ëvën
UITBLAZEN
Groei afval door wegwerpartikelen
'Rambo-Rico' demonstreert
frustratie Argentijnse leger
WRR:
Mooie woorden
ZIEKEN
Soep in
de bus
ZELF DENKEN WE ERG MAKKELIJK OVER HET MILIEU
Hier bleef ons afval
Actievoerders
willen BVD-
dossiers inzien
DE STEM C
Gebrekkig co
DE STEM ACHTERGROND WOENSDAG 20 JANUAR11988
DE STEM
Waar blijft
ons afval?
Waar gaat ons
huisvuil heen?
DE STEM BIN
DEN HAAG - De me
mer is tegen het pl<
(Volksgezondheid)
april van dit jaar ee>
len.
Voorstel
Zestig gulden
T5
WIM KOCK
OVER busreizen is
door de gemiddelde
vakantieganger ja
renlang met enig dédain
gesproken. Een beetje te
begrijpen was dat wel. De
busreis was voor de na de
oorlog pas volwassen ge
worden generatie nog 'n
eendagsbegrip: de watervallen
van Coo, de Drachenfels, de pi
ramide van Austerlitz of hoog
uit vijf dagen naar de Eiffel.
Dat soort tochtjes, déér was
een snel groeiende groep va
kantiegangers door de welvaart
bovenuit getild. De laatste ja
ren echter zit het reizen per bus
weer 'in de lift'.
Je kon met de bus steeds
verder en langer weg en de bus
sen zelf werden beter en com
fortabeler. Er kwamen een ge
koelde kist in voor drankjes,
een koffiezetapparaat en een
toilet, dat ook de mannelijke
passagiers werd aanbevolen,
mét het beleefde en niet zelden
door de chauffeur in humoris
tisch bedoelde volzinnen ver
pakt verzoek, er ook voor het
plengen van een plas op te gaan
zitten.
Nu wordt er al gesproken
over het verstrekken van
warme maaltijden in bussen en
deze week werd in Amsterdam
een bus gepresenteerd die
600.000 gulden kost, waar
schijnlijk de duurste touringcar
ter wereld. Het is een dubbel
dekker. Boven kunnen zesen
veertig passagiers een gerief
lijke plaats vinden. Beneden is
nog plaats voor tien reizigers
terwijl er ook nog negen in de
restauratieruimte kunnen zit
ten. Ik neem aan dat voor een
reis met die bus maar zesenvijf
tig passagiers worden geboekt.
Zelfs dan nog zal het nodig zijn
een soort rooster te hanteren
voor het gebruik van de restau
ratie.
In tegenstelling tot veel
mensen die ik erover hoor, vind
ik het reizen per bus niet onaar
dig. Nu moet ik er wel bij ver
melden dat ik nog nooit met de
bus naar de Costa Brava of
naar een andere, echt verre be
stemming ben geweest. Ook
heb ik nog nooit een verzorgde
busvakantie genoten. Niette
min heb ik aardig wat kilome
ters in touringcars afgelegd,
voornamelijk tijdens meer
daagse persexcursies en uitwis-
selingsreizen met scholieren
naar een met mijn woonplaats
jumelerende Engelse gemeente.
Ik heb met bussen door het At
lasgebergte gereden en pas nog
langs de diepe ravijnen van het
Canarische eiland La Gomera.
