UITBLAZEN
Ons nageslacht ploegt op tien meter dik afval
even
n
Het gerommel van nucleaire kruideniers
VVD langs platgetreden paden naar 2000
IN VOORJA_A
Twistende bo
Scheurtje
in 'tcement
VIJF MILJARD KILO CHEMISCHE TROEP WACHT NOG IN DE BODEM
De dagelijkse afvalstroom
Eigendommen
met hulp
van politie
gemerkt
DE STEM CO!
WIM KOCK
DE STEM ACHTERGROND ZATERDAG 23 JANUAR11988
.DE STEM.
Waar blijft
ons afval?
SOLIDARITEIT GEEN PLICHT, MAAR BIJPRODUKT VAN WELVAART
DE STEM BINNEN
DEN HAAG - Het kabir
een besluit nemen over e(
van het regeerakkoord.
BIJ DE supermarkt
hing een bord buiten
waarop een stuk vlees
te koop werd aangeboden
voor 99 cent. Flauwe kul.
Ooit misschien, toen
iemand het centenfoefje
net had bedacht, kan het
gewerkt hebben, maar
vandaag de dag trapt daar toch
niemand meer in? Een tientje
of negen-achtennegentig is
trouwens voor de klant lood
om oud ijzer. Voor de winkelier
niet. Daarom waarschijnlijk
wordt dat gekke gedoe, lang na
de afschaffing van de cent,
maar voortgezet.
Bij de kruidenier en de bak
ker kan ik het me nog een
beetje voorstellen. Daar gaat
het om relatief kleine bedragen
die allemaal door een automaat
worden opgeteld. Op de kassa-
strook van de weekboodschap-
pen kunnen al die twee-cent
verschilletjes trouwens oplopen
tot een paar dubbeltjes. Maar
de slijter? Die verkoopt flessen
van rond de twee tientjes.
Waarom kost een fles jenever
18.98 en niet gewoon 18.95 of
19 gulden? Er bestaat een onge
schreven deal tussen de winke
liers en de klanten dat het cen
tenvoordeel bij 97 cent naar de
klant gaat. Die betaalt dan
maar 95 cent. Ik heb er ver
schillende slijterijen en slijter
sadvertenties op nagekeken,
maar nergens een fles van
21.97 of (aanbieding) 17.97.
Nee, als er cijfers achter de
komma staan dan staat er 98.
Het bord van de supermarkt
met het stuk vlees van 99 cent
zou me niet zijn opgevallen als
ik niet net bij een slijter een gi
robetaalkaart van 19 gulden
had moeten uitschrijven voor
een fles die volgens het prijs-
plakkertje maar 18,95 kostte. Ik
val niet over twee centen na
tuurlijk, maar het ergert me
wel. Het komt namelijk steeds
vaker voor en het is gewoon
een kwestie van slordigheid.
Slechte bediening. Het meisje
achter de toonbank had moeten
zeggen: „oh, u betaalt met een
cheque, dan is het 18,98", want
dat hadden we afgesproken met
de middenstand.
Het afronden zou alleen
maar plaats hebben als er met
geld werd afgerekend. Er waren
immers geen centen meer en de
prijzen in het algemeen afron
den op vijf cent, zo werd be
weerd, zou per saldo maar lei
den tot een globale verhoging
van de kosten van levensonder
houd. Dat is allemaal al weer
een jaar of wat geleden en in
middels hebben jaargangen
schoolverlaters hun posten aan
de kassa en achter de toonbank
ingenomen. Zij hebben de af
schaffing van de cent niet in de
praktijk meegemaakt, hebben
van hun patroons geen behoor
lijke opleiding gekregen en heb
ben dus nooit gehoord van die
centen-deal. Je kunt het ze dus
niet kwalijk nemen. Het is ook
niet erg, het is - éls je er dan
eens een keer bij stilstaat - al
leen maar te idioot om van te
praten dat je struikelt over de S
prijzen die niet bij het munt
stelsel passen en dus niet nauw
keurig te verzilveren zijn. O 1
'MIJN vrouw begrijpt me niet',
luidt het klassieke verweer van
.de vreemdganger. Het lijkt zo
IIIIlillIlllllllllllllllIlllllllllIllllllIIIllli
voor de hand liggend dat het
vooral ook veelvuldig te horen
is in de context van een grap.
