamer naar het podium
brengt. Keukens, een kantine
voor de musici, een werkplaats
voor het technisch personeel en
nog andere ruimten, dat alles
kan men nu vinden in een grote
kelderruimte, die er vroeger
niet was. Pronkstuk is een
grote ovaalvormige instemzaal
voor koren, precies onder de
Spiegelzaal, die weer onder de
Kleine Zaal ligt.
Ook met het budget gaat het
dus goed. Met steun van buiten
heeft men zelf al meer dan 40
miljoen gulden voor de alge
hele verbouwing binnen kun
nen halen: 18 miljoen van het
bedrijfsleven, 12 miljoen van de
gemeente Amsterdam, 4 mil
joen via eigen acties van het
JtïrS i rj i sp* f"ï
Zo gaat het Concertgebouw in Amsterdam er uit zien. Aan
de linker kant komt de hoofdingang. - fotoanp
Concertgebouw, 3,5 miljoen provincie Noord-Holland. De
van particulieren en nog eens renovatietoeslag (een gulden op
3,5 miljoen subsidie van Rijk en elk entreekaartje en vijftig
cent voor abonnementhouders)
zal aan het eind van het seizoen
worden stopgezet.
Voor het eerst zal het Con
certgebouw de gehele zomer
open zijn. Samen met vier an
dere grote theaters in Amster
dam (Muziektheater, Stads
schouwburg, Carré en de thea
tercombinatie De la Mar/Bel-
levue) is afgesproken dat gedu
rende de gehele zomerperiode
één a twee niet in het Neder
lands opgevoerde voorstellin
gen per week worden gegeven
om Amsterdam toeristisch te
verkopen, aldus Sanders. Ge
noemde theaters zullen per
toerbeurt open zijn, het Con
certgebouw echter het gehele
zomerseizoen.
Voor het zover is, is het
Eeuwfeest al begonnen. Op 11
april, de dag dat het Concertge
bouw precies 100 jaar bestaat,
zal het Concertgebouworkest
een feestelijk galaconcert ge-
HHHH1
Door Jan Koesen
Om duidelijk te maken wat voor ellende
deze misdaad kan oproepen, hebben de
maaksters Sarah Marij nissen en Agna
Rudolph geen effect geschuwd.
Behalve de trieste verhalen van de slachtoffers
krijgen we een mini-drama te zien dat tussen de
interviews door is vervlochten en een recon
structie van een kinderverkrachting met pop
pen.
In dat mini-drama dreigt een vader een poes de
oven in te stoppen omdat zijn dochtertje ongeh
oorzaam is geweest. We zien de ellendeling in de
loop der jaren schoftiger worden. Hij overvalt
zijn dochter in de badkuip. Uiteindelijk ligt hij
onder de dekens te slapen en richt zijn dochter,
inmiddels vele jaren ouder en verbitterder, een
pistool op haar vader.
De emoties die bij de kijker worden opgeroe
pen zijn dan voornamelijk woede. Voor nuances
is geen ruimte. Omdat het drama op patronaat
stoneel lijkt, schiet het zijn doel op sommige mo
menten voorbij. De maaksters zeggen dat ze
niets verzonnen hebben en dat alles wat wordt
getoond of gedramatiseerd, ook zo gebeurt. „Je
kunt het zo gek niet bedenken". De film gaat
uitsluitend van de optiek van de slachtoffers uit
en bemoeit zich niet met dader, justitie, ouders
en omgeving. Dat maakt hem eerder tot een
pamflet dan een documentaire.
Rond de film, die al een poos in filmhuizen
wordt vertoond, is veel heibel geweest. Zo heeft
de moeder van een van de slachtoffers (het
meisje met de poppen) met succes van de rechter
geëist dat haar kind onherkenbaar wordt weer
gegeven. Daar heeft de NOS zich mokkend bij
neergelegd.