Langs ravijnen rijden is een
van de onaangenaamste erva
ringen die een buspassagier kan
hebben. Alle gaten in de weg
lijken aan de leant van het ra
vijn te zitten en telkens als de
bus een beetje helt, zo lijkt het,
helt hij over de rand. Vanaf je
hoge zitplaats gezien lijkt de
weg niet breder dan de bus zelf
en over de eerste meters zie je
de rand van het ravijn niet
eens. Bij elke bocht naar rechts
(tijdens de klim, naar links tij
dens de afdaling) rijzen je de
haren te berge bij de confronta
tie met het niets. De weg is ver
dwenen en je ziet slechts de
overzijde van de kloof.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiii
Een moderne, zogenaamd h
luxe touringcar is zeker com-
fortabeler dan de charterjumbo §1
naar Malaga. Daar staat tegen-
over dat je er met de jumbo
eerder bent. Het voordeel van E
de bus is weer dat je onderweg
meer ziet, al lopen de hoofdwe-
gen niet meer door schilderach- 1
tige stadjes en idyllische dor- 5
pen. Passagiers van charter-
vliegtuigen zijn (nog steeds!) zo
dankbaar dat ze applaudisseren E
als de piloot het toestel niet al
te ruw op de landingsbaan
kwakt, maar er heeft nog nooit E
iemand in de handen geklapt 3
voor de chauffeur nadat die de
bus feilloos voor de ingang van
het hotel in Malaga heeft ge-
parkeerd. Daar staat dan weer
tegenover dat tegen het einde
van de busreis er altijd wel een E
passagier opstaat om met de
pet rond te gaan. Verkeersvlie- i
gers krijgen die fooi niet, maar E
hebben weer hogere salarissen 3
etc.
De mooiste plaats in de bus,
hoewel ook de gevaarlijkste 3
denk ik, is die van de reisleider, 3
naast de chauffeur. Geen enkel
vervoermiddel biedt zo'n riant 3
uitzicht als de voorruit - als je j§
die glazen gevel nog zo mag
noemen - van een bus. Die E
plaats is steeds vaker vrij. De E
touroperator heeft een hostess
ter vakantieplekke en de rest is 3
vervoer, chauffeurswerk. Som-
mige chauffeurs hebben er het
werk van de reisleider bijgeno- E
men. Ik kan geen oordeel vellen 3
over de kwaliteit van hun toe-
ristische informatie, daartoe s
schiet mijn ervaring tekort. Die 3
paar chauffeurs echter, die ik
dergelijke informatie heb horen
geven maakten er een potje 3
van. Iets van een paar honderd 3
jaar oud was bij hen al gauw
door de Romeinen aangelegd. 3
Eén ding bevalt me niet aan
het verder door mij wel met E
sympathie bekeken touringcar- 3
wezen. Het ingebouwde toilet,
het gepraat over warme maal- E
tijden, de 'restauratieruimte' in E
die bus van zes ton, de 'Mid-
night Express'-, dit alles wijst
erop de busreis louter vervoer 5
wordt. De 'Midnight Express'
en andere slaapbussen uitge- E
zonderd misschien, vind ik dat 3
een touringcar van tijd tot tijd
ergens hoort 'aan te leggen'.
Door het toilet verdween de sa- E
nitaire stop en door de ver- 3
pakte warme hap dreigt nu ook
de lunchstop uit het rijschema E
te worden geschrapt.
Er moet verschil blijven tus-
sen reizen en vervoerd worden. E
Een vliegtuig kan alleen maar E
vervoeren, maar met een bus 3
kan gereisd worden en dat zou, E
vind ik, zo moeten blijven. Ook 3
met die bus van zes ton met 3
magnetronoven.
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans-hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176 Telefax 076-236405.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Telefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65,4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326 (alléén abonnementen).
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363,4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62,4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023, 4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35,4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen, incl. B.T.W., bij vooruitbetaling te voldoen:
24,90 per maand; f 71,85 per kwartaal of 279,15 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van resp. 1,- per maand,
1,90 per kwartaal, 7,60 per jaar. Prijzen: inclusief 6% B.T.W.
Voor posttoezending geldt een toeslag. Losse nummers: ma. t/m zat. f 1,25.
Service-afdeling abonnementen: 076-236472, ma. t/m vrijd. 8.30-17.00 uur.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Centrale reclame-afdeling 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur en
zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
Wegwerpartikelen, ver
pakkingen, piepschuim:
vooral daardoor is de af
valberg in ons land de
laatste jaren onrustbarend
gegroeid. Alleen al ver
pakkingsmateriaal vult
een kwart van de doorsnee
vuilniszak. Willen we iets
aan de afvalberg doen,
moeten we beginnen bij de
bron. Dat zijn we zelf.
