LEMSEN
Peres: vervroegde verkiezingen
'Himmler van de
Balkan' overleden
Bevolking Haïti boycot verkiezingen
BUITENLAND
>rij Willemsen
Will MAKEN
IK GRAFISCH VAK
'Levering splijtstoffen aan Pakistan ondenkbaar'
'ISRAËLIËRS MOETEN ZICH UITSPREKEN OVER BEZET GEBIED'
Filipijnse kiezers
massaal naar stembus
Dissident Begoen naar Israël
Leden van oppositie in
Zuidkoreaans kabinet
fsvlaamse Koeiiei
TACHTIG PROCENT VAN KIEZERS BLIJFT WEG
DE STEM BUITENLAND DINSDAG 19 JANUAR11988
LAGERI.
<AG 21 JANUARI om 08.00 uur.
JERUZALEM (RTR/UPI) - De Israëlische minis
ter van Buitenlandse Zaken, Shimon Peres, heeft
maandag verklaard te streven naar een meerder
heid in het Israëlische parlement om vervroegde
verkiezingen te forceren waarin de Israëlische
bevolking zich kan uitspreken over de toekomst
van de bezette Westelijke Jordaanoever en de
Gazastrook.
VOORSTEL NIEUWE PRESIDENT:
NIEUWSOVERZICHT
Grootmeester Maltezer Ridders overleden
Vraag naar olie stijgt
Griekse regering beperkt auto-gebruik
Fransman Barre ook presidentskandidaat
'Bende van Nijvel' voor de rechter
Sjevardnadze biedt derde nul-optie aan
Eis 10 jaar tegen leiders Action Directe
EG praat over braakleggen grond
A5R
T21
*s"
gateen haPje«n^
FanO^e^!!-
at 6 -1 Jzendijke
76-1223
iet opleiding in de grafische
jiet werk dat altijd zichtbaar
i boeit? Wat anderen
l kunt maken?
au voor de folder
Jh bedrijf in de buurt.
lijk in.
eesteken één vakje benutten,
van de advertentie wordt in een groter
Begin daarom de advertentie met het
teksten kort en bondig,
k Uw telefoonnummer in de advertentie op.
ageert men gemakkelijk en snel.
nt u MN DE ZIJKANT HET BEDRAG
moet betalen. Voor toezending van brieven
dient u f 3,50 extra te betalen. Als
ng kunt u een groene betaalcheque of een
rt (dus géén giro- of bankoverschrijving)
t-contante betaling ontvangt u een
waarvoor wij u echter f 4,-
sten in rekening moeten brengen.
plaatsing aan Dagblad De Stem,
800 MB Breda.
sadvertenties, of inleveren op onze kantoren.
Prijs incl. 6% BTW
■f 6,07
f 8,09
f 10,11
112,13
f 14,15
116,17
BRUSSEL (ANP) - Officiële
Belgische deskundigen ach
ten het vrijwel ondenkbaar
[dat vanuit het Studiecen
trum voor Kernergie (SCK)
I tn Mol splijtstoffen zijn ge-
I leverd aan Pakistan.
Ook de Europese Commissie
beschikt niet over aanwijzin
gen dat er op onrechtmatige
wijze nucleair materiaal is uit
gevoerd. Maandagmorgen had
I Westduitse persbureau
OPA 'uit betrouwbare bron' in
tm:
Bonn gemeld dat dergelijke
transacties hadden plaatsge
vonden
Een woordvoerder van
staatssecretaris Aerts (Energie)
ontkende maandag met klem
dat er materiaal uit Mol is ver
dwenen waarmee Pakistan een
atoombom zou kunnen maken.
„Er is geen enkele aanwijzing
voor, er zijn alleen maar ge
ruchten." Adjunct-directeur
Paul de Jonghe van het SCK
acht dergelijke tranporten
'compleet uitgesloten' en zegt
dat er in de Duitse Bondsrepu
bliek zo langzamerhand een
psychose aan het ontstaan is.
De woordvoerder van Aerts
verklaarde desgevraagd dat hij
voorlopig geen aanleiding heeft
voor de veronderstelling dat
geruchten over Belgische leve
ranties opzettelijk de wereld
worden ingestuurd om de aan
dacht af te leiden van de veel
geplaagde autoriteiten in de
Bondsrepubliek.
