UITBLAZEN
Afvalscheiding is hèt probleem
Economie Israël
lijdt zwaar onder
blokkade kampen
Industrie en artsen
vrezen te grote
invloed apotheker
even
de stem c
Twintig
januari
KORTHALS
Katholieke
DE STEM ACHTERGROND DONDERDAG 21 JANUAR11988
-DESTEM.
BIJNA TWEE MILJARD KILO ROMMEL WACHT NOG OP HERGEBRUIK
tl
fir
WIE BEPAALT WAT PATIËNT KRIJGT?
nESTEM bini\
DEN HAAG - Minis
en diens staatssecre
den dat in totaal tei
gevangenissen van
tijdelijk - geschikt n
het onderbrengen va
geen advoc
Echtscheidii
"M^ROES, wie was dat
IC ook weer? O ja: ijs
meester Kroes. Vorig
jaar rond deze tijd haal
den hij, andere ijsmeesters
en de rayonhoofden avond
aan avond het NOS-jour-
naal. Zelfs de verslagge
ving over de oorlog van
Iran tegen toen nog Irak - later
is dat onder het peterschap van
het ANP herdoopt in Iraq-
kwam er een beetje door op de
achtergrond. Toch woedde de
strijd in alle hevigheid en kon
digde Iran dagen achtereen de
val van Basra aan. Is er dat nog
van gekomen? Tot m'n schande
moet ik bekennen dat ik dat
niet absoluut zeker weet. Ik ge
loof echter van niet, al kwamen
ze er wel dichtbij.
In het redactie-archief wor
den de kranten een jaar lang
bewaard. Van iedere dag een
stapeltje. Deze week zijn ze
aangekomen bij de achterste
van de rij bovenste planken.
Meer planken voor oude kran
ten zijn er niet, dus hebben ze
de kranten van januari en fe
bruari 1987 weggehaald om
ruimte te maken voor die van
november en december. Ik ver
meld dit zo uitvoerig als een
vorm van lezersservice. De lezer
weet nu dat hij niet te lang
moet wachten met het opvra
gen van de krant waar die
mooie foto van tante Mien in
staat, gemaakt toen ze een
lintje kreeg wegens veertig jaar
zwoegen voor het Wit-Gele
Kruis. Binnen een jaar na de
verschijningsdatum kan het re
dactie-archief nog uitkomst
bieden. Daarna zullen er ook
nog wel mogelijkheden zijn,
maar daar kan ik niets over
zeggen.
Toen ik in het archief die
stapels kranten van januari vo
rig jaar zag liggen wachten op
de oud-papierboer, kon ik het
niet laten er een paar uit te zoe
ken. Die van 20 en 21 januari.
Er wordt in de krant, in de loop
van een jaar heel wat terugge
blikt. Ook in deze rubriek,
maar meestal is het lange af-
standswerk: tien, twintig, vijf
entwintig jaar of nog langer.
Slechts één jaar terugblikken
wordt niet de moeite waard
geacht. Zou een oppervlakkige
lezer het merken, vroeg ik me
af als hij vanmorgen zijn krant
had ontvangen met de voorpa
gina van 21 januari 1987?
Dit waren de belangrijkste
koppen/
- Huisarts toch duurder
-Vooral kleine bedrijven wer
ken zwart
- Licht herstel koers dollar
- Bij Brinkman nog eens 750
man weg en
- Eenmalige uitkering alleen
nog maar voor mensen met kin
deren.
Er staat eigenlijk maar èén
berichtje op dat ook de opper
vlakkige lezer (misschien) on
middellijk zou opvallen als
oudbakken: 'Benoeming Van
Agt nu definitief. Voor de rest
weerspiegelt de pagina een ook
vandaag nog geldende nieuw
st rend: Dollar en energie goed
koper, gezondheidszorg duur
der, geknabbel aan uitkeringen
en subsidies en het inleveren
van arbeidsplaatsen door amb
tenaren.