Beperken aan de bron,
minder wegwerpspullen, en
afval gescheiden inzamelen
zijn enkele adviezen van dr.
G.S. Jonker. Hij is directeur
van het Centrum voor Tech
nische Milieukunde van de
Technische Universiteit Delft.
Jonker is er van overtuigd dat
er veel meer gedaan kan wor
den aan het voorkómen dat
afval ontstaat.
Om dicht bij huis te begin
nen: de wegwerpartikelen.
„We denken al gauw: het is
kapot, weg ermee. We moeten
produkten hebben met een
langere levensduur. Maar ja,
de producent verkoopt graag
iets."
Zou een keurmerk voor mi
lieuvriendelijke produkten
iets zijn?
„Daar zit ik al jaren aan te
denken", antwoordt Jonker.
Westduitsland heeft zoiets,
maar de Nederlandse over
heid vindt het veel te inge
wikkeld. „Er zijn wel plannen
geweest", zegt een woord
voerder van het ministerie
van Volkshuisvesting, Ruim
telijke Ordening en Milieu,
„maar je zou een enorm appa
raat moeten opbouwen, wil je
alle produkten kunnen keu
ren. Misschien is het eerder
iets voor de milieuorganisa
ties. Net zoals je het keurmerk
hebt van de Nederlandse Ver
eniging van Huisvrouwea"
En al die wegwerpbestek-
ken en plastic koffiebekertjes
bijvoorbeeld?
Volgens Jonker laten ze
zien hoe de werkgelegenheid
in onze welvaartsmaatschap
pij verschuift. Veel bedrijven
en instellingen bezuinigen op
keuken- en schoonmaakper
soneel. In die hoek wordt be
wust geautomatiseerd. Het
gevolg is meer afval. Dus
bloeit aan het eind van de af
valstroom een complete be
drijfstak op, om die zoveel
mogelijk in te dammen.
„Betere schone technologie
vóóraf dan schoonmaaktech-
nologie achteraf", verzucht
De afgelopen tien jaar heeft de Tweede Kamer een stroom
moties aangenomen om de afvalstroom in te dammen. De
volksvertegenwoordiging verzocht onder meer om maatre
gelen om afval te voorkómen (1978), een beleidsplan herge
bruik afvalstoffen (1979), milieu-informatie op consumen-
tenprodukten (1979), verlenging van de levensduur van
goederen en bevordering van reparatie en onderhoud
(1980), het toetsen van provinciale plannen voor afvalstof
fen (1982) en voorrang voor het voorkómen, hergebruik en
ontgiften van niet verwerkbaar chemisch afval (1984).
Een half jaar geleden kwam de Centrale Raad voor de
Milieuhygiëne tot de slotsom, dat al deze moties niet of
nauwelijks zijn uitgevoerd. Het bleef vooral bij mooie
woorden.
3.000.000
(x 1000 kilo)
2.500.000
2.000.000
1.500.000
1.000.000
500.000
V
y
y
76
77 78 79
Storten
Verbranden
80
81 82 83
VAM-afvoer
Composteren
84 85
Door Kees Buijs en
Laur Crouzen
Er zijn veel methoden om het milieugevaar van che
misch en radioactief afval te beperken. Een ervan is het
smelten van dit afval tot glasachtige brokken. - de Limburger
schoorstenen en wervelbed
den schoner te maken. Heel
belangrijk, nu kolengestookte
energiecentrales het lijken te
gaan winnen van kerncentra
les. Bij dat schoonmaken blij
ven aïvalgips, vliegas en bo-
demas over. De kunst is om,
door middel van scheidings
processen, niet alleen schone
rookpluimen maar ook zo
schoon mogelijk afval over te
houden. Want hoe schoner het
afval, des te beter is het op
nieuw te gebruiken.