De contacten tussen Brussel
en Bonn zijn volgens hem nog
steeds uitstekend. De West
duitse minister van Milieu,
Töpfer, komt donderdag op
nieuw naar Brussel voor een
onderhoud met Aerts en diens
collega Miet Smet van Milieu.
Volgens Belgische specialis
ten verbruikt de proefreactor
in Mol ongeveer zestig brand
stofelementen per jaar. Daar
voor is tussen veertig en zeven
tig kilogram verrijkt uranium
nodig. Dit uranium komt
meestal uit de Verenigde Sta
ten. Het moet bij het Franse
bedrijf Transnucléaire of bij
Nukem in De Duitse Bondsre
publiek bewerkt worden, voor
dat het in Mol kan worden ge
bruikt. Na verbruik moet het
terug naar de VS. Het hele pro
ces staat onder controle van het
Internationale Bureau voor
Kernenergie in Wenen, Eura
tom en het Amerikaanse mi
nisterie van energie.
1 President Cory Aquino brengt haar stem uit.
i MANILA (UPI) - Miljoenen
j kiezers hebben maandag
hun stem uitgebracht bij de
lokale verkiezingen die op
ieFilipijnen zijn gehouden.
Volgens verkiezingsfunctio-
I narissen maakte ruim tach-
procent van de 27 mil-
I joen kiesgerechtigden de
naar de stembus. De
j eerste resultaten van de
i verkiezingen wijzen op
winst voor de kandidaten
van president Corazon
I Aquino.
In 16 van de 18 provincies waar
het tellen van stemmen ver is
gevorderd, gaan de door
Aquino gesteunde kandidaten
voor het gouverneurschap aan
kop.
Inzet van de verkiezingen
12ijn 16.400 posten, op het niveau
I van gouverneur, burgemeester
'en gemeenteraadslid.
Er deden zich gop verschei
dene plaatsen gewelddaden
voor. President Aquino er-
li,f. °°k maar voegde er
.tegelijkertijd aan toe dat het
geweld stukken meevalt verge
leken met het bloedvergieten
hij vorige verkiezingen. „Ex-
|,treem links en extreem rechts
i er kennelijk niet meer
In de bezette gebieden, waar de
afgelopen vijf weken bij onlus
ten zeker 37 Palestijnen wer
den gedood, was het maandag
voor de derde achtereenvol
gende dag betrekkelijk rustig
dankzij de massale aanwezig
heid van Israëlische troepen.
Pas voor november staan alge
mene verkiezingen in Israël op
het programma. Maar Peres,
leider van de Arbeiderspartij,
verklaarde dat ze binnen drie
maanden kunnen worden ge
houden als de Knesset zich
daarvoor uitspreekt. De be
windsman verklaarde niet op
timistisch te zijn dat de 'grote
coalitie', de regering van natio
nale eenheid, van zijn linkse
Arbeiderspartij en het rechtse
Likud-blok van premier Sha
mir het eens kan worden over
een op de toekomst gericht be
leid voor de bezette gebieden,
of over een gezamenlijke bena-
derng van vredesbesprekingen
over het Midden-Oosten. „Mis
schien kunnen we niet de ge
schillen oplossen, en dus zal het
volk moeten beslissen en mis
schien hoe eerder hoe beter",
zei Peres.
Premier Shamir wees later
maandag Peres' suggestie van
de hand. „Naar mijn mening
moeten we de regering van na
tionale eenheid voortzetten".
„Nu in deze tijd dat we worden
aangevallen, is het niet goed
voor het volk een verkiezings
oorlog in te gaan. Het zou onze
positie in de ogen van de Ara
bieren verzwakken", aldus de
premier.
Minister Peres verwees
maandag in een toespraak die
hij bij Haifa hield, naar de ver
oordeling in de internationale
gemeenschap over Israëls op
treden tegen de Palestijnse de
monstraties. „We zijn vrienden,
steun, aan het verliezen", zei
hij. „Het uur is gekomen dat de
politieke niveaus zich niet lan
ger achter de militaire niveaus
kunnen verschuilen, maar de
moeilijke omstandigheden te
gemoet moeten treden", aldus
Peres.
in de kiezers te terroriseren"
Het geweld gedurende de cam
pagne, die op 1 december be
gon, kostte ruim 80 mensen het
leven.