Maar het is geen grap! Van een
specifieke groep vreemdgan-
gers, de hoerenlopers, is dat nu
wetenschappelijk vastgesteld.
Het boek, dat de met de deur in
huis vallende titel Hoerenlopen
draagt en waarin de sociologen
Bouchier en De Jong hun be
vindingen hebben opgeschre
ven werd van de week in Am
sterdam gepresenteerd aan de
werkgroep KLEP (Klant en
Prostitutie).
Bouchier en De Jong, die op
het onderwerp afstudeerden,
ondervroegen nu eens geen
hoeren, maar hoerenlopers en
wat bleek? Wat ze bij de prosti-
tué zoeken is niet alleen seks,
maar vooral ook persoonlijk
contact en intimiteit. Om de
een of andere reden kan dat
thuis niet. Dat hoeft geen
kwade wil te zijn van (een van)
beide partners. Het kan ook
voortkomen uit het 'rollenspel'
dat de echtelieden in de loop
van de tijd en onbewust 'zich
zelf hebben opgelegd. Mannen
en vrouwen hebben namelijk,
aldus de sociologen, verschil
lende ideeën over intimiteit.
Dat kan dan, zo begrijp ik, lei
den tot het chronische misver
stand dat de man regelmatig in
de (betaalde) armen van een
ander drijft.
Relatiestoornissen lijken in
onze maatschappij een snel om
zich heen grijpend euvel. Hele
volksstammen raken in de
greep ervan. Men kan z'n pro
blemen niet meer kwijt in eigen
omgeving. Naar Sonja lopen
blijkt ook niet te helpen.
Daarom is er nu een groeiende
lijst van speciale telefoonnum
mers. Deze week kwam er weer
een bij: de Erfo-lijn, voor vra
gen over erfelijke en/of aange
boren afwijkingen. Ik waag en
wil het nut en de waarde van
deze raad- of inlichtingen ge
vende telefoonstemmen niet in
twijfel te trekken. Ik vraag me
slechts af wat er aan de hand is,
of het misschien tekenen zijn,
scheurtjes in het cement dat de
samenleving bindt.
Voldoet de traditionele
hulpverlener - dé dokter, de
geestelijke, de vriend(in), het
maatschappelijk werk niet
meer? Öf kunnen zij het werk
niet aan en hebben steeds min
der mensen vrienden?
De enige hulpnummers die
ik in mijn agenda heb staan
zijn die van de huisarts, de pas
torie, de garage en de wegen
wacht. Dat hoop ik zo te hou
den.
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176 Telefax 076-236405.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Telefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65,4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326 (alléén abonnementen).
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13,4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62,4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023,4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35,4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Viissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen, incl. B.T.W., bij vooruitbetaling te voldoen:
24,90 per maand; 71,85 per kwartaal of f 279,15 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van resp. 1,- per maand,
1,90 per kwartaal, 7,60 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor posttoezending geldt een toeslag. Losse nummers: ma. t/m zat. J1,25.
Service-afdeling abonnementen: 076-236472, ma. t/m vrijd. 8.30-17.00 uur.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Centrale reclame-afdeling 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur en
zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
PAS ALS JE helemaal niet
meer weet waar je met het
afval heen moet, dan mag
je het neergooien op een
plek in het landschap. Dan
mag je dumpen of storten.
Dit „niet vermijdbare, niet
verder verwerkbare en niet
toepasbare" afval (de officiële
termen van het ministerie) zal
altijd blijven bestaan; allleen
al omdat bepaalde chemische
verbindingen zo hecht zijn dat
ze nooit meer uit elkaar val
len.
Wat storten en lozen we al
lemaal?
23 miljoen kubieke meter
baggerspecie gaat de zee in,
het land op, of wordt opgebor
gen op de Maasvlakte.
Vier miljard kilo bedrijfs
afval en bijna drie miljard
kilo bouw- en sloopmateriaal
gaan jaarlijks naar de stort.
Van het huishoudelijk af
val storten we vijf miljard ki
lo.
Twee miljard kilo zuive-
ringgslib.en
Vijfhonderd miljoen kilo
chemisch afval gaan eveneens
naar stortplaatsen.