Helaas, aan het opnieuw
gebruiken van afvalstoffen
zitten veel haken en ogen.
Vaak gaat het om stoffen met
een geringe economische
waarde. Dan nemen bedrijven
liever zuivere grondstoffen in
plaats van de vuile.
Veel afval is bruikbaar als
grondstof voor wereldmark
ten, „maar kennelijk is dat
niet meer terug te draaien."
En het milieu betaalt de reke
ning...
„Telkens is het probleem:
worden reststoffen geaccep
teerd?" zegt Jonker. „Je moet
verzekerd zijn van de afzet,
anders mislukt het. Daarom is
een reststoffenbeurs van
groot belang."
Verder pleit hij voor een
landelijk instituut dat kwali
teitsgaranties afgeeft voor
produkten en stoffen. Al is hij
zich er van bewust dat zo'n
systeem van certificaten een
heidens karwei is. Nu al moet
een fabrikant die een nieuwe
chemische stof op de markt
wil brengen, een technisch
basisdossier opmaken op
grond van de wet milieuge
vaarlijke stoffen. Kosten:
125.000 gulden. „Het is haast
onmogelijk om dat te gaan
doen voor de enorme ver
scheidenheid aan produkten
die op de markt is."
Dat ziet er somber uit voor
het milieubewuste produkt-
beleid, dat de overheid heel
aarzelend wil gaan voeren.
Voor chemische stoffen bij
voorbeeld legt de wet milieu
gevaarlijke stoffen de verant
woordelijkheid bij de produ
cent. Die zijn bij de introduc
tie van nieuwe stoffen aan
wettelijke regels gebonden.
Tenminste, wèl voor de jaar
lijks dertig nieuwe stoffen die
op onze markt komen - voor
de Europese Gemeenschap is
dit aantal het tienvoudige-
maar niet voor de honderd
duizend al bestaande stoffen!
En als de overheid dan een
beetje milieuvriendelijk
stuurt, lijkt ze er van te
schrikken. De premie op mi
lieuvriendelijke investerin
gen, die de regering tot 1990
wilde handhaven, werd on
langs plompverloren afge
schaft. „Geen goede zaak",
meent Jonker. „De meest
praktische oplossingen zijn
meestal niet de beste uit oog
punt van milieutechniek. Dat
laatste kost gewoon meer. Met
een milieutoeslag zijn bedrij
ven eerder geneigd om voor
55,5% 39%
storten verbranden
zo'n methode te kiezen.
Milieu en economie, het
blijven tegenpolen. Ook al
groeien ze de laatste tijd wat
naar elkaar toe. „Zelf vind ik
dat de economie nog teveel de
overhand heeft in het milieu
beleid", aldus Jonker.
En om dicht bij huis te ein
digen: de melkpakken. Jonker
zou er geen enkel probleem
mee hebben wanneer de
melkfles terug zou komea „Ik
heb dat van die pakken nooit
begrepen. Maar ja, het is ook
wel makkelijk Misschien dat
we door het gemak van die
acceptatie ook wel erg mak
kelijk over het milieu den
ken..."
Jonker. „Die laatste kost han
denvol geld om het milieu
weer schoon te maken."
Aan onze wegwerpmaat
schappij zit overigens ook een
hygiënische kant. En niet al
leen vanwege de rand
erwtensoep op de metalen le
pel in de kantine, of de lippen
stift op het kopje. Delftse on
derzoekers keken bijvoor
beeld wat er aan wegwerp
spullen een Amsterdams zie
kenhuis in en uit ging. „Dat is
nogal wat, en het gaat vol
strekt ongecoördineerd. Elke
specialist bepaalt op eigen
houtje wat hij nodig vindt,
ongeacht de hoeveelheid af'
val. En men is niet bereid om
dat terug te draaien, want hy
giëne gaat boven alles."