Wat onregelmatigheden be
treft zei de voorzitter van de
kiesraad (Comelec), Ramon Fe
lipe, dat één kandidaat 150 zo
genoemde 'flying voters' had
ingezet die onwettige stemmen
uitbracht in Ilongapo, vlakbij
de Amerikaanse marinebasis
Subic Bay ten noorden van
Manila. Volgens Felipe zijn 60
mensen gearresteerd.
Het leger heeft controlepos
ten op de toegangswegen naar
Manila uitgezet uit vrees voor
een aanval van opstandige mi
litairen, die trouw zijn geble
ven aan de in 1986 afgezette
president Marcos. Ook bij ge
bouwen van radio en televisie
zijn versterkingen geplaatst.
Volgens legerleider Fidel Ra
mos, hebben sommige linkse en
rechtse groepen het gemunt op
prominente militairen en poli
tici die zijn uitgenodigd voor
praatprogramma's.
Generaal Ramos zei voor de
televisie dat de verkiezingen in
het algemeen vreedzaam zijn
verlopen, op enkele sporadi
sche incidenten en onregelma
tigheden in Manila na.
5ELGRADO (AFP/RTR) -
De Kroatische oorlogsmis
dadiger Andrija Artukovic
is zaterdag in het zieken
huis van de gevangenis van
Zagreb op 89-jarige leeftijd
overleden. Dit is maandag
officieel in Belgrado meege
deeld.
Artukovic, die wel de 'slachter'
of de 'Himmler van de Balkan'
werd genoemd, was in mei 1986
ter dood veroordeeld wegens
medeplichtigheid aan moord
gedurende de Tweede Wereld
oorlog op 700.000 mensen.
De pas in februari 1986 door
de VS aan Jugoslavië uitgele
verde Artukovic was in de oor
log minister van Binnenlandse
Zaken van de 'onafhankelijke',
fascistische staat Kroatië, die
bestond bij de gratie van de
Nazi's. De rechtbank be
schouwde Artukovic als leider
van dit terreurregime.
De 'onafhankelijke' staat
Kroatië heeft behalve joden
ook communisten, zigeuners en
vooral Serven uitgeroeid. Hele
Servische dorpen werden op
gruwelijke wijze door de over
wegend katholieke Kroaten
met de grond gelijk gemaakt en
de orthodoxe Serven onder
dwang 'bekeerd' tot het katho
licisme en zonder pardon ver
dreven uit hun traditionele
woongebieden.
Artukovic zei dat hij on
schuldig was. Omdat hij op het
ogenblik van zijn terdoodver
oordeling al slecht van gezond
heid was, werd de voltrekking
van het doodvonnis opgeschort.
MOSKOU (RTR) - De joodse dissident Josif Begoen (55) is
maandagochtend na 17 jaar strijd om zijn emigratie per
vliegtuig uit Moskou naar Israël vertrokken.
Samen met hem vertrokken zijn vrouw, moeder, zoon en
diens gezin. Zij zijn via Bukarest direct naar Israël gevlogen.
In 1971 verzocht Begoen voor het eerst om te mogen emi
greren. In 1983 werd hij tot zeven jaar dwangarbeid en vijf
jaar interne verbanning veroordeeld wegens activiteit tegen
de staat. Vorig jaar kwam hij samen met 200 andere poli
tieke gevangenen in de Sovjetunie vrij krachtens een am
nestie van het Kremlin.
Voor zijn vertrek riep Begoen Sovjetleider Michail Gor-
batsjov ertoe op ook een 'perestrojka' in te stellen voor de jo
den in de Sovjetunie.
„Ik vertrek met gemengde gevoelens: blij omdat ik nu
naar Israël kan gaan, maar tevens bedroefd omdat ik blijf
denken aan de joden in de Sovjetunie die beroofd blijven
van hun hoofdrecht: leven in hun vaderland", verklaarde
Begoen op de luchthaven van Moskou tegenover verslagge
vers.
[SEOUL (UPI/RTR) - Roh Tae-Woo, die onlangs in Zuidko-
ea de presidentsverkiezingen op zijn naam schreef, is van
iP«n leden van de oppositie in zijn nieuw te vormen kabi-
net op te nemen.