WIM KOCK
De ene dag is de andere
niet. Met de voorpagina van 20
januari 1987 zouden we de le
zer zeker niet voor de gek heb
ben kunnen houden. De be
langrijkste kop op de pagina
zou misschien niet zo opvallen.
„Dollar keldert nog steeds."
Ook de foto van de in profes
sionele paniek verkerende Ja
panse beurshandelaren zou
nauwelijks opvallen. Beurspa-
niek is een vertrouwd beeld ge
worden. Het is de foto van
rayonhoofd Toomstra, die met
een ijzeren staaf de dikte van
het ijs op het Van Harinxmaka-
naal in Friesland meet, die de
lezer verbaasd naar buiten zou
doen kijken.
Op 20 januari meldde de
krant dat de Elfstedentocht,
waarop half Nederland zich al
dagenlang nerveus voorbereid
de, voorlopig niet zou door
gaan. „Hoe gek het ook klinkt,
maar alleen een periode van
dooi kan de vijftiende Elfste
dentocht deze winter nog red
den", sprak Winterkoning Sip-
kema. Het zou even 'warm wa
ter moeten regenen' om het
kwalsterijs te laten verdwijnen
en de 'enorme scheuren' in het
ijs van de Zuidhoeksevaart, tus
sen Berlikum en Finkum, te
dichten.
De 20ste januari 1987 was al de
vijfde achtereenvolgende dag
met donker, somber weer en
vervuilende lucht omdat er
bijna geen wind was. Daags te
voren was in Den Bosch de
'waarschuwingsfase verhoogde
luchtverontreiniging' afgekon
digd. Het hogedrukgebied dat
verantwoordelijk was voor de
op ons land neergedaalde, nau
welijks bewegende wolkenmas
sa's wist nog van geen wijken.
In heel noord-west-Europa
vroor het. Niet hard. Min 8 in
Berlijn, min 1 in Londen. Vlis-
singen en Eindhoven zaten
daar tussenin met respectieve
lijk min 3 en min 5. Geen mooi,
'gezond' en vrieshelder weer
om naar terug te verlangen als
ik vandaag, weer 20 januari,
vanachter mijn tekstverwerker
de kwakkel win ter in kijk. Zo
zag het er precies een jaar gele
den, toen we op het punt had
den gestaan opnieuw een Elf
stedentocht te beleven, dus ook
uit: een vuilgrijze lucht, kaal
geboomte in een somber licht
en natglimmend asfalt.
De krant van 20 januari
1987 bevat ook de traditionele
zomerfoto, gemaakt aan de on
derkant van de aardkloot. Er
staat een prachtig gecon
strueerde juffrouw op, blond en
met een witte, fraai tegen haar
gebronsde vel afstekende
tanga-slip. Miss Brisbane Be
ach. „Nog enkele maanden en
wij kunnen ons ook druk ma
ken over nog mooiere juffen
aan het strand", zo besluit een
redacteur het bijschrift.
Wij weten nu dat dit opti
misme misplaatst is geweest.
We zijn dus wel iéts wijzer ge
worden sinds 20 januari 1987.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiimiiiiiiiiiiiimmiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiïH
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen-adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176 Telefax 076-236405.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Telefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326 (alléén abonnementen).
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363,4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13,4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62,4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023, 4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35,4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145,4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen, incl. B.T.W., bij vooruitbetaling te voldoen:
24,90 per maand; 71,85 per kwartaal of 279,15 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van resp. 1,- per maand,
J 1,90 per kwartaal, 7,60 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor posttoezending geldt een toeslag. Losse nummers: ma. t/m zat. 1,25.
Service-afdeling abonnementen: 076-236472, ma. t/m vrijd. 8.30-17.00 uur.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Centrale reclame-afdeling 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur en
zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
„Eigenlijk zou er geen af
val hoeven te bestaan.
Want alles wat we weg
gooien, is van deugdelijk
materiaal gemaakt. En als
we papier of hout niet
meer als papier of hout
kunnen gebruiken, is het
nog altijd te verbranden.