Bedrijven krijgen meer oog
voor het afvalvraagstuk,
meent Jonker. Een bekend
voorbeeld is het proces bij de
fabricage van vinylchloride,
de grondstof voor plastic,
dat proces komt zoutzuur vrij,
een agressief gas, dat vroeger
zo het milieu in ging. Hoechst
en Akzo Chemie voeren het
weer terug in het proces. Deze
kringloop spaart het milieu,
en de industrie heeft minder
zoutzuur nodig.
Een ander voorbeeld van
wat met een duur woord pro
cesintegratie heet, is het af
valzuur waarmee het bedrijf
Tiofine in de maag zit. Dat
komt vrij bij de produktie van
de witmaker titaandioxyde,
Een Utrechtse hoogleraar
ontdekte dat olivijn (een ge
steentevormend mineraal)
met afvalzuur reageert tot
waterglas (een glasachtige
massa). Daar is vraag naar,
en zo komt het zuur niet in het
milieu.
Van de 150 wetenschappers
die aan de Delftse universiteit
aan milieuvraagstukken wer
ken, is een aantal bezig aan
methoden om gassen uit
Dit Is het tweede deel In de mA
Waar blijft ons afval? Volgende afle
vering: Afvalscheiding hèt probleem.
Door Mathieu Kothuis
BIJ de jongste rebellie in het Argentijnse
leger gaat het minder om de aanstichter,
luitenant-kolonel Aldo Rico, dan om de
algemene frustratie binnen het Argen
tijnse leger die hiermee opnieuw is aan
getoond.
De muiterij in het legergamizoen in Monte
Caseros in het noordoosten van het land legt
opnieuw de grote problemen bloot die het le
ger heeft met de voor Argentinië zo rampzalig
verlopen Falklands-oorlog maar vooral met
zijn gewijzigde rol in de Argentijnse samenle
ving.
Aldo Rico, bijgenaamd 'Rambo-Rico', een
nationale held door zijn aandeel in de Falk
lands-oorlog, verklaarde zondag dat hij met
zijn aanhangers vooral vechtte voor de 'eer en
waardigheid' van het Argentijnse leger. De
rebellenaanvoerder die ook met Pasen vorig
jaar was betrokken bij een legeropstand, zei
dat hij met zijn actie de pensionering wilde af
dwingen van een aantal legerofficieren die hij
verantwoordelijk achtte voor de Argentijnse
nederlaag in de Falklandsoorlog. Bovendien
stelde hij die officieren verantwoordelijk voor
het feit dat ze niet hadden voorkomen dat an
dere legerofficieren ter verantwoording wer
den geroepen voor hun aandeel in de militaire
dictatuur, de 'vuile oorlog', in de jaren zeven
tig.
De jongste rebellie onder aanvoering van
Rico toont ook aan dat de anti-demoncratische
krachten binnen het Argentijnse leger nog
steeds niet bereid zijn zich neer te leggen bij
de spelregels van de nieuwe Argentijnse de
mocratie. Kennelijk hebben de opstandelingen
deze keer ook moed geput uit de toegevingen
die president Alfonsin vorig jaar moest doen
om de rust in het leger terug te brengen.
Heel cryptisch deelde Rico dit weekend ook
mee dat hij president Alfonsin tevens beschul
digde zich niet te hebben gehouden aan andere
afspraken die vorig jaar werden gemaakt.
Wat die afspraken waren is nooit duidelijk ge
worden, maar al direct na de Paas-rebellie
uitten mensenrechtenorganisaties hun beden
kingen tegen de rol van Alfonsin bij beëindi
ging van de opstand. Gevreesd werd dat de
processen tegen de militairen die in de vuile
oorlog de rechten van de mens hadden over
treden zouden worden stopgezet.