Het verzoek van de moeder is begrijpelijk. Haar
dochtertje komt huppelend in beeld, zo te zien is
ze een jaar of negen, tien. De hulpverleenster
heeft de poppen en een bed klaarstaan. Dat
schijnt een gebruikelijke methode te zijn die
met name in de VS succes heeft, maar die bij mij
nogal stemmingmakerig overkomt.
„Wat heeft hij gedaan?" vraagt de hulpver
leenster. „Heeft hij je uitgekleed?" Ja, knikt het
kind. De hulpverleenster kleedt de kleinste pop
uit. Dan wordt de grote mannenpop in stelling
gebracht. Dat is de buurman die zich ook ont
doet van kleding en op het kind gaat liggen. De
hulpverleenster maakt er de passende bewegin-
Dit is een fragment uit een dramatisering
van een incest-zaak. Het meisje op de foto
wordt jaren misbruikt door haar vader en
zal uiteindelijk een pistool op hem richten.
- foto nos
gen bijzoals vroeger een explicateur de stomme
film uitlegde aan zijn publiek. Daar komt de
moederpop die toekijkt terwijl haar kind ver
kracht wordt.
„Wat had je gewild?", vraagt de professional.
Het kind mompelt iets dat haar moeder haar te
gen die buurman had moeten beschermen. Een
door Joop Bartman
Zaterdag is het vijfen
twintig jaar geleden dat de
Franse componist Francis
Poulenc overleed.
In Nederland wordt Poulenc
niet overmatig hoog aange
slagen. Nog twee weken gele
den noemde een criticus hem
'oppervlakkig' en zijn 'Répons
pour les ténèbres' - muziek
voor de lijdenstijd - werden
gekenschetst als 'pasteltin
ten'.
Daarom is het opmerkelijk
dat zes Nederlandse blazers
en een pianist zich als 'Le
groupe des Sept' - De groep
van Zeven - zich beijveren dit
jaar Poulenc met een serie
concerten te herdenken. De
naam van dit jeugdige gezel
schap - de meeste spelers stu
deren nog - verwijst naar 'Le
groupe des Six', een in de ja
ren twintig roemruchte com
ponistenclub, waartoe be
halve Poulenc ook Darius
Milhaud, Arthur Honegger,
Georges Auric, Germaine
Tailleferre en Louis Durey
behoorden. Hun belangrijkste
gezamenlijke produktie was
een spektakel op tekst van
Jean Cocteau, Les mariés de
la Tour Eiffel, nog onlangs
door Tilburgse studenten met
veel artistiek en matig pu
bliekssucces opgevierd.
Francis Poulenc mag bij
uitstek een 'musicien francais'
worden genoemd. Zijn leven
beweegt zich tussen twee po
len, Parijs en het dal van de
Loire, in de buurt van Tours.
In Parijs werd hij op 7 januari
1899 geboren in een patri
ciërswoning aan de Place des
Saussaies, op een steenworp
van het Elysée, niet ver van
de Madeleine. Hij overleed ten
gevolge van een hersenbloe
ding 64 jaar later op zijn land
goed 'Le grand Coteau' (De
grote helling) bij het dorp
Noizay. In Parijs bewoonde
hij een appartement met uit
zicht op de tuinen van het Lu
xembourg.
Poulenc was dus bemid
deld. Geen wonder, zijn vader
behoort tot de stichters van
het chemische concern dat nu
bekend staat als Rhöne-Pou-
lenc. Zijn moeder kwam
eveneens uit een gezeten fa
milie van degelijke fabrikan
ten in de woninginrichting.
Geen mensen die uitstuitend
belangstelling hadden voor de
materiële kant van het leven.
Integendeel. Zijn vader sloeg
geen concert of première in de
opera over, hoewel hij zelf
geen noot speelde. Dat laatste
deed zijn moeder wel, die was
een verdienstelijk amateur
pianiste. De ouders verschil
den nog in een ander opzicht.