Dan tellen we de grootste
afvalhoop nog niet eens mee:
de jaarlijks negentig miljard
kilo dierlijke mest, waarvan
ruwweg 75 miljard kilo weer
het land op gaat, en vijftien
miljard kilo elders wordt ge
stort.
Wie het over chemisch af
val heeft, moet ook naar het
verleden kijken. Op honder
den plaatsen in Nederland ligt
in totaal vijf miljard kilo che
misch afval uit het vaak duis
tere verleden. De opruimope-
ratie gaat drie miljard gulden
kosten. Dat geld moet er ko
men: alleen al het Neder-
miljoen kilo)
Afvalwater
zuivering
I Afvalwater 20
II Lozingen 19
Vast afval 96
Slib
Inzameling
transport
bewerking
Hergebruik 44
AfvalgasQ
landse drinkwater wordt voor
70 procent uit de bodem opge
pompt.
Het Rijksinstituut voor
Volksgezondheid en Milieu
hygiëne verwacht dat het op
ruimen van de chemisch ver
ontreinigde plekken tot het
jaar 2001 jaarlijks 140.000
kuub rommel zal opleveren.
Verder komen kolencentrales
deze eeuw met miljarden ki
lo's as, vliegas en reinigings-
gips te zitten. De schattingen
voor chemisch bulkafval tot
het jaar 2000 lopen uiteen van
60.000 kuub tot 240.000 kuub
per jaar.
Huishouden en bedrijf ma
ken de meeste rommel. Als
het blijft bij de 12 verbran
dingsinstallaties die ons land
nu telt, dan is per jaar 5,8 mil
joen kubieke meter stort-
ruimte nodig, verhoogd met
één miljoen kuub voor het af
val van bouw en sloop, dat
buiten de reinigingsdiensten
om zijn weg zoekt. Wordt ech
ter alle brandbaar afval in
deze twee categorieën ook
werkelijk verbrand, dan be
spaart men 5,6 miljoen kuub
per jaar aan ruimte. Dat is
eenderde van de huidige
stortruimte.
Omdat het zuiveren van
rookgassen van energiecen
trales en het ontzwavelen ook
troep opleveren, gaat van die
winst een half miljoen kuub
af. Maar als we besluiten het
zuiveringsslib uit de afvalwa
terzuiveringsinstallaties in te
drogen en te verbranden, dan
winnen we weer bijna twee
miljoen kuub.
Ondanks de mogelijkheid
om de troep geweldig in te
dikken, blijft storten toch de
voornaamste afvalweg. Zestig
procent van wat we nu dum
pen, storten we in het jaar
2000 nog: 8,2 miljoen kuub aan
niet verwerkbaar afval.
Nederland heeft 37.000 vier
kante kilometer vaste bodem.
Als we niet méér afval produ
ceren, kunnen we nog 15.000
jaar vooruit. Maar dan leeft,
woont of ploegt iedere Neder
lander op tien meter afval.
Zo ver wil men het niet la
ten komen. Ijlings zoekt men
naar andere mogelijkheden,
vooral voor het gevaarlijke
chemische afval: pigmentslib,
fluorideslib, metaalslib,
emailslib, straalslakken, as
best, katalysatoren, slib van
leerlooierijen, metaalhou
dende slak en slib van de
rookgasreiniging van chemi
sche afvalverbranding.
Twaalf mogelijke plekken
zijn onderzocht in het rapport
van het directoraat-generaal
voor de milieuhygiëne, onder
de titel 'Storten van niet-ver
werkbaar afval: een verken
ning van alternatieven'. Hier
uit kwamen de natuurlijke of
kunstmatige zoutholtes op
grote diepte in het oosten en
het noorden van het land als
uitstekende opbergplaats te
voorschijn.
Kolenmijnen lopen vol wa
ter en mergelgrotten zijn po
reus. Maar klei- en zoutlagen
zijn ondoordringbaar en lig
gen zo diep, dat ze niet tot de
zogenaamde biosfeer behoren.
Verontreiniging van bodem
Door Kees Buijs en
Laur Crouzen
en grondwater zijn uitgeslo
ten.