Met de warmte die daarbij
vrijkomt, kan energie worden
opgewekt; voor elektriciteit,
of, zoals veel in Scandinavi
sche landen gebeurt, voor
centrale verwarming en ge
meenschappelijke boilers.
Bij hergebruik van afval
voor energie speelt het pro
bleem van de scheiding niet
zo; wèl bij hergebruik van af
val als nieuwe grondstof. In
de ideale situatie van honderd
procent recyling kan de af
valstroom door Nederland een
soort perpetuum mobile zijn.'
Daar zitten twee geweldig po
sitieve kanten aan. Het milieu
blijft gespaard en we gaan
zuinig om met onze grond
stoffen".
Dat zegt ir. F. Langeweg,
hoofd van het Laboratorium
voor Afvalstoffen en Emissies
(uitstoot van afvalgassen en -
water) in Bilthoven.
Volledig hergebruik is nog
een droom. Dat blijkt wel uit
de meest recente cijfers van
Langewegs laboratorium, een
belangrijke afdeling van het
Rijksinstituut voor Volksge
zondheid en Milieuhygiëne.
De industrie, die 57 procent
van al ons afval produceert,
gebruikt weliswaar iets meer
dan de helft van de afvalstof
fen opnieuw, maar er blijft
twaalf miljard kilo over, die
voor het grootste deel moet
worden gestort. Papier, oud
ijzer en hoogovenslakken zijn
het meest in voor hergebruik.
Verder stroomt 2,4 miljard
kilo afval van de voedings- en
genotmiddelenindustrie naar
de veevoerf abrikanten.
De chemische afvalstoffen,
die op grond van de wet ge
meld moeten worden wanneer
ze het bedrijf verlaten, slaan
bedrijven voor iets meer dan
de helft op eigen terrein op.
Voor een kwart komen ze in
aanmerking voor verdere
verwerking, en voor 23 pro
cent blijven ze voor de over
heid buiten beeld, omdat ze
niet gemeld worden. Dat laat
ste heeft voor een deel te ma
ken met het illegale circuit.
'Verdere verwerking' bete
kent: voor bijna de helft ver
branding, voor een kwart re-
Het gescheiden inzamelen van huisvuil gebeurt pas in 36 gemeenten, maar het aantal
groeit wel. - foto de Gelderlander
cycling en voor de rest gecon
troleerd storten op speciale
stortplaatsen.
In hergebruik heeft de in
dustrie een groot voordeel op
de huishoudens. Bedrijven
produceren grote hoeveelhe
den materiaal van gelijke sa
menstelling, waarbij zij nau
welijks naar de aard van het
afval behoeven te kijken.
Voor recycling van huis
houdelijk afval doemt de
grote drempel van de afval
scheiding op. Dit kan op twee
manieren: het afval kan on
gesorteerd ingezameld wor
den en achteraf in grote in
stallaties gescheiden worden.
Of de weggooiende burger
moet z'n troep in verschil
lende bakken smijten. Het zo
genaamde natte afval uit tuin,
keuken en fruitmand -ruim
de helft van het totaal- in
grote plastic containers, het
droge afval -papier, karton,
hout, kunststof en voorwer
pen- in zakken, en het klein
chemisch afval in aparte bak
jes met kinderveilige sluiting.
„Het achteraf scheiden van
de hoop huishoudafval in
grote installaties is geen suc
ces gebleken", zegt Langeweg.
„Ook al haal je papier en ijzer
uit de hoop, dan nog blijft het
natte afval vervuild door
kleine chemische resten van
verf, geneesmiddelen, batte
rijen, TL-buizen, olie en be
strijdingsmiddelen. Daarom
is scheiding aan de bron, het
sorteren van de soorten afval
door de weggooier zelf, het
parool. De proeven hebben
totnutoe laten zien, dat de
burger best aan de slag wil
met de afvalscheiding. En na
tuurlijk hebben we de tradi
tionele ophaalacties van oud
papier, de glasbak en het
tweedehands-kleren-circuit".