De vader was streng-katho-
liek, zijn moeder geloofde het
wel. Nadat zijn vader was ge
storven is Francis een tijdlang
buitenkerkelijk geweest,
maar na 1935 keert hij terug
tot een eenvoudig geloof, „dat
van een dorpspastoor', zoals
hij zelf zei.
De ommekeer komt na de
plotselinge dood van een
vriend. De componist bevindt
zich dan in de nabijheid van
Rocamadour. Hij schrijft er
de 'Litanieën aan de Zwarte
Maagd', waarvan het beeld
daar wordt vereerd. Van dat
moment af keren religieuze
thema's voortdurend in zijn
werk terug. De oorlog inspi
reert hem tot vier motetten
voor een tijd van boetedoe
ning, later volgen nog een
Stabat mater en een Gloria
met als onmiskenbaar hoog
tepunt de Dialogen der Kar
melieten op een tekst van
Georges Bernanos. Die opera
is het omvangrijkste werk
van Poulenc, wiens stijl in 't
algemeen uitmunt door bon
digheid.
De componist heeft kans
gezien een gegeven zonder ro
mantische intriges voor een
breed publiek spannend te
houden. Het gaat immers over
kloosterzusters tijdens de Re
volutie, die terwille van hun
geloof de dood door de valbijl
verkiezen boven het verloo
chenen van hun overtuiging.
Het werk heeft dan ook stand
gehouden na de première in
1957, beleefde opvoeringen in
Milaan, Keulen, Londen en
New York en - in concert-
vorm - een uitvoering voor de
KRO.
De religieuze muziek van
Poulenc blijft vaak onderbe
licht, vandaar vorenstaande
uitweiding. Maar natuurlijk:
hij is een 'musicien frangais',
lichtvoetigheid en gemakke
lijkheid, een zekere neiging
tot behagen, kortom een
Franse slag zijn hem inge
schapen. Hij speelt vaak
leentjebuur, vooral bij Mo
zart, de lievelingscomponist
uit zijn jeugd. In zijn piano
concerten, in het ballet 'Les
biches' citeert hij op het onbe
schaamde af, maar die flar
den Mozart worden wel weer
Poulenc.
Hij heeft prachtige muziek
Pierre Bernac en Francis Poulenc (rechts).
foto archief de stem
voor uiteenlopende combina
ties van blazers geschreven,
speelse pianopartituren -
waarin zijn bewondering voor
Chabrier en Satie te onder
kennen vallen - maar vooral
een schitterende verzameling
liederen. Dankzij de pro
grammachef van Radio Vero
nica, Peter Bree, hebben we
de complete liederenschat via
Radio 4 kunnen horen. Pou
lenc was zelf een begenadigd
pianist, ook als begeleider van
zijn onafscheidelijke vriend
de bariton Pierre Bernac.
Vele grammofoonplaten ge
tuigen daarvan.
De muziek van Poulenc heeft
met die van Mozart gemeen
dat een schijnbare opgewekt
heid vaak een weemoedige
ondertoon maskeert. Maar ze
verklankt ook de heuvels, de
bossen en de beemden en de
tuinen van Touraine waar hij
zo vaak vertoefde. Dat land
schap krijgt gestalte in zijn
Concert champêtre, in zijn
Soirées de Nazelles (hoewel
hij dat werk zelf verfoeide) en
bovenal in dat prachtige tra
gische lied C, niet alleen in die
toonsoort geschreven, maar
ook - op tekst van Paul
Eluard - steeds op die klank
eindigende. Het gedicht gaat
over de laatste wanhopige
slag die de cadetten van Sau-
mur in 1940 leverden om de
Duitsers tegen te houden bij
de bruggen over de Loire bij
het plaatsje Cé.
Smartelijker werd deze
herinnering aan die rampza
lige meidagen, die voor de
Fransen voor immer een
einde maakten aan de belle
époque van de Derde Repu
bliek, nog niet op papier gezet
en zeker niet binnen twee mi
nuten.