Het probleem met de zou
tholtes is, dat er bij de zout
winning in ons land slechts
een half miljoen kubieke me
ter aan ruimte ter beschik
king komt, terwijl we 8,2 mil
joen kuub rommel moeten op
bergen. Dus zullen we moeten
wennen aan het idee van
steeds meer en grotere stort
plaatsen -tenzij men nieuwe
technische verwerkingsme
thoden vindt.
Nu het simpelweg neerzet
ten van meer vuilverbran
dingsovens in Nederland een
technisch niet al te ingewik
kelde weg is - al wil niemand
onder de rook van een ver
brandingsinstallatie wonen-
gaat het meeste denkwerk uit
naar het voorkómen van het
storten van afval. Zeker nu
het milieu nog maar voor 30
procent van de chemische in
dustrie aanleiding is tot ver
betering van hun produktie-
proces.
Naar de mening van ir. f
Langeweg, hoofd van hei
RIVM-Laboratorium voor
Afvalstoffen en Emissies in
Bilthoven is netjes werken
een belangrijke manier
afval in de industrie te voor-
komen Hij stelt een top
van industriële activiteiten
op, die het milieu door afval-
voorkoming het meest kun
nen ontzien. Langeweg noemt
onder meer de metaalbewer
king, de etheen- en propeen.
industrie, de organische
sisindustrie, de producenten
van verf, drukinkt, kleurstof-
fen, fosforzuur en geneesmid
delen, en de houtimpregneer-
ders.
Die bedrijfstakken moeten
als voorzorgsmaatregelen ne
men:
Ter plekke opnieuw in het
proces gebruiken van wat
overblijft.
Aanpassing van het pro
ductieproces, waardoor min
der afval ontstaat.
Beter omgaan met machi
nes en systemen: beter onder
houd, beter meten en zorgvul
dige behandeling.
Het vervangen van grond
stoffen en hulpstoffen door
minder schadelijke.
Het opnieuw ontwerpen
herformuleren van de eind-
produkten
Met de vijf vuistregels van
Langeweg kunnen ook de
huishoudens hun voordeel
doen. Want we maken alle
maal nog veel overbodige
troep. 'Vervuiling Voorkomen
Voordeliger' mag van hem de
nieuwe versie worden van het
aloude 'Laat niet als dank
voor 't aangenaam verpozen,
de eigenaar van het bos de
schillen en de dozen
Dit is de laatste aflevering in de wit
'Waar blijft ons afval?
Door Paul de Schipper
Gesjoemel met atoomafval
in België en Duitsland. De
hoofdrolspelers: Trans-
nuklear, Studie Centrum
Kernenergie in Mol, Nu-
kem in Hanau. Steekpen
ningen en genoeg verdwe
nen plutonium om zeven
tig atoombommen te ma
ken. Plutonium voor Pa
kistan? Niemand die het
nog bevestigd heeft. Eén
ding staat wel vast: met
radio-aktief afval kan ge
rommeld worden. De twij
fels over de handel in nu
cleair afval en het trans
port bestaan al langer.
Al in 1977 moest de Ameri
kaanse regering toegeven dat
er dat jaar in de VS 4000 kilo
nucleair materiaal was ver
dwenen. In dat jaar ontwierp
een Amerikaanse doe-het-
zelver een atoombom. Het was
student John Philips. Hij pu
bliceerde een artikel waarin
hij uiteenzette hoe je met 10
kilo plutonium en wat techni
sche kennis een atoombom in
elkaar kan zetten. Z'n kennis
verzamelde hij in de openbare
bibliotheek. Volgens experts
had het Philips-ontwerp een
reeële kans om te exploderen.
De kosten van de huisvlijt-
atoombom bedroegen 150.000
dollar.
De massale toepassing van
kernenergie levert grote hoe
veelheden plutonium op. Vol
gens het in Stockholm geves
tigde Internationale Vredes
onderzoek Instituut zullen
alle kerncentrales op de we
reld in het jaar 2000 zo'n
250.000 kilo plutonium hebben
geproduceerd. Dat is genoeg
voor 50.000 atoombommen van
het model-Nagasaki.
In Amerika is de nucleaire
sector in handen van particu
liere ondernemers. Een van de
toonaangevende firma's is
World Nuclear Fuel Market,
een holding met 79 bedrijven
die zowel nationaal als inter
nationaal opereren.