De rampzalige afloop van de Falklandsoor
log heeft binnen grote delen van het leger geen
verandering gebracht in het idee dat de mili
tairen een prominente rol moeten spelen tegen
vormen van 'communisme' en aantasting van
de 'westerse en christelijke waarden' van de
Argentijnse samenleving. Wat wel veranderde
was de houding van de Argentijnse publieke
Luitenant-kolonel Aldo Rico
opinie tegenover het leger. Militaire verwijten
dat Alfonsin en de zijnen verkapte communis
ten zouden zijn vonden geen enkele weerklank
bij het publiek en het aanzienlijke militaire
verlies in de Falklandsoorlog stelde president
Alfonsin juist in staat het leger drastisch te
reorganiseren.
Over die gewijzigde houding ten opzichte
van het leger gaat het in feite bij de voordu
rende onrust en frustratie binnen het leger.
Erheerst nog een wijdverspreid gevoel dat de
militairen hoe dan ook greep moeten zien te
houden op de politiek. Bij de bespreking van
de nieuwe wet op de defensie, in augustus '86,
barsten in de Argentijnse karzernes hooglo
pende ruzies los over de vraag in hoeverre het
leger de uiteindelijke scheidsrechter en de
enige echte hoeder van de nationale belangen
zou moeten blijven. De nieuwe wet kwam uit
eindelijk wel door het parlement maar de op
vatting dat de militairen tussenbeide moeten
kunnen komen bij 'ideologische subversie'
bleef eveneens bestaan.
Die laatste opvatting heeft uiteraard ook
een historische achtergrond. Sinds de militaire
staatsgreep van 1930 waren de generaals bijna
voortdurend actief op het politiek toneel. De
onafhankelijkheidsoorlogen, de burgeroorlo
gen, de oorlog tegen Paraquay en de onder
drukking van de opstanden door de Indianen
in de vorige eeuw versterkten bovendien de
autonomie en de 'zendingsdrang' van het Ar
gentijnse leger. Zolang die drang geen demo
cratische richting krijgt valt de vrezen dat de
jongste rebellie zeker niet de laatste is ge
weest.
Door Ad Burger
DE Binnenlandse Veilig
heids Dienst (BVD) mag
met recht de mistigste en
voor het publiek minst on
toegankelijke overheids
organisatie in Nederland
heten. Iedereen weet wat
de BVD ongeveer doet -
toezien op de staatsveilig
heid - maar bijna nie
mand weet hoe de veilig
heidsdienst exact werkt.
En dat wil politiek verant
woordelijk minister Van Dijk
(Binnenlandse Zaken), het
liefst zo houden. Want het
aardige van een organisatie
die zich met geheime zaken
bezighoudt, zoals de BVD, is
dat die zaken geheim dienen
te blijven. Om die reden krij
gen burgers die bij de veilig
heidsdienst aankloppen met
de vraag of de BVD een dos
sier over hen heeft aangelegd
en, zo ja, wat daar in staat,
altijd nul op het rekest De
reden: een kwaadwillige in
formant zou alleen uit het
feit of de BVD al dan niet een
dossier over hem heeft, kun
nen afleiden hoe de veilig
heidsdienst werkt. En ook de
werkwijze van de BVD dient
- uiteraard - geheim te blij
ven.
Morgen zou een eerste aan
zet kunnen worden gegeven
voor de afbraak van het 'ge
heime' imago van de veilig
heidsdienst. Dan namelijk
dient voor de afdeling recht
spraak van de Raad van
State het verzoek van vijftien
actievoerders om inzage te
krijgen in hun BVD-dossiers,
voor zover de veiligheids
dienst die heeft aangelegd.
De vijftien waren in 1984 be
trokken bij een inbraak in
het pand van de militaire
Contra-Inlichtingen Dienst
in Utrecht. Ze maakten daar
dossiers buit, die ze later in
een bijlage van het actieblad
Bluf! in de openbaarheid
brachten. De vijftien werden
daarop aangehouden en wil
len nu weten of hun acties
destijds de belangstelling van
de veiligheidsdienst hebben
gewekt.