(Voornaamste bronnen: Henri
Hell: Francis Poulenc, Parijs
1958; Stéphane Audel: Francis
Poukenc et ses amis, Parijs
1963).
ven. Voor het eerst sinds 1971
zal het orkest onder leiding van
Bernard Haitink dan de Acht
ste Symfonie van Gustav Mah
ler uitvoeren. Ter gelegenheid
van de afsluiting van de reno
vatie, die drie jaar heeft ge
duurd, zullen overdag boven
dien diverse feestelijke activi
teiten worden gehouden.
Eigenlijk begint het eeuw
feest op 14 april met de eerste
van een serie recitals door so
listen van wereldklasse, aldus
Sanders. De eerste solist die op
treedt is de gehandicapte vio
list Ithzak Perlman. Dank zij
de renovatie en een speciale in
stallatie zal hij met een lift in
zijn rolstoel op het podium
worden gebracht.
In het kader van het Eeuw
feest zullen uitgebreider dan
andere jaren naast Concertge
bouworkest ook andere we
reldberoemde orkesten in het
hernieuwde Concertgebouw
optreden: Staatskapelle Dres
den, Boston Symphony Orche
stra, Wiener Philharmoniker,
Cleveland Symphony Orche
stra en Chicago Symphony Or
chestra.
Jan Klaassen en Katrijnachtige scène wordt nu
door de hulpverleenster in beeld gebracht. Ik
vind het nogal overbodig en niet geheel van
smaak getuigen en ik laat dat Sarah Marij nis
sen en Agna Rudolph weten die ietwat kribbig
reageren. Ze hebben niets overdreven, het gaat
natuurlijk niet om een poppenspel, maar om een
veelgehanteerde therapie en het is ook geen re
constructie, want het geeft de gevoelens van het
kind weer. „Er zijn zeven maanden over heen
gegaan. Het kind heeft via dat poppenspel heel
veel kwijt gekund", is het antwoord van de
maaksters.
Volwassen vrouwen vertellen over hun afschu
welijke jèugdervaring. Zo is ér Margo: „Een van
de trieste dingen van seksueel misbruik is dat er
tegen je gezegd wordt dat het gebeurt omdat hij
van je houdt. En je koestert je in dat idee. Later
kom je erachter dat dat helemaal niet waar is.
Het is intens gemeen hoe dan met jouw kinder-
gevoelens gespeeld wordt. Ieder kind heeft
liefde nodig. Maar als je die liefde alleen op die
manier kunt krijgen, gekoppeld aan seksuali
teit... dat is heel arm. Dan voel je je pas echt ver
neukt".
De beelden worden ondergebroken met
schokkende kindertekeningen van grote mensen
die kinderen misbruiken. Maar ook hier wordt
enigszins met de kijker gemanipuleerd, want de
tekeningen zijn door een dertigjarige vrouw ge
maakt die ook die ervaringen heeft gekend. Heel
afschuwelijk, maar het is niet fair om te sugge
reren dat een kind ze gemaakt heeft.
Duidelijk wordt in ieder geval wél hoe ver
woestend incest kan zijn. De slachtoffers voelen
nog vele jaren en misschien wel altijd de litte
kens van deze ontwrichting van hun integriteit.
„Geen enkele ouder hoeft zich aangesproken te
voelen als het niet zijn of haar werkelijkheid is",
zeggen de maaksters. Iets nieuws voegt de film
niet toe aan datgene wat al jaren bekend is,
maar wellicht zal hij wat meer begrip voor de
slachtoffers opwekken die dan ook eerder ge
loofd worden.
Whitney Houston. - fotoap
LOS ANGELES (AP) - Country-zanger Randy
Travis heeft bij het 15de jaarlijkse American
Music Awards-festival de rivalen in zijn catego
rie ver achter zich gelaten door vier trofeeen in
de wacht te slepen. Twee onderscheidingen ieder
gingen naar Anita Baker, Whitney Houston en
Paul Simon.