Jj? zal ben benoemen, indien zij voldoende gekwalificeerd zijn",
W&tadSeo0iR°k tegenover protesterende veeboeren in de
J*®*1 Tae-Woo zal 25 februari als president worden gelnstal-
'Dart si<*ente katholieke organisaties en andere oppositionele
'sWen vec^lten overigens de uitslag van de verkiezingen nog
aan- Volgens deze organisaties is bij het uitbrengen van
mrnen op grote schaal fraude gepleegd.
Vol Ze' tI'et welke posten hij de oppositie denkt aan te bieden.
gens waarnemers hoopt de nieuwe Zuidkoreaanse president
nniitfi voorste' de vele tegengestelde krachten binnen 's lands
Va n i!6r op bjnte krijgen.
Eerea nt van oppositie is nog niet officieel op het voorstel
der<; Ro'1 versloeg vorige maand de twee belangrijkste lei-
|CBD van-de oppositie, Kim Young Sam en Kim Dae Jung. Beide
de wit bebben toegegeven dat hun onderlinge verdeeldheid
Parti' van Tae-Woo, lid van de regerende Democratische
Vj eohfVa u ^erecbtigheid (DJP), in de kaart heeft gespeeld. Ook
I, houden staande dat de verkezingen zijn gefraudeerd,
'erzno P Uchtte vorige week een 'comité voor democratie en
flfoo vgl °.p' Het .comité heeft onder meer de taak Roh Tae-
vies dienen bij het door de nieuwe president voor-
ne proces van democratisering.
PORT-AU-PRINCE
(AFP/DPA) - De bevolking
van Haïti heeft zondag
massaal gehoor gegeven
aan de oproep van de oppo
sitie de verkiezingen te boy
cotten, zo is gisteren verno
men. Volgens diplomaten en
andere waarnemers bleef 80
tot 90 procent van de kiezers
weg bij de door de militaire
regering georganiseerde
verkiezingen.
Anders dan in november, toen
de verkiezingen moesten wor
den afgelast na bloedige aan
slagen door aanhangers van de
verdreven dictator Jean-
Claude Duvalier, deden zich
ditmaal geen gewelddaden
voor. Wel werd melding ge
maakt van grootscheepse
fraude in de stemlokalen.
Waarnemers en diplomaten
zeiden dat zij een lage opkomst
hadden verwacht maar toon
den zich verrast door de om
vang van de boycot. De opposi
tie en de kerk hadden tot de
boycot opgeroepen uit protest
tegen de nieuwe kieswet, die
volgens hen vrije en eerlijke
verkiezingen onmogelijk
maakt. Volgens schattingen
van organisaties die toezicht
hielden op de verkiezingen
brachten maar 110.000 tot
230.000 van de 2,3 müjoen kies
gerechtigden hun stem uit. Een
De twee belangrijkste presidentskandidaten op Haïti: Ge
rard Philippe August (r.) en Leslie Manigat. - fotoanp
westerse diplomaat sloot zich
bij deze schattingen aan, maar
zei dat de opkomst op het plat
teland hoger lag, mogelijk zelfs
iets boven de 20 procent.
De militaire regering van
luitenant-generaal Henri
Namphy, die twee jaar geleden
de macht overnam na de vlucht
van 'Baby Doe' Duvalier, had
uiterst strenge veiligheids
maatregelen genomen om een
herhaling van het bloedbad
van 29 november te voorkomen.
Toen werden zeker 34 mensen
vermoord bij aanslagen op
stemlokalen door de Tonton
Macoutes, het gevreesde privé-
leger van de Duvaliers. Vol
gens waarnemers keek het le
ger daarbij met de armen over
elkaar toe.
Volgens waarnemers gingen
de verkiezingen voor het presi
dentschap en het parlement
met grootscheepse fraude ge
paard. In de stembureau's ont
braken de stemhokjes en wer
den de stembiljetten door ver
kiezingsfunctionarissen gecon
troleerd voor zij de stembus in
gingen. Volgens ooggetuigen
werden er ook op grote schaal
stemmen gekocht Een Britse
fotograaf vertelde dat hij ge
zien had hoe een aanhanger
van Leslie Manigat stembiljet
ten met diens naam uitdeelde
met biljetjes van vijf gourde
(ongeveer twee gulden) erin ge
vouwen.