De controle op verwerking
en transport van plutonium
vindt plaats via het Interna
tionaal Atoom Energie Agent
schap (IAEA) in Wenen. Het
agentschap controleert ach
teraf. De zaak Hanau-Mol be
wijst dat de controle mank
gaat. Aanvankelijk vermiste
splijstof is na een gedegen
doorlichting van de boekhou
ding weer boven water geko
men.
Een uit 1986 daterend rap
port van het agentschap sig
naleert de gebrekkige con
trole bij transporten. Vaak
gebeurt het dat ontvangende
landen niet opgeven dat ze
nucleair materiaal hebben ge
kregen. Ook worden er dik
wijls fouten gemaakt bij de
codering van de bestemming.
Het resultaat is dat er per j aar
tussen de 200 en 300 niet ge
controleerde scheepstrans-
porten van radio-aktief mate
riaal plaatsvinden.
Om de verspreiding van
kernwapens over de wereld
tegen te gaan bestaat het
'non-proliferatie-verdrag'.
Dit niet-verspreidings-ver-
drag houdt in dat de vijf lan
den die voor 1967 al atoom
bommen hadden, die ook mo
gen houden Die landen zijn
de VS, de Sovjet-Unie, Enge-
Het bedrijf Nukem is hèt nucleaire centrum van West-
Europa. Daar in Hanau op 20 kilometer van Frankfurt
bevindt zich een complex van atoombedrijven. Hier wor
den uranium en plutonium in grote hoeveelheden ver
werkt en verhandeld. - fotoap
land, Frankrijk en China.
Een aantal landen heeft dit
verdrag nooit ondertekend,
bijvoorbeeld Frankrijk, India,
Brazilië, Egypte, Zuid-Afrika,
Pakistan en Libië.
Van landen als Israël en
Zuid-Afrika wordt veronder
steld dat ze beschikken over
de kennis om een atoombom
te vervaardigen. Andere lan
den zoals West-Duitsland,
Canada, Italië, Japan en
Australië beschikken ook
over de kennis en de midde
len, maar voelen vooralsnog
geen behoefte het Argamed-
don-wapen in productie te ne
men.
Het niet-verspreidings-
verdrag voorkomt niet dat er
gehandeld kan worden in pro
ductie-technieken voor kern
wapens. En zo heeft West-
Duitsland kerncentrales, een
verrijkingsfabriek en een op
werkingsfabriek aan Brazilië
geleverd. In ruil krijgt West-
Duitsland 20 procent van de
Braziliaanse uranium-pro-
duktie. In de periode dat Bra
zilië zelf nog geen uranium
kon verrijken voorzag Neder
land in (Ëe behoefte. Dat ge
beurde bij UCN in Almelo.
Vijf Nederlandse bedrijven
zouden een rol hebben ge
speeld bij het transport van
splijtstoffen vanuit Mol naar
Pakistan. De Belgische Euro
parlementariër Paul Staes
uitte die beschuldigingen deze
week. De bedrijven waar het
om gaat zouden echter papie
ren bv's zijn, behorend bij de
in Genève gevestigde holding
Gulf International. De hol
ding is wel eigendom van de
Pakistaanse familie Gokal.
Volgens het Belgisch minis
terie van buitenlandse zaken
hebben de contacten tussen
Mol en Pakistan steeds
plaatsgevonden onder toe
zicht van het ministerie. Dat
is, aldus de Belgische lezing,
gebeurd met het argument
dat België zodoende ook de
Pakistaanse aktiviteiten op
nucleair terrein in de gaten
kon houdea Brussel ontkent
diefstal van nuclaire techno
logie in alle toonaarden.
Het bedrijf Nukem is hèt
nucleaire centrum van West-
Europa. Daar in Hanau op 20
kilometer van Frankfurt be
vindt zich een complex van
'atoombedrijven'. Hier wor
den uranium en plutonium in
grote hoeveelheden verwerkt
en verhandeld. Er worden
brandstofelementen voor
kerncentrales gebouwd. Ge
specialiseerde transportbe
drijven vervoeren van hieruit
de radioaktieve ladingen naar
hun bestemmingen. Een van
die vervoerders is Trans-
nuklear.