Voor het jaar 1983 staan
voor heel Nederland 985 mil
joen kilo ingezameld oud pa
pier genoteerd en 160 miljoen
kilo glas. Er wordt aan ge
dacht om het glas op kleur te
gaan inzamelen, om het voor
de afnemers van gebruikt
glas nog aantrekkelijker te
maken. Wat glas en papier
betreft gooien de provincies
Noord- en Zuid-Holland, Gel
derland en Noord-Brabant
hoge ogen. Dat heeft voor een
Produktie en afzet van
hergebmikprodukten
Geproduceerd
Verkocht
(x 1000kg)
Uzer Slak Vliegas Compost
deel met de bevolkingsdicht
heid te maken.
Het opnieuw gebruiken van
kunststof is een verhaal
apart. Uit een RIVM-rapport
blijkt, dat kunststof afval
vooral in de grijze zak aan de
keukendeur terecht komt.
41.000 ton kunststof afval
komt uit de produktie van be
drijven. De helft daarvan kan
opnieuw gebruikt worden.
490.000 ton kunststof afval is
van huishoudelijke aard,
waarvan 315.000 ton uit de
privésfeer.
Juist dat afval is het moei
lijkst opnieuw te gebruiken.
Het bestaat uit verschillende
soorten plastic en is boven
dien erg vervuild. Scheiding
en zuivering in verschillende
stappen zou nodig zijn om er
toch nog iets zinnigs mee te
doen. Maar dat maakt herge
bruik commercieel minder in
teressant, omdat de verwer
king te duur wordt. We moe
ten dus nog even wachten op
ons koffiebekertje uit gerecy
cled plastic, want er wordt
nog geen gram huishoudelijk
kunststof afval opnieuw ge
bruikt.
Wat dat betreft doen de be
drijven het beter, omdat zij
het probleem van de schei
ding niet zo aan den lijve voe
len. Het hergebruik van
kunststof bij de bierbrouwers
is zelfs in '86 en '87 gestegen,
maar dat is een incident.
Bierkratten werden massaal
omgesmolten omdat het bier
flesje smaller werd.
Slechts 36 gemeenten in Ne
derland halen het huisvuil ge
scheiden op, maar hun aantal
groeit. Nuenen in Noord-Bra
bant is een van de plaatsen
die zich heeft aangesloten bij
de landelijke scheidingsbewe
ging, onder het motto 'Afval
scheiding bespaart bergen'. In
opdracht van de gemeente be
proeft het reinigingsbedrijf
Speciaal Transport Cotrans
BV een nieuw recept van af
valscheiding aan de bron.
Een combinatie van een
grote container van 240 liter
voor het groente-, tuin- en
fruitafval; plastic zakken
voor het droge afval, en een
minibox voor probleemstof-
fen, die bekend staan als klein
chemisch afval. Want de één
procent chemicaliën bederft
al het overige afval als grond
stof voor compost. Van het
natte afval maakt Cotrans
compost via de methode van
geforceerd beluchten. Die
wordt benut als grondverbe-
teraar in de gemeentelijke
plantsoenen. Het droge afval
wordt in eerste instantie ge
stort, maar gaat later richting
scheidingsinstallatie, of wordt
gebruikt voor het opwekken
van energie. Het klein che
misch afval wordt verder ge
sorteerd, en daarna verbrand
bij de Afval Verwerking
Rijnmond.
850 gezinnen doen in Nue
nen mee. Na twee jaar bekijkt
men of men de proef naar ze
venduizend aansluitingen
wordt getild.. De verwachting
is, dat de hoeveelheid te stor
ten afval met meer dan de
helft is terug te brengen. Dat
is broodnodig in de provincie
Brabant, waar tachtig vuil
stortplaatsen uit heden en
verleden liggen, met een to
tale oppervlakte van 514 hec
tare. Verreweg de grootste
oppervlakte van alle Neder
landse provincies.
In het zuiden van het
zijn de scheidingsproeven no!
op de vingers van een hand tt
tellen. In Noord-Holland ij
onlangs een proef bij tiendui.
zend gezinnen begonnen om
het groente-, tuin- en fruitaf.
val op een aparte hoop te kri
gen en er schone compost vj
te maken. Over enkele jaren
wil de hele provincie dat sys
teem invoeren. Dan moet
nog jaarlijks 52 miljoen kit,
afval worden verbrand.