Whitney Houston won de onderscheidingen voor de
beste zangeres in het genre pop-rock en voor haar
single 'I Wanna Dance With Somebody (Who Loves
Me)'.
Travis, een bordenwasser en kok voor hij carrière
maakte in de s how-business, won de trofee voor het
beste country-album met 'Always and Forever', de
trofee voor de beste country-zanger, en twee trofeeën
voor de single 'Forever And Ever, Amen', meest ge
draaide single en meest vertoonde videoclip.
Anita Baker won de prijzen voor de beste rythm,
soul- and blues-zangeres en voor het beste album in
die categorie met haar bijna twee jaar oude elpee
'Rapture'.
Reba McEntire won in de categorie country de trofee
voor de beste zangeres. Paul Simon won in de categorie
pop de prijs voor de beste zanger. Simons 'Graceland'
kreeg de onderscheiding van het beste pop-rock al
bum. Simon won in 1987 ook al een Grammy voor het
album.
Michael Jackson vergaarde met 'Bad' de trofee voor
de beste soul, rythm and blues single. Noch Simon
noch Jackson was aanwezig om hun onderscheidingen
in ontvangst te nemen.
Andere winnaars waren Bon Jovi voor de beste
groep in de categorie pop en rock; Cameo voor de beste
groep in de categorie soul, rythm and blues; en Ala
bama als de beste country-groep.
Janet Jackson, zuster van Michael, won de trofee
voor de beste videoclip in de gecombineerde catego
rieën pop-rock en soul, rythm and blues met 'When I
Think Of You'; Luther Vandross sleepte de onder
scheiding in de wacht voor beste zanger in het genre
soul, rythm and blues.
De Beach Boys werden geeerd met een onderschei
ding van Verdienste wegens 'uitzonderlijke bijdragen'
aan de muziek. Dat was de enige onderscheiding die
niet op een opiniepeiling was gebaseerd.
Nederland
2'-^ Muziekland
Veronica's 'Nederland
jekiand' komt rechtsta
uit Groningen. Naast de
redens van de 'gewone'
(lesten zorgen Wim Kers
trie Ribbens, De Deun
;ers, Dolf Brouwers en
javenzangers voor een n
ley van carnavalshits.
lieuw onderdeel is de
iriek 'Mijn idool', gepres
erd door Chiel van Pr<
Ie deze rubriek ook in
idio-programma verzor
Is eerste gast wordt Rol
lijs geïnterviewd.
Van gewest
tot gewest
De NOS-rubriek 'Van ger
lot gewest' brengt drie
jerwerpen. Een uitgebr
reportage is gewijd aan
Buul op Terschelling, de o
verzekeringsmaatscb
ter wereld. De Buul w
in l587 in het leven geroet
totdat bijna de gehele be
ling in de scheepvaart wt
nam was. Voorts wordt
woek gebracht aan de b
jy\verkplaats Dukenbur;
Nijmegen. Het derde one
werp komt van Walche;
waar honden worden
traind om mensen op te s
ren.
De
thuiskomst
Met de korte film 'De thi
komst' deed Jacqueline E
amp vorig jaar eindexan
tan de Nederlandse Film
Jelevisie Academie. De
uige biochemicus Ste
'olboom keert na andert
tar van een ver eiland n
uis terug. Hij brengt 2
vriendin, zijn professor
ojn moeder een bezc
naar komt daarbij tot
«aangename ontdekking.
Ungleiches
Paar
Bet ongelijke paar wordt
ipeeld door Judy Winter
Diego Walraff. Vera is
lelfstandige vrouw van r<
ie vijftig, die als mode-o
'erpster veel succes he
r minnaar, de twin
jongere Carlo, he
eigen inkomen. Ca
igeert in Vera's modesa1
een meisje voor al
hij lijdt onder zijn
lelijkheid.