Niet Nukem, maar Trans-
nuklear heeft steekpenningen
uitgedeeld. Transnuklear ver
zorgde transporten naar Mol,
transporten die sterker
'straalden' dan de papieren
aangaven. En Transnuklear
dumpte Belgisch atoomafval
bij Duitse kerncentrales.
In feite is er sprake van
twee schandalen. Het ene
vindt haar oorsprong in Mol
en in de daar geaccepteerde
smeergelden. Hettweede
schandaal concentreert
op Transnuklear en op
moederbedrijf Nukem
En..op verdwenen radioalt-
tief materiaal dat mogelijk
voor de aanmaak van atoom
bommen is gebruikt. In het
eerste schandaal lijken de be
wijzen vooralsnog harder dan
in het tweede.
Hoe staat het er nu voorin
Mol en Hanau. In Mol zijneen
paar medewerkers op de
keien gezet. In Duitsland is
Nukem door de regering van
de deelstaat Hessen voorlopij
gesloten. Bondskanselier Hel
mut Kohl heeft enkele „diep
gaande onderzoeken" gelast
Op internationaal vlak be
moeit de Europese Commissie
zich met de zaak.
De dagelijkse nieuwe ont
hullingen over gesjoemel,
smeergelden en een illegale
kringloop van atoomafval
hebben het vertrouwen in de
kernenergie niet vergroot, De
Transnuklear-Mol affaire is
een nieuwe slag voor de im
mer ijverende atoomlobby
Maar volgens de Pakistaanse
president Zia ul Haq hoeft het
westen zich niet meer drukte
maken over het gerommei
van de nucleaire kruideniers
Tegen het Amerikaanse
weekblad Time zei Zia «1
Haq: „U kunt schrijven dat
Pakistan de bom op elk mo
ment kan bouwen, maat
voorlopig willen we de kat
niet uit de zak laten. Ze ronkt
in Kahuta".
Door Max de Bok
ALS LAATSTE van de
drie grote politieke stro
mingen heeft de WD een
toekomstnota gepubli
ceerd. Het CDA bracht de
verantwoordelijke samen
leving op de markt, de
PvdA liet de panelen
schuiven, de WD vent
'een kansrijke toekomst -
verantwoorde vrijheid' uit.
De WD had om een aantal
redenen een bijgestelde toe
komstvisie nodig. Allereerst
omdat de maatschappij zich
in een zo snel tempo ontwik
kelt dat beleidsopvattingen
van weleer niet toegesneden
zijn op te voorziene en deels al
in gang gezette veranderin
gen in onze samenleving.
Ten tweede omdat de WD
wat grijs en vlak is geworden
door de nu al, met een kleine
onderbreking, tien jaar getor
ste regeringsverantwoorde
lijkheid in de schaduw van
een steeds zelfverzekerder
CDA.
Ten derde omdat de WD
aangevreten was door onder
linge twisten en de rust van
het graf niet de meest aange
wezen methode is om nieuw
élan uit te stralen.
Redenen te over dus voor
een nieuwe kijk op wat het li-
beralisme bij te dragen heeft
aan een samenleving op de
grens van twee eeuwen. Nou,
dat nieuwe valt tegen. De be
leidskeuzes die door de com
missie worden gedaan zijn
vooral meer van hetzelfde. De
liberale filosofie van waaruit
ze worden gedaan is er een
van een wat krampachtig
zoeken naar evenwicht tussen
vrijheid en verantwoordelijk
heid.
De maatschappij die de
commissie voor ogen staat is
niet „een jungle met als enige
wet het 'ieder voor zich', maar
een maatschappij waarin
mensen elkaar tot prestaties
motiveren en waarin de mens
vrijwillig solidair is met de
medemens". Zo staat het in de
inleiding. Maar wie verder
leest ontkomt niet aan de
sterke indruk dat het de com
missie toch vooral gaat om
een maatschappij waarin de
presteerders, de begaafden de
dienst uitmaken. Een maat
schappij waarin solidariteit
geen menselijke plicht, maar
een goedbedoeld bijprodukt
van eigen welvaart en welzijn
is.