Langeweg: „De huisvuil,
scheiding staat nu voor
fase van groter groeien. Er ij
een hoop positieve ervaring
bij proeven opgedaan,
daarom is het nu tijd om
gescheiden ophalen van huis!
vuil niet bij honderden, maat
bij tienduizenden huisgezin,
nen op te zetten".
In 1985 werd nog 55 procent
van alle huishoudelijk afval
op stortplaatsen neergekiept
Bijna veertig procent werj
verbrand, vaak met terug,
winning van energie, en
resterende schamele 5,5 pro-
cent ging, na gescheiden tf
zijn, richting compostinstalla
tie. Die verhouding kan vee
gunstiger. De Nederlandse
berg van het huishoudelijk
afval groeit jaarlijks me
bijna vijf miljard kilo. Daar.
van wordt achthonderd mil.
joen kilo als compost herge
bruikt. Anderhalf miljari
kilo gaat in brand waarb;
men energie terugwint.
Volgens het RIVM is 1,8
miljard kilo méér opnieuw te
gebruiken. Nog eens achthon
derd miljoen kilo méér is in
energie om te zetten, zodat de
honderd procent hergebruik
benaderd wordt. De recycling
van de 7,5 miljard kilo bouw
en sloopafval kan met drie
miljard kilo toenemen, en
driehonderd miljoen kilo
brandstof, zodat vijf miljard
kilo aan afval een zinnig be
stemming krij gt. En wat de 3,5
miljard kilo aan industrieel
afval betreft: ook daar acht
het RIVM een opnieuw te ge
bruiken totaal van 2,2 miljard
kilo haalbaar.
Het is duidelijk: we gooien
met z'n allen nog veel te
weg. Als we eens goed zouden
kijken wat we nu haastig
de grijze plastic zak aan
keukendeur dumpen. D
hoeven we nog geen schilde
rijen of wandversieringen te
maken van oude kleren, pop
pen en afgekloven schoenen,
zoals 'afvalschilder' J
Huisman uit Workum.
En waarom is 1,8 procent
van het huishoudelijk afval
brood?
Dit is de derde aflevering In de wd
Waar blijft ons afval? Volgende afle
vering: Nederland tussen twee tu
ren.
Door Rob Simons
DE MILITAIRE en econo
mische blokkade van het
Israëlische leger rond de
Palestijnse vluchtelingen
kampen in de Gazastrook
en de voortdurende alge
mene staking van de Pa
lestijnse bevolking in de
bezette gebieden levert
grote schade op voor de Is
raëlische economie.
Dertig procent van de wer
kende bevolking op de Weste
lijke Jordaanoever en bijna
de helft van de Palestijnse ar
beiders in de Gazastrook ver
dient de kost in Israël. Be
halve de 100.000 Palestijnse
arbeiders die een inkomen in
Israël verdienen, werken nog
enkele tienduizenden Pales
tij nen in de bezette gebieden
voor het Israëlische bestuurs
apparaat evenals voor Israëli
sche industrieën, bouw-on-
dernemingen en landbouwbe
drijven in Joodse nederzettin
gen.
Tijdens de ruim 20 jaar du
rende bezetting is de Israëli
sche economie nog nooit eer
der door een langdurige sta
king van Palestijnse arbei
ders getroffen.
Behalve de algemene sta
king waaraan door de over
grote meerderheid van de Pa
lestij nen wordt deelgenomen,
wordt tevens over een Pales
tijnse boycot van Israëlische
producten gesproken in het
kader van de twee weken ge
leden aangekondigde cam
pagne van geweldloos verzet
tegen de bezetting. Het effect
van die boycot valt door de
staking nog niet te meten.
Minister Katsav van Ar
beid en Sociale Zaken heeft
toegegeven dat de Palestijnse
staking en de uitgaansverbo
den ernstige gevolgen hebben
voor de Israëlische economie.