Het ministerie van Bin
nenlandse Zaken, dat door de
actievoerders voor de Raad
van State is gesleept, denkt er
niet aan om de actievoerders
eigener beweging antwoord
op die vraag te geven. Dat is
in strijd met het beginsel dat
de BVD nooit en te nimmer
informatie geeft aan 'gewone'
burgers. De dossiers van de
veiligheidsdienst staan wel
open voor de fractievoorzit
ters van de vier grote par
tijen in de Tweede Kamer,
verenigd in de commissie
voor de inlichtingendiensten,
en de Nationale Ombudsman.
Mensen die klachten denken
te hebben over het optreden
van de BVD of denken ten
onrechte in een dossierkast
aan de Haagse Eisenhower-
laan te zijn beland, moeten
zich ook bij die instanties
melden. Van echte democra
tische openbaarheid is geen
sprake, zo geeft men ook op
het ministerie toe.
De BVD moet wel het ant
woord schuldig blijven op de
vraag of ze een dossier over
iemand hebben aangelegd,
licht mr. C. Niessen van de
stafafdeling Constitutionele
en Wetgevingsaangelegnhe-
den toe. „Stel dat iemand te
horen krijgt dat hij wel in
een dossier voorkomt. Dan
weet zo'n persoon dat hij in
de gaten wordt gehouden en
zal hij zijn gedrag aanpassen.
Stel dat een niet-bonafide in
formant van de BVD het be
richt krijgt dat er geen dos
sier over hem is aangelegd,
dan weet hij dat hij zijn acti
viteiten kan voortzetten. En
door het wel te zeggen wan
neer we geen dossier over
iemand hebben en te zwijgen
als er wel een BVD-dossier
bestaat, schieten we ook wei
nig op". De enigen die wel de
zekerheid hebben dat ze in de
BVD-registers voorkomen,
zijn overheidsdienaren die
een 'vertrouwensfunctie' ver
vullen: die worden tijdens
hun sollicitatieprocedure on
derworpen aan een veilig
heidsonderzoek.
Bovendien kan de melding
alleen al dat de BVD een dos
sier over een persoon heeft
aangelegd, kwaadwillende
betrokkenen een inzicht ge
ven in de werkwijze van de
dienst. Niessen geeft een
„volstrekt willekeurig en
denkbeeldig" voorbeeld van
de in financiële moeilijkhe
den verkerende ambtenaar
die geheime informatie wil
verkopen aan een buiten
landse mogendheid. De man
is nog nooit in aanraking ge
komen met de BVD, die dus
geen dossier over de man
heeft aangelegd. „Om dat
spul te verkopen belt de man,
onervaren in het spionagevak
als hij is, de ambassade van
die buitenlandse mogend
heid. Vervolgens vraagt hij
de BVD of die soms een dos
sier over hem heeft aange
legd. Blijkt dat het geval, dan
kan de persoon-in-kwestie
slechts tot de conclusie ko
men dat de BVD de telefoon
van die ambassade heeft af
geluisterd. Waarmee een ge
deelte van de werkwijze van
de dienst is blootgelegd".
De vijftien actievoerders
bekijken de zaak uiteraard
heel anders. Zich baserend op
de Wet Openbaarheid Be
stuur (WOB) en de bepalin
gen ter bescherming van de
privacy in het Europees Ver
drag, komen de actievoerders
tot de conclusie dat de BVD
wel degelijk een positief ant
woord moet geven op het ver
zoek om inzage in het dossier.
Binnenlandse Zaken erkent
dat de WOB de openbaarheid
van overheidsdocumenten -
en in principe dus ook van
BVD-dossiers regelt - maar
wijst tegelijk op artikel 4 van
die wet waarin staat dat in
formatie niet hoeft te worden
verschaft als dat de veilig
heid van de Staat schaadt. En
het prijsgeven van BVD-in-
formatie valt volgens het mi
nisterie onder dat uitzonde
ringsartikel.