Volgens ooggetuigen waren
de onregelmatigheden vooral
het werk van aanhangers van
de twee belangrijkste kandida
ten, Leslie Maginat en Gérard
Philippe-Auguste. Maginat
verklaarde zondag dat de ge
constateerde onregelmatighe
den de geloofwaardigheid van
het verkiezingsproces niet aan
tasten. Hij zei dat de keuze van
de kiezers gerespecteerd werd
en dat er geen poging was ge
daan de 'stembussen vol te
stoppen'.
Het is nog onduidelijk hoe de
VS, die na de mislukte verkie
zingen van 29 november de
hulp aan Haïti grotendeels op
schortten, op het verloop van
de verkiezingen zullen reage-
ROME (RTR) - De grootmeester van de uit de tijd van de
Kruistochten stammende Orde van de Maltezer Ridders of jo-
hanniterorde, 'Zijne Eminente Doorluchtigheid' Angelo De
Mojana di Cologna, is zondagavond op 82-jarige leeftijd in
Rome overleden aan een hartaanval. De Mojana werd in 1962
door paus Johannus XXIII benoemd ais 77ste grootmeester van
deze oudste orde van ridders, die tevens geldt als de exclusief
ste charitatieve organisatie in de wereld. De orde, soeverein
onder internationaal recht, telt rond 9.000 leden en heeft diplo
matieke betrekkingen met 42 landen. De titel van grootmeester
staat gelijk aan die van kardinaal en wordt voor het leven ge
geven.
PARIJS (RTR/UPI) - De vraag naar olie in de wereld stijgt
sneller dan was verwacht, zo blijkt uit een rapport van het In
ternationale Energiebureau (IEA). Over de eerste drie maan
den van dit jaar zal deze vraag waarschijnlijk 50,2 miljoen va
ten olie per dag bedragen. Eerder was het energiebureau uitge
gaan van 48,9 miljoen. Prognoses voor de periode april tot en
met september vertonen eenzelfde herziening naar boven.
Het IEA wijst in dit verband vooral op de stijging van het olie-
verbruik in de ontwikkelingslanden. Het aandeel van de Derde
Wereld in het totale wereldolieverbruik is toegenomen van
dertien procent in 1973 tot meer dan twintig procent in 1986.
ATHENE (DPA) - In de strijd tegen de luchtvervuiling is met
ingang van maandag het autoverkeer in de Griekse hoofdstad
drastisch beperkt. Slechts de helft van het aantal particuliere
auto's en van de 12.000 taxi's mag zich op de weg begeven. Op
werkdagen mogen de ene dag auto's met een oneven nummer
rijden, de andere dag auto's met een even nummer.
Eind verleden jaar besloot de regering tot scherpere maatrege
len nadat wetenschappelijk onderzoek had uitgewezen dat het
aantal sterfgevallen wegens smog in Athene meer dan tien
procent hoger ligt dan voorheen. Vooral de auto moest het in de
studie ontgelden als voornaamste veroorzaker van de lucht
vervuiling, en niet zozeer de industrie.
PARIJS - Nog geen 48 uur na de kandidatuur van premier Jac
ques Chirac heeft de liberale oud-premier Raymond Barre la
ten weten dat ook hij meedoet aan de Franse presidentsverkie
zingen.
Volgens de campagneleider van Barre zal de officiële kandida
tuur worden gesteld op maandag 8 februari in Lyon.
Niemand in Frankrijk die overigens twijfelde aan de deelname
van de nog steeds populaire oud-premier, al is het voor de eer
ste keer dat zijn aanstaande kandidatuur met zoveel woorden
wordt aangekondigd.
Barre geldt als de favoriet van rechts en wordt algemeen be
schouwd als de man die het in de tweede verkiezingsronde zal
moeten opnemen tegen de socialistische kandidaat, hoogst
waarschijnlijk Frangois Mitterrand. Een tegenvaller voor de
rondbuikige liberaal was dat hij dit weekeinde niet de zegen
kreeg van oud-president Valéry Giscard d'Estaing. Net als
Barre behoort hij tot de liberale partijenbundeling UDF.