Vater eines
Mörders
Door Tom Smeets
CANNES - Meer dan achtduizend mensen die op de een of
andere manier iets met muziek hebben te maken, zijn naar
de Zuidfranse stad Cannes gekomen. Daar wordt deze
week voor de 22e keer de Midem gehouden, een vakbeurs
voor muziek.
De film is ontleend aan
plijknamige boek van 2
led Andersch. In dit bc
aschrijft de auteur
voorval uit zijn middelb:
«hooitijd in 1928. Op een d
tijdens de Griekse les v
«hijnt onverwacht de dt
edereen gevreesde rector
ie klas om de leerlingen
ie leraar aan een test te
if ierwerpen. In de loop v
lesuur levert hij krit
ep het leerboek, geeft de
nar een uitbrander en stui
tea leerling van school.
Letterlijk vertaald betekent
Midem 'Internationale markt
voor platen en muziek'. En dat
is het ook. Alle soorten muziek,
van de laatste ontwikkeling op
popgebied tot klassieke mu
ziek.
Typerend is dat er op de eer
ste avond tegelijkertijd een ga-
la-avond met nieuw talent op
popgebied was en een concert
in een nabij het festivalpaleis
gelegen kerk, waar een kamer-
muziekensemble uit Keulen
optrad.
Maar liefst 1500 verschil
lende marktkooplieden hebben
er een stand en ze vertegen
woordigen daarbij vijftig ver
schillende landen uit alle delen
van de wereld. Bij die kooplie
den zijn alle grote platenfir
ma's, stuk voor stuk multina
tionals.
Maar er zijn ook kleine en tot
nu toe onbekende firma's bij,
die deze drukbezochte markt
aangrijpen om hun waar aan
de internationale man te bren
gen. Bij voorbeeld een Neder
landse firma die Europe Opti
cal Disc heet en die in Cannes
de laatste technologische ont
wikkelingen op het gebied van
de compact disc laat zien.
De compact disc beheerst de
beurs. De toekomst van de pla
tenindustrie ligt in dat kleine
schijfje. De hele week door
worden er symposia aan de cd
gewijd.
Op het muzikale vlak
spreekt Nederland nauwelijks
een woordje mee. Elke avond
zijn er in diverse zalen concer
ten en in het verleden vielen
daar ook wel eens Nederlandse
klanken te beluisteren. Inter
nationaal hebben we kennelijk
weinig in de aanbieding, want
geen enkele Nederlandse ar
tiest zal in Cannes deze week
het podium betreden.
Dat hoeft niet in te houden
dat Nederland niets zal verko
pen, integendeel. Er is een op
vallende gezamenlijke Neder
landse beursstand, gegroepeerd
rond Conamus, de club die al
tijd op de bres springt als het
om de Nederlandse muziek
gaat.
DEN HAAG (ANP) - Im
presario, theaterproducent
en muziekimporteur H.J. da
Silva uit Den Haag is vrij
dag na een tijdlang ziek te
zijn geweest op 64-jarige
leeftijd overleden. Dit heeft
zijn familie gisteren meege
deeld.
Met zijn ijveren voor versprei
ding van oorspronkelijke bui
tenlandse muziek verwierf hij
in ons land een speciaal pu
bliek, met name voor de fla
menco. Jarenlang organiseerde
hij de tournee Fiesta Gitana
met authentieke Spaanse dan
sen.
Als impresario was hij <je
man die in 1958 de Indiase1
tarspeler Ravi Shankar naar
Nederland en daarmee voor het
eerst naar Europa haalde
Shankar werd later beroem"
door zijn samenwerking met de
Beatles. Uitgesproken succes
vol in de laatste tien jaar was
hij met de presentatie van On-
dekoza, een beroemde Japanse
drumgroep.
ifin ih itts mr je dom, profes
«mjcwclóif, hoor. mil au m
IVAT/S BK
aan DÉ