Vrijheid in verantwoorde
lijkheid is een begrip waar
iedereen mee uit de voeten
kan. De vrijheid van de een
wordt begrensd door de on
vrijheid van de ander. Uitste
kend adagium. In de nota
schort het echter aan het be
sef dat de individueel beleefde
vrijheid niet automatisch
leidt tot meer vrijheid voor
andereu Vrijheid dan te ver
staan in de zin van de nota: de
vrijheid om je leven naar
eigen inzicht in te richten en
te leiden. Er wordt te gemak
kelijk vanuit gegaan dat „in
dividuele vrijheid zich niet al
leen op jezelf maar ook op de
ander richt"; dat „het beste
uit jezelf halen" welhaast
vanzelf betekent dat je daar
mee een ander vooruit helpt.
In die opvatting past de af
wijzing van de door de over
heid georganiseerde solidari
teit. Voor de WD-commissie
dient de overheid zich te be
perken tot het, eventueel met
machtsmiddelen, ervoor zor
gen dat „de bijdragen van de
burgers aan de overdracht
suitgaven worden voldaan".
Dus op tijd en tot de laatste
cent je belastingen en premies
betalen. Alsof er daarvoor en
daarna nog niet iets anders te
doen is. Namelijk de burger
ervan overtuigen dat dat be
lasting- en premiegeld nodig
is om de overheid namens ons
allen in staat te stellen een
schild voor de zwakken te
zijn. Die overtuigingskracht
tonen, als het moet ook tegen
de stroom van individualis
tisch denken en handelen in,
dat is mede een taak van de
overheid. Dat valt te verstaan
onder het organiseren van so
lidariteit. En dat is nodig om
dat de mens de mens een wolf
is.
Trouwens, de commissie
gooit de glazen van haar eigen
vrijheids-filosofie in als ze
zich waagt aan een commen
taar op het zorgzame samen-
levings-denken van het CDA.
Want daarover vraagt de
commissie zich rethorisch af:
„Is het realistisch van het in
dividu te verwachten dat het
in meer geïnteresseerd is dan
in de mensen dicht om hem
heen?" Het is precies die
vraag die gesteld moet wor
den bij de vrijheids-filosofie
van de commissie.
Met het grootste gemak
wordt opnieuw opgeschreven
dat de in ongerede geraakte
overheidsfinanciën het niet
mogelijk maken de inkomens
van de minima gelijk op te la
ten gaan met de koopkracht
stijging in de marktsector.
Dat kon niet en dat zal niet
kunnen zolang het huishoud
boekje van de overheid niet
op orde is.
Van hetzelfde laken wordt
het pak van de sociale zeker
heid gesneden: voortzetting
van het beleid waarin de mi
nimum-uitkeringen slechts
met het minimumloon stijgen
als de overheidsfinanciën dat
toestaan. En of de minima
evenveel mogen stijgen als
het minimumloon hangt weer
af van het functioneren van
de arbeidsmarkt, het beter op
elkaar afgestemd raken van
vraag en aanbod. Voor de mi
nima is het dus duidelijk: als
het aan de WD ligt worden
ze voorlopig nog dubbel ge
pakt.
Wellicht driedubbel want
'de bestaande consumenten
subsidies, in het bijzonder de
individuele huursubsidies en
de objectsubsidies' moeten ge
leidelijk worden afgeschafte»
de huurbeheersing met wor
den beëindigd. In de mini
mumuitkeringen zal met ie
stijging van de huren reke
ning moeten worden gehou
den, maar die minima ga®
slechts omhoog als...
voorgaande alinea. De subsi
dies aan bedrijven (WIR), hei
lige koe van de VVD totnutó
worden in de jaren negenft
ook beëindigd mits er vol
doende winst wordt gemaakt
Maar de koe wordt niet ge
slacht, ze krijgt alleen andei
voer: vervroegde afschrijvin!
en investeringsaftrek. Fors*
lastenverlichting dus.