BRUSSEL (ANP) - In het Belgische Mons is maandag het pro
ces begonnen tegen vijf mannen en een vrouw die betrokken
zouden zijn geweest bij de eerste overvallen van de zogeheten
Bende van Nijvel.
Volgens de aanklacht die maandag werd voorgelezen zijn zij
schuldig aan een reeks overvallen in 1983. Daarbij vielen in to
taal vier doden. De openbare aanklager hield de juryleden
maandag voor dat zij het 'media-begrip Bende van Nijvel' uit
hun hoofd moeten zetten en zich moeten concentreren op de ten
laste gelegde feiten.
De publieke opinie in België schrijft ook de bloedige rellen op
supermarkten in Braine-l'Alleud, Overijse en Aalst, in het na
jaar van 1985, toe aan de zelfde bende.
Bij die reeks vielen zestien doden. Het gerechtelijk apparaat in
België, dat hevige kritiek kreeg te verduren op de manier
waarop hij het onderzoek heeft aangepakt, kon tot dusver geen
verband leggen tussen de in 1983 gepleegde overvallen en de
aanslagen uit 1985. Het proces gaat enkele weken duren.
Sovjet-minister Sjevardnadze (l) en zijn Westduitse
ambtsgenoot Genscher. FOTO AP
BONN (AFP) - Na het INF-akkoord over de wereldomvattende
verwijdering van twee categorieën middellange-afstandsra
ketten heeft Sovjet-minister van Buitenlandse Zaken Sjevard
nadze maandag in Bonn opgeroepen tot een derde nul-optie.
Hij stelde de 'totale afschaffing' voor van de tactische kernwa
pens, die een bereik hebben tot 500 km. „Zo'n eliminatie zou in
het belang zijn van alle Europeanen", verklaarde Shevard
nadze tegenover zijn Westduitse ambtgenoot Hans-Dietrich
Genscher.
Volgens Sjevardnadze zou in het kader van toekomstige onder
handelingen over conventionele ontwapening kunnen worden
begonnen met het bespreken van de wapens die zowel nu
cleaire als conventionele munitie naar him doel kunnen bren
gen ('dual capable weapons'). Later zouden er speciale onder
handelingen kunnen komen over de nucleaire component van
deze wapens.
Sjevardnadze heeft gisteren in ongemeen duidelijke bewoor
dingen kritiek geleverd op de beperkingen in het Westen op de
uitvoer van moderne technologie naar het Oostblok.
PARIJS (AFP) - Tegen zes mensen die worden beschouwd als
de belangrijkste leiders van de Franse extreemlinkse terreur
organisatie Action Directe is maandag een gevangenisstraf
van tien jaar geëist Het zestal, dat sinds 11 januari voor de
rechter staat, wordt beschuldigd van deelneming aan een mis
dadige vereniging en heling van regeringsdocumenten, wapens
en explosieven.
BRUSSEL - De landbouwministers van de EG zijn gisteren in
Brussel hun overleg begonnen over de voorstellen van de Euro
pese Commissie, om in de gemeenschap rond 900.000 hectare
landbouwgrond tijdelijk braak te leggen.
Het overleg, dat vandaag wordt voortgezet, is bedoeld als voor
bereiding op de extra top van regeringsleiders van de EG, die
11 en 12 februari onder Westduits voorzitterschap in Brussel
wordt gehouden. Uitbreiding van de eigen middelen van de ge
meenschap en een gelijker economische ontwikkeling in de
noordelijke en zuidelijke landen zijn daar het voornaamste ge
spreksthema, maar besluiten op dit punt worden geblokkeerd
door de nog steeds veel te hoge en daardoor buitensporig dure
landbouwproductie.
De braakleggingsregeling, in combinatie met prijsdalingen bo
ven een bepaalde productiedrempel, moet ervoor zorgen dat die
productie wat wordt ingeperkt.
Hoewel vooral de voorzitter van de landbouwraad, de West
duitse landbouwminister Kiechle, er fel op gebrand is de
braakleggingsregeling erdoor te krijgen en de Europese Com
missie al veel voorbereidend werk heeft gedaan, is er nog veel
tegenstand.