Als de Palestijnse arbeiders
wegblijven worden de bouw,
overheidsdiensten en land
bouw in Israël het zwaarst
getroffen aangezien Pales
tijnse arbeiders in die secto
ren tientallen procenten van
het totaal aantal arbeiders
uitmaken. Met zo'n 10 procent
van het totaal hebben Pales
tijnse arbeiders ook een be
trekkelijk groot aandeel in de
voedsel en textielindustrie.
Zonder de Palestijnse arbei
ders om het vuile werk op te
knappen komt Israël voor
grote problemen te staan. Op
Palestijnse vrouwen dragen voedsel binnen in het
vluchtelingenkamp Nusseirat in de Gaza-strook - fotoap
langere termijn zou de afwe
zigheid van de Palestijnse ar
beiders zijn op- te vangen
door een grotere efficiency,
modernisering en vervanging
door de Europese gastarbei
ders.
Een andere belangrijke
schadepost voor Israël is de
toeristenindustrie die vorig
jaar met 1,4 miljoen buiten
landse toeristen juist een re
cordjaar beleefde en in het
40ste bestaansjaar van de
joodse staat een nieuw top
jaar verwachtte. Israëlische
hotels en toeroperators heb
ben al met een groot aantal
afzeggingen te kampen en
luchtvaartmaatschappij en
melden een drastische ver
mindering van het passa
giersaanbod van vluchten
naar Israël.
De staking en de Pales
tijnse boycot van Israëlische
producten zouden volgens Is
raëlische economen een ramp
voor de Palestij nen in de be
zette gebieden betekenen, ter
wijl de Israëlische economie
zich zonder de Palestijnse ar
beiders op korte termijn voor
grote problemen gesteld ziet
De economische schade is
voor Israël al zo aanzienlijk
dat tot mobilisatie voor het
arbeidsfront van leerlingen
uit de hoogste klassen van de
middelbare scholen is beslo
ten. De minister van Onder
wijs en de secretaris-generaal
van de Histadroet zijn over
eengekomen dat duizenden
middelbare scholieren voor de
pluk van citrusvruchten wor
den ingezet. De Israëlische
uitvoer van citrusvruchten le
verde vorig jaar zo'n 500 mil
joen gulden op.
Deze massale mobilisatie
van scholieren om de wegrot
tende oogst te redden, heeft de
ideologische discussie over de
fundamentele problematiek
aangewakkerd dat de Israëli
sche economie in grote mate
afhankelijk is van Palestijnse
arbeiders uit de bezette gebie
den. De socialistische zionisti
sche pioniers hebben in het
verre verleden altijd gesteld
dat de Joodse staat met
Joodse arbeid moet worden
opgebouwd. Dat ideaal is
sinds 1967 met de Israëlische
bezetting en de toevloed van
goedkopere Palestijnse arbei
ders steeds meer vervaagd.
Als neveneffect van de Pales
tijnse opstand oefenen Isdraë-
lische werkgevers toene
mende druk op de regering uit
om de afhankelijkheid van
goedkope Arabische arbeids
krachten te verminderen door
in de toekomst buitenlandse
gastarbeiders op permanente
basis ongeschoold werk in Is
raël te laten verrichten.
Het potentieel grote ar-
beidsreservoir in de door Is
raël beheerste zogenaamde
veiligheidszone in Zuid-Liba-
non wordt ook al aangeboord.
Uit Zuid-Libanon komen nu
al 550.000 extra arbeidskrach
ten om de plaatsen van sta
kende Palestij nen in te nemen
naast de 1150 Libanezen die
voor het begin van de Pales
tijnse opstand ook al de kost
in Israël verdienden. Als de
staking van Palestijnse arbei
ders nog lang duurt, wordt
overwogen gastarbeiders uit
Cyprus, Griekenland en Por
tugal aan te trekken.