En verder? Doorgaan wel
bezuinigen, de uitgaven voor
de gemeenschapsvoorzienin
gen nog verder omlaag,
lager financieringstekort cen
traal in het beleid, lagere be
lastingen en premies, scho
lingsplicht, plicht om ander
werk te gaan doen, plicht to
verhuizen op straffe van W
verlies van je uitkerW
loonsverlaging bij schokk®
in de economische ontwikke
ling, een grotere afstand erf
ren tussen de ww-uitkerM
en loon door arbeid verdiend
De WD gaat, als de nok
van de commissie-Geurts®
beleidsprogramma wow1
langs platgetreden paden c'f
weg naar 2000.
UTRECHT (ANP) - De
nieuwe munitie 'Action mo
del III' voor het politie
dienstpistool Walther P5
heeft een minstens zo ver
woestende uitwerking op
het menselijk lichaam als
de omstreden stopkogel
(Action model I), die des
tijds juist vanwege het ri
sico van ernstige verwon
dingen is afgewezen.
Bovendien levert het gebruik
van de nieuwe kogel grote risi
co's voor omstanders op.
Dit blijkt uit een onderzoek
van een drietal vuurwapenex
perts van de gemeentepolitie
Kab
Van onze Haagse redactie
Premier Lubbers heeft dat gi
lijkse persconferentie.
Volgens Lubbers beschikt het
kabinet op dit moment nog
over onvoldoende gegevens om
al tot besluiten te komen. Het
wachten is nog op de besluit
vorming over belastingvoor
stellen van de commissie Oort,
op de afloop van de cao-onder
handelingen, op de prognoses
van het Centraal Planbureau
over de ontwikkeling van de
economie en op de ontwikke
lingen in de sociale zekerheid.
Pas als al die zaken bekend
zijn, (op zijn vroegst in maart)
zal het kabinet zich beraden op
EINDHOVEN (ANP) - De poli
tie in Eindhoven gaat massaal
apparatuur uitlenen waarmee
burgers hun eigendommen
kunnen merken met postcode
en huisnummer.
Op die manier hoopt de politie
de handel in gestolen gped een
aanzienlijke slag toe të bren
gen.
De politie heeft een koffertje
samengesteld met daarin onder
meer een graveerapparaat, een
pen met onuitwisbare inkt en
een zogenoemde ultra-violet
pen.
DICK VISSER, de voorzitter van
langen leste een wijs en onverm
het af.
Het ware beter geweest als d
meester had, want zijn 'overgat
gal, vuiligheid en achterklap.
Toen Visser begin deze week
meer met een overtuigende mee
hij de voorzittershamer meteen
zich op om terug te vechten en
pas werden emmers vol roddel
zou contact met de Binnenlands
zocht om een collega te 'kraker
ben bij de stemming over een
parlement. Waar of niet waar is
belangrijk, wel spelen zulke inci
mechanisme naar de ondergang
Dick Visser heeft zijn vertrek
zichzelf en zijn persoonlijk functi
autoritaire stijl van leidinggeven,
wie hem wel durft tegen te spreke
Voor een deel hangt het vertre
dat de bond, waarin de interne de
devolle zaak is, geen kans ziet I
verlies tot staan te brengen. In i
bond FNV, in het vaderlandse ve
Pel galopperende paradepaardje
en klassebewustzijn, 120.000
bonden zit de groei er weer in er
de concurrent, heeft kans gezien
Dat duidt erop dat het voortdu
triebond FNV niet uitsluitend kar
afkalving van de industrie en de
afgelopen jaren. De top van de t
voor een deel zelf in de hand g
voorbeeld hiervan is de radicale
urige werkweek tijdens de cao-o
Eerst zouden die 36 uren er h
dat allemaal niet meer zo nodig.
van gematigdheid en realisme, n
ren voor actie en die dan zor
zoiets pikt een mondig vakbonds
öll zulke koersveranderingen
weinig democratische stijl van I.
iets waaraan zich trouwens me
waardoor het beleid ondoorzicht
den.
Het zou heel gemakkelijk zi
meesmuilen over de 'bond van A
uat is niet verstandig en zelfs ge
m® is, nog steeds, een overlege
mogelijk wanneer de daaraan d
gewaagd zijn. De werkloosheid
°e vakbonden toch al behoorlij
r|sis in de belangrijkste industr
ovenwicht alleen maar verder ve
p.Noodzakeiijk is wel, dat de t
NV afdalen uit hun Amsterdar
hr. Üren naar hun leden. Van h«
nd en niet van rapportenschri