Het zal uiteindelijk de
Raad van State-rechter zijn
die zal beslissen of de inter
pretatie van het ministerie de
juiste is. Is dat niet het geval
en mogen de actievoerders
hun eventuele dossiers in
zien, dan betekent dat een ge
voelige klap voor de BVD. De
veiligheidsdienst kan dan
haar werkzaamheden nau
welijks meer 'in het geheim'
doen. Mr. Niessen: „Als het
ministerie deze zaak verliest,
kunnen we de BVD net zo
goed opheffen".
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG-De wet V<
bedoeld is om langdurig
tijdelijke baan te helper
gebreid. Werkgevers en
ten daarnaast afsprake
scheppen van ervari
werklozen, zodat zij hu
werk vergroten.
Die aanbevelingen staan i
Wetenschappelijke Raad v
Kar
Van onze Haagse redactie
Dat bleek gisteren tijde
ting Volksgezondheid.
CDA en PvdA toonden ziel
wijzend tegenover Dees' v
stel en vroegen van de
windsman eerst een afger
plan voor de hervorming
de gezondheidszorg. In
plan kan het invoeren van
nieuwe premie voor ziel
fondspatiënten een rol sp<
vindt het CDA.
Dees had het voorstel voor
aparte premie eind verle
jaar gepresenteerd, nadat
tot de conclusie was geko:
dat zijn aanvankelijke voor
om de tandarts uit het ziel
fondspakket te halen onh
baar was geworden. De
windsman zag met het fi
van dit plan een gat in zijn
zuiniging van een half milj
gulden geslagen.
Zijn alternatief komt neei
een premie van zestig gul
per volwassene en dertig
den voor de eerste twee kil
ren. In ruil daarvoor zou
ziekenfondspremie iets omi
kunnen.
CDA en PvdA zijn teger
snelle invoering van een der
lijke premie, omdat, z
CDA-woordvoerder Lanf
zei, de laagstbetaalden
meeste moeten betalen. „En
terwijl aan de andere kant
zuinigingen niet gehaald v
den". De WD wil de prer
verhoging wel accepteren,
dat de liberalen bang zijn
de bezuinigingen uit het
geerakkoord anders niet n
gehaald worden. Lansink tl
felde gisteren openlijk aan
HET BEDRIJVEN VAN struis
nationaal Bureau voor Atoo
perste kunst verheven. Offic
trole op nucleaire brandsto
tot niet-verspreiding van keri
°at is een hele mond vol, 1
niet al te veel voor. Het IAE
de informatie die door de a
Dat de betrouwbaarheid vai
I moet worden aangeslagen,
ramp bij Tsjernobyl.
Ondanks de ernst van de
feiten aanvankelijk ontkenn
ramp zonder weerga. Pas tc
normen gigantisch werden 1
die de zaak zelf niet meer o
concrete gegevens voor de c
Dat gebrekkige controles)
nationale atoomlobby die or,
(voombureau nauwelijks aai
van het gebruik van nucleai
voortduring gewezen op de
meebrengt.
Het meest sprekende voq
a'e.het verdrag tegen versp
ondertekend, in het bezit ko
^materiaal. Bijkomend pre
.,Ë?eid tussen vreedzame e
aan te geven. Reden ge
oij velen leven, volledig te or
m Dat het bovengenoemde
'ej, de kwalificatie 'kwade
aak Nukem-Mol. Het is niet
M?u ^an Nuken"i of via het
^'splijtstoffen hun weg he
9eJijk zelfs Libië. Het Atoor»
nm on'kent ze evenmin. V\
■?nN^sÜtie erkend dat iede
p"'tstoffen aan controle woi
rvw nauwelijks worde
nc PR nucleaire stoffer
veiligheid wordt vaak one
Hprh6c?^omische aard en a
dip tlaaldeliik is gebleken de
dip *frnenergie is, nog steei
mauf pen en bijna-rampen
svatfr' er niet toe kunnen b
nlktteJ1 0p te zetten- Een v
'"sdadig mag worden genoe