Het belang van de nauwe
economische banden met Is
raël is voor de Palestij nen in
de bezette gebieden de laatste
jaren toegenomen als gevolg
van de vertraging van de eco
nomische groei in Jordanië en
de Arabische oliestaten. Door
de economische stagnatie ten
gevolge van de daling van de
olieprijs zijn de arbeidsmoge
lijkheden voor de Palestij nen
in de Golfstaten verminderd.
Ontkoppeling van de beide
economieën zou voor de Pa
lestij nen in de Gazastrook on
middellijk een ramp beteke
nen, terwijl de Palestij nen op
de Westelijke Jordaanoever
economisch in een uiterst
moeilijke situatie zouden ge
raken. Voor de Palestijnse ar
beiders die in Israël werken
bestaat geen alternatief voor
de arbeidsmarkt in de bezette
gebieden of in de Arabische
staten en als kleine boeren
kunnen ze de kost ook niet
meer verdienen. Als Arabi
sche of andere staten niet in
hun levensonderhoud voor
zien, zou het wegvallen van de
Israërlisehe arbeidsmarkt
voor tienduizenden Pales
tijnse gezinnen honger en bit
tere armoede betekenen. Ge
zien de economische verstren
geling van de beide samenle
vingen, zijn Israëlische en Pa
lestijnse economen het er over
eens dat een volkomen ont
koppeling van de Palestijnse
en Israëlische economie vrij
wel onmogelijk is.
Door Pieter Eggen
SINDS HET BEGIN van
dit jaar voeren apothekers,
de geneesmiddelindustrie,
artsen en staatssecretaris
Dees (Volksgezondheid)
een klein guerrillaatje
over wie uitmaakt welke
geneesmiddelen een pa
tiënt krijgt.
De strijd om de pillen en poe
ders is een rechtstreeks ge
volg van een besluit van Dees,
genomen kort voor de jaar
wisseling. Om op de genees
middelen te kunnen bezuini
gen besloot Dees een nieuw
vergoedingensysteem in te
voeren voor apothekers.
De relatie tussen apothe
kers en industrie wordt door
gesneden, zodat de eerste geen
reden meer heeft voor hoge
omzetten. De bewindsman
probeert zelfs het verstrekken
van goedkope medicijnen te
bevorderen. Daarvoor krijgt
de apotheker een vergoeding,
die hoger is naar mate het
preparaat goedkoper is.
Om zijn beleid tot een suc
ces te maken riep Dees begin
januari in landelijk versche
nen advertenties patiënten op
vooral ook bij de apotheker te
vragen om de goedkopere
preparaten. „Zo helpt U de
ziekenfondsen de kosten te
drukken", schreef Dees, in een
kennelijke poging de bezuini
ging als niet alleen voor hem
nuttig te verkopen.
Over de tekst van de adver
tentie brak grote storm uit. De
organisatie van huisartsen
zag zich in één klap beroofd
van een belangrijk middel om
de gezondheid van de patiënt
te bewaken, als niet zij maar
de patiënt zelf, samen met
apotheker uitmaakt welke
middelen de patiënt slikt of
smeert. En ook de Vereniging
van Nederlandse Ziekenfond
sen (VNZ) vond Dees' actie
weinig geslaagd.
En deze week zette de orga
nisatie van de geneesmidde
lenproducenten, de Nefarma,
extra druk op de ketel. De Ne
farma heeft de apothe'
een brief geschreven waarin
met juridische stappen wordt
gedreigd, als een apotheker
zonder toestemming van 4
huisarts en zonder de patiënt
te informeren een recept wij
zigen om zo een goedkoper ge
neesmiddel te leveren.
De Nefarma vindt dat Dees
met zijn oproep „een ware
merkbreuk" uitlokt. De Mer-
kenwet zou door Dees' han
delwijze worden geschonden,
want in die wet staat immers
dat de patiënt alleen maai
mag krijgen, wat de huisarts
op het recept zet.
Volgens de Nefarma is het
uiteindelijk de huisarts te uit
maakt of een recept wordt ge
wijzigd. Bovendien moet de
apotheker de patiënt inlich
ten. De Nefarma is bang da!
de apotheker op eigen houtje
goedkopere preparaten ver
strekt, zodat hij het verschil
in eigen zak kan steken.
In het welles-nietes-spej-
letje dat nu aan de hand is-
ontkent het departement va»
WVC dat Dees de Merkenwet
schendt. De patiënt mag altijd
vragen om een goedkope'
middel, dan de huisarts heeft
voorgeschreven. De patiënt
kan niet gedwongen worde»
per se een duurder middel te
accepteren, als het goedko
pere middel dezelfde werkin!
heeft; zeg maar even goed de
kwaal verhelpt waarvoor de
patiënt de huisarts raadpM'
de.
De apothekersorganisatie
heeft de dreiging van Ne
farma „naast zich neerge
legd". Volgens KNMP-wo';
zitter A. Cox is de Merkenwe'
niet in het geding, als
apotheker de patiënt op
hoogte stelt van de wijzig"1?
in het recept. Ook het vervan
gen van het ene door het an
dere middel (mits de werkW
maar hetzelfde is) is niet
strijd met de wet, zegt Cot
„We zullen nooit een reccP
geven met een andere stof' -
Minister De Koning
dale Zaken en Werkg
genheid).
foto de stem/johan van
Cel
Van onze Haagse redactie
Voor eventuele samenpl
windslieden bij uitstek
zijn veroordeelden die z
melden, maar dit hebbe
0f het ook werkelijk
komt, hangt mede af var
uitkomst van een onder:
door de directies van beide
vangenissen naar de haalb
heid van het plan. Boven
moet de Tweede Kamer
het plan akkoord gaan.
In hun brief aan de Ka
noemen beide bewindslii
nog een aantal andere maE
gelen waarmee ze het hui
cellentekort willen ophe:
Het gaat om tijdelijke maE
gelen, die in de gedachten
Korthals Altes in 1990 al -
kunnen worden afgescl
Dan namelijk moet het cel
tekort, als gevolg van nie
bouw van huizen van bewa
en gevangenissen, zijn opg<
ven.
Korthals Altes denkt oh
meer, zoals hij dinsdag al
doorschemeren, aan het in
ren van het borgsom-syst<
Daaraan zitten in de visie
de minister wel wat beper
gen. Verdachten mogen al
tegen betaling van een b
som uit voorlopige hecht
worden heengezonden all
geen gevaar voor de omge
opleveren. Verdachten
zware gewelds- of zedend
ten zijn dus van de rege
uitgesloten.
Andere maatregelen bet
fen onderzoek naar de m
lijkheid van elektronisch h
arrest en het verkorten var
voorarrest. Daarnaast
Korthals Altes de penitenti
inrichting in Grave heler
(240 cellen) inrichten als
van bewaring.
Als alles meezit en de Ka
akkoord gaat met het
denken beide bewindslif
dat d«
beide pa
hoeven elkaar
gezamenlijk -
vreze
DEN HAAG (ANP) - D<
aantal maatregelen om
eenvoudiger en sneller ti
Belangrijk daarbij is
kelen vervalt, als
De partijen I
kunnen een
hank. PvdA en WD vre:
door de maatregelen toem
De Diocesane Katholieke,
^we beleidsbepaling ter
'nolieke school zijn nek uit
ank. De raad beroeps ziel
oe wijze waarop de raad
«entiteit van de r.k. schole
ni„ ioe 9edwongen ziet o
,Naast de feitelijke c<
atholieke scholen zijn, spr
7i°9en zijn. Een schifting
chtsveid. Van het school
91 wat dit betreft een tege
iHPa schoolraad komt bij
^entiteit in hoofdzaak ui
aarvan de katholieke lev
'nee wordt niet de weg gev
E n°9 heeft gewezen.
L°°r godsdienstonderwijs
,i nis van het katholieke g
wf(rrieen godsdienstig one
tn™'e hierin reden ziet onr
daan Zlch erg kortzichtig,
ctr, van realiteitszin. Ma
wun-tent voor ordinaire i
nijn hiervan te vermijder
onderricht van de kath
